Commissie Zorg, Welzijn en Cultuur

Transcriptie

1 Griffie Commissie Zorg, Welzijn en Cultuur Datum commissievergadering : 25 juni 2010 DIS-stuknummer : Behandelend ambtenaar : W.F. Hoven Directie/bureau : Sociale en Culturele Ontwikkeling/ Programma Jeugd Nummer commissiestuk : ZWC-0838 Datum : 1 juni 2010 Bijlagen : 2 Onderwerp: Bijstelling provinciale beleidsinzet jeugdzorg Voorstel van GS aan PS: X Ter bespreking in het kader van uw vertegenwoordigende rol X kaderstellende rol controlerende rol Europa paragraaf Nee Opmerkingen van het Presidium/Griffie: Griffier van Provinciale Staten, namens deze, ing. J.W.H.M. Dankers Bijlage: 1. Trendskaart Jeugdzorg 2. Beleidskaart Jeugdzorg 1/6

2 Notitie ten behoeve van: Commissie Zorg, Welzijn en Cultuur Inleiding Na de evaluatie van de Wet op de Jeugdzorg heeft het Kabinet haar reactie en visie op de zorg voor jeugd aan de Tweede Kamer toegezonden. Recent heeft ook de parlementaire werkgroep Toekomstverkenningen Jeugdzorg haar werk afgerond en een breed gedragen rapport opgeleverd. Gezien de strekking van beide rapporten en de mogelijk ingrijpende gevolgen, achten wij een gedachtewisseling met uw commissie essentieel mede omdat wij momenteel bezig zijn met het opstellen van ons uitvoeringsprogramma Jeugd Door nu met uw commissie van gedachten te wisselen, wordt de mogelijkheid geboden om eventuele accentverschuivingen in provinciaal beleid aan te geven (ten behoeve van het Uitvoeringsprogramma Jeugd 2011). In deze notitie geven wij kort onze huidige inzet, de visie van het Kabinet, de uitkomsten van de parlementaire werkgroep en reacties van diverse organisaties. Wij sluiten af met een vraag aan uw commissie. Provinciale inzet De provinciale inzet is verwoord in het Beleidskader jeugd en wordt jaarlijks uitgewerkt in Uitvoeringsprogramma s. Een van de hoofddoelstellingen is om de voortdurende stijging van het aantal jongeren in de jeugdzorg aan te pakken: we zetten in op een stelsel in balans. Om de groei van het aantal jongeren in de provinciale jeugdzorg aan te pakken, staat een versterking van het lokale domein centraal in onze aanpak. De afgelopen jaren hebben we samen met gemeenten gewerkt aan de realisatie van de verbeteragenda Jeugd. In 2010 is ingezet op een versterking van de regionale aanpak. Een aanpak waarbij niet alleen afspraken worden gemaakt over de aansluiting (zoals bij de Verbeteragenda Jeugd), maar ook over ambitieniveaus en prestaties binnen de eigen domeinen. Recent is met de commissienotitie Uitwerking amendement A3 Intensivering lokaal hulpaanbod jeugd (kenmerk ZWC-828) de stand van zaken en de toekomstige inzet richting gemeenten gegeven. Onze inzet zoals verwoord in deze notitie past binnen de landelijke plannen om de rol van gemeenten verder te versterken en kan worden gezien als een opmaat voor de mogelijk verdergaande verantwoordelijkheid van gemeenten voor de jeugdzorg (een nadere concretisering van deze notitie wordt op korte termijn aan uw commissie aangeboden ten behoeve van de vergadering van 25 juni). Richting zorgaanbieders en Bureau Jeugdzorg is onze inzet gericht op het verhogen van de effectiviteit van zorg, versteviging van relatie met LVG en GGZ, vermindering van de instroom en verhogen van de uitstroom (mede gericht op onze voortdurende aanpak van de wachtlijsten). Ter ondersteuning van de oordeelsvorming van uw commissie, hebben wij een trendkaart en een beleidskaart opgesteld. Op de trendkaart is inzichtelijk gemaakt welke trends en factoren binnen de jeugdzorg aan de orde zijn. Het biedt een stand van zaken van de uitvoering van ons beleidskader gecombineerd met landelijke ontwikkelingen. Het geeft daarmee een breed perspectief en de mogelijkheid om de gedachtewisseling over herijking van provinciaal beleid, breder te plaatsen dan alleen de structuurdiscussie wie het voor het zeggen heeft in de jeugdzorg. Op de beleidskaart wordt aangeven welke aanpassingen rondom jeugdzorg uit de trends kunnen volgen. Beide kaarten zijn mede opgesteld in samenspraak met externe deskundigen. Door uw commissie kunnen de kaarten als hulpmiddel worden gebruikt voor de gedachtewisseling. 2

3 Beide kaarten zijn als bijlage bij deze notitie gevoegd. Kabinetsvisie Beging april heeft het kabinet haar visie Perspectief voor Jeugd en Gezin aan de Tweede kamer gezonden. Perspectief voor jeugd en gezin is te downloaden via de website van de Rijksoverheid: Uitgangspunt voor het kabinet is de eigen kracht van gezinnen. Ouders, kinderen en jongeren moeten laagdrempelig en dicht bij huis worden ondersteund bij opgroei- en opvoedproblemen. Voorgesteld wordt de huidige taken en budgetten van de provinciaal gefinancierde jeugdzorg, gesloten jeugdzorg, zorg aan licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen (LVG) met gedragsproblemen en de jeugdbescherming en jeugdreclassering op termijn over te hevelen naar samenwerkingsverbanden van gemeenten op de schaal van GGD-regio's. De Jeugd-Geestelijke Gezondheidszorg (Jeugd GGZ) blijft in de Zorgverzekeringswet. Het Centrum voor Jeugd en Gezin krijgt de rol van pedagogische huisarts. Inschakeling van gespecialiseerde jeugdzorg verloopt via het CJG. Indicatiestelling voor lichtere vormen van jeugdzorg vervalt. Het CJG is verantwoordelijk voor het leveren van zorgcoördinatie. Om het laagdrempelige karakter van het Centrum voor Jeugd en Gezin te behouden, wordt voorgesteld de uitvoering van de jeugdbescherming en jeugdreclassering niet bij het Centrum voor Jeugd en Gezin te beleggen. De huidige bureaus jeugdzorg zullen zich ontwikkelen tot regionale organisaties voor gedwongen hulpverlening (jeugdbescherming / jeugdreclassering). De advies en consult functie van het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) wordt samengevoegd met de Steunpunten voor Huiselijk Geweld. De onderzoekstaak van het AMK wordt ondergebracht bij de Raad voor de Kinderbescherming. Het Kabinet stelt lange transitieperiodes voor: Overheveling van de verantwoordelijkheid voor de provinciale jeugdzorg van ; Op zijn vroegst per 2014 overheveling van jeugdbescherming en jeugdreclassering (geen nadere einddatum gegeven); Overheveling zorg voor Licht Verstandelijke Gehandicapten: met ingang van 2018 Parlementaire werkgroep Toekomstverkenningen Jeugdzorg De parlementaire Werkgroep Toekomstverkenningen Jeugdzorg heeft op 18 mei het rapport Jeugdzorg dichterbij gepresenteerd. Jeugdzorg dichterbij is te downloaden via de website van de Tweede Kamer: Op hoofdlijnen is de strekking gelijk aan de kabinetsvisie. De Tweede Kamer wil één geldstroom voor preventief jeugdbeleid, vrijwillige jeugdzorg, hulp aan licht verstandelijk gehandicapten en jeugd-ggz. De vrijwillige jeugdzorg, nu een provinciale taak, moet naar de gemeenten. In die vrijwillige jeugdzorg moeten kinderen hulp krijgen zonder voorafgaande indicatiestelling. 3

4 Gedwongen hulpverlening is een taak van de Rijksoverheid, aldus de Kamer. Verder pleit de Kamer voor één coördinerend hulpverlener per gezin. En beroepskrachten moeten meer tijd besteden aan kinderen en gezinnen en minder aan bureaucratische handelingen. Reacties op kabinetsvisie Om de huidige discussie over de ontwikkelrichting van de zorg voor jeugd te duiden, worden onderstaand de reacties van het IPO en de VNG weergegeven. Voor een breder perspectief geven wij tevens de reactie van het Nederlands Jeugdinstituut. Reactie IPO Het opnieuw volledig op de schop nemen van de jeugdzorg, lost naar de mening van het IPO de problemen binnen de sector niet op. De voorgestelde reorganisatie gaat voorbij aan de verbeteringen die sinds de laatste stelselwijziging in 2005 zijn aangebracht. Positief zijn de provincies over het voorstel om de drie aparte financieringsstromen, provinciale jeugdzorg, jeugd- GGZ en jeugd-lvg, bij elkaar te voegen. Het IPO streeft naar geleidelijke veranderingen, werkende weg en afhankelijk van hoe ver de gemeenten met het verbeteren van hun al bestaande verantwoordelijkheden zijn gevorderd. Volgens het rapport van de Tweede Kamer kan het verplichte kader (jeugdbescherming en jeugdreclassering) op centraal niveau gehouden worden. Dat was ook al zo vóór invoering van de huidige wet voor 2005 en gaf toen juist grote problemen in verband met gebrek aan regionale samenhang met het vrijwillige kader. Er bestaat dan een grote kans dat diezelfde problemen weer de kop op zullen steken. Reactie VNG De VNG is het eens met de uitgangspunten van de parlementaire werkgroep om gezinnen en de omgeving van kinderen beter in staat stellen om opvoed- en ontwikkelingsproblemen op te lossen. Laagdrempelige hulp en advies moeten in de buurt beschikbaar zijn. De VNG onderschrijft ook de organisatorische randvoorwaarden die dit mogelijk zouden moeten maken: één financieringstroom, afschaffen van de indicatiestelling en continuïteit in de hulpverlening. Gemeenten en VNG hebben aangegeven bereid te zijn de bestuurlijke verantwoordelijkheid te willen dragen. Reactie Nederlands Jeugdinstituut Het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) vindt dat de kabinetsvisie er maar ten dele in slaagt om het jeugdzorgstelsel meer samenhangend en eenvoudiger te maken. Aangezien de gespecialiseerde jeugdzorg vraagt om bovengemeentelijke voorzieningen pleit het Nederlands Jeugdinstituut ervoor om het jeugdzorgstelsel, inclusief de Centra voor Jeugd en Gezin, geheel op regioniveau te organiseren. Het Nederlands Jeugdinstituut is positief over de inzet op preventie en vroeghulp met als spil het Centrum voor Jeugd en Gezin. Het Centrum voor Jeugd en Gezin moet uitgroeien tot een 'pedagogische huisartsenpost' waar jeugdigen en ouders advies en lichte hulp kunnen krijgen en doorverwezen worden naar gespecialiseerde hulp. Het uitgangspunt om de verschillende bestuurslagen en de versnippering in een gewijzigd stelsel terug te dringen, wordt echter niet consequent doorgevoerd naar de mening van het NJI. Zo zijn de beoogde vierhonderd Centra voor Jeugd en Gezin op gemeentelijk niveau georganiseerd, moet voor de gespecialiseerde zorg verplicht samengewerkt worden in de vijfentwintig GGD-regio s en gaan de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling voor een deel op in de vijfendertig Steunpunten Huiselijk Geweld die aangestuurd worden vanuit de centrumgemeenten, en voor een deel naar de Raden voor de kinderbescherming. En dan zijn er nog de vijftien bureaus jeugdzorg voor de gedwongen hulpverlening. Dit leidt opnieuw tot versnippering. 4

5 Het Nederlands Jeugdinstituut heeft een overzicht opgesteld van de reacties van vele organisaties op de Kabinetsvisie. Dit overzicht is te downloaden via de website van het Nederlands Jeugdinstituut: Vraag aan Commissie Zorg, Welzijn en Cultuur Op dit moment werken wij aan het opstellen van het Uitvoeringsprogramma Jeugd Hoewel we op dit moment te maken hebben met een demissionair kabinet en visies en plannen zonder formele besluiten, zijn de hoofdlijnen van het toekomstige jeugdzorgstelsel wel aan het uitkristalliseren. Besluitvorming verwachten wij bij de komende kabinetsformatie. Algemeen beeld is dat (1) de provinciale verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg op termijn zal overgaan naar (samenwerkende) gemeenten, dat (2) wordt uitgegaan van een lange invoeringsperiode en dat (3) op diverse onderdelen (zoals over het gedwongen kader ) nog onduidelijkheid bestaat over de wijze waarop een eventueel nieuw stelsel concreet wordt ingericht. Gezien de algemene tendens in de landelijke discussie achten wij het wenselijk om bij het opstellen van het Uitvoeringsprogramma 2011 de kabinetsvisie en de rapportage van de parlementaire werkgroep als referentie te nemen voor het bepalen van onze beleidsinzet. Een mogelijke bijstelling van onze beleidsinzet kan worden geconcretiseerd naar drie deelaspecten: Vooruitlopend op verdergaande (landelijke) besluitvorming zou de samenwerking met gemeenten moeten worden geïntensiveerd om het tempo van verandering te versnellen. Hierbij kan gedacht worden aan een strategische alliantie met B5 en de overige gemeenten gericht op het realiseren van de voorwaarden waaronder de gemeenten meer verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg kunnen nemen. Richting de zorgaanbieders kan beleid worden bijgesteld door een versterkte inzet op de ontwikkeling van integraal doorlopende zorglijnen en de vernieuwing van de financieringssystematiek te plaatsen binnen het veranderende toekomstig perspectief. Overigens zal op diverse onderdelen het beleid gericht op zorgaanbieders gehandhaafd kunnen blijven (zoals onze stimulering van de effectiviteit van zorg). Richting Bureau Jeugdzorg kan de inzet op het stroomlijnen van werkprocessen gericht worden naar het gewijzigd perspectief van Bureau jeugdzorg (bijvoorbeeld indicatiestelling laten toegroeien naar een andere vormen van dienstverlening als consultatie en advies). Ook voor Bureau Jeugdzorg geldt dat de huidige beleidsinzet op vele onderdelen kan doorgaan, zoals beleid gericht op jeugdbescherming en jeugdreclassering. Vraag aan de commissie Is de commissie het eens met de noodzaak en wenselijkheid om de provinciale beleidsinzet bij te stellen met als referentie de Kabinetsvisie en uitkomsten van de parlementaire werkgroep? 5

6 Wij stellen voor dat wij in uw vergadering van juni een presentatie verzorgen waarin onze inzet richting gemeenten, zorgaanbieders en Bureau Jeugdzorg wordt verbonden met de ontwikkelingen. Wij stellen tevens voor dat wij onze beleidsinzet (gericht op gemeenten, Bureau Jeugdzorg en zorgaanbieders) tegen het licht van beide rapporten zullen houden om te bezien of en in welke mate de huidige beleidsinzet moet worden aangepast. Onze voorstellen zullen wij opnemen in het Uitvoeringsprogramma Daarnaast zullen wij aangeven of onze keuzes leiden tot aanpassing van ons vigerende beleidskader. Het uitvoeringsprogramma zullen wij in uw novembervergadering ter bespreking agenderen. Nadrukkelijk geven wij aan dat met een bijstelling van beleid geen extra financiële middelen gemoeid zijn. Het gaat om het anders richten van de provinciale inzet om de beweging tot versterking van het lokale domein versneld en met een heldere focus (overdracht) te realiseren. Tot slot hechten wij er aan, aan te geven dat een bijstelling van beleid ook zal leiden tot een veranderende rol van de provincie. Ook voor het jeugddomein zal de provincie op termijn toegroeien naar een faciliterende, verbindende en agenderende rol die past binnen de Agenda van Brabant. s-hertogenbosch, 1 juni 2010, Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant 6