Het veranderend klimaat
|
|
- Anke Brouwer
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het veranderend klimaat HOVO cursus 2009 College 2: Recente veranderingen in de atmosfeer Thomas Röckmann Institute for Marine and Atmospheric Research Utrecht (IMAU) Utrecht University
2 Atmosfeer en klimaat HOVO cursus 2009 Natuurlijke en mens-gemaakte veranderingen in de atmosfeer De koolstofcyclus De stijging van CO 2 en andere gassen in het 20 e eeuw Het anthropoceen
3 NEEM pictures
4 Temperature and trace gases from ice cores IPCC, 2007
5 Temperatur und Spurengase II IPCC 2001
6 CO 2 in the past From IPCC 2007
7 A simple view of the Carbon cycle Units: Reservoirs PgC (10 15 gc) Fluxes PgC per year plant Atmosphere 760 PgC (~380 ppm) soil respiration plant assimilation 6 Fossil fuels 4000 PgC gas exchange Biosphere plants 600 PgC soils 1600 PgC Ocean surface 1000 PgC deep PgC
8 Eerste stap: Nauwkeurige waarnemingen Tweede stap: Verklaring, begrip van het systeem ->onderzoek naar globale kringlopen/budgetten
9 Global measurement network
10 CO2 rug
11 Waarnemigen in de atmosfeer Stijging: ~30 ppb in 20 jaren 1.5 ppb/yr 3 PgC/y
12 Airborne fraction Emissies van fossiele brandstoffen 2 keer groter dan atmosferische stijging From IPCC 2007
13 Waar zijn de emissies? Op het noordelijke halfrond! From IPCC 2007
14 Koolstof isotopen + 6 protonen 6 neutronen 12 C + 6 protonen 7 neutronen 13 C 2 extra neutronen: 14 C, radioactief
15 Isotope effects CO 2 13 CO 2 12 CO 2 is assimilated faster than 13 CO 2 C n H 2n O n 13 CC n-1 H 2n O n 13 CO 2 is depleted in the plant by about 2% Fossil material has no 14 C
16 13 C observations Extra CO 2 is not from the ocean! Sources: Friedli (1986), Francey (1999 ), and ESRL & INSTAAR, from P. Tans, NOAA/GMD
17 Δ 14 C observations atmosphere upper ocean Extra CO 2 is not modern! from P. Tans, NOAA/GMD
18 CONCLUSIES Biosphere source Ocean source Anthropogenic source Size of reservoirs -? + Size of fossil emissions (airborne fraction 50%) Interhemispheric gradient? - + δ 13 C C -? + Variability in years De stijging van CO 2 is (~)100% anthropogeen
19 Global CO 2 cycle Units: PgC (10 15 gc) and PgC per year fossil fuel burning plant soil respiration plant assimilation landuse change Atmosphere 750 increase: 3 gas exchange ? 2? Fossil fuels Biosphere 2200 plants 600, soils 1600 Rivers 1 Surface ocean 1000 increase: 1 Deep ocean increase: 1 from I. Levin, IUP Heidelberg Sediments 0.2
20 Changes to the atmospheric CO 2 budget IPCC 2007
21 Nog twee voorbeelden Het gemiddelde EU-Auto produceert 160 g CO 2 /km -> als je 10 km rijdt wordt zo veel CO 2 geproduceerd dat de hele atmosferische kolom boven 1cm 2 aardoppervlakte 100% vol zit met CO 2 -> Als je tussen de 6 en 10 keer je auto voltankt produceer je net zo veel kg CO 2 als je auto weegt
22 The CO 2 climate forcing is 1.7 W/m 2 1) The global energy consumption today is 0.03 W/m 2 2) CO 2 climate forcing provides more energy each year than has EVER been produced from fossil fuels in the 250 years since the industrial revolution. This enormous amount of energy is bound to impact the climate system.
23 Methaanstijging The last 20 years Bron: NOAA/CMDL, Boulder, en Etheridge et al., 1998
24 Sources and sinks of atmospheric CH Quellen [ Tg / yr ] Sources [Tg/yr] Total~ 600 Tg(CH 4 /y) Senken [Tg / yr] Sinks [Tg/yr] Biomassen Verbrennung burning Natürliche Natural sources Quellen Transport to in stratosphere Stratosphäre Oxidation in in soils Böden Rice Reisfelder paddies wetlands termites Ocean hydrates Ruminants Wiederkäuer Domestic Mülldeponien waste Energie Energy Tropospheric troposphärisches OH OH Atmospheric life time ~ 10 years
25 Changes to the atmospheric CH 4 budget IPCC 2007
26 Identification of the modern N 2 O source present trend: +0.8 ppb/yr today pre-industrial
27 Changes to the atmospheric N 2 O budget IPCC 2007
28 Broeikasgassen en stralingsbalans IPCC bericht 2007 CO 2 N 2 O CH 4 Bron: IPCC 2007
29
30 The anthropocene Paul Crutzen, Nobel Price for Chemistry 1995 Most cited author in Geosciences 2002 Since the beginning of the 19th Century, by its own growing activities, Mankind opened a new geological era: the Anthropocene Man is clearly affecting climate and is even able to deliberately do so.
31 Human population and related changes During the past 3 centuries human population has increased tenfold to >6000 million and fourfold in the 20th century Cattle population increased to 1400 million (one cow/family); by a factor of 4 during the past century Urbanisation grew more than tenfold in the past century; almost half of the people live in cities and megacities Industrial output increased 40 times during the past century; energy use 16 times Almost 50 % of the land surface has been transformed by human action Water use increased 9 fold during the past century to 800 m 3 per capita; 65 % for irrigation, 25 % industry, ~10 % households
32 The great acceleration
33 New Scientist
Prof. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat
Prof. Gerbrand Komen (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat Jaargemiddelde temperatuur (afwijking van 1951-1980) in Nederland (rode lijn) en wereldgemiddeld (blauwe
Nadere informatieGashydraten: Energiebron van de toekomst of broeikasnachtmerrie? Marc De Batist Renard Centre of Marine Geology Universiteit Gent, België
Gashydraten: Energiebron van de toekomst of broeikasnachtmerrie? Marc De Batist Renard Centre of Marine Geology Universiteit Gent, België Inhoud Wat zijn gashydraten? Waar komen ze voor? Hoe kunnen we
Nadere informatieBroeikasklimaten van het verre verleden als analoog voor de toekomst. Appy Sluijs
Broeikasklimaten van het verre verleden als analoog voor de toekomst Appy Sluijs Temperature Using the past to project the future Scenario voor toekomstige opwarming Time Deep Ocean Temp. Using the past
Nadere informatieKlimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden
Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden Overstromingsgebied bij NAP -6.0 m Waddenzee Markermeer A7 A9 A6 Amsterdam A2
Nadere informatieOrganische stof: stof tot nadenken
Wereld Bodemdag Organische stof: stof tot nadenken Steven Sleutel Universiteit Gent Vakgroep Bodembeheer Bodem organische stof (BOS) O,H C S P N Landbouwgrond organische koolstof (OC) voorraad 0-30cm Bron:
Nadere informatieRelevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011
Relevantie van (carbon) footprinting voor telers Jasper Scholten 23 juni 2011 Inhoud 1. Blonk Milieu Advies 2. Levenscyclusanalyse (LCA) 3. Carbon Footprinting 4. Footprint van brouwgerst 5. Footprint
Nadere informatieOpportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI
Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs James W. Jones Director, FCI Outline Introduction: Motivation for the FCI Ongoing Projects Mechanisms Emerging Needs, Opportunities Closing Remarks
Nadere informatieHet klimaat verandert, wat nu?
Het klimaat verandert, wat nu? Lesley De Cruz, Rozemien De Troch Koninklijk Meteorologisch Instituut De Limburgse Klimaattop, 18 september 2017 De Cruz et al. (KMI) Klimaatverandering 20170918 1 / 23 1
Nadere informatieNRC Infographic, Prinsjesdag
Naar een volgende fase in het milieubeleid: Urgentie vanuit de wetenschap Let wel: Wetenschap gaat over het verleden en heden (begrijpen van processen), terwijl beleid de toekomst omvat (beïnvloeden van
Nadere informatieKooldioxide en het klimaat
Kooldioxide en het klimaat 039 1 Kooldioxide en het klimaat Inleiding Kooldioxide (CO 2 ) is een kleurloos, onbrandbaar en reukloos gas met een zwak zure smaak dat van nature aanwezig is in de atmosfeer.
Nadere informatieHet veranderend klimaat
Het veranderend klimaat HOVO cursus 2009 College 1: Atmosfeer en klimaat Thomas Röckmann Institute for Marine and Atmospheric Research Utrecht (IMAU) Utrecht University Atmosfeer en klimaat HOVO cursus
Nadere informatieLiving Labs. dr.ir. Elke den Ouden. Kennisevent Renovatie Hoofdgebouw TU/e Eindhoven, 27 september 2016
Living Labs Kennisevent Renovatie Hoofdgebouw TU/e Eindhoven, 27 september 2016 dr.ir. Elke den Ouden expertise in smart lighting & smart cities @ TU/e Where innovation starts TU/e Living Labs Een Living
Nadere informatieEcht duurzaam hoeft niet duur te zijn!
Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn! Roadmap DURABILIT Drivers and barriers Refurbishment, hergebruik en grondstoffen Footprint reductie door hergebruik Value matrix Succesfactoren Discussie DURABILIT
Nadere informatieLevenscyclusanalyse van grassportvelden. 22 november Jasper Scholten
Levenscyclusanalyse van grassportvelden 22 november 2012 Jasper Scholten Inhoud 1. Introductie Blonk Consultants 2. De levenscyclusanalyse (LCA) in 4 stappen 3. Resultaten 4. Advisering over duurzaam sportveldonderhoud
Nadere informatieENERGIENEUTRAAL VEERE?
ENERGIENEUTRAAL VEERE? DR. IR. J. VAN BERKEL, HZ UNIVERSITY OF APPLIED CDA VEERE 28 FEBRUARI 2018 Energieneutraliteit: Gedefinieerd als: Jaarlijks binnen gemeentegrens net zoveel duurzaam opwekken als
Nadere informatieDe club van Rome had toch gelijk!
De club van Rome had toch gelijk! Bernard Dam MECS, Chemical Engineering, Faculty of Applied Science, Delft University of Technology 11 november 2009 Delft University of Technology Challenge the future
Nadere informatieDuurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein
Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein Gert Jan Kramer Politiek Café Energietransitie, Nieuwegein, 5 juni 2019 Inhoud / onderwerpen Het Klimaat; Energie en Klimaat Het Politieke Klimaat rond
Nadere informatieScheepvaart. Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018
Scheepvaart Ronald van der A, Folkert Boersma, Jieying Ding RIVM, 1 June 2018 Luchtvervuiling door zeeschepen vanuit de ruimte gezien Wat is er te detecteren? Waar is het meetbaar? Wat is de relatie met
Nadere informatieReden = straalstroom
Europa juni2017 Reden = straalstroom Europa juni2017 Straalstroom ligt ten noorden Sterk hoge-drukgebied blokkeert de ligging van de straalstroom Straalstroom paar weken geblokkeerd Europa januari2017
Nadere informatieKatrina Bull Voormalig wethouder duurzaamheid Nottingham City Council, Verenigd Koninkrijk
Katrina Bull Voormalig wethouder duurzaamheid Nottingham City Council, Verenigd Koninkrijk Introductie Katrina Bull Labour Party raadslid in Nottingham, Verenigd Koningrijk vanaf 2000 tot 2011. Lid van
Nadere informatieDuurzaamheid begint bij jezelf! Alumni. 11 september 2012. jan.blom@keyknowledge.nl
Duurzaamheid begint bij jezelf! 11 september 2012 Alumni jan.blom@keyknowledge.nl Hoe oud is duurzaamheid?? Duurzaamheid is maar vijfentwintig jaar oud! 16 juni 1987: Gro Harlem Brundtland biedt haar rapport
Nadere informatieZorgen om het klimaat?
Zorgen om het klimaat? Kees de Lange Rotary Club Monnickendam, dinsdag 19 september 2017 Aardatmosfeer Stralingsbalans van de aarde Weer versus klimaat Weer lagere atmosfeer (troposfeer) vaak veel vervuiling
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieDe oorzaken en gevolgen van de opwarming van het klimaat
De oorzaken en gevolgen van de opwarming van het klimaat Belgische geografendagen Brussel, 14 november 2015 Philippe Huybrechts Earth System Sciences & Departement Geografie Vrije Universiteit Brussel
Nadere informatieKlimaatverandering. Urgentie in Slow Motion. Bart Verheggen ECN
Klimaatverandering Urgentie in Slow Motion Bart Verheggen ECN http://klimaatverandering.wordpress.com/ @Bverheggen http://ourchangingclimate.wordpress.com/ De wetenschappelijke positie is nauwelijks veranderd
Nadere informatieGeokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint
Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint M. Nods Nods Consultancy www.nods-consultancy.com m.nods@nods-consultancy.com Principes circulaire economie 2 NGO: algemene introductie 1 De Life Cycle
Nadere informatieSTRATEGO: Coaching session
STRATEGO: Coaching session 19-11-2014 www.warmtebedrijfrotterdam.nl Content Integrated business model al chart Heat chain Sources heating grid Rotterdam Delivery of industrial waste heat History & lessons
Nadere informatieWind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's?
Wind en regen in de toekomst - wat zeggen de KNMI'14 scenario's? Andreas Sterl (KNMI) wind hurricanes (orkanen) regen zicht + mist weer van de toekomst Achtergrond: CO 2 en temperatuurstijging Stijging
Nadere informatieSynthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten
Synthesenota BREEAM: Duurzaamheid meten Frank De Troyer Prof. Dr. Ir. Arch. Departement Architectuur Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening (ASRO) KULeuven Frank.DeTroyer@asro.kuleuven.be BREEAM + meten FDT
Nadere informatiePresenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging
Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk
Nadere informatieEnergie transitie. het grote plaatje. Prof.dr.ir. Vianney Koelman. Photo: Andrew Glaser
Energie transitie het grote plaatje Prof.dr.ir. Vianney Koelman Photo: Andrew Glaser Hoeveel kcal per persoon per dag moeten geproduceerd worden om onze samenleving draaiende te houden? a. 2 000 kcal b.
Nadere informatieLIFE Focus: Milieu en Klimaat
LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen
Nadere informatieRoel.DeConinck@3e.eu Roel.DeConinck@mech.kuleuven.be. Slim bouwen: welke energietechnieken maken het verschil?
Roel.DeConinck@3e.eu Roel.DeConinck@mech.kuleuven.be Slim bouwen: welke energietechnieken maken het verschil? Leuven, woensdag 6 april 2011 Content Evolution of energy consumption in buildings Challenges
Nadere informatieMANHATTAN RENTAL MARKET REPORT
MANHATTAN RENTAL MARKET REPORT JANUARY 2019 TABLE OF CONTENTS 03 INTRODUCTION 04 A QUICK LOOK 07 MEAN MANHATTAN RENTAL PRICES 11 MANHATTAN PRICE TRENDS 12 NEIGHBORHOOD PRICE TRENDS 12 BATTERY PARK CITY
Nadere informatieMilieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105
Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA
Nadere informatieTitelstijl van model bewerken
Titelstijl van model Sudan Dairy Sector Potential or dead-end street? Martin de Jong Sudan Business Seminar, The Hague - 27th October 2016 Content Country Profile Dairy farming sector Titelstijl van model
Nadere informatieZonnestroom en windstroom Samen meer
Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,
Nadere informatieWater crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?
Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015
Nadere informatieDuurzaamheid in Agrologistiek; CO2 labeling
Duurzaamheid in Agrologistiek; CO2 labeling Chris E. Dutilh Stichting DuVo/Unilever Benelux Conferentie Winst uit Agrologistiek Monster, 16 februari 2009 Doelstelling DuVo-studie In beeld brengen of, en
Nadere informatieHet Europese Klimaat en Energiebeleid voor 2030
Het Europese Klimaat en Energiebeleid voor 2030 Hoe de EU het Akkoord van Parijs implementeert Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten 15 December 2018 Prof Dr Jos DELBEKE
Nadere informatieEC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen
19/04/2012 EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen Wouter Lefebvre en vele anderen VVM 19/04/2012 2 Inhoudstafel» Methodologie» Validatie» Case study 19/04/2012 3 Methodologie»
Nadere informatieCopernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development
Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid
Nadere informatie25% 57% NOx 25% PM. Strong foundations 24/06/2016. E-mobility. The transition towards sustainable mobility
E-mobility 25% The transition towards sustainable mobility Prof. Dr. ir. Joeri Van Mierlo Director of Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre 57% NOx 25% PM 2 1 Billion Euro s per
Nadere informatieWelkom terug bij het EWI-domein! spm1530
Welkom terug bij het EWI-domein! spm1530 Inrichting van de module spm1530 (zie ook eerste college spm1520!!) Begrip & Analyse Centrale thema: methoden voor begrip en analyse van systemen
Nadere informatieToekomstgerichte aardappelteelt Groene gewasbescherming. Carlos Nijenhuis 18 juni 2018
Toekomstgerichte aardappelteelt Groene gewasbescherming Carlos Nijenhuis 18 juni 2018 Agenda Visie en ambitie Nefyto Politiek Agrifood Innovatie gewasbeschermingsmiddelen Wat kunt U doen? Wij ontwikkelen
Nadere informatieOpleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis
Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Contact opleiding: Marc Spiller (marc.spiller@wur.nl) Integrale
Nadere informatieEnergie en water de circulaire economie
Energie en water de circulaire economie Prof. Dr. Ad van Wijk 4-6-2014 28-5-2014 Delft University of Technology Challenge the future Circular Economy (EMF) 2 Six principles of the Circle Economy All materials
Nadere informatieMANHATTAN RENTAL MARKET REPORT
MANHATTAN RENTAL MARKET REPORT FEBRUARY 2019 TABLE OF CONTENTS 03 INTRODUCTION 04 A QUICK LOOK 07 MEAN MANHATTAN RENTAL PRICES 11 MANHATTAN PRICE TRENDS 12 NEIGHBORHOOD PRICE TRENDS 12 BATTERY PARK CITY
Nadere informatieThe City of Tomorrow TU-Delft, 9 maart 2018 Dirk Sijmons
The City of Tomorrow TU-Delft, 9 maart 2018 Dirk Sijmons 300.000 BP 400 BP- 100 AP 300.000 AP (?) 300 million years of fossil solar-energy burned up in 500 years http://www.nasa.gov/press/goddard/2014/november/nasa-computer-model-provides-a-new-portrait-of-carbon-dioxide/#.vgvn8nswven
Nadere informatieGreen IT en de rol van supercomputers bij duurzaamheid
Green IT en de rol van supercomputers bij duurzaamheid IT is deel van het CO2 probleem... maar vooral ook van de oplossing dr. ir. A. Osseyran Directeur SARA en Vancis Waarom Green IT? 50% meer energie
Nadere informatieRecente variaties in de temperatuur van het oceaanwater. Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht
Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht De Global Warming Hiatus Mondiaal gemiddelde oppervlakte temperatuur
Nadere informatieCO 2 capture overview
CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission
Nadere informatieEnergiebalans aarde: systeemgrens
Energiebalans aarde: systeemgrens Aarde Atmosfeer Energiebalans Boekhouden: wat gaat er door de systeemgrens? Wat zijn de uitgaande stromen? Wat zijn de ingaande stromen? Is er accumulatie? De aarde: Energie-instroom
Nadere informatieMilieuvriendelijke wagens Fiscaal regime. Woensdag 20 mei 2015
Milieuvriendelijke wagens Fiscaal regime Woensdag 20 mei 2015 1. Globaal perspectief 1. Globaal perspectief: evolutie van CO² emissie tot 2005 The big picture 1971 General Motors, 1971 Buick Riviera Owner
Nadere informatieHet nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?
Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar
Nadere informatieProf. Dr. Martin Junginger Copernicus Instituut, Universiteit Utrecht. Expert-meeting plaatsvinden over het raadsvoorstel Houtenergiestation
Copernicus Institute of Sustainable Development Prof. Dr. Martin Junginger Copernicus Instituut, Universiteit Utrecht Expert-meeting plaatsvinden over het raadsvoorstel Houtenergiestation 17 November 2016,
Nadere informatieCO 2 Opvang en Opslag
pagina 1/11 Wetenschappelijke Feiten Bron: IPCC (2005) over CO 2 Opvang en Opslag Samenvatting en details: GreenFacts Context - Koolstofdioxide (CO 2 ) is een belangrijk broeikasgas, dat de globale opwarming
Nadere informatieDe klimaatverandering: fabel of pure ernst?
De klimaatverandering: fabel of pure ernst? Rozemien De Troch 1,2 1 Koninklijk Meteorologisch Instituut; 2 Departement Fysica en Astronomie, UGent Praatcafé Beweging.net, 20 maart 2015, Drongen R. De Troch
Nadere informatieKlimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering
Klimaatneutaal bouwen in de praktijk Chiel Boonstra directeur De uitdaging van het klimaat Wat is klimaatneutraal bouwen Waarom passief bouwen Projectvoorbeelden BergenopZoom, oktober 9. Uitdaging klimaat
Nadere informatieKlimaat, energie en mest: de toekomst van de bodem
Klimaat, energie en mest: de toekomst van de bodem Duurzaam bodembeheer 24 januari 2008 Peter Kuikman, Alterra, Wageningen UR, Centrum Bodem Onderwerpen Bodem en Klimaatinteracties Invloed klimaatverandering
Nadere informatieCO 2 OPSLAG IN DE (ZEE)BODEM. CO 2, geothermie, H 2 Dr. F.P. Neele
CO 2 OPSLAG IN DE (ZEE)BODEM CO 2, geothermie, H 2 Dr. F.P. Neele CO 2 OPSLAG IN DE (ZEE)BODEM CO 2 opslag Waarom? Hoe? Waar? Geothermie, H 2 opslag 2 3 PARIJS AKKOORD Holding the increase in the global
Nadere informatieKoolstofcyclus in de zee. Stefan Schouten. NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)
Koninklijk Royal Netherlands Nederlands Institute Instituut for voor Sea Research Zeeonderzoek Koolstofcyclus in de zee Stefan Schouten NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research
Nadere informatieClimate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice
Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen
Nadere informatieCO 2 in zoet water. source. sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b
CO 2 in zoet water source of sink? Jolanda Verspagen a, Maria Meijer a, Arie Vonk a, Jef Huisman a Ko van Huissteden b, Joshua Dean b, Han Dolman b a UvA Freshwater and Marine Ecology b VU - Earth Sciences
Nadere informatieEindexamen biologie pilot havo 2011 - II
Onderzoek naar het klimaat met behulp van huidmondjes Op een school in Midden-Limburg wordt een vakkenintegratieproject georganiseerd met als thema: mogelijke oorzaken voor en gevolgen van het versterkt
Nadere informatieENERGY FOR DEPARTMENT OF DEFENSE INSTALLATIONS. JOSEPH CORRIGAN, PE Kelley Drye & Warren
ENERGY FOR DEPARTMENT OF DEFENSE INSTALLATIONS JOSEPH CORRIGAN, PE Kelley Drye & Warren jcorrigan@kelleydrye.com Agenda Market drivers Changing installation energy policies Appropriated funds expenditures
Nadere informatieReactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030
Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial
Nadere informatieIFCN. Wereldwijde informatie over melkveehouderij. 19 november 2013, Michel de Haan
IFCN Wereldwijde informatie over melkveehouderij 19 november 2013, Michel de Haan For a better understanding of milk production world wide For a better understanding of milk production world wide For a
Nadere informatieCycling in The Netherlands & The Hague
Cycling in The Netherlands & The Hague Inge Molenaar program manager for cycling City of The Hague Ottawa, december 2009 A few words about me Facts and points of interest about the municipality of the
Nadere informatieKlimaat en Energie. Springtij Masterclasses Driebergen. 20 mei 2015
Klimaat en Energie Springtij Masterclasses Driebergen 20 mei 2015 door Pier Vellinga Hoogleraar aan Wageningen UR en Vrije Universiteit Amsterdam Wetenschappelijk directeur Nationaal Onderzoekprogramma
Nadere informatieAim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market
Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004
Nadere informatieShell NL & Shell New Energies
Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer
Nadere informatieAgrifood voor klimaat. Klimaattop 2016
Agrifood voor klimaat Klimaattop 2016 Initiatiefnemers 2 GHG emission (Mton CO2-eq) Verschillende uitstoot per sector 250 200 150 100 CO2 Land use change soybean CO2 fossil fuel consumption CO2 fertilizer
Nadere informatieEnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16
EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI
Nadere informatieLuchtkwaliteit: een Europees perspectief
Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een
Nadere informatieGlobal TV Canada s Pulse 2011
Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For
Nadere informatieVERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND
VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail
Nadere informatieBioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO
BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry 2015 9 april 2015 Jeroen Koot -CEO Content Bio-methanol belangrijke grondstof voor o.a. transport en chemie BioMCN ontwikkelt duurzame en bio-based
Nadere informatiePrehistorische Klimaatveranderingen
Universiteit Utrecht Prehistorische Klimaatveranderingen De aarde als systeem en de broeikaswereld van het verleden Appy Sluijs Departement Aardwetenschappen, Faculteit Geowetenschappen, Universiteit Utrecht
Nadere informatieConstructieve Flexibiliteit. Rijk Blok
Constructieve Flexibiliteit Constructief Ontwerper Part Time Universitair Docent Constructief Ontwerpen Department for the Built Environment TU/e Eindhoven University of Technology Rotterdam Mysterieland
Nadere informatieDE WETENSCHAPPELIJKE BASIS VAN DE TAXATIESTUDIE
VRAAGTEKENS i BIJ DE WETENSCHAPPELIJKE BASIS VAN DE TAXATIESTUDIE Klimaatverandering - klimaatbeleid. Inzicht in keuzes voor de Tweede Kamer Een rapport uitgebracht aan de Tweede Kamer in September 2004
Nadere informatieNaar een afwegingsmodel voor gezondheidsbeleid
Naar een afwegingsmodel voor gezondheidsbeleid prof. dr. Frauke Ohl Animal Welfare & Laboratory Animal Science; Dept. Animals in Science & Society Veterinary Faculty, Utrecht University, NL Council of
Nadere informatieSTEER en cofinanciering voor stedelijke distributie
STEER en cofinanciering voor stedelijke distributie 25/02/2013 Olav Luyckx Project Officer Uitvoerend Agentschap voor concurrentievermogen en innovatie (EACI) Brugge, 26 Februari 2013 EACI IEE - STEER
Nadere informatiemaandag 5 november 12 Vandaag
Vandaag Even kort voorstellen... Agenda Op wereldreis met Climate Reality Met welgemeende excuses, maar in verband met copyrights kan dit deel hier niet beschikbaar worden gesteld. Wel is het mogelijk
Nadere informatieHoezo, meten aan emissies?
Hoezo, meten aan emissies? Arjan Hensen, Pim van den Bulk, Arnoud Frumau, Mark Blom, Alex Vermeulen, Albert Bleeker. Utrecht 16 juni 2015 www.ecn.nl Conclusie van presentatie Blijf/ga meten aan diffuse
Nadere informatieWageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus
Wageningen University & Research Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2016 Het begon in 1918 Wageningen University & Research Wageningen University Medewerkers: 2,600 studenten:>
Nadere informatieChapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn
Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles
Nadere informatieHet IPCC Special Report on Carbon Dioxide Capture and Storage
Het IPCC Special Report on Carbon Dioxide Capture and Storage Bert Metz Co-voorzitter IPCC WG III on Mitigation Nationaal Symposium Schoon Fossiel, 23 november 2005 Over het IPCC Geen onderzoek, geen monitoring,
Nadere informatieBuilding the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event
Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain
Nadere informatieOmgaan met onzekerheden op het raakvlak wetenschap beleid samenleving: ervaringen uit de PBL en IPCC praktijk
Omgaan met onzekerheden op het raakvlak wetenschap beleid samenleving: ervaringen uit de PBL en IPCC praktijk NMDC Workshop Omgaan met Onzekerheden Twee koude winters in Nederland ontkrachten nog
Nadere informatieJan Leen Kloosterman. August 26, 2011
Jan Leen Kloosterman August 26, 2011 1 August 26, 2011 2 1 August 26, 2011 3 August 26, 2011 4 2 Snelle reactor, vermogen 1 MWth, koelmiddel Na-K 1951: eerste productie van nucleaire electriciteit 1953:
Nadere informatieKunststoffen: zegen of zorg?
No Waste into the Oceans Kunststoffen: zegen of zorg? Stuf Kaasenbrood Open Universiteit, 3 november 2012 Kunststoffen: zegen of zorg? Gebruik en Voordelen van kunststoffen Kunststofimago en Probleemthema
Nadere informatieKennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess
Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Drs. Ing. F. Pierie Drs. L.J.M. Heijne Prof. Dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp 6/14/2017 1 6/14/2017 2 Inleiding vergisting Onderdelen in de keten 6/14/2017
Nadere informatiePraktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse
Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 3/30/2017 1 Agenda 1. Introductie
Nadere informatieKlimaatwetenschap De realiteit van een opwarmende aarde. Prof. Nicole van Lipzig
Klimaatwetenschap De realiteit van een opwarmende aarde Prof. Nicole van Lipzig OPEN LEZING IN HET KADER VAN DE KLIMAATTOP IN KOPENHAGEN 17 November 2009 INHOUD De mens be nvloedt het systeem aarde De
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieFeit: CO 2 concentratie in de atmosfeer stijgt
Feit: CO 2 concentratie in de atmosfeer stijgt Mauna Loa, Hawaii, U.S.A. Barren lava field of an active volcano 19 32' N, 155 35' W 3397 m above MSL bron: http://cdiac.ornl.gov/trends/co2/sio-mlo.htm Stijgende
Nadere informatieDe PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië
Naar een klimaatbestendige akkerbouw Cees van den Bos 15 november 2018 De PIN code van de wereld verandert... Vandaag 2100 2050 Amerikas Europa Afrika Azië 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Akkerbouwland is niet evenredig
Nadere informatieInnovatieve interactieve communicatiemiddelen in internationaal watermanagement
Innovatieve interactieve communicatiemiddelen in internationaal watermanagement Delft, 8 maart 2012 Realistic wall of water ir. F.C. (Floris) Boogaard, (020) 606 32 50/06-51 55 68 26 e-mail: f.c.boogaard@tudelft.nl/
Nadere informatieDe Levende Gevel. Een richting voor innovatie en de ontwikkeling van de toekomst
De Levende Gevel Een richting voor innovatie en de ontwikkeling van de toekomst A letter from nature Dear., Our life knows no boundaries, we live together. You live in me and I live in you! I not only
Nadere informatie