Toespraak bij gelegenheid van het symposium arbeidsmigranten, 9 februari 2015, Venlo

Transcriptie

1 Toespraak bij gelegenheid van het symposium arbeidsmigranten, 9 februari 2015, Venlo Beste mensen, wat fantastisch dat u met zovelen hier aanwezig bent Van harte welkom. Ook namens het gemeentebestuur van Venlo- hier onder meer vertegenwoordigd door wethoudervera Tax Meer dan 250 aanwezigen, duidelijk dus dat onderwerp actueel is. Ik heb de deelnemerslijst doorgenomen en de groep vandaag is zeer divers. Huisvesters, werkgevers, handhavers, bestuurders en ambtenaren van Rijk, provincie en gemeenten, en ook een aantal vertegenwoordigers van de doelgroep zelf. Fantastisch en ook volledig terecht want rondom het thema arbeidsmigratie liggen een aantal uitdagingen die we alleen kunnen invullen als we dat samen doen. Ik hoop dat we aan het

2 gevoel van dingen samen oppakken vandaag een stevige impuls kunnen geven. In Noord Limburg werd ruim 5 jaar geleden al onderkend dat het van belang was om dit samen op te pakken. Het was toen ook al duidelijk dat het fenomeen van arbeidsmigranten geen tijdelijk verhaal zou zijn.dat heeft geleid tot een regionaal samenwerkingsverband, dat de naam Kerkeböske kreeg. Die naam was gebaseerd op de locatie in Panningen waar men de eerste keer bijeen is gekomen. Kees van Rooij, burgemeester van Horst, werd voorzitter van het samenwerkingsverband. Dat heeft hij tot op der dag van vandaag met een grote gedrevenheid gedaan. 2 a 3 jaar geleden is de Provincie bij dit samenwerkingsverband aangesloten. De naam van het samenwerkingsverband is inmiddels het belang van arbeidsmigranten. Afgelopen woensdag hebt u dit artikel kunnen lezen in de Limburger. Natuurlijk zijn wij als provincie blij dat het met de werkeloosheid in Limburg de goede kant uit gaat. Het artikel geeft aan dat volgens Gerard Ahm van de UWV de provincie in de persoon van collega Beurskens zelfs euforisch geweest zou zijn. En laat ik er duidelijk over zijn, voor ons, als provinciebestuur ligt de prioriteit bij het ervoor zorgen dat er in Limburg voldoende werkgelegenheid en dientengevolge zo weinig als mogelijk werkeloosheid is. Wij zetten ons daarvoor

3 in, samen met anderen. Goede successen zijn natuurlijk VDL in Born, of een distributiecentrum van Action in Echt Susteren, danwel het aantrekken van bedrijven in Noord Limburg, en generiek, natuurlijk Brightlands want de beste garantie op een baan zijn bedrijven, en dan met name bedrijven die kansrijk zijn. Maar in het artikel geeft Gerard Ahm ook een duidelijke signaal af. Vanwege vergrijzing en ontgroening neemt de beroepsbevolking in Limburg de komende jaren sterk af, cijfers spreken van een afname van de beroepsbevolking met 17% in Zuisd Limburg.Gerard waarschuwt ervoor dat als de druk op die arbeidsmarkt te groot wordt dit slecht is voor het vestigingsklimaat en leidt tot minder werkgelegenheid.zeker in de toekomst, wordt de beschikbaarheid van arbeidsmigranten voor onze Limbugse economie daarom essentieel. Maar ook nu al leveren de arbeidsmigranten een zeer belangrijke bijdrage. Natuurlijk er zijn bijna evenveel arbeidsmigranten als dat er werkelozen zijn in Limburg. En een eenvoudig rekensommetje zegt dan als we nu eens alle werkelozen aan het werk zetten dan hebben we die arbeidsmigranten niet nodig. En natuurlijk zijn er mensen die er over klagen dat zij geen werk hebben terwijl er circa arbeidsmigranten in Limburg werkzaam zijn. Mensen geven zelfs aan zich hierdoor zelfs gediscrimineerd te voelen.

4 Op incidentele basis zal dat af en toe best zo zijn. Maar, even los van het recht dat werknemers in de EU landen hebben om vrij (zonder vergunningen) in een van de andere landen te werken, blijkt het ook heel moeilijk om ons bestand aan werkelozen te bemiddelen naar de vacatures die nu door arbeidsmigranten worden ingevuld. Het economisch onderzoek dat straks wordt gepresenteerd neomt een aantal argumenten die werkgevers hanteren om voor arbeidsmigranten te kiezen. En die zijn vaak zeer legitiem.

5 De arbeidsmarkt verandert, werkgevers bieden steeds minder een baan voor het leven. Flexibiliteit en mobiliteit wordt gevraagd. Er is werk maar niet altijd voor 250 dagen in een jaar en ook niet altijd op de dezelfde locatie. Iemand die bereid is om hier invulling aan te geven zal sneller werk vinden als iemand die daar niet toe bereid is. Is dat verdringing??? Ik sprak iemand die me verontwaardigt wist te vertellen dat in een luxe woonwijk poolse arbeiders een huis zwart (dus buiten de fiscus om), wit schilderden. Verdringing van arbeid, zo sprak ie. Ik vroeg: denk je dan dat wanneer die Polen hier niet zouden zijn, de eigenaar naar een officieel schildersbedrijf zou gaan? Hij dacht even na en sprak, nee denk het niet. Toch is dit een belangrijk punt. Verdringing om oneigenlijk gronden moet worden tegengegaan. Gelijke monniken gelijke kappen. Arbeidsmigranten hebben recht op dezelfde cao als Limburgers, dat mag geen oorzaak van verdringing zijn. Natuurlijk zijn er werkgevers die zich niet aan de cao eisen houden. Dat is ook een van de zaken waarop gecontroleerd

6 moet worden. Dat dit ook in de vorm van een regionaal samenwerkingsverband kan, wordt aangetoond via het project interventieaanpak waar u tijdens dit symposium nadere informatie over kunt verkrijgen. Het blijft een punt van voortdurende aandacht. Ik durf de stelling hard te maken dat wanneer in Noord Limburg vanaf zo n 20 jaar geleden geen arbeidsmigranten voorhanden waren, de landbouwsector er nu beroerd aan toe zou zijn. En daarmee is gelijk een cliché benoemd, arbeidsmigranten zijn vooral mannen die werken in de landen tuinbouwsector. Ja ze werken veel in de landbouw maar lang niet enkel in deze sector, ook in de bouw, in de zorg, in de industrie, in de logistiek vul maar in, en het zijn zeker niet hoofdzakelijk mannen. Ook hier gaat het economische onderzoek dieper op in.

7 Arbeidsmigratie is voor onze regio niets nieuws. We hebben, zelfs nog niet eens zo heel lang geleden, twee grote golven van arbeidsmigranten gekend. Hebben wij echter wel geleerd uit deze ervaringen. We zouden inmiddels toch moeten weten dat het voor arbeidsmigranten die overwegen om hun toekomst in ons land, en wellicht ook deze regio, te leggen, belangrijk is om snel en goed in onze maatschappij te integreren. Daarmee kom ik op het speerpunt taal en integratie waar ook mijn collega gedeputeerde Bert Kersten zich voor inzet. En daarvoor ga ik met u terug in de tijd, naar mijn jeugd. Ik ben geboren en getogen in Kerkrade. Mijn familie leefde met de Mijn en dat heeft mij ook als mens gevormd. Mijn opa

8 werkte ondergronds, besloeg paarden, mijn vader werkte bovengronds. Mijn familie gaat generaties terug in de tijd, altijd Kerkrade Kerkraads dialect was dus de voertaal thuis. Maar niet voor mijn broer en mijzelf. Wij werden in het Nederlands aangesproken door onze ouders. Dat vind zijn oorsprong in de mijnsluitingen. Toentertijd werden natuurlijk vele koelpieten geïnterviewd, en ik denk dat toen de uitdrukking steenkoolnederlands is uitgevonden: wanneer de mannen werden geïnterviewd, sprak men Huilands met knuibelen. Kortom, vernederlandsdkerkraads dialect. Dat mocht ons als kinderen niet overkomen, dus werden wij in het nederlands opgevoed, net zo als zovelen van onze generatie. Ik had toen een vriend, Jeene, en zoals de naam al verraadde, zijn vader was van Italiaanse afkomst en zijnvader werkte, net als zovele polen, portugezen, slovenen enzovoorts ondergronds. En ondergronds moest je vanwege het gevaar dat het werk met zich meebracht op elkaar kunnen vertrouwen. Moest je letterlijk- elkaars taal spreken. Want wanneer iemand riep: Mach dichoesdúrstub, ut kraacht, Moest je snappen dat je voor je leven moest rennen, want de stutten, gemaakt van dennehout, aangeplant in Noord Limburg, kraakten, en dreigenden in te storten. Jeens vader moest dus wel kerkraads verstaan, en spreken. En zo kwam het dat bij Jeene thuis de voertaal Kerkraads dialect werd, en hij als tweede generatie Kerkradenaar beter dialect sprak dan mijn broer en ik, waarvan wij de tichtste generatie Kerkradeneren waren. En wat dat betreft kunnen wij veel leren van de tijd dat het zwarte goud gewonnen werd. Essentieel voor integratie is dus taal. Daarom hebben wij aan het project participatieverklaring dat is gericht op integratie van arbeidsmigranten in onze samenleving de mogelijkheid tot het volgen van onderwijs in de Nederlandse taal toegevoegd. Dit project is tot stand gekomen op initiatief

9 van het Ministerie van SzW wordt behandeld in één van de subsessies. Dan wil ik ook nog kort ingaan op het themawaar onder meer mijn collega deputé Koppe zich voor inzet. Huisvesting. Jaren hebben wij als overheden de kop in het zand gestoken: nee, arbeidsmigranten is een tijdelijk fenomeen. Het is heel wat anders dan de turkse en marokkaanse gastarbeiders uit de jaren 70 en 80. Die kwamen van kilometer ver. Polen zijn met 8 uur goed doorrijden in hun thuisland. Dus huisvesting is alleen tijdelijk noodzakelijk. Ondertussen weten wij wel beter. Ongeveer de helft van de arbeidsmigranten geeft aan te overwegen hier in Limburg een toekomst te willen opbouwen. Groepen die hier hun toekomst willen opbouwen moeten niet te lang wonen in faciliteiten die zijn bedoeld voor arbeiders die hier slechts tijdelijk zijn (de zogenaamde short stayers). Ze moeten doorgroeien naar meer volwaardige woonruimte. Dat is ook veel beter voor de integratie van deze groep. Tijdens de sessies over wonen wordt hier uitgebreid op ingegaan. Ik heb daarmee 3 provinciale speerpunten met u behandeld 1) Arbeidsmarkt/economie 2) Taal en integratie 3) Huisvesting Tijdens de subsessie en ook op de info markt krijgt u een goed beeld over de invulling van deze thema s en de provinciale bijdrage daarbij. Ik wil daar ook nog een 4 e speerpunt aan toevoegen en dat is goede beeldvorming over arbeidsmigranten. Maatregelen die wij willen nemen, zeker op het gebied van huisvesting, stuiten vaak op grote weerstanden. Men vreest overlast van die

10 criminele altijd dronken, arbeidsmigranten. Als men daarmee echter een tijdje ervaring heeft opgedaan dan blijkt het allemaal heel erg mee te vallen. De huidige groep arbeidsmigranten, voor een groot deel afkomstig uit Polen, lijkt ook in veel aspecten veel op ons, en veel van de vooroordelen zijn onterecht. In uw congresmap vindt u nog een boekje met cartoons over 25 verschillen tussen Poolse en Nederlandse mensen. Het is zowel in het Pools als in het Nederlands en heeft tot doel om vooral over elkaar te leren en begrip te krijgen. Laten we met z n allen zorgen voor correcte beeldvorming over arbeidsmigranten, en ik hoop dat dit symposium daar een bijdrage aan kan levern.

11 Maar bovenal wens ik u allen een verder inspirerend vervolg van de dag toe waarop u veel kennis op kunt doen maar ook zelf kunt delen.