PROVINCIALE STÄTEN VAN OVERIJSSEL. Allereerst willen wij onze deelneming betuigen met het verlies van uw moeder.

Transcriptie

1 PROVINCIALE STÄTEN VAN OVERIJSSEL. Re9nr fslzoihlcpss, oat 1 4 OKT 2014 a.d. Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax overijssel.nl postbus@overijssel.nl De heer KvK IBAN NL45RABO Inlichtingen bij dhr. Henk Bolding telefoon H.Bolding@overijssel.nl Onderwerp: N743 Almelo - Hengelo. Ongeval rotonde Zenderen Geachte heer Datum Kenmerk 2014/ Pagina 1 Uw brief Uw kenmerk Allereerst willen wij onze deelneming betuigen met het verlies van uw moeder. Wij begrijpen dat u vragen heeft over de aansluiting van de Hertmerweg op de rotonde te Zenderen. In uw brief van 4 juli 2014 heeft u hierover een aantal vragen gesteld. Kort samengevat vraagt u of de middengeleider juist is aangelegd, het ongeval aanleiding is om de situatie te verbeteren, wij bekend zijn met het gedrag van de scootmobielgebruikers en fietsers op dit punt en of wij op de hoogte zijn dat dit een tweede dodelijk ongeval op dezelfde locatie zou zijn. Inrichting en vormgeving van de middengeleider Voor het toetsen van de weginrichting, die in 2007 is aangelegd, hebben wij onafhankelijk advies gevraagd aan het bureau DTV Consultants. In de bijlage treft u het rapport aan. De conclusie van dit onderzoek is dat de vormgeving van de middengeleider overeenkomt met de geldende richtlijnen. Verbeteren vormgeving middengeleider DTV Consultants werkt in opdracht van CROW (kennisorganisatie op het gebied van infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer) momenteel aan herziening van de Ontwerpwijzer Fietsverkeer (CROW-publicatie 230). Naar aanleiding van het inzicht, mede verkregen door dit ongeval, adviseert DTV om de hoeken op nieuw te realiseren middengeleiders op fietspaden af te ronden. Vooruitlopend op het advies om de vormgeving van middengeleiders op fietspaden met ronde hoeken uit te voeren, gaan wij de middengeleider aan de zijde van de Hertmerweg aanpassen. Gedrag bestuurders van scootmobielen en fietsers U schetst in uw brief een juist beeld van het gedrag van fietsers en scootmobielgebruikers. Daarmee constateren wij ook dat het menselijk gedrag een belangrijke factor is bij het ontstaan van ongevallen. In de specifieke ongevallen met scootmobielen stelt de SWOV Bijlagen 1 Datum verzending 0 9 OKT, 2014 provincie verijssel

2 N743 Almelo - Hengelo. Ongeval rotonde Zenderen. (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) vast dat de (in-)stabiliteit van dit voertuig een belangrijke rol heeft in de afloop van de ongevallen. Het is van belang dat scootmobielgebruikers goed worden voorgelicht bij de aanschaf van een voertuig, maar ook dat er een instructie volgt met praktijklessen. Ongevallen Wij hebben onderzocht of er meerdere (dodelijke) ongevallen op dit punt bekend zijn. Na de aanleg van de rotonde zijn hier geen ongevallen met dodelijke afloop geregistreerd. Navraag bij de regiopolitie geeft aan dat er in 2008 nog 3 lichte ongevallen in de nabijheid van de rotonde zijn geregistreerd. Datum Kenmerk 2014/ Pagina 2 Wij hopen dat wij uw vragen hiermee voldoende beantwoord hebben. Mocht u prijs stellen op een persoonlijk gesprek, dan zijn wij daar gaarne toe bereid. Een afschrift van deze brief is verzonden aan Provinciale Staten van Overijssel. Met vriendelijke groet, namens-gedeputeerde staten van Overijssel, Uw brief Uw kenmerk L. Molenkamp, hoofd eenheid Wegen en Kanalen. Bijlagen 1 Datum verzending Wilt u in uw correspondentie met de provincie Overijssel: één onderwerp per brief hanteren; het in deze brief opgenomen kenmerk vermelden. provincie verijssel

3 Memo Aan: Van: CC: Datum: Betreft: De heer H. Bos (provincie Overijssel) Hans Godefrooij 27 augustus 2014 Rotonde Hoofdstraat - Hertmerweg te Zenderen Aanleiding Recent heeft zich op de rotonde Hoofdstraat - Hertmerweg een eenzijdig ongeval voorgedaan, waarbij een vrouw op een scootmobiel is komen te overlijden. Bij het afslaan vanaf het tweerichtingen fietspad op de rotonde is zij met het achterwiel over de haakse hoek van de geleider gereden, waarna de scootmobiel is gekanteld. De nabestaanden hebben de provincie laten weten dat zij van mening zijn dat de inrichting (deze haakse hoek) niet conform de richtlijnen is. De provincie wil de inrichting nu door een onafhankelijke deskundige laten toetsen. Zij heeft aan DTV Consultants gevraagd om de situatie tegen het licht te houden en te toetsen aan de richtlijnen. Situatiebesch rijving De rotonde Hoofdstraat- Hertmerweg ligt binnen de bebouwde kom van Zenderen. Het betreft een enkelstrooksrotonde met een tweerichtingenfietspad dat rondom de rotonde ligt en alle vier de kruispuntarmen kruist. afbeelding 1 Zicht op rotonde vanaf Hoofdstraat afbeelding 2 Zicht op rotonde vanaf Hertmerweg Langs de Hoofdstraat (N743) liggen vrijliggende fietspaden. Op de Hertmerweg en Het Hulscher maken fietsers gebruik van de rijbaan; gebruikers van het fietspad draaien op deze wegen vanaf de rotonde dus direct de rijbaan op en andersom. In de Hertmerweg is voor de rotonde een middengeleider gerealiseerd (afbeelding 3). In Het Hulscher wordt met markering een middengeleider gesuggereerd (afbeelding 4). Pagina 1 van 9

4 afbeelding 3 Fysieke middengeleider in de Hertmerweg afbeelding 4 Middengeleider met markering in Het Hulscher Pagina 2 van 9

5 Fietsers (en andere gebruikers van het fietspad) die langs de Hoofdstraat-noord aan de linkerkant van de weg in zuidelijke richting rijden en willen afslaan naar de Hertmerweg, worden geacht de eerste rijbaan over te steken en na de middengeleider linksafte slaan. Omdat de middengeleider niet is afgerond (afbeelding 5), moeten zij een ruime bocht nemen. 'i S ^.-"'- y - afbeelding 5 Middengeleider is niet afgerond De rijbaan oogt niet erg breed waardoor, op het oog, geen ruimte beschikbaar is voor een erg ruime bocht. Daardoor kunnen fietsers het gevoel hebben dat zij het risico lopen om in de (niet op gelijke hoogte liggende) berm terecht te komen (afbeelding 6). Pagina 3 van 9

6 afbeelding 6 Weinig ruimte voor ruime bocht; ongelijk liggende berm Richtlijnen Richtlijnen voor het ontwerp van infrastructuur worden in Nederland ontwikkeld en verspreid door CROW, het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte. CROWpublicaties die in dit kader relevant zijn, zijn Eenheid in rotondes (CROW-publicatie 126) en Fietsoversteken op rotondes (CROW-publicatie 126a), de ASW 2012: Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom en de Ontwerpwijzer Fietsverkeer (CROW-publicatie 230). Overigens zijn specifiek voor scootmobielen geen richtlijnen voor de infrastructuur beschikbaar, aangezien een scootmobiel zelden van toepassing is als maatgevend voertuig voor het wegontwerp (bron: ASW). Vormgeving rotondes In de publicatie Eenheid in rotondes wordt slechts beperkt aandacht geschonken aan tweerichtingenfietspaden op rotondes. Met name wordt aandacht besteed aan de benodigde bebording en markering. Verder wordt verwezen aan Fietsoversteken op rotondes en de Ontwerpwijzer Fietsverkeer. In de publicatie Fietsoversteken op rotondes wordt in het hoofdstuk Fietsers in twee richtingen ook alleen stilgestaan bij de markering, bebording, het benodigde uitzicht en de benodigde afstanden tussen fietsoversteek en rijbaan van de rotonde. Over de verdere vormgeving is niets opgenomen. Pagina 4 van 9

7 Ook in de ontwerpwijzer fietsverkeer zijn geen richtlijnen opgenomen met betrekking tot de vormgeving van de middengeleider bij fietsoversteken in twee richtingen bij rotondes. Wel bevat deze publicatie richtlijnen voor de vormgeving van fietsoversteken in zijn algemeenheid. Voor de vormgeving van een fietsoversteek (tweerichtingsverkeer) over een zijweg, zijn de volgende afbeeldingen opgenomen. afbeelding 7 Fietsoversteek (tweerichtingsverkeer) over zijweg, in weg met tussenberm (bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer) In de toelichtende tekst wordt niet ingegaan op de vormgeving van het middeneiland. In de afbeeldingen is te zien dat een (vrijwel) haakse hoek is getekend. In de ASVV 2012 is vrijwel dezelfde afbeelding opgenomen, waarin de hoek eveneens haaks is ingetekend. afbeelding 8 Fietsoversteek over zijweg - in weg met brede tussenberm (bron: ASVV 2012) Tevens zijn in de ASVV afbeeldingen opgenomen van steunpunten in een middeneiland voor voetgangers en fietsers (afbeelding 9). Ook in deze afbeeldingen zijn duidelijk haakse hoeken ingetekend, ook wanneer sprake is van een tweerichtingenfietspad. Als negatief aspect van steunpunten in zijn algemeenheid wordt de aanrijgevoeligheid genoemd. Hoewel dit onlogisch lijkt, wordt in de beschikbare richtlijnen het toepassen van haakse hoeken bij inmiddengeleiders in fietsoversteken dus impliciet aanbevolen. Pagina 5 van 9

8 O vj V 1, w (1) R \JLA ] r\ vy ï$ (3) /! ITf R afbeelding 9 Steunpunten - dwarsverkeer (bron: ASVV 2012) Rijcurves De ondergrens voor boogstralen voor fietsers is 5,00 meter; bij kleinere waarden daalt de fïetssnelheid tot onder de 12 km/h en moet de fietser veel moeite doen om overeind te blijven (bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer). Het profiel van vrije ruimte van een fietser is afhankelijk van de situatie. De afstand die een fietser aanhoudt vanaf een berm met hoogteverschillen bedraagt 0,50 meter. Een scootmobiel heeft een breedte van 0,58 tot 1,10 meter, een draaicirkel van 2,60 tot 3,00 meter en is zelden van toepassing als maatgevend voertuig voor het wegontwerp (bron: ASVV). In afbeelding 10 is de rijcurve van een fietser bij 12 km/h (de boogstraal is dan 5,0 meter) ingetekend. Te zien is dat een fietser die pas instuurt na het passeren van de middengeleider, in de berm terecht komt. Wanneer een fietser al begint te sturen halverwege de middengeleider, kan de bocht prima worden genomen. Afbeelding 11 geeft de boogstraal van een scootmobiel (draaicirkel 3,00 meter; breedte 1,10 meter). Pagina 6 van 9

9 afbeelding 10 Rijcurves van fietsers afbeelding 11 Rijcurve scootmobiel Pagina 7 van 9

10 Vergelijkbare situaties Hieronder worden enkele foto's getoond van min of meer vergelijkbare situaties. Zoals is te zien, worden in de praktijk diverse vormgevingen toegepast. X afbeelding 12 (Vrijwel) haakse hoek afbeelding 13 (Vrijwel) haakse hoek ^r afbeelding 14 Overrijdbare haakse hoek afbeelding 15 Overrijdbare haakse hoek ï ÉÉk* ï.> :- -; afbeeld g 16 Afgeronde hoek : V \ * v afbeelding 17 Afgeronde hoek Pagina 8 van 9

11 " ««KKX-vro V' afbeelding 18 Sterk afgeronde hoek >v V N afbeelding 19 Sterk afgeronde hoek Conclusie De inrichting van de middengeleider voldoet aan de richtlijnen. In de vigerende richtlijnen zijn geen aanbevelingen opgenomen met betrekking tot de vormgeving van tweerichtingenfietspaden op rotondes. Ook zijn geen expliciete richtlijnen opgenomen die ingaan op de vormgeving van de hoeken van middengeleiders in fietsoversteken. Wel is in de afbeeldingen in de richtlijnen te zien dat haakse hoeken worden toegepast, hetgeen als impliciete aanbeveling kan worden geïnterpreteerd. Uit oogpunt van vergevingsgezindheid verdient het aanbeveling om, bij tweerichtingenfietspaden (en dus linksafbewegingen), geen haakse hoek in de middengeleider toe te passen. In de praktijk blijken dan ook, in afwijking van de (impliciete) richtlijnen, diverse vormgevingen te worden toegepast. Een vormgeving met een sterk afgeronde hoek, of met een overrijdbare hoek, geeft de minste kans op eenzijdige ongevallen als gevolg van aanrijdingen met de middengeleider; zeker wanneer het nemen van een ruime bocht om de middengeleider heen (voor het gevoel van de weggebruiker) niet mogelijk is. Pagina 9 van 9