Lessen voor Leefbaarheid

Transcriptie

1 Korte terugblik op de bijeenkomst Lessen voor Leefbaarheid 16 maart 2012 Arsenaaltheater Vlissingen

2 Korte terugblik bijeenkomst Lessen voor Leefbaarheid Op 16 maart 2012 organiseerde de Provincie Zeeland een bijeenkomst in het Arsenaaltheater in Vlissingen met als titel 'Lessen voor Leefbaarheid'. Voor deze bijeenkomst werden onder meer uitgenodigd: ambtenaren en bestuurders van de dertien Zeeuwse gemeenten, beleidsmakers en bestuurders bij maatschappelijke organisaties in Zeeland en beleidsmakers bij relevante partijen uit het Zeeuwse bedrijfsleven. Leefbaarheid gaat over de relatie van mensen met hun leefomgeving. Hoe aantrekkelijk of geschikt vinden ze die omgeving waar ze wonen en werken? Hoe beleven ze hun dorp, wijk of stad en de mensen die er leven? Onder leiding van gespreksleider Eva Kuit werd gesproken over leefbaarheid in de provincie Zeeland. Met als centrale vraag: Wat zijn de kansen en hoe kunnen we de kansen benutten om de leefbaarheid in Zeeland te verbeteren? Naast George van Heukelom, gedeputeerde, waren er bijdragen van prof. dr. Micha de Winter van de universiteit van Utrecht ('De sociale kwaliteit van de leefomgeving'), dr. Fons van der Lucht van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ('Van gezond naar beter') en mr. Ina Brouwer, voorzitter Taskforce Kinderopvang/Onderwijs Amsterdam ('Behoud is achteruitgang'). Tijdens de bijeenkomst kregen ook de vijf zogenoemde demonstratieprojecten hierin een plaats. Deze projecten geven ieder vanuit een eigen invalshoek op lokaal niveau concreet invulling aan leefbaarheid, waarbij wordt samengewerkt met lokale overheid, maatschappelijke partijen en burgers. Dit korte verslag geeft een impressie van de bijeenkomst Lessen voor Leefbaarheid. Meer informatie over deze bijeenkomst en de demonstratieprojecten kunt u vinden op: Tijdens de bijeenkomst Lessen voor Leefbaarheid werden cartoons gemaakt door tekenaar John Körver. Een aantal van zijn cartoons zijn opgenomen in deze terugblik. 1

3 Toespraak gedeputeerde George van Heukelom Gedeputeerde George van Heukelom trok een parallel tussen de omgang met leefbaarheid met de omgang met de zee in het land van Saeftinghe rond de periode 1100/1200. In deze tijd gebeurde er iets in de perceptie van mensen. Daar waar eerst een beeld heerste van een almachtige zee waar niets tegen opgewassen was, groeide het idee van dijkenbouw en daarmee inpolderen en beheersing van de zee. Het collegeprogramma Stuwende Krachten is nu net op dit "omdenken" gestoeld. Hiermee wordt gedoeld op het denken in kansen, mogelijkheden en groei, en uitgaan van eigen kracht. Zit niet bij de pakken neer, maar zoek de kansen en begin gewoon. Het gaat de Provincie Zeeland dan ook vooral om het aansluiting zoeken bij kansrijke initiatieven, allianties die vanuit kansen en eigen kracht werken aan leefbaarheid. De gedeputeerde gaf aan dat dat de Provincie Zeeland zeker een verantwoordelijkheid neemt voor de leefbaarheid en kansrijke initiatieven verder wil brengen. Hij wil ervoor gaan en riep de aanwezige statenleden in de zaal op hem hierin te steunen. Juist ook omdat de verschillende politieke achtergronden via deze leefbaarheidsaanpak gediend worden. En hij heeft daarvoor ook middelen beschikbaar. Maar zijn rol is veranderd, dat werd wel duidelijk. Het subsidieloket is niet meer, het gaat niet meer om de vraag wat Zeeland voor jouw instelling kan betekenen. Het gaat juist nu erom wat jij als instelling, als gemeente voor Zeeland kan betekenen. 2

4 Micha de Winter Over het maatschappelijk effect van kwaliteit van het sociale netwerk Micha de Winter gaf aan het willen denken in kansen van de gedeputeerde van Heukelom graag te willen ondersteunen. Vanuit zijn expertise (pedagogiek) wil ook hij ervoor pleiten het zorgelijke van het leefbaarheidsconcept weg te nemen. De pedagogiek leert ons immers dat het stimuleren van ontwikkeling bijna alleen maar kan met het bieden van hoop en perspectief. Je moet dus eigenlijk per definitie optimistisch zijn om zo innovatie en oplossingen te creëren. De huidige stand van wetenschap geeft aan dat het nu empirisch is aangetoond dat er een duidelijk oorzakelijk verband zit in de kwaliteit van ontwikkeling van kinderen met de kwaliteit van hun sociale netwerken. In plaats van een focus op risicofactoren is daarom een shift naar het kijken naar sociale netwerken onontbeerlijk als je wilt werken aan leefbaarheid. Anno 2012 blijkt nu dat die netwerken er niet vanzelf zijn. Allerlei banden zijn doorgesneden en relaties moeten opnieuw worden gelegd. Bijvoorbeeld tussen ouders en school, maar ook tussen verschillende generaties. Onze samenleving heeft de neiging steeds meer "hanggroepen" te benoemen waarvoor dan oplossingen in de repressieve sfeer gezocht moeten worden. Dit gaat om hangjongeren, maar ook al om hangouderen en hangmoeders op de basisschool. Micha de Winter pleit er voor om hier niet met allerlei repressieve maatregelen als camera's of mosquito's tegen aan te gaan. Nee, in plaats daarvan zou er juist contact gelegd moeten worden en verbanden gelegd moeten worden tussen de jongeren die overlast veroorzaken en de mensen die de overlast ervaren. Zo kan er ook voorkomen worden dat er voor iedere probleemgroep een nieuwe blik professionals moet worden opengetrokken. Investeren in sociale netwerken betekent ook investeren in de sociale omgeving en dat is ook investeren in leefbaarheid. 3

5 Fons van der Lucht Over de gezondheidsepidemie en het belang van gezondheid voor een vergrijzende economie We zijn gezonder dan ooit, ondanks dat er meer 'zieken' zijn. Er komen steeds meer ouderen die gemiddeld ook steeds ouder worden. De levensverwachting zal naar verwachting met nog ongeveer 6 jaar toenemen tot 88,1 jaar voor vrouwen en 83,8 jaar voor mannen in Om verschillende redenen blijven we langer leven met ziekten. Bijvoorbeeld door vroege opsporing of behandeling van risicofactoren met medicatie. Ziekte betekent echter niet automatisch beperking van functioneren. Het is daarom belangrijk de focus niet te leggen op de kwalen, maar wat mensen nog wel kunnen en willen. De opkomende vergrijzing en ontgroening zorgen voor een andere bevolkingssamenstelling met bijbehorende problemen als bijvoorbeeld betaalbaarheid van pensioenen. Een ander gevolg is een toename van de zorgvraag en daarmee zorguitgaven. Meer gezondheid leidt op macroniveau namelijk niet tot minder zorg. Daar zijn verschillende redenen voor. Zo is de zorg zelf een belangrijke oorzaak van de betere gezondheid. Mensen worden dankzij succesvolle behandeling ouder en lopen risico om andere, 'vervangende' ziekten te krijgen. Deze kunnen op hun beurt weer tot extra zorg leiden. Veruit de meeste zorguitgaven worden in het laatste levensjaar gemaakt. Bij een toename van de levensverwachting worden deze kosten uitgesteld, maar van uitstel komt in dit geval geen afstel. Het is noodzakelijk om te (blijven) investeren in de volksgezondheid en op die manier zoveel mogelijk mensen in staat te stellen maatschappelijk te participeren. Gezondheid is een groot goed, een vergrijzende economie heeft gezonde actieve burgers broodnodig. Meer gezondheid en toch meer zorg is daarmee het dilemma dat als een donkere wolk boven de toekomst hangt. Deze gezondheidsepidemie treft (nu) ook Zeeland. De vraag is: Is Zeeland daar klaar voor? Dit hoeft geen bedreiging te zijn als je (op korte termijn) creatieve oplossingen weet te vinden op basis van een andere visie; van ziekte en zorg (zz) naar gedrag en gezondheid (gg) naar mens en maatschappij (mm). Mens en capaciteiten staan centraal, samen met gerichtheid op de samenleving en ander aanbod, ook buiten de zorg. Het gaat erom je bewust te zijn van de (komende) veranderingen en hier tijdig op in te springen. Ook hier speelt de samenwerking tussen verschillende organisaties een belangrijke rol. 4

6 Ina Brouwer Over innovatie als sleutelbegrip voor de toekomst van Zeeland Ina Brouwer ziet voor Zeeland een duidelijke taak weggelegd in het opzetten van ondernemerschap in Leefbaarheid. Volgens haar liggen er volop kansen om voor Zeeland kansen in het verkopen van Leefbaarheid als exportproduct naar overige (Europese) krimpregio s. Zeeland zou hierin een voorbeeldfunctie kunnen vervullen. Om aan deze functie invulling te kunnen geven is een aantal dingen nodig. In de eerste plaats moet onorthodox ondernemerschap worden gestimuleerd. Innovatie is het sleutelbegrip voor de toekomst van Zeeland. Ondernemende private en publieke partijen moeten hieraan verder vorm gaan geven. Zij moeten meer lef en creativiteit aan de dag leggen om te komen met onorthodoxe oplossingen voor de problemen die krimp en vergrijzing met zich mee brengen. Daarbij gaat het er ook om jongeren te behouden voor Zeeland, of ze zelfs naar je toe te halen. Brouwer noemt als voorbeeld Florida, waar surfcultuur en seniorenparadijs naast elkaar bestaan. Zeeland moet gedurfde visies ontwikkelen en deze combineren met nieuwe technieken. Concurrentie is daarbij onontkoombaar en nodig om te komen tot betere resultaten. Zeeland moet uitgaan van haar eigen, authentieke kracht. Een kracht zoals we die kennen van bijvoorbeeld de Deltawerken en de mosselcultuur. Maar ook van de tijd van de VOC waarin het kleine Zeeland het opnam tegen het machtige Holland. Zeeland heeft de beschikking over een schatkamer, zoals de Roosevelt Academy. Studenten moeten meer betrokken worden bij de ontwikkelingen in Zeeland en worden gestimuleerd om innovatief mee te denken op gebied van zorg, onderwijs, economie. Daarnaast is het nodig dat er allianties worden gesloten tussen verschillende partijen, want samenwerking maakt sterker en leidt tot betere oplossingen. We moeten vooral niet wachten tot de overheid iets initieert. De overheid is de partij die het mogelijk maakt dat zaken kunnen worden opgepakt. 5