Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen

Transcriptie

1 Ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen Leefbare en vitale dorpen in Berkelland 5

2 Doelenboom Wat speelt er? 6

3 Bewust worden? Veranderingen in Berkelland en de regio Achterhoek door de krimp lijken nog ver weg. Doordat de gevolgen voor ons nog niet zichtbaar zijn, is bewustwording niet zo vanzelfsprekend. Wanneer we de pijn nog niet voelen, is het lastig voor te stellen wat deze ingrijpende veranderingen betekenen voor onze samenleving. Vragen over de toekomst We gaan samen met inwoners de komende tijd nadenken over wat leefbaarheid in hun kern is. Hoe gaan we om met de daling van het aantal kinderen? En wat zijn de gevolgen van de stijging van het aantal ouderen? Hoe zien onze huishoudens er straks uit? En wat betekent dit alles voor de woningen, scholen, verenigingen, dorpshuis, de arbeidsmarkt en vooral de leefbaarheid in de kernen? 2025: 1 op 4 inwoners is 65+ Onze bevolking zal dalen van inwoners in 2010 naar in Ook de samenstelling verandert. In 2025 is 1 op de 4 inwoners 65 jaar en ouder, terwijl het aantal kinderen en werkende mensen daalt. Deze veranderingen hebben effect op de scholen, vrijwilligers, de zorg, arbeidsmarkt en verenigingen in Berkelland. Minder huishoudens Meer mensen wonen alleen Het aantal huishoudens in Berkelland zal na 2020 gaan dalen. Hierdoor zal er meer aanbod van woningen ontstaan dan vraag. Daarnaast verandert ook de samenstelling van de huishoudens. Met 33% eenpersoonshuishoudens in 2025, zal er ook een andere vraag naar woningen komen. 7

4 Missie Leefbare en vitale dorpen in Berkelland De samenleving in de Berkellandse en Achterhoekse kernen zal de komende tientallen jaren veranderen. Naast een daling van het aantal inwoners en huishoudens, verandert ook de samenstelling hiervan. Veranderingen zoals een grote groei van inwoners boven de 65, een daling van het aantal kinderen onder de 20 en steeds meer eenpersoonshuishoudens, zorgen voor nieuwe verhoudingen in de samenleving. Hierdoor ontstaat er een nieuwe situatie in de kleine en grote kernen. Om ook in de toekomst hier prettig te wonen, zullen we samen; overheid, burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties, actief moeten inspelen op de gevolgen van de krimp. De gemeente zal een ondersteunende rol vervullen bij het bewustwordingsproces en de initiatieven die ontstaan om Berkelland leefbaar te houden. We krijgen in de Achterhoek te maken met bevolkingskrimp. Dat hoeft geen enkel probleem te zijn, als we maar tijdig inspelen op de ontwikkelingen. Leo Scharenborg, wethouder Gemeente Berkelland. Speerpunten Per thema is er bewustwording van de krimp en wat dit betekent voor de samenleving We worden als samenleving bewust van de effecten van de krimp en de veranderingen die er hierdoor plaatsvinden op allerlei vlakken in onze samenleving. Dit gaan we per thema doen; zoals wonen, zorg, onderwijs, kleine kernen en arbeidsmarkt. Zo blijft het verhaal behapbaar en is het makkelijker om bewust te worden van de effecten die krimp meebrengt. Kansen rondom de krimp worden benut door de samenleving met ondersteuning van de gemeente Kleine groepen betrokkenen gaan per thema goede, creatieve ideeën en oplossingen bedenken en uitvoeren om de kansen die de krimp biedt te benutten. Zo houden we Berkellandse dorpen in de toekomst leefbaar en vitaal. Concrete resultaten Om als samenleving bewust te worden van de krimp en wat dit betekent voor ons, hebben we de volgende doelen: a. de cijfers en mogelijke effecten van de krimp in Berkelland zijn in beeld; b. het bewustwordingsproces sluit aan bij actuele projecten per thema; c. er is een duidelijk beeld over de vragen en behoeftes van de samenleving rondom krimp; d. er is afstemming tussen thema s over de effecten van de krimp en behoeftes van de samenleving; e. er is een overkoepelende demografie agenda om afstemming te bevorderen. Om kansen rondom de krimp door de samenleving met ondersteuning van de gemeente te benutten hebben we de volgende concrete resultaten opgesteld: a. een kleine groep betrokkenen heeft per thema gezocht naar oplossingen en sturingsmogelijkheden; b. er is afstemming en samenwerking tussen de thema's over de mogelijke oplossingen; c. oplossingen om de leefbaarheid in kernen te houden worden benut. 8

5 Wat gaat de gemeente ervoor doen? Per thema is er bewustwording van de krimp en wat dit betekent voor de samenleving: a. we zorgen voor een verdere uitbreiding van de cijfers over de bevolkingsprognoses van Berkelland; b. we zorgen ervoor dat de cijfers ook aansluiten bij de regionale woonmonitor; c. De effecten van de krimp worden per thema geanalyseerd; d. we geven presentaties over de effecten van de krimp, om zo de bewustwording bij de samenleving te vergroten; e. Er wordt waar mogelijk verbindingen gelegd tussen de verschillende thema s op het gebied van (bewustwording van) de krimp; f. De demografie agenda wordt bijgehouden; g. we houden ook aansluiting bij actuele projecten en onderzoeken over de demografische ontwikkelingen op Achterhoek schaal, om zo ook als regio de leefbaarheid te vergroten. Kansen rondom de krimp worden door de samenleving benut met ondersteuning van de gemeente: a. we ondersteunen kleine groepen betrokkenen, vanuit organisaties, bedrijven en inwoners, in het zoeken naar oplossingen en sturingsmogelijkheden; b. we leggen waar mogelijk verbindingen tussen de verschillende thema s, zoals wonen, economie en scholen, om zo efficiënt te sturen op kansen en mogelijkheden; Welgesteld is krimp niets anders dan een mentale uitdaging. Gert-Jan Hospers, bijzonder hoogleraar City- en Regiomarketing Concrete acties Naast overkoepelende acties op het gebied van demografie, zijn er binnen veel programmalijnen ook acties of bijeenkomsten rondom demografie. Hieronder een aantal belangrijke bijeenkomsten / acties: Programmalijnen Wonen Overig doorgaand ruimtelijke beleid Plattelandsvernieuwing Kleine kernen Werkgelegenheid Welzijn en Zorg Sport (& Cultuur) Acties / Bijeenkomsten Regionale Woonvisie Regionale Woonmonitor Gesprekken met aannemers en initiatiefnemers over woningbouwplannen Afwaardering van bouwgronden Op zoek naar mogelijkheden herstructureringsfonds Kernenvisies Kansenkaart voor de kernen Rondgang B&W langs alle kleine kernen Onderwijsplein Neede Ondernemersplatform Berkelland Bedrijventerreinen RBT Overleg met bedrijfsleven over perspectief arbeidsmarkt WMO pilot: in Ruurlo en Beltrum meerdere bijeenkomsten Periodiek overleg met schoolbesturen over ontwikkelingen in het onderwijs en de gevolgen van de krimp 9

6 Wat gaat het kosten? Het ontwikkelprogramma Demografische ontwikkelingen heeft geen eigen budget. Eventueel budget voor onderzoek, overleg en communicatie voor de bewustwordingsontwikkeling, kan gebruikt worden uit het projectbudget Samen Anders. Vanuit het Rijk wordt sterk aangemoedigd om binnen de programmabegroting ook een paragraaf demografische ontwikkelingen te hebben. Ook geeft het Rijk aan meer inzicht te willen in de kosten die het met zich meebrengt. Voor Berkelland zijn alleen de kosten rondom de woningbouw zichtbaar. Op andere terreinen zal dit lastiger in te schatten zijn. Kosten woningbouw Het aantal inwoners en huishoudens in Berkelland daalt en daardoor zal de vraag naar woningen minder worden. Ook de vraag naar het soort woning zal veranderen. Dat betekent dat we niet op de oude voet door kunnen bouwen. We moeten voorkomen dat we geld uitgeven voor woningen waar straks geen vraag meer naar is (leegstand). De gemeente zal daarom de hoeveelheid plekken, waar volgens het bestemmingsplan woningen mogen worden gebouwd, moeten beperken. Ook zal de vervanging van gebruikte gebouwen door woningen (zowel in kernen als het buitengebied) steeds minder mogelijk worden. En wanneer de krimp echt doorzet, moeten er misschien ook woningen gesloopt worden. Als woningbouwplannen niet doorgaan, kan de gemeente de grond ook niet meer verkopen. De grond wordt daardoor minder waard en dat kost de gemeente geld. Voorlopig houden we er rekening mee dat het gaat om 5 miljoen. We gaan natuurlijk onderzoeken of de grond voor andere doelen gebruikt kan worden. Met de bouw van nieuwe woningen werd tot een paar jaar geleden geld verdiend. Geld dat gebruikt kon worden voor de vervanging van verouderde (huur)woningen of voor het opknappen van oudere wijken. Dat geld is er nu niet meer. Toch is het harder dan ooit nodig dat woningen worden vervangen door woningen die beter passen bij de vraag. En ook het opknappen van wijken en straten blijft geld nodig. Niet alleen Berkelland heeft hiermee te maken. In alle Achterhoekse gemeenten speelt deze ontwikkeling. We zijn daarom in overleg met de andere gemeenten, de provincie en de woningbouwcorporaties om te bekijken hoe die investeringen toch betaald kunnen worden. 10