EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING 1.2 EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER

Transcriptie

1 EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER Aan: Centra voor Volwassenenonderwijs Van: Huizen van het Nederlands April INLEIDING 1.1 AANLEIDING Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO), zeker degene die binnen een stedelijke context werken, zoeken manieren om hun vakopleidingen af te stemmen op een anderstalig publiek. Cursisten in NT2- opleidingen vormen een interessante doelgroep die deze opleidingen nu nog (te) weinig bereiken. Veel cursisten in NT2-opleidingen leren immers Nederlands om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. 1 CVO kunnen ervan uitgaan of ervaren reeds dat heel wat NT2-cursisten interesse hebben voor hun aanbod vakopleidingen. Eén van de obstakels die anderstalige cursisten belemmeren op hun weg naar vakopleidingen in CVO zijn de hoge taaldrempels. Wanneer (voormalige) NT2-cursisten toch instromen in een CVO-vakopleiding ondervinden ze vaak dat de taaleisen er op het niveau van moedertaalsprekers liggen. In combinatie met andere factoren zijn deze taaldrempels een belangrijke reden voor uitval en niet-slagen. Een module Nederlands op de opleidingsvloer (Nodo-module) is een instrument om een opleiding talig toegankelijker te maken op een structurele wijze. Een Nodo-module beïnvloedt de manier van les geven van vakdocenten en komt zo alle laagtaalvaardige cursisten (anderstaligen en Nederlandstaligen) ten goede. Een Nodo-module staat niet op zich, maar is een onderdeel van het taalbeleid van een opleiding/school. 1.2 EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER In een module Nederlands op de opleidingsvloer wordt een docent Nederlands op de opleidingsvloer (Nodo-docent) gedurende 1 semester en volgens een bepaalde methodiek ingezet om vakdocenten van een vakopleiding te coachen met het aanpakken van taaldrempels en met het creëren van taalleerkansen in hun vakken. Een Nodo-module is een krachtig middel om de taal in opleidingen structureel af te stemmen op een minder taalvaardige doelgroep. Dankzij de opgedane ervaringen en het ontwikkelde materiaal kunnen de docenten efficiënter omgaan met laagtaalvaardige cursisten, ook als de Nodo-module is afgelopen. 1 In de studie 'Professioneel geprofileerd?' Een rendementstudie van het NT2-aanbod binnen CVO met inbegrip van een evaluatie van de opleidingsprofielen. Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming - Onderwijsinspectie (juni 2008) Redactie: Inge Schuurmans en Carine Steverlynck komt werk als een belangrijke reden naar voren om Nederlands te leren. Nodo voor CVO

2 1.2.1 Coachen met taaldrempels De Nodo-docent coacht vakdocenten met het aanpakken van taaldrempels. Mogelijke taaldrempels in een opleiding zijn: een cursus geschreven in abstracte, moeilijke schrijf- en schooltaal, met veel formele bewoordingen, figuurlijk taalgebruik, lange ononderbroken tekstblokken, weinig visuele hulpmiddelen, een erg docerende lespraktijk, waarbij een vakdocent weinig nagaat of cursisten mee zijn, veel info geeft zonder te linken met voorkennis of praktijk, waarin hij de relevantie niet voldoende duidelijk maakt, een mondelinge presentatie door cursisten (aan het einde van een module) een eindwerk schrijven (als onderdeel van een evaluatieprocedure) telefonisch contact opnemen met een stageplaats een stagebundel met abstracte vragen over het eigen functioneren invullen Aan welke taaldrempels een vakopleiding wil werken, wordt duidelijk bij het ontwikkelen van een taalbeleid voor de opleiding (zie 3.1 Taalbeleid als uitgangspunt) Coachen met taalleerkansen De Nodo-docent coacht vakdocenten ook met het creëren van voldoende taalleerkansen in de vakopleiding. Taalleerkansen kunnen bijvoorbeeld zijn: Het inlassen van meer interactie en overlegmomenten met medecursisten tijdens het oplossen of evalueren van een opdracht. Een reactie leren schrijven op een aan een klant, als laatste fase in de oplossing van een opdracht. Feedback geven over het taalgebruik tijdens een gesimuleerd telefoongesprek met een klant. Een nabespreking houden met de groep na afloop van een opdracht waarin elke cursist zijn mening geeft. Welke taalleerkansen een vakopleiding wil toevoegen, wordt duidelijk bij het ontwikkelen van een taalbeleid voor de opleiding (zie 3.1 Taalbeleid als uitgangspunt) Methodiek De Nodo-docent staat samen met de vakdocenten en de cursisten op de vloer en ondersteunt vakdocenten ook naast de lessen. Die ondersteuning gaat van inspiratie bieden, tips en feedback geven, over het (mee) uitwerken van didactisch materiaal (bv. cursusmateriaal) en lesvoorbereidingen tot proactief helpen met taal of occasioneel demonstreren tijdens de vaklessen. Meer over de methodiek van een Nodo-module: zie 3.3 De methodiek van een Nodo-module Proeftuinen Deze nota beschrijft de doelstelling, de concrete uitwerking met instrumenten, de resultaten en de randvoorwaarden van een Nodo-module. De input en inspiratie komen uit vier proeftuinen met Nodomodules in het volwassenenonderwijs in Brussel. Deze proeftuinen waren mogelijk dankzij middelen van het Europees Integratie Fonds gedurende de schooljaren en en de medewerking van CVO Meise Jette, CVO Lethas, CVO Elishout, CVO Brussel en Intec Brussel. Nodo voor CVO

3 2 DOELSTELLING VAN EEN NODO-MODULE 2.1 FOCUS OP VAKDOCENTEN De doelstelling van een Nodo-module is het structureel taalgericht maken van een vakopleiding en het afstemmen van het taalgebruik in de opleiding op het minimale instapniveau Nederlands. Daardoor kunnen anderstalige cursisten vroeger instappen in de vakopleidingen, en wordt de bijkomende werkdruk voor deze studenten tot een minimum beperkt. De verantwoordelijkheid voor het slagen van de anderstalige of taalzwakke cursist wordt niet meer eenzijdig bij de cursist gelegd, maar gedeeld tussen opleiding-vakdocent en cursist. Om dit doel te bereiken coacht een Nodo-docent de vakdocenten van de vakopleiding m.b.t. taalgericht vakonderwijs. Alle acties en initiatieven van een Nodo-docent zijn in de eerste plaats gericht op de vakdocenten. 2.2 TAALGERICHT VAKONDERWIJS Het uitgangspunt van taalgericht vakonderwijs is dat taal, leren en denken volledig met elkaar verbonden zijn. Taalgericht vakonderwijs geeft zowel het leren van het vak áls het leren van de taal de nodige aandacht in de vaklessen. Doordat de cursist tijdens de vaklessen de nodige taalsteun van de vakdocent krijgt, begrijpt hij de lessen veel beter en hoeft de vakdocent de lat op inhoudelijk vlak niet lager te leggen. De drie pijlers van taalgericht vakonderwijs zijn het aanbieden van voldoende interactie, taalsteun en context in de vakles. 2 Deze drie pijlers stellen een vakdocent in staat om taaldrempels in zijn lessen te verlagen én om kansen te creëren om de taal van het vak en de werkvloer te verwerven. 2.3 NOOD AAN CURSISTGERICHTE TAALREMEDIËRING? Afhankelijk van de opleiding, het vak en de (taal)eisen op de werkvloer kan het wenselijk/nodig zijn om ook taalremediëring te organiseren voor anderstalige cursisten in een vakopleiding. Nodo-module (docentgericht) en taalremediëring (cursistgericht) kunnen aanvullend werken en elkaar versterken in het taalbeleid dat een CVO voert. Zeker als een vakopleiding (nog) heel wat taaldrempels bevat, is een ondersteuning bij taalproblemen voor laagtaalvaardige cursisten wenselijk. 2 Uit: Taalgericht naar werk. Over het belang van geïntegreerd vakonderwijs voor beroepsgerichte opleidingen. Huis van het Nederlands Antwerpen. Nodo voor CVO

4 3 EEN NODO-MODULE: CONCRETE UITWERKING In een Nodo-module coacht een Nodo-docent twee vakdocenten met het taalgericht maken van hun vak gedurende 1 semester. 3.1 TAALBELEID ALS UITGANGSPUNT Een Nodo-module vertrekt ideaal gesproken vanuit het taalbeleid dat een opleiding of school voert. Het taalbeleid(sproces) maakt duidelijk: wat het huidige taalprofiel van de opleiding is : wat verwacht de opleiding op dit moment van cursisten m.b.t. taal? welke taaldrempels de opleiding op dit moment bevat: talige eisen die enkel verwacht worden om te slagen in de opleiding, maar niet (zo) relevant zijn op de werkvloer. welke van die taaldrempels noodzakelijk zijn voor het goed verloop van de opleiding, en welke taaldrempels daarentegen zonder verlies aan kwaliteit kunnen worden weggewerkt. wat het taalprofiel van de werkvloer is : wat verwacht de werkvloer van beginnende werknemers m.b.t. taal? welk gewenst taalprofiel de opleiding wil nastreven : welke taalleerkansen wil de opleiding aanbieden zodat de cursisten de taal leren die de opleiding/werkvloer nodig vindt? wat het instapniveau Nederlands is : met welk minimum niveau Nederlands kunnen cursisten instromen in de opleiding? Een Nodo-module moet aan deze werkpunten werken. Nodo-docent en vakdocenten sleutelen aan de taaldrempels en de taalleerkansen die bepaald zijn in het taalbeleidsplan. Bedoeling is om het vak af te stemmen op het instapniveau Nederlands en de taaldrempels zo veel als mogelijk weg te nemen. Daarnaast moeten de talige eisen uit het gewenste taalprofiel ingeoefend kunnen worden tijdens de vaklessen. 3.2 DE NODO-DOCENT Een Nodo-docent is een ervaren NT2-leerkracht die ervaring heeft met de taalniveaus Nederlands die minimaal gevraagd worden in de opleiding en op de arbeidsmarkt. Hij/zij heeft kennis en ervaring m.b.t. taaldidactiek en taalverwerving. Belangrijke competenties van een Nodo-docent: beschikt over NT2-expertise en ervaring. beschikt over goede coachingsvaardigheden. kan op een duidelijke manier communiceren. is bereid om een coachingsopdracht op te nemen gericht op de vakdocenten. slaagt erin om een vertrouwensband op te bouwen met vakdocenten. kan een beginsituatie observeren en analyseren. is zich bewust van zijn rol en houdt zich aan zijn opdracht als taalexpert in de samenwerking met de vakdocenten. is creatief en flexibel in het bedenken en uitwerken van lessen, werkvormen en didactisch materiaal. kan voldoende krediet en vertrouwen opbouwen bij de vakdocenten om hen mee te nemen in nieuwe werkvormen en formules. is bereid om zich in te leven en in te werken in een vakgebied van een opleiding. Nodo voor CVO

5 is bereid om samen te werken en af te stemmen met vakdocenten, de opleidingscoördinatie, directie en indien aanwezig een adviseur taalbeleid DE METHODIEK VAN EEN NODO-MODULE Starten a. Opstartoverleg - Tijdens het opstartoverleg maken de vakdocenten, de opleidingscoördinatie/directie, de pedagogische coördinator van de opleiding en zo mogelijk een adviseur taalbeleid afspraken over de coachings, de termijnen, de voorwaarden en de na te streven resultaten m.b.t. herwerkt materiaal. Ze spreken eveneens af over (tussentijdse) deadlines. - De Nodo-docent schetst de bedoeling, zijn rol en die van de vakdocenten, en de werkwijze van de coaching. - De Nodo-docent en de vakdocenten maken praktische afspraken over het verloop van de coachings en hun samenwerking. - Er worden afspraken gemaakt over: - het aantal lesvoorbereidingen dat vakdocenten en Nodo-docent gaan opstellen. - de hoeveelheid uit te werken/aan te passen didactisch materiaal. - het niveau waarop lesvoorbereidingen en didactisch materiaal herwerkt moeten worden (volgens de NT2-Richtgraden 4 of het CEFR 5 ). Beschikbare instrumenten: Het taalbeleidsplan van de opleiding met info over het minimum instapniveau Nederlands en het gewenste taalprofiel van de opleiding en ev. het jaarplan. b. Observaties taalgerichte lespraktijk - De Nodo-docent observeert de vakdocenten tijdens de vaklessen en vormt zich een beeld van hun lespraktijk, de aanwezige taaldrempels en de aan- of afwezigheid van taalleerkansen. - De Nodo-docent noteert mogelijke werkpunten. De Nodo-docent kan hiervoor de volgende instrumenten gebruiken: - de Checklist toegankelijke instructietaal (bijlage 1) - het formulier Overzicht werkpunten lespraktijk (bijlage 2) - de 'Kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs': - het gewenste taalprofiel van de opleiding 6 c. Schriftelijk materiaal doornemen - De Nodo-docent schat het cursusmateriaal in dat cursisten gebruiken, het didactisch materiaal dat de docent inzet (bv. ook online informatie) en de schriftelijke testen/examens. - De Nodo-docent noteert de werkpunten. De Nodo-docent kan hiervoor de volgende instrumenten gebruiken: - de Checklist duidelijk cursusmateriaal (bijlage 3) 3 Een adviseur taalbeleid is een externe deskundige m.b.t. taalbeleid, taaltrajecten en taalgericht vakonderwijs. Op vraag van een opleiding/school kan hij advies geven bij opstarten, opstellen en uitvoeren van een taalbeleid. 4 Uit de Opleidingsprofielen Moderne Talen, Dienst voor Onderwijsontwikkeling, Brussel, Het Common European Framework of Reference, de Europese niveau-indeling voor talen: A1 (Breakthrough), A2 (Waystage), B1 (Threshold), B2 (Vantage), C1 (Effectiveness) en C2 (Mastery). 6 Onderdeel van een taalbeleidsplan. Nodo voor CVO

6 - het formulier Overzicht werkpunten schriftelijk materiaal (bijlage 4) - het gewenste taalprofiel van de opleiding d. Feedbackgesprek De Nodo-docent geeft toelichting bij de werkpunten die hij heeft afgebakend m.b.t. lespraktijk en schriftelijk materiaal. De nodo-docent en de vakdocent stellen samen een lijst van prioritaire werkpunten op. Het is belangrijk dat de Nodo-docent zijn feedback t.o.v. een vakdocent goed doseert. Beschikbare instrumenten: - het formulier Overzicht werkpunten lespraktijk (bijlage 2) - het formulier Overzicht werkpunten schriftelijk materiaal (bijlage 4) Tweewekelijks werkoverleg - De Nodo-docent coacht 2 vakdocenten. Hij heeft om de andere week een werkoverleg met elk van hen. - Tijdens het werkoverleg selecteren de Nodo-docent en de vakdocent een bepaalde les die ze taalgericht willen maken. Ze anticiperen hierbij op één van de lessen die komen en waarbij de Nodo-docent aanwezig kan zijn. - De vakdocent vertelt hoe hij deze les doorgaans aanpakt. De Nodo-docent denkt met de vakdocent creatief na over hoe deze les (nog) meer taalgericht gemaakt kan worden d.m.v. aanpassingen in de lesopbouw, aanpassingen in de instructiestijl van de docent, de inzet van taalgerichte werkvormen, aanpassingen in het cursus- of didactisch materiaal, extra ondersteunend materiaal, aanpassen van taalgebruik tijdens tests of examens, De Nodo-docent brengt zijn expertise in op vlak van taalgericht vakonderwijs, taaldidactiek en taalverwerving. Hij put uit zijn ervaring als NT2-lesgever en de taaldidactische werkvormen die werken bij taalleerders. Vakdocent en Nodo-docent maken afspraken over het uitproberen van de lesvoorbereiding en het didactisch materiaal in de praktijk. Afhankelijk van de situatie en voorkeuren kan de Nodo-docent, in samenspraak met de vakdocent, tijdens de les al dan niet actief technieken of werkvormen demonstreren of houdt hij/zij het op observeren. - Nodo-docent en vakdocent spreken af wie de lesvoorbereiding opstelt en wie het didactisch materiaal/cursusmateriaal aanpast of uitwerkt. - De Nodo-docent waakt erover dat de afgesproken werkpunten met de vakdocent aan bod komen en biedt concrete houvast aan de vakdocent. Bronnen voor taalgerichte werkvormen: - Ideeën voor taalontwikkelende werkvormen in vaklessen. Huis van het Nederlands Brussel, 2011 (bijlage 5) - Activerende werkvormen, J.H. Flokstra, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, Voorbeelden didactische aanpassingen volgens de principes van taalgericht vakonderwijs (bijlage 13), Uit: Taalgericht naar werk. Over het belang van geïntegreerd vakonderwijs voor beroepsgerichte opleidingen. Huis van het Nederlands Antwerpen. - Voorbeelden van interactieve werkvormen (bijlage 23), Uit: Taalgericht naar werk. Over het belang van geïntegreerd vakonderwijs voor beroepsgerichte opleidingen. Huis van het Nederlands Antwerpen. - Handboek taalgericht vakonderwijs, M. Hajer, T. Meestringa, Coutinho, Nodo voor CVO

7 Tijdsinvestering: - Nodo-docent: 1 uur per week - Vakdocenten: 1 uur per week (de 2 vakdocenten wisselen elkaar af om de week) Beschikbare instrumenten: - het formulier Overzicht werkpunten lespraktijk (bijlage 2) - het formulier Overzicht werkpunten schriftelijk materiaal (bijlage 4) Uitwerken van lesvoorbereidingen en didactisch materiaal a. Gedeelde verantwoordelijkheid Het uitwerken van lesvoorbereidingen en didactisch materiaal tijdens een Nodo-module is een gedeelde verantwoordelijkheid van vakdocenten en Nodo-docent. Zij spreken hier onderling concreet over af. Voorwaarde is wel dat de herwerking gebeurt o.b.v. overleg en dat de Nodoof de vakdocenten feedback geven. Afhankelijk van opleiding tot opleiding zal het voor een Nodo-docent niet vanzelfsprekend zijn om gespecialiseerd cursusmateriaal te herwerken. De vakdocenten leveren in dat geval de grootste bijdrage aan het herwerken van het schriftelijk materiaal, met ondersteuning door de Nodo-docent. b. Lesvoorbereidingen Nodo-docent of vakdocent schrijven de lesopbouw en aanpak zo concreet mogelijk uit in een lesvoorbereiding. Dit is de leidraad voor de les die de vakdocent zal geven. Beschikbare instrumenten: - sjabloon lesvoorbereidingen (bijlage 5) - criteria voor taalgerichte lesvoorbereidingen (bijlage 6) - checklist voor taalgerichte lesvoorbereidingen (bijlage 7) - taalgerichte lessen ter illustratie (bijlage 8) c. Didactisch materiaal/cursusmateriaal Nodo-docent en vakdocenten werken cursusmateriaal of ander didactisch materiaal uit of passen bestaand materiaal aan. Dit materiaal hangt samen met de taalgerichte les die uitgewerkt is. Tijdsinvestering: - Nodo-docent: 3 uur per week - Vakdocenten: 1 uur indien er diezelfde week overleg is geweest 2 uur indien er die week geen overleg is geweest Beschikbare instrumenten: - beoordelingsinstrumenten cursusmateriaal instap 1.2, instap 2.1 en instap Feedback op materiaal - De Nodo-docent en/of de vakdocenten geven schriftelijke feedback op lesvoorbereiding, cursusmateriaal of didactisch materiaal. Deze feedback wordt meegenomen in de afwerkingsfase. Tijdsinvestering: Zit mee vervat in de tijd beschikbaar voor het uitwerken van lesvoorbereidingen en didactisch materiaal Nodo voor CVO

8 3.3.5 Taalgerichte vakles in de praktijk - De vakdocent geeft de les volgens de taalgerichte lesvoorbereiding die samen met de Nodo-docent is opgesteld. - De Nodo-docent kan tijdens de les een actieve rol opnemen, indien afgesproken met de vakdocent. Bv. hij kan demonstreren hoe je tijdens een inleiding goed aanknoopt bij de voorkennis van cursisten. Bv. hij kan tonen hij je talig controleert of cursisten een uitleg echt begrepen hebben Bv. hij kan demonstreren hoe je een spreekwijzer gebruikt Bv. hij kan cursisten ondersteunen met taal tijdens praktijkoefeningen Bv. hij kan demonstreren hoe je een rollenspel opzet - De Nodo-docent observeert de vakdocent, met het oog op de afgesproken werkpunten Tijdsinvestering: - Nodo-docent: 4 uur per week verdeeld over 2 vakdocenten (bv. 1 lesblok van 4 uur per 2 weken) - Vakdocenten: vervat in hun lesopdracht Wekelijks of tweewekelijks werkoverleg - Vakdocent en Nodo-docent evalueren hoe de les verlopen is en of het didactisch materiaal goed inzetbaar is. Zo nodig passen ze aan. - De Nodo-docent geeft de vakdocent feedback op de afgesproken werkpunten en zijn evolutie. - Vakdocent en Nodo-docent bereiden een nieuwe les voor (zie Werkoverleg). 3.4 OPVOLGING: WERKGROEP NODO De eerste bijeenkomst van de werkgroep taal is het hierboven beschreven opstartoverleg ( a. Opstartoverleg). Deze werkgroep komt een drietal keer per semester samen om het verloop van de coaching organisatorisch en inhoudelijk op te volgen. Leden: de Nodo-docent, de vakdocenten, de opleidingscoördinatie of directieafgevaardigde, de pedagogisch coördinator van de opleiding en zo mogelijk de adviseur taalbeleid. Nodo-docent en vakdocenten bezorgen tegen een (tussentijdse) deadline vlak voor de werkgroep taal het reeds ontwikkelde materiaal. De werkgroepleden krijgen de kans om feedback te geven. Eventuele problemen of moeilijkheden in de coaching kunnen besproken worden. De school waakt erover dat de aanpassingen in lijn blijven met de visie, het leerplan, het programma en de afspraken op vlak van schriftelijk materiaal. De werkgroep materiaal hakt zo nodig knopen door. Nodo voor CVO

9 3.5 ORGANISATORISCHE UITWERKING VAN EEN NODO-MODULE Een Nodo-module veronderstelt de inzet van een Nodo-docent en twee vakdocenten die tijd maken om zich te laten coachen Prestaties Nodo-docent Voor de financiering wordt een NodO-module gelijkgesteld met een gewone NT2-module van 120 uur, gespreid over een volledig semester (30% van een voltijdse NT2-lesopdracht). Die spreiding is nodig, omdat anders de vakdocenten onvoldoende tijd kunnen vrij maken. Uiteraard kan een NT2-docent ook meerdere Nodo-modules tegelijk geven, op voorwaarde dat het telkens om andere vakdocenten gaat. Een Nodo-docent geeft zelf geen lessen, maar coacht de vakdocenten tijdens en naast de vaklessen. We gaan ervan uit dat een Nodo-docent enerzijds minder uren aanwezig is op de opleidingsvloer dan een gewone NT2-docent (80 uur i.p.v. 120), maar anderzijds meer werkuren expliciet verantwoordt (160 uur i.p.v. 120 uur). De 80 bijkomende uur besteedt de Nodo-docent aan coaching en ondersteuning van de vakdocenten. Voor een Nodo-docent met een 30%-opdracht, komt dit neer op 80 uur prestaties op de vloer en 80 uur prestaties naast de vloer (totaal: 160 uur) tijdens 1 semester. Omgerekend per week houdt een 30% Nodo-opdracht in dat de Nodo-docent 8 uur werk verantwoordt. Van deze 8 uur besteedt hij/zij gemiddeld 4 uur aan het bijwonen van vaklessen, 1 uur aan overleg met de vakdocenten en 3 uur aan materiaalontwikkeling. Een Nodo-module voorziet enkel in de financiering van een Nodo-docent Prestaties vakdocenten Per Nodo-module van 120 uur wordt van de vakopleiding verwacht dat ze zelf 80 uur investeert. Deze 80 uur worden gepresteerd door twee vakdocenten. Per week betekent dit een opdracht van 2 x 2 uur per week gedurende 1 semester. De twee vakdocenten besteden elk gemiddeld 1 uur aan overleg per 2 weken en 1 of 2 uur per week aan materiaalontwikkeling. De vakdocenten engageren zich om de opgedane expertise en het ontwikkelde materiaal uit te proberen tijdens de lessen. 3.6 SPREIDING OVER PERSONEN EN TIJD Een vakopleiding kan er voor kiezen om 1 of meerdere Nodo-modules in te zetten tegelijk of na elkaar. Afhankelijk van de taaldrempels in een bepaalde opleiding kan het nodig zijn om meer dan twee vakdocenten te coachen. Een vakopleiding optimaal afstemmen op een laagtaalvaardige doelgroep kan betekenen dat er gedurende een aantal schooljaren Nodo-modules nodig zijn. Dit hangt af van het aantal vakken, de aanwezige taaldrempels, het aantal docenten en de ambitie van het CVO om de opleiding af te stemmen op cursisten met een bepaald niveau Nederlands. Naar de docenten toe is het belangrijk om duidelijk te communiceren over de richting die de school uitwil en over welke inspanningen van hen verwacht worden en de duur ervan. Nodo voor CVO

10 4 RESULTATEN 4.1 EEN TAALGERICHTE LESPRAKTIJK Vakdocenten die in staat zijn om hun lessen af te stemmen op cursisten met het minimale instapniveau Nederlands. Vaklessen die voldoende leermomenten bevatten om de taal van de werkvloer te verwerven en in te oefenen. 4.2 AANGEPAST SCHRIFTELIJK EN DIDACTISCH MATERIAAL Cursusmateriaal, stagebundels, testen en examens, die begrijpelijk zijn voor cursisten met het minimale instapniveau Nederlands. Nodo voor CVO

11 5 RANDVOORWAARDEN VOOR NODO-MODULES IN EEN VAKOPLEIDING Visie op taal en vakonderwijs Nodo-modules passen in een geïntegreerde visie op taal en vak leren. Ze vertrekken vanuit de overtuiging dat je (vak)taal best verwerft door ze actief te gebruiken tijdens het leren van vakinhouden (content oriented language learning). Dit vraagt van vakdocenten een bereidheid om bewust bezig te zijn met hun instructietaal en het taal leren van cursisten Taalbeleid Zoals al aangehaald bij 3.1 Taalbeleid als uitgangspunt is een taalbeleid een belangrijke voorwaarde om Nodo-modules efficiënt in te zetten. Nodo-docent en vakdocenten hebben immers nood aan de criteria die in een taalbeleidsplan worden bepaald (het instapniveau Nederlands, het gewenste taalprofiel) om een vak taalgerichter te maken. Het taalbeleidsplan beschrijft de ambitie van de opleiding/school m.b.t. Nederlands (leren) en concretiseert ze in doelstellingen. De doelstellingen uit het taalbeleidsplan worden per schooljaar vertaald in concrete acties (voor directie/vakdocenten/cursisten/nodo-docent/ ), prioriteiten en een timing. Naast de inzet van één of meerdere Nodo-modules zijn er wellicht andere initiatieven nodig in het taalbeleid van een opleiding. Onder 2.3 Nood aan cursistgerichte taalremediëring kwam al ter sprake dat afhankelijk van het gewenste taalprofiel taalremediëring gericht op cursisten wenselijk kan zijn. Een opleiding kan beslissen om een voortraject Nederlands (een specifieke cursus Nederlands voorafgaand aan de opleiding) of een neventraject Nederlands (een cursus Nederlands parallel met de opleiding) te organiseren. De opleiding/school kan in het taalbeleidsplan beslissen werk te maken van een wervings- en intakebeleid met aandacht voor taal. Naar de vakdocenten toe kan de school beslissen om vormingen aan te bieden over vakgericht taalonderwijs, duidelijke taal, taal in evaluaties, enz. Er zijn verder tal van initiatieven mogelijk om alle betrokkenen te sensibiliseren voor taal en taalbeleid. Nodo-modules hebben hun plaats in de waaier van mogelijke taalbeleidsinspanningen die samen een goed taalbeleid vormen Communicatie Na het opstellen van een taalbeleidsplan is het creëren van draagkracht bij het docententeam van doorslaggevend belang. Zeker als het taalbeleid een veranderingsbereidheid en aanpassingsvermogen van docenten vraagt, is het cruciaal dat ze betrokken zijn bij de visie en de ambitie van de opleiding. Een tijdige en duidelijke communicatie over waar de school/opleiding naar toe wil, op welke termijn, wat er van de vakdocenten verwacht wordt en op welke ondersteuning vakdocenten kunnen rekenen zijn belangrijk om het proces van verandering kansen op slagen te geven Instroom van anderstalige cursisten Nodo-modules passen in het taalbeleid van vakopleidingen die laagtaalvaardige cursisten bereiken of willen bereiken. De inzet van een Nodo-module is maar relevant als een opleiding een voldoende aantal dergelijke cursisten bereikt of die ambitie heeft. Nodo voor CVO