Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004

Transcriptie

1 Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004 Praktijklessen als kansrijke leeromgevingen voor vak én taal: een aanzet tot geïntegreerde scholing Goedele Vandommele Heidi De Niel Martien Berben

2 Praktijklessen als kansrijke leeromgevingen voor vak én taal I. Praktijklessen in het secundair onderwijs II. Praktijkopleidingen in het volwassenonderwijs III. Naar een geïntegreerde scholing in secundair onderwijs

3 I. Praktijklessen in het secundair onderwijs A. Taal op school B. Taal in het praktijkvak C. Hoe kan je deze problemen aanpakken? D. Vaststelling

4 A. Taal op school = probleem! Wat maakt leerboodschappen zo moeilijk om te begrijpen? De school veronderstelt bagage op vlak van taal context (kennis van de wereld) motivatie Leerlingen, zeker GOK-leerlingen, krijgen van thuis uit soms heel andere bagage mee

5 B. Taal in het praktijkvak Toegankelijk(er) taalgebruik, heel hier en nu Veel ondersteuningsmogelijkheden Grotere motivatie door duidelijke relevantie Een praktijkvak biedt talloze mogelijkheden om taal te begrijpen en taal bij te leren vb. video

6 Maar ook daar:... niet probleemloos Leerlingen die in de praktijkopleidingen terechtkomen hebben vaak (de grootste) taalachterstand Zelfs een praktijkvak is niet vrij van onbekende werelden (of benaderingen van werelden) abstracte, technische woordenschat of compacte taal; beperkte motivatie vb. video

7 1. De wereld is niet gekend en weinig toegankelijk

8 2. De taal is ontoegankelijk Welke woorden worden in de volgende definities omschreven? is een voeding die de verhoudingen (soort, hoeveelheid en variatie) tussen de voedingsmiddelen van de voedingsdriehoek respecteert. is de meest voorkomende familie van week-makers die gebruikt worden in polymeren zoals PVC om zachte kunststoffen te produceren. Het zijn organische verbindingen die worden bekomen uit ftaalzuuranhydride en alcoholen.

9 3. De motivatie ontbreekt Bij een uitleg over de berekening en uitvoering van buizen plooien: lkt: ll: lkt: Uiteindelijk, als ge da later veel moet doen, gaat ge da niet meer op die manier doen. Wat gaat ge dan doen? In de winkel kopen! Ge kunt gewoon zo n bochtjes kopen, ja. Ge hebt er verschillende en da s een perfectere bocht dan ge zelf kunt maken. Of als ge geen bochten bijhebt, gaat ge da nie helemaal afmeten. Dan gaat ge da gewoon beginnen plooien. Na nen tijd als ge wa ervaring hebt, dan gaat da.

10 C. Hoe kan je deze problemen aanpakken? Struikelblokken uit de weg ruimen: moeilijk (schools) taalgebruik hertalen, contextualiseren,. OF Talige drempels voorkomen: lessen zodanig opzetten dat leerlingen zich geleidelijk toegang kunnen verschaffen tot moeilijk (schools) taalgebruik

11 Struikelblokkken uit de weg ruimen Voorkennis van leerlingen oproepen Herformuleren van uitleg, vragen, antwoorden Pendelen tussen schooltaal en alledaagse taal Vertrekken van concrete, alledaagse vbn. Opdrachten laten aansluiten bij de wereld van de leerlingen Aandacht hebben voor motivatie Interactieve werkvormen hanteren (...)

12 Talige drempels voorkómen een constructivistische lesopzet: = het lesopzet zo maken dat kennis van de wereld, belangrijke talige kennis en vaardigheden en motivatie van in het begin door de leerlingen wordt opgebouwd, geënt op reeds aanwezige kennis

13 D. Vaststelling Dit blijkt moeilijk te implementeren... Zijn praktijkleerkrachten voldoende gewapend om: (talige) oorzaken van problemen te identificeren en uit de weg te ruimen? constructivistische lessen op te zetten? Moeten we geen extra ondersteuning voorzien?

14 Vandaar, in deel II Een kijkje naar gelijkaardige opleidingen in het volwassenonderwijs, meer bepaald naar de opleidingen van de VDAB: = Extra ondersteuning in de vorm van geïntegreerde scholing

15 II. Praktijklessen binnen het volwassenonderwijs A. Context van opleidingen binnen VDAB B. Project Nederlands op de opleidingsvloer bij de VDAB C. Conclusie

16 A. Context van opleidingen binnen VDAB Sinds 1992 samenwerking met VDAB: Problematisch functioneren van anderstalige cursisten in de beroepsopleiding Laaggeschoold Taalzwak

17 Beperkte taalvaardigheid is probleem bij het volgen van een beroepsopleiding Beperkte taalvaardigheid is probleem bij het vinden van werk > Taal leren geen doel op zich > Bovendien weinig tijd

18 Niet: lang algemeen vormend voortraject start vd opleiding pas als iemand vlot Nederlands spreekt Wel: kort, functioneel, voortraject zo snel mogelijk starten met beroepsopleiding >Specifieke pakketten >Nederlands op de opleidingsvloer (NODO)

19 Nederlands op de opleidingsvloer (NODO) Cursist kan snel doorstromen naar opleiding en wordt daar niet aan zijn lot overgelaten. Beroepsopleiding biedt een leerrijke TAAL-omgeving => daarvan optimaal gebruik maken

20 De NODO-instructeur: NT2-instructeur Zonder objectieven Ondersteunt cursisten (en instructeurs) op de werkplek MAAR! Belang van doelgerichtheid:

21 Belang van een goede omgevingsanalyse In functie van WAT - vraag

22 B. Project Nederlands op de opleidingsvloer Wie zijn de partners in de taalleeromgeving van Mamadou? De taalleeromgeving van de cursist benutten. De ideale situatie Belang van de Nodo-instructeur in de taalleeromgeving van de cursist Enkele voorbeelden

23 Wie zijn de partners in de taalleeromgeving van Mamadou? Technisch instructeur: Jos Collega-cursist: Hassan Omgeving: lawaaierig Externe partners: VPE Nodo-instructeur: Marjan

24 Nodo-instructeur Externe partners Omgeving Cursist Technisch-instructeur Collega-cursisten

25 De taalleeromgeving van de cursist benutten. De ideale situatie Cursist interesse, leergierigheid basistaalvaardigheid Technisch instructeur technische kennis didactisch onderlegd

26 Collega cursist open houding Externe partners opvolging

27 Belang van de Nodo-instructeur in de taalleeromgeving vd cursist Nodo-instructeur als bindmiddel taallesgever bereidheid om technische kennis op te doen analyseert de taalleeromgeving en stelt knelpunten vast maakt stappenplan om tot oplossingen te komen

28 Enkele voorbeelden Opleiding Electriciteit VDAB Context Knelpunten Cursist weet niet welke plooiveer hij moet gebruiken bij welke buis Cursist weet niet waarom de bocht van een buis niet dicht mag zijn

29 Knelpunten oplossen? Wie? Wanneer? Waar? Hoeveel tijd? Nodo-instructeur wijst op visualisatie Onmiddellijk Opleidingsvloer, klas Weinig

30 De Nodo-instructeur: werkt aan een concreet probleem werkt in het nu geeft de technisch-instructeur didactische tips zodat hij zich kan bekwamen

31 Opleiding Schilderen VDAB Context Knelpunten Cursist vindt de juiste vernis niet Cursist neemt weinig initiatief en spreekt weinig

32 Knelpunten oplossen? Wie? (1) Wanneer? Waar? Hoeveel tijd? Nodo-instructeur helpt cursist om vragen te stellen Onmiddellijk Opleidingsvloer Weinig

33 Knelpunten oplossen? Wie? (2) Wanneer? Waar? Hoeveel tijd? Nodo-instructeur en technisch instructeur stimuleren cursist Onmiddellijk en later Opleidingsvloer, klas Vrij veel

34 De Nodo-instructeur: werkt aan de communicatie werkt aan de toekomst werkt aan zichzelf, technisch instructeur, cursist

35 Opleiding Horeca VDAB Context Knelpunten De context waarin de cursist moet functioneren

36 Knelpunten oplossen? Wie? Wanneer? Waar? Hoeveel tijd? Nodo-instructeur schakelt Sonia in Zo snel mogelijk Opleidingsvloer Veel

37 De Nodo-instructeur: werkt aan de communicatie werkt de toekomst werkt aan de collega-cursist, cursist

38 C. Conclusie Nodo-instructeur werkt in het nu, aan de toekomst aan concrete problemen, communicatie aan zichzelf, technisch instructeur, cursist, collega-cursist Taalleeromgeving en knelpunten bepalen oplossingen

39 III. Naar geïntegreerde scholing in Secundair Onderwijs Hierna vindt u 8 stellingen mbt de aanpak van geïntegreerde scholing in secundair onderwijs. Geef uw mening. Met welke stelling gaat u akkoord? Welke stellingen ziet u anders?

40 Stelling 1 1. In het secundair onderwijs maken te veel factoren geïntegreerde scholing onmogelijk: een NODO-leerkracht in het secundair onderwijs is niet haalbaar.

41 Stelling 2 Een NODO-leerkracht in de klas in het secundair onderwijs moet net als de NODO-instructeur bij de VDAB een omgevingsanalyse kunnen maken.

42 Stelling 3 Binnen de VDAB is er bewust voor gekozen om NT2-instructeurs geïntegreerde scholing te laten geven. De ondersteunende functie van een NODOleerkracht wordt ook in het secundair onderwijs idealiter aan een leerkracht Nederlands toevertrouwd.

43 Stelling 4 Geïntegreerde scholing valt idealiter onder de bevoegdheden van beginnende leerkrachten: voor hen is NODO-leerkracht zijn een goede leerschool.

44 Stelling 5 Een speciale vooropleiding of begeleiding voor NODO-leerkrachten is onnodig.

45 Stelling 6 Een NODO-leerkracht moet geëvalueerd worden op basis van het aantal geslaagde leerlingen/ interventies.

46 Stelling 7 Een NODO-leerkracht in de klas kan in het secundair onderwijs enkel een tijdelijke maatregel zijn.

47 Stelling 8 Een NODO-leerkracht moet door externe inspectie geëvalueerd worden.

48 Om over na te denken Welke taken kan een NODO-leerkracht opnemen? tijdens de les talige problemen voor leerlingen verduidelijken differentiatie naar taalzwakke leerlingen lesvoorbereidingen nakijken/ voorbereiden van de les in samenspraak met de leerkracht toetsen nakijken op talige hindernissen en struikelblokken klasorganisatie aanpakken...