Stationsgebied Traverse het station in relatie tot de omgeving

Transcriptie

1 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte Stationsgebied Traverse het station in relatie tot de omgeving maart 2013 GEMEENTE ALKMAAR

2

3 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte Stationsgebied Traverse het station in relatie tot de omgeving GEMEENTE ALKMAAR

4 4 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding De opgave Doel beeldkwaliteitplan Leeswijzer Beschrijving plangebied Stationsbebouwing en spoorinfrastructuur Centrumzijde station Noordzijde station Uitgangspunten Stationsgebied Alkmaar Plan Ambities Programma Bebouwingscontouren Het stationsconcept Vormgeving bebouwing Concept Beeldkwaliteiteisen Welstandscriteria Vormgeving openbare ruimte Context Concept Centrumzijde Noordzijde 55 5 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

6 Het emplacement van Station Alkmaar 6 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

7 1 Inleiding 7 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

8 Plangebied stationsgebied - traverse 8 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

9 1.1 Aanleiding Door de gemeenteraad is op 31 januari 2005 het Structuurplan Stationsgebied vastgesteld. In dat structuurplan is op hoofdlijnen de meest gewenste toekomstige ontwikkeling voor het stationsgebied aangegeven. In grote lijnen zijn daarmee door de raad de kaders aangeven voor planontwikkelingen binnen het stationsgebied. Sindsdien wordt in overleg met NS Stations en ProRail gewerkt aan de uitwerking van deze plannen. Voor de ontwikkeling van kantoren en woningen aan de noordzijde van het station heeft de gemeenteraad in december 2009 het bestemmingsplan Stationsgebied, ontwikkeling noordzijde vastgesteld. De opgave voor het station zelf is een verbetering van de toegankelijkheid en de capaciteit van de fietsenstalling. Het kader hiervoor is Stationsgebied Alkmaar Plan 2015, dat op 2 december 2010 door de gemeenteraad is vastgesteld. Een deelplan hieruit is het Plan Traversegebied 2015, waarin de contouren zijn geschetst van een traverseplan dat in 2015 gerealiseerd moet zijn. Eind 2011 is tussen gemeente, Prorail en NS Poort overeenstemming bereikt over de haalbaarheid en de programmatische en technische uitgangspunten van het traverseplan. Aan de westzijde van het GWKgebouw komt een nieuwe traverse die de toegankelijkheid van het station verbetert, de bestaande tunnel wordt opgeheven. Aan de centrumzijde komt een gebouwde rijwielstalling met een bewaakt en onbewaakt gedeelte en een koppeling met de traverse. De bestaande commercie wordt zoveel als mogelijk ingepast, met eventueel ruimte voor uitbreiding. Nadrukkelijke wens is een duidelijk herkenbare en goed functionerende stationsentree aan de centrumzijde. Aan de noordzijde wordt de aanlanding van de traverse gecombineerd met een rijwielstalling op maaiveld. Zowel aan de noordzijde, als aan de centrumzijde van het station wordt de openbare ruimte heringericht. Het voorliggende document omvat de uitgangspunten voor vormgeving en programma, de beeldkwaliteitseisen en de welstandscriteria voor de nieuwe stationsbebouwing met traverse met (rol)trappen en liften, gebouwde rijwielstalling, commercie en ontvangstruimte. Het bevat tevens de visie voor de inrichting van de twee stationspleinen: aan de noordzijde en de centrumzijde. Het vastgestelde Beeldkwaliteitplan Stationsgebied Noord (vastgesteld oktober 2009), met de daarin opgenomen welstandscriteria, vormt de onderlegger voor dit beeldkwaliteitplan. Het document uit 2009 is echter gebaseerd op een nieuwe tunnel, in plaats van een traverse. Om die reden zal het voorliggende Beeldkwaliteitplan Stationsgebied Traverse het beeldkwaliteitplan uit 2009 vervangen, ter plaatse van het plangebied "stationsgebied - traverse". De bouwplannen worden voorgelegd aan de welstandscommissie, die toetst aan de hand van de welstandsnota Alkmaar (2004). De welstandsnota bevat geen welstandscriteria voor grotere (her) ontwikkelingsprojecten. De welstandsnota geeft aan dat er per ontwikkelingslocatie aparte welstandscriteria worden opgesteld. Om die reden zijn in dit beeldkwaliteitplan welstandscriteria opgenomen, deze vervangen de gebiedsgerichte welstandscriteria voor het stationsgebied uit de welstandsnota. 1.2 De opgave Het bestaande historische stationsgebouw, de nieuwe stationsbebouwing, de twee stationspleinen en de relatie tussen deze verschillende onderdelen zijn zeer beeldbepalend voor het nieuwe gezicht van het stationsgebied van Alkmaar. Dit zijn dan ook de onderdelen die binnen het plangebied van dit beeldkwaliteitplan vallen. 9 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

10 10 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

11 De nieuwe stationsbebouwing zal gefaseerd worden gerealiseerd. De eerste fase is de bouw van de gebouwde rijwielstalling aan de centrumzijde, daarna volgt de realisatie van de traverse. Vanwege deze fasering is een totaalvisie voor vormgeving van de nieuwe stationsbebouwing onmisbaar, zodat eenheid in uitstraling tussen de verschillende bouwdelen gewaarborgd kan worden. In dit beeldkwaliteitplan is deze totaalvisie opgenomen. Dit beeldkwaliteitplan dient dan ook als toetsingskader voor de gehele opgave voor het stationsgebied, maar ook voor de gebouwdelen apart. Daarnaast wordt in dit beeldkwaliteitplan de basis gelegd voor een integrale afstemming tussen de vormgeving van de bebouwing en de inrichting van de openbare ruimte. 1.3 Doel beeldkwaliteitplan Voor het stationsgebied wordt een kwalitatief hoogstaand eindbeeld nagestreefd, zowel voor de bebouwing als in de openbare ruimte en de samenhang daartussen. Om deze kwaliteit te kunnen waarborgen is dit beeldkwaliteitplan opgesteld. Het beeldkwaliteitplan beschrijft de integrale ontwerpopgave, zowel voor de bebouwing als voor de openbare ruimte. Het is dan ook het toetsingskader voor de ruimtelijke en architectonische uitwerking van de stationsbebouwing en voor het omgevingsontwerp voor de voorpleinen. Het beeldkwaliteitplan geeft inzicht in de gewenste beeldkwaliteit van de gebouwde en de onbebouwde omgeving. Het visualiseert de ontwerpopgave voor het stationsgebied en dient daardoor als inspiratiebron voor de ontwerpers. De referentiebeelden dienen dan ook geïnterpreteerd te worden als inspirerende sfeerbeelden. De ruimtelijke uitgangspunten in dit beeldkwaliteitplan worden vertaald naar het bestemmingsplan stationsgebied-traverse. De welstandscriteria vormen na vaststelling door de gemeenteraad het toetsingskader van de welstandscommissie bij het beoordelen van de bouwaanvragen. De welstandscriteria gelden als ondergrens voor de gewenste beeldkwaliteit. Het is mogelijk hiervan af te wijken, mits dit een kwalitatieve verbetering van het ontwerp oplevert. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de bestaande context van de opgave voor de nieuwe stationsbebouwing kort beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de ambities en de ruimtelijke en programmatische uitgangspunten, als basis voor een goed functionerend en vormgegeven station en een zorgvuldige inpassing in de omgeving. Hoofdstuk 4 beschrijft de totaalvisie voor de vormgeving, de beeldkwaliteitaspecten en welstandscriteria voor de nieuwe stationsbebouwing, in relatie tot het historische stationsgebouw en de openbare ruimte. Hoofdstuk 5 omvat een visie en de uitgangspunten voor de herinrichting van de twee stationspleinen. 11 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

12 Luchtfoto stationsgebied 12 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

13 2 Beschrijving plangebied 13 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

14 Twee stationsentrees 1910 Station Alkmaar ligt aan de rand van de stad 2011 Station Alkmaar ligt centraal in de stad 14 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

15 2.1 Stationsbebouwing en spoorinfrastructuur Het stationsgebied ligt centraal in de Alkmaar, ten noordwesten van de historische binnenstad en grenzend aan het Noordhollands Kanaal. Het gebied omvat diverse stationsgebouwen, een stationstunnel, een spoorwegemplacement met bijbehorende gebouwen en gronden, een busstation, rijwielstallingen (bewaakt en onbewaakt) en P&Rterreinen. De markante spoorbrug over het Noordhollands Kanaal is vanaf de perrons te zien. Het elektriciteitsonderstation (ca 1919) gebouwd in de stijl van het Nieuwe Bouwen heeft een markante plek naast de sporen aan de westzijde van het station. Toen station Alkmaar halverwege de 19e eeuw gebouwd werd, lag het aan de rand van de stad. Door stedelijke groei is het station middenin de stad komen te liggen. Een gegeven dat, zoals bij vele Nederlands stations, de stedenbouwkundige context heeft veranderd. In de oorspronkelijke situatie was er sprake van een station met de voorzijde naar de historische binnenstad en de achterzijde naar de perrons. In de huidige situatie is er ook aan de noordzijde van de sporen een stationsingang. In de nieuwe situatie zal er sprake zijn van een volwaardige stationsentree aan de centrumzijde en een herkenbare stationsentree aan de noordzijde. De alzijdigheid van de stationsbebouwing zal worden benadrukt door twee zorgvuldig vormgegeven stationspleinen aan weerszijden van het spoor. Het historische stationsgebouw vormt samen met de houten overkapping van het tweede perron en de houten marquise' van het eerste perron het middelpunt van het stationsgebied. Het historische stationsgebouw dateert uit Het stationsgebouw is een markant gebouw, met een bouwhoogte van twee hoge bouwlagen plus een kap. Oorspronkelijk bestond het stationsgebouw uit een hoger middendeel en twee lagere zijvleugels. Het stationsgebouw is in de periode 1879 tot 1960 grondig verbouwd. In 1879 werden aan weerszijden van de zijvleugels grotere eindgebouwen geplaatst. In 1908 zijn de zijvleugels met een verdieping verhoogd en is naast het westelijke eindgebouw een aanbouw gebouwd in de stijl van het eindgebouw, waardoor er een asymmetrie is ontstaan. Ook is tijdens die verbouwing het middeldeel naar voren vergroot. In 1929 is aan de oostzijde een lage aanbouw met plat dak gebouwd. In 1959 is het middendeel vervangen door een moderne stationshal met een glazen pui. Rond 2000 is de serre van de Burgerking en de Hema gebouwd Oorspronkelijk stationsgebouw (perronzijde) Eindgebouwen naast de lage zijvleugels Verhoogde zijvleugels, aanbouw westzijde Stationshal met glazen pui Lage aanbouw aan oostzijde Aanbouw serre 15 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

16 Het tweede perron met houten overkapping Houten marquise perron 1 Electriciteitsonderstation Spoorbrug Noordhollands Kanaal Veel geparkeerde fietsen in de openbare ruimte Rommelig beeld, onherkenbare stationsentree, veel obstakels, geen eenduidige inrichting Centrumzijde: Spoorbuurt grenst aan stationsgebied, Stationsweg loopt op richting het station 16 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

17 Het stationsgebouw en de 'marquise' van perron 1 hebben bij het opstellen van dit plan de status van "gemeentelijk monument in voorbereiding''. De houten overkapping van het tweede perron (het deel met de oudste, vermoedelijk uit 1898 daterende overkapping) is al een gemeentelijk monument. De glazen pui en de serre vormen een stijlbreuk ten opzichte van het oorspronkelijke stationsgebouw en leveren geen positieve bijdrage aan de markante historische architectuur. De overige bouwwerken als het GWK-kantoor, de rijwielstalling en de luchtbrug missen eenheid, kwaliteit en karakter. Door de diversiteit aan gebouwen en bijgebouwen is er een rommelig en onoverzichtelijk beeld zonder een herkenbare stationsentree. Hierdoor mist het stationsgebied de goede representatieve uitstraling die bij die verantwoordelijkheid passend is. Kenmerkend is dat de Stationsweg geleidelijk aan stijgt, wanneer deze het historische stationsgebouw nadert. Daardoor is het mogelijk om zonder trappen vanaf het voorplein het eerste perron op te lopen. Door de beperkte omvang van het plein en de vele stationsgerelateerde functies die hierin een plek hebben gekregen, functioneert het plein als een "openlucht station". Bijkomend nadeel is een verrommeling van het plein, door de vele zwerffietsen en de ongeordenheid van stationsvoorzieningen en andere objecten. Ook de grote verscheidenheid aan bestratingmaterialen maakt het stationsplein rommelig. De beeldbepalende platanen komen in de beleving niet volledig tot hun recht door het huidige gebruik en de inrichting van de openbare ruimte. 2.2 Centrumzijde station Het gebied aan de centrumzijde wordt gekenmerkt door de Spoorbuurt. Deze stedelijke woonbuurt is een van de eerste uitbreidingswijken uit de 19e eeuw, ten noordwesten van de binnenstad. Tussen de Spoorbuurt en het station loopt de Stationsweg in oostwestelijke richting, voor het station langs. De bebouwing langs de Stationsweg vormt een stedelijke wand bestaande uit geschakelde grote panden en herenhuizen, met een bouwhoogte van twee lagen plus een kap. Sommige panden hebben een voortuin, anderen staan direct aan de straat. 17 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

18 Maaiveld loopt op richting spoor Woonbuurt de Bergerhof Horizoncollege Naar de molen en de Houtvaart De Eendrachtsmolen Noordzijde: groene omgeving door grote bomen, gebrek aan oriëntatie door overmaat aan ruimte 18 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

19 2.3 Noordzijde station Het gebied aan de noordzijde van het station kenmerkt zich als een parkachtige woon- en werkomgeving. Direct ten noorden van het station ligt de woonbuurt de Bergerhof. De Bergerhof bestaat uit grondgebonden woningen met twee lagen plus kap. Deze woningen zijn gebouwd is de jaren 40, als noodopvang na de bombardementen op Den Helder. Kenmerkend is de strokenbouw verkaveling, haaks op het spoor. Door het zicht op de tuinen tussen de bebouwing door, oogt de Bergerhof als een groene woonwijk. Ten oosten van de Bergerhof bevindt zich het Horizoncollege en de rechtbank. Het Horizoncollege grenst aan de Bergerhof en bestaat uit een bouwvolume van drie lagen. De rechtbank vormt de hoek met de Helderseweg, bestaat uit vijf en zes bouwlagen en is met de voorkant gericht naar de Helderseweg en het Noordhollands kanaal. Ten westen van de Bergerhof ligt de Wognumsebuurt, met kantoorgebouwen variërend in vormgeving en bouwhoogte (vier tot negen bouwlagen). Achter deze bebouwing die direct aan het plangebied grenst, ligt de Houtvaart, een groene singel die langs de Eendrachtsmolen naar de Stadskwekerij loopt. Het maaiveld loopt vanaf de Kruseman van Eltenweg omhoog, richting het spoor. Dit hoogteverschil is duidelijk waarneembaar in de openbare ruimte. Kenmerkend voor de noordzijde is de groene inrichting met meerdere grote bomen. Er is veel verkeerruimte en onbestemde lege ruimte, er zijn weinig oriëntatiepunten die de toegang naar het station markeren. De spoorrails die langs het P&Rterrein lopen, zijn beperkend voor het gebruik en de inrichting van de openbare ruimte. 19 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

20 appartementengebouwen kantoorbebouwing voorplein noordzijde De nieuwe stationsbebouwing met rijwielstalling, fietspoint, ontvangstruimte, traverse, commercie, trappen, liften, roltrappen en stationsvoorzieningen voorplein centrumzijde De nieuwe stationsbebouwing in zijn omgeving 20 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

21 3 Uitgangspunten 21 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

22 karakteristieke bebouwing overige bebouwing belangrijke loopverbinding voetgangersgebied stedelijk groen treinperrons busstation rijwielstallingen appartementengebouwen promenade kantoorbebouwing fietspad verlegde Kruseman van Eltenweg traverse historisch stationsgebouw busstation P&R Stationsweg Stationsgebied Alkmaar Plan Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

23 Op basis van het vastgestelde kader Stationsgebied Alkmaar Plan 2015 zijn de plannen voor de nieuwe stationsbebouwing verder uitgewerkt. Inmiddels is er tussen de gemeente, Prorail en NS Poort overeenstemming bereikt over de haalbaarheid en de uitgangspunten voor de nieuwe stationsbebouwing. Deze uitgangspunten worden hieronder toegelicht. 3.1 Stationsgebied Alkmaar Plan 2015 In het 'Stationsgebied Alkmaar Plan 2015' worden onder andere de contouren geschetst van het traverseplan, dat bestaat uit een traverse, een bewaakte en onbewaakte gebouwde rijwielstalling aan de centrumzijde, een onbewaakte rijwielstalling aan de noordzijde, commercie en de inrichtingen van de openbare ruimte. Het traverseplan zal een oplossing bieden voor de bestaande knelpunten van het station. De huidige tunnel en tevens entree van het station is onherkenbaar en onoverzichtelijk. De tunnel is slecht toegankelijk, met name voor minder validen, door het ontbreken van een lift. De informatievoorziening is slecht en de looplijnen tussen de voorzieningen en andere vervoersmiddelen zijn lang. De situering van de huidige bewaakte rijwielstalling is goed, maar het gebouw heeft niet de gewenste uitstraling en gebruiksgemak. De onbewaakte stalling ligt aan de centrumzijde te ver weg en grotendeels uit het zicht. Aan beide zijden van het station is de onbewaakte stalling ongeorganiseerd en zijn er te weinig stallingsmogelijkheden, waardoor er veel zwerffietsen in de openbare ruimte te zien zijn. Ruimtelijk en functioneel moet rekening worden gehouden met de gewenste ontwikkelingen aan de noordzijde van het station, zoals de verlegging van de Kruseman van Eltenweg richting het spoor. Langs het spoor is ruimte voor de ontwikkeling van kantoren, aan de zijde van de bestaande woonwijk Bergerhof zijn woningen gepland. 3.2 Ambities Het ambitieniveau voor het stationsgebied is hoog, zowel voor de bebouwing als voor de openbare ruimte. De bereikbaarheid en belevingswaarde van het station moet worden verbeterd. Er dient een levendige, aantrekkelijke en sociaal veilige omgeving te worden gecreëerd. Het stationsgebied wordt een representatieve ontvangstruimte van de stad, met een goede ruimtelijke en programmatische aansluiting op de omgeving. Het stationsgebied maakt een efficiënte en comfortabele overstap tussen trein en andere vervoersmiddelen mogelijk. Het station geeft voor zowel de vertrekkende als de aankomende reiziger op bijzondere wijze de transformatie tussen reizen en de stad vorm. Het station Alkmaar is herkenbaar en uniek. De verschillende onderdelen en functies van de nieuwe stationsbebouwing aan noord- én centrumzijde vormen één samenhangend geheel. Aan beide zijdes wordt de herkenbaarheid van de stationsingangen benadrukt door de nieuwe stationsbebouwing. Door een sterke vormgeving zullen de twee pleinen aan beide zijden van het station de allure van het stationsgebied verbeteren. Het voorplein dient een levendig, comfortabel en obstakelvrij voetgangersdomein te worden. De inrichting van de openbare ruimte is functioneel ten behoeve van de transferfunctie en nodigt uit voor ontmoeting door aantrekkelijke verblijfsplekken. Aan de centrumzijde respecteert de nieuwe stationsbebouwing de kwaliteiten van het historische stationsgebouw, daarnaast brengt het rust en eenheid in het stationsgebied. Het historische stationsgebouw en de nieuwe stationsbebouwing zullen samen, als twee-eenheid, het gezicht van het stationsgebied worden. Het historische stationsgebouw verliest haar functie als station. De nieuwe stationsbebouwing neemt 23 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

24 Programmatische opgave in schets, bron: Alkmaar "out of the box" - studie december Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

25 deze stationsfunctie over en daarmee ook de verantwoordelijkheid van herkenbaar en representatief bouwwerk aan het stationsplein. Een brede traverse maakt de perrons beter bereikbaar en zorgt voor een overzichtelijke, comfortabele verbinding tussen de centrumzijde en de noordzijde van het station. 3.3 Programma De huidige tunnel wordt vervangen door een nieuwe traverse ten westen van het GWK-kantoor, ter plaatse van de bestaande rijwielstalling. De traverse zal de perrons ontsluiten en de noordzijde en de centrumzijde van het station met elkaar verbinden, met het behoud van een interwijk-verbinding. De traverse wordt over de volledige lengte voorzien van beschutting. Aan beide zijden komt de traverse met liften en vaste trappen aan op de voorpleinen, aan de centrumzijde komt de trap haaks aan op de traverse. De perrons worden eveneens ontsloten met liften en vaste trappen. De aanlandingen op de voorpleinen en de ontsluiting van de perrons worden voorzien van minimaal een opgaande roltrap en mogelijk ook een neergaande roltrap. Na realisatie van de traverse zal de huidige tunnel worden gesloten. Aan de centrumzijde komt rondom de aanlanding van de trap een ontvangstruimte van waaruit de traverse, de rijwielstalling, de stationsfuncties en de toegang naar perron 1 ontsloten worden. Er is geen sprake van een traditionele stationshal, maar van een "openlucht stationshal". De ontvangstruimte loopt vloeiend over in de openbare ruimte en versterkt daarmee de kwaliteiten van het "openlucht station". De ontvangstruimte heeft een verblijfsfunctie en is publiek toegankelijk. Kaartautomaten, vertrekstaten en andere stationsvoorzieningen worden binnen de ontvangstruimte geplaatst, aandachtspunt is de vormgeving en positionering hiervan. Poortjes voor de OV-Chipkaart worden in de traverse geplaatst en ter hoogte van de toegang naar perron 1. Buiten de ontvangstruimte is de openbare ruimte zoveel mogelijk obstakelvrij, vanwege de beperkte ruimte. Daarom zal er geen plek meer zijn voor een (permanente) kiosk. Ten behoeve van de levendigheid van het stationsplein is een standplaats voor een (tijdelijke) verkoopkraam wel mogelijk, mits deze het overzicht en de looproutes niet blokkeert. Informatievoorzieningen ten behoeve van de transferfuncties (taxi, kiss&ride, bus, ed) zijn integraal onderdeel van het ontwerp van de openbare ruimte. Het voorste gedeelte van het GWK-gebouw wordt gesloopt, ten behoeve van de trap en lift naar de traverse. De functies uit het te slopen deel van het GWK-gebouw worden teruggeplaatst in de nieuwbouw. Het historische stationsgebouw verliest haar functie als de centrale stationsentree, waardoor de rol van dit gebouw ten opzichte van de stationsdomeinen wijzigt. Uitgangspunt is dat de functies in het historische stationsgebouw een positieve bijdrage leveren aan de levendigheid van het stationsplein (bijv. terras). Grenzend aan de ontvangstruimte en traverse komt een nieuwe gebouwde rijwielstalling met ca plaatsen, zowel bewaakt als onbewaakt, en een Fietspoint (ca. 200m2) met oa. ruimte voor de beheerder. De entrees van de bewaakte en onbewaakte rijwielstalling zijn gecombineerd in één entree, deze is duidelijk zichtbaar aan het stationsplein en gemakkelijk te bereiken voor fietsers. Op de verdieping is een rechtstreekse verbinding tussen de rijwielstalling 25 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

26 Rijwielstalling Ontvangstruimte, traverse, commercie Historisch stationsgebouw Fietspad TOEGANG P&R Stationsplein centrumzijde Stationsplein noordzijde FIETS K&R Verlegde kruseman van Eltenweg 12,0m Maximum bouwhoogte Maximale bebouwingscontour centrumzijde 12,0m 12,0m P&R terrein min. 9m 24m 10,5m min. 10m Stationsweg Overzicht programma en bebouwingscontouren 26 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

27 en de traverse vereist. Een verbinding op maaiveld tussen de fietsenstalling en de ontvangstruimte is wenselijk. Aan de noordzijde wordt de aanlanding van de traverse gecombineerd met een onbewaakte rijwielstalling, met ca plaatsen op het maaiveld. De entree van deze fietsenstalling heeft een logische positionering ten opzichte van de traverse en de toeleidende fietsroutes. Aan de noordzijde is een mogelijke commerciële functie integraal onderdeel van de aanlanding van de traverse. De ontvangstruimte met kaartautomaten, vertrekstaten, OVCP, ed. wordt georganiseerd in de traverse. Daardoor is het gehele plein openbaar toegankelijk en vrij van dergelijke obstakels. Informatievoorzieningen ten behoeve van de transferfuncties (kiss&ride, P&R, ed) zijn integraal onderdeel van het ontwerp van de openbare ruimte. 3.4 Bebouwingscontouren De maximale bouwhoogte aan de centrumzijde is 12m. De vloer van de traverse bevindt zich op max. 7m ten opzichte van het spoor. De traverse heeft een maximale bouwhoogte van 12m. De rijwielstalling wordt zo compact mogelijk gebouwd, met een minimale bouwhoogte van 7m en een maximale bouwhoogte van 10,5m. Daarmee is er voldoende bouwhoogte om een goede pleinwand te realiseren en kan de overgang tussen de bouwhoogte van de traverse en de bouwhoogte van de omgeving goed worden vormgegeven. Aan de perronzijde staat de bebouwing (bestaand en nieuw) in één rooilijn. Een terugliggende plint ten opzichte van deze rooilijn is toegestaan, mits er sprake is van een obstakelvrije ruimte met voldoende hoogtemaat en daglichttoetreding. De nieuwbouw heeft een maximale bouwdiepte van 24m. Ten behoeve van loopstromen en verblijfsfuncties in de openbare ruimte is er ten minste 10m vrije ruimte tussen de ontvangstruimte en de rijbaan van de Stationsweg. De minimale breedte van de doorgang richting het P&R-terrein is 9m, zodat het parkeerterrein voor autoverkeer, vrachtverkeer en voetgangers van en naar het station goed bereikbaar blijft. De minimale vrije onderdoorgang onder de traverse, ter plekke van de verlegde Kruseman van Eltenweg, is ca. 5,0m. De bebouwingscontouren zijn opgenomen in het Bestemmingsplan Stationsgebied - Traverse. 3.5 Het stationsconcept Het stationsconcept (Bureau Spoorbouwmeester, NS en Prorail) is uitgangspunt voor een goed functionerend station Alkmaar. Het document legt de relatie tussen de verschillende onderdelen van het station, versterkt de belevingswaarde en de karakteristieke eigenschappen en inspireert tot een specifieke, locatiegebonden plek. Doel is het vergroten van het reisplezier, het comfort en de beleving van de reiziger. Het stationsconcept organiseert op logische en samenhangende wijze de overgang tussen de reis en de omgeving. Daartoe wordt onderscheid gemaakt in een aantal verschillende stationsdomeinen. Voor station Alkmaar zijn van toepassing: het aankomstdomein, het ontvangstdomein en het reisdomein. De loopverbindingszone zorgt voor een snelle, overzichtelijke looproute tussen deze domeinen. 27 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

28 Verlegde Kruseman van Eltenweg Historisch stationsgebouw GWK kantoor Rijwielstalling Aankomstdomein Stationsweg Ontvangstdomein Ontvangstdomein in traverse Reisdomein Stationsentree Schema reisdomeinen station Alkmaar 28 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

29 Het aankomstdomein is ingericht als voetgangersdomein en zorgt voor een logische en overzichtelijke transfer van het ene vervoersmiddel naar het andere (fiets, auto, lokaal- en regionaal openbaar vervoer). Het bieden van informatie en het ondersteunen van overzicht, oriëntatie en navigatie zijn daarbij van belang. Belangrijkste opgave voor het aankomstdomein is de wijze waarop het station zich programmatisch en ruimtelijk hecht aan de omgeving, en andersom. Het aankomstdomein aan de centrumzijde van station Alkmaar is een smal en langgerekt plein, dat begrenst wordt door de stationsbebouwing en bebouwing aan de Stationsweg. De opgave voor dit plein is: Een logische organisatie van verblijfsfuncties en overzichtelijke, comfortabele en obstakelvrije looproutes. Korte loopafstanden tussen stationsentree, entree fietsenstalling, Park&Ride, Kiss&Ride, taxi en busstation. Herkenbare stationsentree, vanaf het busstation en de routes van en naar de binnenstad (Spoorstraat, Stationsweg Scharlo). De positionering van de stationsentree sluit op logische wijze aan op de zichtlijnen en loopstromen van en naar de binnenstad en het busstation. Herkenbare entree fietsenstalling, deze is aantrekkelijk, gemakkelijk en veilig bereikbaar voor fietsers. Overzicht en leesbaarheid van functioneren station (oa. zicht op traverse, treinen, reizigers, toegang perron 1). Commercie in de nieuwe stationsbebouwing is gekoppeld aan de loopstromen. Ketenvoorzieningen als informatiepunten voor taxi, bus, Kiss&Ride ed. maken integraal onderdeel uit van het ontwerp voor de openbare ruimte. De opgave voor het aankomstdomein aan de noordzijde van het station is: Het vormgeven van een herkenbaar aankomstdomein met een aantrekkelijke verblijfsfunctie en obstakelvrije looproutes. Herkenbare stationsentree (opgang traverse), de positionering hiervan sluit op logische wijze aan op looproutes van en naar de omgeving. In het ontvangstdomein worden de reizigers in het station ontvangen en verwelkomd. Hier treffen de treinreizigers informatie over de treinreis en bestemmingen in de stad. Ook kopen zij hier hun vervoersbewijs. Er is ruimte voor ontmoeting, het ontvangstdomein heeft een publiek karakter door een overmaat aan ruimte. Het ontvangstdomein aan de centrumzijde van station Alkmaar maakt onderdeel uit van de openbare ruimte. Ontwerpopgaven zijn: Het ontvangstdomein is publiek toegankelijk, overzichtelijk en heeft een verblijfsfunctie. Er is sprake van een herkenbare stationsentree. Stationsvoorzieningen als vertrekstaten, kaartautomaten, informatiepunt ed. worden binnen het ontvangstdomein geplaatst en zijn zorgvuldig vormgegeven en geordend. Het stationsplein (aankomstdomein) blijft daardoor vrij van dergelijke objecten. 29 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

30 Aankomstdomein: ruimte voor tranfer, verblijf en ontmoeting Ontvangstdomein in de openbare ruimte Reisdomein: functioneel, overzicht en oriëntatie 30 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

31 Het ontvangstdomein gaat vloeiend over in het reisdomein (traverse en toegang perron 1). OV-Chippoortjes staan in de traverse en bij de toegang naar perron 1. De opgave voor het ontvangstdomein aan de noordzijde is: Het ontvangstdomein is georganiseerd in de traverse en gaat daardoor vloeiend over in het reizigersdomein. Voorzieningen als vertrekstaten, kaartautomaten, OVCP ed. worden binnen het ontvangstdomein geplaatst. Dit komt ten goede aan een heldere stationsentree en het stationsplein (aankomstdomein) blijft daardoor openbaar toegankelijk en vrij van dergelijke objecten. Het reisdomein wordt gekenmerkt door zichtbare structuren en gelaagde doorsneden. De ervaring van beweging (reizigers en treinen) is belangrijk, ofwel de adagia zien en gezien worden en horen en gehoord worden. In het algemeen geldt dat daglichttoetreding van grote waarde is voor de sociale veiligheid van de traverse en stalling. Het toegepaste kunstlicht heeft een mensvriendelijke uitstraling. Het ontwerp kent geen nisjes, donkere hoeken of obstakels e.d. waarachter men zich kan verschuilen. Het reisdomein staat in het teken van gemakkelijk en efficiënt verplaatsen van en naar de trein. Het reisdomein zorgt dat aankomende reizigers zich welkom voelen en biedt vertrekkende en overstappende reizigers de ruimte om veilig en comfortabel op de trein te stappen en/of te wachten. Het reisdomein is alleen toegankelijk met een OV-chipkaart. Ontwerpopgaven voor het reisdomein van station Alkmaar zijn: Vanaf de traverse zorgt zicht over de omgeving aan de centrumzijde én de noordzijde voor een heldere oriëntatie ten opzichte van de stad. De traverse met zijn perronopgangen is zichtbaar vanaf de perrons. De perrons zijn zichtbaar vanaf de traverse. Er is een logische, rechtstreekse en goed herkenbare toegang van de traverse op de verdieping van de rijwielstalling. 31 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

32 32 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

33 4 Vormgeving bebouwing 33 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

34 Schema concept Centrumzijde Twee eenheid van historisch stationsgebouw en nieuwe stationsbebouwing Nieuwe stationsbebouwing heeft als representatief en herkenbaar bouwwerk de verantwoordelijkheid van het station. Het draagt bij aan ruimtelijke eenheid en leesbaarheid van het stationsgebied. Alle onderdelen worden in samenhang en integraal vormgegeven. De ontvangstruimte als openlucht stationshal, het ontsluit de diverse programmaonderdelen van het station. stationsentree 34 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

35 4.1 Concept De nieuwe stationsbebouwing draagt bij aan ruimtelijke eenheid en leesbaarheid van het stationsgebied. De nieuwe stationsbebouwing is één bouwwerk, waarin de verschillende programma-onderdelen herkenbaar zijn. De verschillende onderdelen (traverse; centrumzijde: ontvangstruimte, rijwielstalling, commercie; noordzijde: mogelijke commerciële functie) worden integraal en in samenhang vormgegeven en met een gelijkwaardig ambitie- en kwaliteitsniveau ontwikkeld. De nieuwe stationsbebouwing presenteert zich aan de pleinen als een markant bouwwerk met een representatieve uitstraling. Zowel aan de noordzijde als aan centrumzijde markeert de nieuwe stationsbebouwing de entree van het station en is als zodanig goed herkenbaar vanuit de toeleidende routes. De zichtbaarheid en vormgeving van de traverse draagt bij aan de herkenbaarheid van het station. De traverseopgangen zijn duidelijk zichtbaar en het geheel vormt een voelbare overgang van het stationsplein naar achterliggend reisdomein. Aan de centrumzijde wordt het nieuwe gezicht van station Alkmaar bepaald door een twee eenheid van het historische stationsgebouw en de nieuwe stationsbebouwing. De nieuwe stationsbebouwing heeft als representatief en herkenbaar bouwwerk de verantwoordelijkheid van het station aan het stationsplein, maar is met respect voor het historische stationsgebouw vormgegeven. Door de juiste plaatsing, schaal en maatverhoudingen voegt de nieuwe stationsbebouwing zich op zorgvuldige wijze in de omgeving. Aan de centrumzijde wordt aan het stationsplein een volwaardige stationsgevel ontworpen. De rijwielstalling heeft een herkenbare entree, ten behoeve van een goede oriëntatie in het stationsgebied. De ontvangstruimte valt binnen de bebouwingscontour en functioneert als "openlucht stationshal". Hierin krijgen voorzieningen als kaartautomaten, vertrekstaten en reisinformatie een plek. De vormgeving en plaatsing van deze voorzieningen dient zorgvuldig en integraal te gebeuren, om verrommeling te voorkomen. Vanuit de ontvangstruimte zijn de diverse programma-onderdelen van het station bereikbaar, zoals rijwielstalling, commercie, traverse en de toegang naar perron 1. De ontvangstruimte wordt integraal met de openbare ruimte vormgegeven. Aan de noordzijde wordt het gezicht van het station bepaald door de opgang naar de traverse. Een mogelijk commerciële functie is integraal onderdeel van de opgang en ondersteunt de herkenbaarheid van de stationsentree. De positionering en vormgeving van de fietsenstalling op maaiveld wordt afgestemd op de opgang van de traverse. 4.2 Beeldkwaliteiteisen Gevelbeeld De nieuwe stationsbebouwing is een integraal vormgegeven bouwwerk met een representatieve uitstraling en is transparant, uitnodigend en eigentijds vormgegeven. De functie van het station, het reizen met de trein, zal zichtbaar zijn vanuit de stad. De nieuwe stationsbebouwing geeft oriëntatie in het stationsgebied en overzicht van het functioneren van het station. De beweging van de reizigers wordt zoveel mogelijk zichtbaar gemaakt door de architectuur. Bebouwing aan de perronzijde wordt niet behandeld als achterzijde, maar is zo transparant mogelijk en met zorg vormgegeven. Terugliggende nissen, donkere hoeken ed. zijn niet toegestaan. Dit ook in verband met sociale veiligheid. 35 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

36 De traverse biedt overzicht van en naar de perrons. Om het contact met de stad voor vertrekkende en aankomende reiziger te bevorderen, is zicht vanaf de traverse over de stad, zowel aan de noord- als centrumzijde, een vereiste. Er wordt ruimte geboden aan de dynamiek van de stationsgerelateerde voorzieningen. Dit vraagt om een bepaalde mate van flexibiliteit. Voorkomen moet worden dat toekomstige aan/uitbouwen nodig zijn. Voor de centrumzijde geldt: De nieuwe stationsbebouwing heeft een sterke verantwoordelijkheid in het helder en krachtig vormgeven van de pleinen. Het structureert en verlevendigt de openbare ruimte, door een goed doordachte en doorontworpen visie over routes en functies. De plaatsing van de nieuwe bebouwing is gerelateerd aan het historische stationsgebouw. Er geldt geen verplichte rooilijn, wel een maximale rooilijn zoals aangegeven in hoofdstuk 3.4. Aan de centrumzijde wordt een volwaardige stationsgevel vormgegeven, waar de verschillende programma onderdelen integraal onderdeel van uit maken. De gevel abstraheert de leesbaarheid van de verdiepingen. Het is geen traditionele gevel met een ritmiek van raamopeningen. Daglichttoetreding gebeurt door een bepaalde mate van transparantie, fijnmazige openingen of gelaagdheid van de gevel. Herkenbare entree van de rijwielstalling. De afstemming tussen de nieuwe stationsbebouwing en het historische stationsgebouw moet zorgvuldig gebeuren, doel is dat beide volledig tot hun recht komen. Aandachtspunt is de bestaande aanbouw van het historische stationsgebouw (Burgerking/Hema). De ontvangstruime is een "openlucht stationshal", deze valt binnen de bebouwingscontour (zie p.26). Alle objecten die hierin een plek krijgen, zoals kaartautomaten, vertrekstaten, reizigersinformatie en meubilair, dienen in samenhang ontworpen en geplaatst te worden. Buiten de ontvangstruimte is de openbare ruimte zoveel als mogelijk obstakelvrij. OVCP wordt in de traverse geplaatst en bij de toegang naar perron 1. Voor de noordzijde geldt: De opgang van de traverse geeft uitdrukking aan een herkenbare, representatieve stationsentree. De traverse en de toekomstige kantoorbebouwing zijn zelfstandige eenheden die niet in elkaar grijpen. Stationsvoorzieningen als kaartautomaten, vertrekstaten en OVCP worden in de traverse geplaatst. Een mogelijke commerciële functie aan de noordzijde is integraal onderdeel van de aanlanding van de traverse en benadrukt de stationsentree. De fietsenstalling komt niet los op het plein te staan, maar wordt integraal opgelost in het niveauverschil van het plein of geïntegreerd met de aanlanding van de traverse, aan de rand van het plein. Oud versus nieuw De nieuwe stationsbebouwing en het oude stationsgebouw hebben niet dezelfde functie, maar staan wel samen aan het plein en vormen samen het nieuwe gezicht van het stationsgebied van Alkmaar. De nieuwbouw wordt met respect ten opzichte van het historische stationsgebouw vormgegeven, dit vraagt om een zorgvuldige ontwerphouding op het gebied van plaatsing, schaal, maatverhoudingen, kleur en detaillering. 36 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

37 Het historische stationsgebouw en het nieuwe station zijn niet ondergeschikt aan elkaar, maar gelijkwaardig. Alleen op deze wijze kan de nieuwe stationsbebouwing de positie van 'het station' overnemen, zonder afbreuk te doen aan het historische stationsgebouw. Het onderscheid komt ten eerste tot uitdrukking in de architectuur: historisch en traditioneel versus eigentijds en transparant. Daarnaast zal de nieuwe stationsbebouwing zich onderscheiden in het positioneren en regiseren van het aankomsten ontvangstdomein. Verlichting Het avondbeeld is integraal onderdeel van het architectonisch ontwerp. De verlichting van de gevel in de avond is een belangrijk onderdeel van de herkenbaarheid van de nieuwe stationsbebouwing. Het station is daardoor verrassend anders dan overdag. De verlichting van de stationsbebouwing aan de zijde van het spoor is duidelijk aanwezig en onderdeel van de totale verlichting van het station. 's Avonds ontstaan hier geen donkere en onveilige plekken. De nieuwe roltrappen, trappen en liften vanaf de traverse naar de perrons zullen door de monumentale houten overkapping op het tweede perron heen steken. Deze doorsnijdingen moeten met veel aandacht worden vormgegeven. Materialisatie en detaillering Herkenbaarheid en een representatief karakter zit in het gebruik van hoogwaardige materialen en in de detaillering, niet in een kakofonie van vorm, kleur en materiaal. Detaillering is eenvoudig, met zorg vormgegeven en ondersteunt de architectonische visie. Materialen zijn hoogwaardig en duurzaam, dat wil zeggen dat ze mooier worden naarmate ze ouder worden. Materialen worden toegepast in materiaaleigen kleur en textuur. De vormgeving en materialisatie van de traverse en de rijwielstallingen dragen bij aan een schone en opgeruimde uitstraling. 37 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

38 Referentiebeelden: transparantie en herkenbaarheid traverse 38 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

39 4.3 Welstandscriteria De hiernavolgende criteria voor het station komen voort uit het gewenste beeld zoals hiervoor beschreven in het beeldkwaliteitplan. De criteria dienen altijd in samenhang te worden gezien met het Structuurplan Stationsgebied, Bestemmingsplan Stationsgebied Noordzijde, Ontwerp Bestemmingsplan Stationsgebied - Traverse en Stationsgebied Alkmaar Plan Dit geldt ook voor de eisen uit het Beeldkwaliteitplan Stationsgebied Noord en de Welstandscriteria Stationsgebied Noord, die van toepassing zijn op het gebied buiten de plangrens "stationsgebied - traverse" (p8). Welstandsniveau Het stationsgebied Alkmaar is aangeven als bijzonder welstandgebied. Het openbare en multifunctioneel karakter is leidend voor een transformatie van het gebied. Het stationsgebied wordt een representatieve ontvangstruimte van de stad, met een goede ruimtelijke en programmatische aansluiting op de stad. Het ambitieniveau voor de nieuwe stationsbebouwing is hoog. Uitgangspunt is een herkenbaar en uniek station Alkmaar, met locatiegebonden, karakteristieke eigenschappen. Het gebied leent zich voor een representatieve en expressieve vormgeving, waarbij vrijheid is voor architectonische invulling. Het belangrijkste daarbij is dat de nieuwe stationsbebouwing het openbare karakter en de entreefunctie naar stad en reisdomein benadrukt. Plaatsing Het stationsgebied wordt verankerd in zijn omgeving, door aan te sluiten op de bestaande ruimtelijke en functionele structuren. Zowel aan de centrumzijde als aan de noordzijde markeert de nieuwe stationsbebouwing de stationsentree. Aan de centrumzijde is de plaatsing van de nieuwe stationsbebouwing afgestemd op het historische stationsgebouw. Stationsvoorzieningen worden in de ontvangstruimte of de traverse geplaatst. De objecten die in de ontvangstruimte een plek krijgen, zoals kaartautomaten, vertrekstaten, reizigersinformatie en meubilair, dienen in samenhang ontworpen en geplaatst te worden. Aan de noordzijde maakt een mogelijke commerciële functie integraal onderdeel uit van de aanlanding van de traverse. De aanlanding van de traverse en toeleidende routes zijn op elkaar afgestemd. Stationsvoorzieningen als kaartverkoop en vertekstaten worden in de traverse geplaatst. OV-Chipkaart poortjes worden in de traverse geplaatst en bij de toegang naar perron 1. De bebouwing wordt aan de perronzijde zoveel als mogelijk in één rooilijn geplaatst. Massa en vorm De nieuwe stationsbebouwing draagt bij aan ruimtelijke eenheid en leesbaarheid van het stationsgebied. De nieuwe stationsbebouwing is vormgegeven als één bouwwerk, waarin de verschillende programma-onderdelen herkenbaar zijn. De verschillende onderdelen (traverse; centrumzijde: ontvangstruimte, rijwielstalling, commercie; noordzijde: mogelijke commerciële functie) worden integraal en in 39 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

40 Referentiebeelden: gevelbeeld, materialisering en detaillering 40 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013

41 samenhang vormgegeven en met een gelijkwaardig ambitie- en kwaliteitsniveau ontwikkeld. Door de juiste schaal en maatverhoudingen voegt de nieuwe stationsbebouwing zich op zorgvuldige wijze in de omgeving. Aan centrumzijde wordt het nieuwe gezicht van station Alkmaar bepaald door de twee eenheid van het historisch stationsgebouw en de nieuwe stationsbebouwing. Aan de centrumzijde heeft de nieuwe stationsbebouwing de verantwoordelijkheid van representatief en herkenbaar bouwwerk: het station aan het stationsplein. De nieuwe stationsbebouwing is met respect voor het historische stationsgebouw vormgegeven. Het is niet ondergeschikt of dominant, maar reageert op zorgvuldige wijze op het historische station op het gebied van schaal, maatverhoudingen, kleur en detaillering. De nieuwe stationsbebouwing is eigentijds en modern maar met karakter en uniek als bouwwerk. Aan de noordzijde wordt een duidelijke stationsentree vormgegeven. Dit wordt versterkt door de vormgeving en de positionering van een mogelijke commerciële functie en de fietsenstalling. Gevelkarakteristiek De nieuwe stationsbebouwing heeft een representatieve uitstraling en is transparant, uitnodigend en eigentijds vormgegeven. De nieuwe stationsbebouwing kent twee entreezijdes: aan de noordzijde en aan de centrumzijde. Dit uit zich in de vormgeving van een markant en representatief bouwwerk met herkenbare stationsentrees. De zichtbaarheid en vormgeving van de traverse draagt bij aan een herkenbare stationsentree. De nieuwe stationsbebouwing geeft oriëntatie in het stationsgebied en biedt overzicht van het functioneren van het station. De beweging van de reizigers wordt zoveel mogelijk zichtbaar gemaakt door de architectuur. Het avondbeeld is integraal onderdeel van het architectonisch ontwerp. De gevels aan de perronzijde worden zo transparant mogelijk en met zorg ontworpen. De traverse is transparant, biedt de reizigers overzicht over de perronwereld en oriëntatie op de omgeving De doorsnijdingen met- en aanpassingen van de historische perronoverkapping dienen met zorg te worden vormgegeven. Aan de centrumzijde wordt een volwaardige stationsgevel nagestreefd waar de verschillende programma onderdelen integraal onderdeel van uit maken. De gevel abstraheert de leesbaarheid van de verdiepingen. Het is geen traditionele gevel met een ritmiek van raamopeningen. Daglichttoetreding gebeurt door een bepaalde mate van transparantie, fijnmazige openingen of gelaagdheid van de gevel. Detaillering, kleur en materiaal De nieuwe stationsbebouwing is geen kakofonie van verschillende onderdelen. De nieuwe stationsbebouwing is representatief door eenvoud, helderheid en ingetogenheid. Het bouwwerk heeft geen tijdelijk karakter, maar is duurzaam vormgegeven. De detaillering is eenvoudig en met zorg vormgegeven en ondersteunt het architectonisch ontwerp. De toegepaste materialen zijn hoogwaardig, worden mooier naarmate ze ouder worden en zijn goed te onderhouden. Hierbij valt te denken aan metselwerk, hout, natuursteen en glas. De toepassing van kunststoffen, kalkzandsteen, betonsteen/-pan/- plaat en houtwolcementplaat wordt afgewezen. Composiet of sierbeton is wel toegestaan. Kleurgebruik is terughoudend. De nieuwe stationsbebouwing vindt qua kleur aansluiting bij de omgeving. Materialen worden toegepast in de materiaaleigen kleur en textuur. Het poedercoaten en verven van metaal gebeurt in een neutrale toon. 41 Beeldkwaliteitplan, Welstandscriteria en Visie Openbare Ruimte - Stationsgebied Traverse Gemeente Alkmaar - Vakgroep Ruimtelijke Vormgeving maart 2013