Lewenswetenskappe September 2009 Graad 11 Tyd: 1uur Totaal: 100

Transcriptie

1 Lewenswetenskappe September 2009 Graad 11 Tyd: 1uur Totaal: 100 FDELING : Vraag 1: Verskillende moontlike antwoorde word vir elke vraag verskaf. Dui die korrekte antwoord aan deur die korrekte letter langs die vraagnommer neer te skryf. 1. n Dier met n baie lang boog van Henlé woon waarskynlik in.... klam grond. n reënwoud C. n woestyn D. n rivier 2. Watter een is die regte volgorde vir die vloei van urine?. laas Nierpelvis uretra ureter. Nierpelvis ureter blaas uretra C. Ureter blaas Nierpelvis uretra D. Uretra Nierpelvis ureter blaas 3. Senuwee-impulse vir balans ontstaan in die.... trommelvlies. buis van Eustachius C. halfsirkelvormige kanale D. gehoorbeentjies 4. Watter van die volgende funksioneer as n reseptor in die mens se oog?. Iris. Lens C. Geelvlek D. Suspensoriese ligament 5. Watter van die volgende strukture stel n danser in staat om dansbewegings uit te voer? 1. Serebellum 2. Kristas 3. Medulla oblongata 4. Serebrum 1 en 4 1 en 2 C 1, 2 en 3 D 1, 2 en 4 6. Die temporale lob in die brein reguleer... en die pariëtale lob is verantwoordelik vir.... Reuk en smaak ; sig. Geheue ; spierbewegings C. Vel-sensasies en reuk ; tas D. Gehoor en smaak ; vel-sensasies frikaanse Skoolprojekte

2 7. Waaruit bestaan die grysstof van die brein?. Dendriete van neurone. ksons van neurone C. Selliggame van neurone D. Serebrospinale vloeistof 8. estudeer die diagram en beantwoord die vraag. is n... en dit funksioneer as n.... nefron ; natriumpomp. podosiet ; mikrofilter C. liggaampie van Malpighi ; filtrasiespleet D. podosiet ; natriumpomp 9. Die verwydering van metaboliese afval uit die liggaam staan bekend as.... filtrasie. sekresie C. sweet D. ekskresie 10. n Motoriese neuron.... skakel n stimulus om na n impuls.. gelei impulse na effek-tors. C. het n sentraalgeleë selliggaam. D. gelei impulse na die rugmurg en brein. (10) Vraag 2: Gee die korrekte biologiese term vir elk van die volgende beskrywings. 1. Die fotoreseptore in die geelvlek. 2. Die groef tussen die frontale en pariëntale lob van die brein. 3. Die streek van die nier waarin die natrium pomp funksioneer. 4. Die bloedvat wat bloed uit die nier vervoer. 5. Die massa wit vesels wat die linker- en regterkante van die serebrum verbind. 6. Reseptors in die vel wat sensitief is vir ligte aanraking. 7. Die breinvlies wat bloedvate bevat. 8. Die hormoon wat die herabsorpsie van water uit die distale kronkel buis beheer. 9. Die ph van normale urien. 10. Die buisies wat saam groepeer om nier piramides te vorm. (10) frikaanse Skoolprojekte

3 Vraag 3: Dui aan of elk van die stellings in Kolom 1 op slegs, slegs, beide en of geen van die items in Kolom 11 van toepassing is. Langs die toepaslike vraagnommer, skryf slegs: alleen, alleen, en of geeneen. Vraagnommer Kolom 1 Kolom Gelei impulse na die sentrale senuweestelsel eheer hartklop Smaakbekers Tiroksien etrokke by reuk sensasie Vloeistof in die koglea Reseptors vir koue Die deel van die oog met talle loedvate en donker pigmente Hipofise Speel n rol in die waarneming van swaartekrag sensoriese neuron motoriese neuron serebellum medulla oblongata harde verhemelte farinks reguleer selmetabolisme versnel refleks aksies olfaktoriese selle papille perilimf endolimf liggaampies van Meissner liggaampies van Pacini retina choroïed GH aldosteroon makula orgaan van Corti (10) Vraag 4: 4.1 estudeer die diagram en beantwoord die vrae. frikaanse Skoolprojekte

4 4.1.1 Skryf neer die letter en byskrif van die deel in die oog wat a) voedingstowwe verskaf b) die wit gedeelte vorm c) vorm aan die oog gee (6) Watter letter en byskrif verander wanneer die ligintensiteit verander? eskryf wat gebeur in die oog in die helder lig. (6) Hoe kan vêrsiendheid reggestel word? (1) eskryf die verandering wat in jou oog plaasvind wanneer jy Morné Steyn dophou wanneer hy n rugbybal tussen die pale deur-skop. Wat word die proses genoem? (5) 4.2 Die onderstaande diagram toon n ondersoek om smaaksensiwiteit te toets. n Monster van verskillende oplossings word elke twee minute met n groot kwas op die tong toegedien, totdat elke streek op die tong tien keer met elke oplossing getoets is Watter EEN van die volgende afleiding, verwag jy, kan uit die waarnemings gemaak word?. Die menslike tong kan vier basiese smake op al sy dele waarneem.. Die punt van die persoon se tong was die sensitiefste vir soet, suur en sout smake. C. Die punt van die tong is nie sensitief vir smaak nie. D. itter stowwe kon alleenlik op die agterkant van die tong geproe word. (1) Watter deel van die tong is sensitief vir suur? (1) In watter lob van die brein is die sentrum vir reuk? Hoe is die tong met dié sentrum verbind? (2) frikaanse Skoolprojekte

5 4.3 estudeer die diagram van die menslike oor en beantwoord die vrae: Identifiseer F en H en noem die funksies van elkeen. (4) Gee die naam en letter van die deel wat die gehoor reseptors bevat. (2) Identifiseer I en noem sy funksie. (2) Identifiseer byskrifte C, E, J K (4) 4.4 Verskaf die weggelate woord(e) vir die letters tot M om die tabel oor die endokriene stelsel te voltooi. Skryf slegs die letter neer en die antwoord. Klier Hormoon vrygestel Funksie in liggaam Insulien + C + D ynier E eheer nood situasies F G Verhoog glukose vlakke in bloed Testis H I + J + K Ovarium L + M (13) frikaanse Skoolprojekte

6 4.5 estudeer die diagram en beantwoord die vrae wat volg: Identifiseer kliere en en hormone 1 en 2. (4) Wat word die meganisme tussen die twee kliere genoem? (2) eskryf wat sal gebeur indien te min van hormoon 1 afgeskei word. (4) Vraag 5: 5.1 Wat verstaan jy onder die begrip refleksboog? (3) 5.2 Voltooi die byskrifte van die volgende diagram. Skryf slegs die letter en die antwoord neer. (10) Totaal: 100 frikaanse Skoolprojekte

7 Memorandum FDELING : Vraag 1: 1. C C 4. C 5. D 6. D 7. C D 10. Vraag 2: 1. keeltjies 2. Rolando 3. Medulla 4. Nieraar 5. corpus callosum 6. Meissner 7. Pia mater 8. DH ellum Vraag 3: Geen FDELING : Vraag 4: a) choroïed b) Sklera c) glasvog frikaanse Skoolprojekte

8 4.1.2 D Iris C pupil Radiaal spiere verslap / ntagonisties / Pupil verklein Minder lig kom oog binne ikonvekse lens kkommodasie / siliaarspiere verslap Suspensoriese ligamente trek saam Meer spanning op lens Lens word minder konveks D Kante Temporaal Sensoriese senuwee F - Utrikulus Sensitief vir swaartekrag H - ronde venster Verhoed eggo s G - koglea uis van Eustachius Hou lugdruk aan binnekant Die oor dieselfde as buite C - middeloor E - ampulla J - gehoorkanaal K - trommelvlies Eilande van Langerhans Pankreas - eheer bloedsuikervlak verlaag glukose in bloedstroom C - Stimuleer liggaamselle absorbeer glukose uit bloed D - Sit glukose om in glikogeen E - drenalien F - Pankreas G - Glukagon H - Testosteroon I - Stem verdiep J - aard groei K - Sperm produksie begin L - Estrogeen M - Progesteroon frikaanse Skoolprojekte

9 4.5.1 Hipofise Tiroïed klier 1 TSH 2 Tiroksien Negatiewe terugkoppelings Minder TSH Inhibeer tiroïed-klier Minder tiroksien Tiroksien vlakke daal Hipofise en tiroïed-klier werk antagonisties (enige 4) Vraag 5: 5.1 Vinnige onwillekeurige outomatiese reaksie deur n spier / klier op n stimulus wat deur n reseptor ontvang is witstof - grysstof C - selliggaam D - dorsale wortel ganglion E - dorsale wortel F - verbindings neuron G - sensoriese neuron H - motoriese neuron I - ventrale groef J - reseptor frikaanse Skoolprojekte