Samen beslissen in het dagelijks leven, SDM of Shared Decision Making bij mensen met dementie. Valerie Desmet & Ruben Vanbosseghem

Transcriptie

1 Samen beslissen in het dagelijks leven, SDM of Shared Decision Making bij mensen met dementie Valerie Desmet & Ruben Vanbosseghem

2 Kennismaking Wie ben je? Welke functie heb je? Verwachtingen vorming?

3 Doel van deze workshop Kennis van verschillende vormen van besluitvorming Inzicht krijgen in het beslissingsproces De verschillende stappen van SDM kunnen toepassen Communicatievaardigheden oefenen

4 Inhoud en verloop van vorming Inleefoefening Verschillende vormen van besluitvorming Toepassing: stappenplan SDM Communicatie oefenen a.d.h.v. situaties Stellingen

5 Inleefoefening Noteer welke beslissingen jij vandaag of onlangs genomen hebt. Wat gaan we eten? Welke kledij? Wat doen we op zondag?... 5

6 Nabespreking Hoe kwam je tot de beslissing? Wat valt er op? Waren dat beslissingen die louter invloed hadden op jezelf? Of ook op anderen? 6

7 Oefening Plaats uw beslissingen bij de beslissingsvormen 7

8 Vormen van besluitvorming Autonome beslissingen Ondersteunde autonome beslissingen Gezamenlijke beslissingen Gedelegeerde beslissingen Overgenomen beslissingen Pseudo-autonome beslissingen Geen betrokkenheid bij beslissingen 8

9 Beslissingen over dagelijkse activiteiten Volledig zelfstandig Autonome beslissingen Persoon met dementie Beslissing Smeybe, et al

10 Ondersteunde autonome beslissingen Beslissingen over dagelijkse activiteiten Voldoende informatie geven Nagaan of alles begrepen werd Aantal opties beperkt houden Visuele ondersteuning Zorgverlener Beslissing Persoon met dementie 10

11 Gezamenlijke besluitvorming Steeds in afhankelijkheid van anderen Ondersteuning bieden Gebrek vertrouwen in eigen beslissingen Besluiteloosheid Intensieve begeleiding > redeneren Informatie bieden Opties bieden Respons afwachten Familie Zorgverlener Persoon met dementie Beslissing Smeybe, et al

12 Gedelegeerde beslissingen Actieve beslissing om anderen te laten beslissen Geen passieve aanvaarding Geen niet-betrokkenheid Vertrouwenspersoon Vergt ziekte-inzicht Familie Zorgverlener Persoon met dementie Beslissing Smeybe, et al

13 Interpretatieve beslissingen Geen keuze om de andere te laten beslissen De andere neemt over Houdt mogelijk rekening met voorkeuren Baseert zich op observaties Familie Zorgverlener Persoon met dementie Beslissing 13

14 Pseudo-autonome beslissingen Eerder impliciete beslissingen Gebrek aan dialoog, informatie en afweging van opties Uitgaan van de waarden van de persoon met dementie Onjuiste vooronderstellingen Risico: Voorkeuren van anderen krijgen bovenhand Zorgverlener Persoon met dementie Smeybe, et al Beslissing 14

15 Geen betrokkenheid bij beslissingen Niet langer de vaardigheden om beslissingen te nemen Geen mogelijkheid bieden tot beslissingen nemen Geen keuzemogelijkheden Kan leiden tot moeilijk hanteerbaar gedrag Familie Zorgverlener Persoon met dementie Beslissing Smeybe, et al

16 16 Shared Decision Making

17 Bij dementie? Diagnose van dementie onmogelijkheid om beslissingen te nemen 17

18 Beslissingen van personen met dementie Dagelijkse activiteiten Zorg en ondersteuning Participatie in samenleving Vertegenwoordiger van beslissingen Adapted from Groen - van de Ven & Span,

19 Oefening Bekijk het filmpje Bespreek per 2 welke zaken van belang zijn om tot gezamenlijke besluitvorming te komen Wat gaat goed en wat gaat niet goed in deze situatie? Welke stappen kan je hier benoemen? 19

20 Bij dementie? (filmpje) 20

21 Stappen in shared decision making Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Beslisfase Voorkeurenfase Uitvoeringsfase Evaluatiefase Elwyn (2015) Groen - Van de Ven (2015) Stiggelbout et al. (2015) Agency for Healthcare Research and Quality (2014) National Learning Consortium (2013) Coulter & Colins (2011)

22 Waar kan het nog beter? (resultaten survey) Aanmoedigen om vragen te stellen Aandacht vestigen op dagelijkse activiteiten als iets waarover een beslissing moet genomen worden Zorgen of angsten nagaan m.b.t. dagelijkse activiteiten Opsomming van keuzemogelijkheden (incl. niets doen) Voor- en nadelen bespreken Aangeven dat het noodzakelijk is om een beslissing te nemen Aangeven dat het mogelijk is om op de beslissing terug te komen

23 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Nodig persoon uit om te participeren (bvb. om problemen te verkennen) Laat personen weten dat hij keuzemogelijkheden heeft dat zijn doelen en bezorgdheden een belangrijk deel uitmaken van de besluitvorming Er een beslissing moet genomen worden en dat zijn mening belangrijk is Zorg voor empathie en vertrouwen Continue opdracht! Benadruk dat de keuze zal gebaseerd zijn op wat belangrijk is voor de persoon

24 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Verken de problemen, zorgen en prioriteiten Bekom een eenduidige visie op het probleem en het doel Wat is er aan de hand? Vertel me over Ik begrijp dat je het meest geïnteresseerd bent in klopt dit? Welke bezorgdheden heb je?

25 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Deel informatie Nodig de persoon uit om te vertellen welke informatie hij heeft Is de informatie volledig en correct? Benoem de opties, leg ze uit en help de persoon om de opties verder te verkennen Geef de opties op een neutrale manier weer (implicit normativity = valkuil) Niets doen is ook een optie (= watchful waiting) Anticipeer op mogelijke niet gestelde vragen Wat weet de persoon over de opties?

26 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Geef informatie over de voordelen, nadelen en risico s Geef informatie over alle opties Bespreek ook de gevolgen van de optie om niets te doen Gebruik evidence based informatie Geef ook aan wat er niet gekend is over de opties Laat ons even de voor- en nadelen overlopen van de verschillende mogelijkheden Gebruik eventueel visuele hulpmiddelen (decision aid tools) bvb. Talking mats

27 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Ga de waarden en voorkeuren van de personen na Moedig de persoon aan om te spreken over wat belangrijk is voor hem/haar Ga opvattingen van de persoon na en stuur bij indien nodig Begeleid de persoon bij het evalueren van de opties gebaseerd op hun doelen en bekommernissen Heeft de persoon alles begrepen? Wat is voor de persoon belangrijk? Waar maakt hij zich zorgen over? Kan je de opties nog eens herhalen? Welke optie heeft uw voorkeur? Wat is belangrijk voor u bij deze optie? Over welke nadelen maak je je zorgen?

28 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Bespreek de wens van de persoon om de beslissing te maken en de manier waarop Wil de persoon zelf beslissen? Indien niet, weet de zorgverlener op welke manier de persoon denkt over de opties? Wie heeft welke rollen en verantwoordelijkheden? Is de persoon klaar om de beslissing te nemen? Geef de persoon nog tijd als hij dit nodig heeft (bvb. om dit te bespreken met familie) Vat alle informatie samen en maak de beslissing Bevestig de beslissing Registreer: beslissing, actieplan, rollen en verantwoordelijkheden Bespreek op welke manier de beslissing zal opgevolgd worden

29 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Begeleid de persoon tijdens de uitvoering van de beslissing Leg de volgende stappen uit Heeft de persoon de volgende stappen begrepen? Welke uitdagingen zijn er bij het uitvoeren van de beslissing?

30 Intentiefase Kwestiefase Optiefase Voor- en nadelenfase Voorkeurenfase Beslisfase Uitvoeringsfase Evaluatie -fase Evalueer de beslissing Is de beslissing uitgevoerd? Wat werkte? Wat niet? Moet er een andere beslissing genomen worden? Herinner de persoon er aan dat beslissingen kunnen herbekeken of veranderd worden

31 Oefening Ga per 3 zitten 1 observator (gebruik stappenplan) 1 zorgverlener 1 persoon met dementie Kies een situatie en voer het gesprek Nabespreking 31

32 Situatie 1 Bewoner X heeft nieuwe kledij nodig. Als hulpverlener denk je dat het mogelijk is om naar de markt te gaan en de bewoner daar een nieuw kleed te laten kiezen. Hoe pak je dat aan? Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit? 32

33 Situatie 2 Bewoner Y is volgende week jarig. Als team denken jullie dat het fijn zou zijn om een feestmenu te voorzien die de bewoner zelf kan samen stellen. Hoe pak jij dat aan? Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit? 33

34 Situatie 3 Als hulpverlener zie je op de planning dat bewoner Z morgen voormiddag een relaxatiebad kan krijgen, begeleid door jou. Hoe pak je dat aan? Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit? 34

35 Nabespreking Toepassen van stappenplan Communicatievalkuilen? Aandachtspunten? 35

36 Discussie en besluit

37 Nabespreking Sterktes en uitdagingen Wat doe je hier morgen mee?

38 VERDER OEFENEN? PROBEER DEZE IN TEAM

39 Stellingen 1. Ondanks de hulp die nodig is, kan de bewoner kiezen wanneer hij naar het toilet gaat. Ook tijdens een activiteit 2. Overdag kan de bewoner drinken wanneer en wat hij wil. 3. De bewoner kiest op ieder moment van de dag wat hij doet en hoe hij dit doet. 4. De persoon met dementie mag met de handen eten. 5. Als hulpverlener houd ik toezicht in de leefgroep zodat er geen foute zaken gebeuren. 39

40 Stelling 1 De bewoner zit op zijn gemak wanneer hij naar het toilet gaat. Ondanks de hulp die ik nodig heb, kan ik kiezen wanneer ik naar het toilet ga. Ook tijdens een activiteit.

41 Stelling 2 Overdag drinkt hij wanneer en wat hij wil.

42 Stelling 3 De gebruiker kiest op ieder moment van de dag wat hij doet en hoe hij dit doet. 42

43 Stelling 4 De persoon met dementie mag met de handen eten. 43

44 Stelling 5 Als hulpverlener houd ik toezicht in de leegroep zodat er geen foute zaken gebeuren. 44

45 Zijn er vragen? 45

46 Evaluatie Wat vonden jullie van de workshop? Wat vonden jullie van (elkaars) resultaten? 46

47 Meer weten?