DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL BEERTJE BOOG BASISSCHOOL 'T PALET

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL BEERTJE BOOG BASISSCHOOL 'T PALET Locatie peuterspeelzaal Beertje basisschool 't Palet Brinnr. 09NW Plaats Heusden Onderzoeksnummer Documentnummer Datum onderzoek 3 december 2012 Datum vaststelling rapport 13 februari 2013 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 11

2 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Heusden. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Heusden. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek Peuterspeelzaal Beertje en basisschool t Palet zijn (voor)scholen die bezocht zijn door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 11

4 Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 13, waarvan 7 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 16, waarvan 6 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep d: 15, waarvan 6 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 28, waarvan 2 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 28, waarvan 3 doelgroepkleuters Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 11

5 2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal Beertje en basisschool t Palet zitten samen in één gebouw met een aantal maatschappelijke voorzieningen en vormen sinds 2010 een Brede School in Vlijmen. Op de peuterspeelzaal werkt een team dat al langere tijd samenwerkt. De leidsters geven aan goed te kunnen samenwerken en op elkaar ingespeeld te zijn. Twee leidsters hebben een taak als tutor. Zij voeren de tutoractiviteiten uit de methode uit met kinderen die dit nodig hebben. Ook in de grote kring, zorgen zij ervoor dat kinderen die specifieke aandacht nodig hebben, dit krijgen. Ze nemen dan strategisch plaats naast één of meerdere tutorkinderen en moedigen hen aan of leggen extra uit tijdens een kringactiviteit. Los van de tutoractiviteiten, kiezen de leidsters er regelmatig voor om de grote kring te splitsen in een kleine en een grote kring. De jongste peuters volgen de activiteit dan bijvoorbeeld in de kleine kring, zodat het niveau in de grote kring beter aansluit bij de oudere peuters. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters is op alle punten voldoende en op een aantal punten zelfs beoordeeld als voorbeeld voor anderen. Een sterk punt van de leidsters is dat zij de interactie tussen en met kinderen bewust stimuleren: kinderen worden regelmatig uitgedaagd om zelf na te denken of om zelf oplossingen te vinden. De leidsters laten kinderen regelmatig op elkaar reageren en ze gaan positief in op initiatieven van kinderen. Die laten dan ook een hoge actieve betrokkenheid zien tijdens de activiteiten. De basisschool heeft afgelopen jaren gewerkt aan de schoolbrede kwaliteitsverbetering. In de onderbouw van de school waren een aantal veranderingen noodzakelijk. Voor de leerkrachten van groep 1-2 was en is dat een behoorlijke omslag. De beide groepen zitten midden in een veranderproces van het werken met een ontwikkelingsgerichte aanpak naar het werken met een methode. Het educatief handelen in de beide groepen en het aansturen van de zorg, is volop in ontwikkeling en kent behoorlijke kwaliteitsverschillen. In beide groepen is sprake van een zeer respectvolle houding naar de leerlingen, ook is zowel in groep a als b hoge actieve betrokkenheid van de leerlingen waar te nemen. Naast deze positieve overeenkomsten, hebben de doelgroepkinderen recht op een groepsaanpak van vergelijkbare kwaliteit als basis voor groep 3. De directie en intern begeleider herkennen het probleem en geven aan hier mee aan de slag te zijn. Op beide locaties is de planmatige zorg een aandachtspunt. Op de peuterspeelzaal kan de focus wat scherper, zodat de zorg doelmatiger wordt. Op de basisschool moet de zorg in beide kleutergroepen op hetzelfde kwaliteitsniveau komen. Voor beide locaties geldt ook dat de doorgaande lijn op een aantal punten versterkt kan worden. Uit de gesprekken blijkt verder dat de organisaties elkaar steeds beter weten te vinden en de intentie hebben om op relevante punten steeds vaker te kiezen voor een gezamenlijke aanpak. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 11

6 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 11

7 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS NB De indicatoren die de inspectie anders heeft beoordeeld dan de voor- en vroegschool zelf zijn gemerkt met een *. A CONDITIES A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 nvt A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide Basisontwikkeling/Kleuterplein A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 nvt A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 2 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 nvt A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 3 jaar A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 2 A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 2 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 2 Toelichting A1.1 Basisschool t Palet zit midden in een overgang van het werken met Basisontwikkeling naar het werken met Kleuterplein. De leerkrachten bevestigen dat er op dit moment niet met één VVEmethode wordt gewerkt. De leerkrachten hebben er moeite mee om de oude manier van werken los te laten en volledig over te stappen naar de nieuw gekozen methode. A3 Op de basisschool is geen sprake van dubbele bezetting. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 2 B3 Intake 2 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3 3* B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3 3 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 3 B1 Op de beide locaties is nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. Dat wil zeggen een visie met bijbehorende doelen, taalachtergrond, opleiding, werkend/niet werkend en sociaal-economische factoren waar de school rekening mee dient te houden. De ouders van de vroegschool zijn bovendien niet goed op de hoogte van de doelen van VVE en hun rol daarbij. Voor de voorschool is de intake procedure een verbeterpunt. Die bevat te beperkte informatie. B4 Zowel op de peuterspeelzaal als op de basisschool worden ouders gestimuleerd om thuis ook aan de ontwikkeling van hun kind te werken. Op de peuterspeelzaal en de basisschool worden themabrieven (of s) gebruikt om ouders te informeren. Op de basisschool is men pas gestart met het ouderbetrokken-heidsprogramma VVE Thuis. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 11

8 C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 2 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 4 4 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische 4 4 gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de 3 3 persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 4 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 3* C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 3 nvt afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de 3 3 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen 4 3 kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de 4 3 kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief 4 3 C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 3 Peuterspeelzaal Beertje C2/C3 De kwaliteit van de uitvoering van VVE op Beertje is op alle punten als voldoende beoordeeld en op een aantal punten zelfs als een voorbeeld voor anderen. De leidsters werken al geruime tijd samen en dat is goed te zien aan de manier waarop zij op elkaar ingespeeld zijn. De autonomie van de kinderen is groot. Er zijn duidelijke regels en het is goed te zien dat de kinderen hiermee bekend zijn. Wisselingen tussen de activiteiten gaan bijvoorbeeld snel en efficiënt. Op de peuterspeelzaal werkt men met tutoractiviteiten, kleine kringactiviteiten (vooral voor jongste peuters) en grote kringactiviteiten (waar de tutor ook een actieve rol heeft). Op verschillende momenten is er dus specifieke aandacht voor elke peuter. Tijdens de kringactiviteit in de grote groep geven de leidsters de kinderen alle ruimte om zelf met ideeën te komen en op elkaar te reageren. De leidster die met de kleine groep werkt, voert tegelijk met de grote groep, een activiteit uit met twee jongste peuters. Zij zit op de grond met de peuters en begeleidt de activiteit doelmatig. De kinderen zijn nog niet zo talig, maar in de activiteit probeert de leidster te zorgen dat ze zelf zaken benoemen en probeert ze voortdurend taal bij de kinderen uit te lokken. De tutor neemt in de grote kring plaats naast één of meerdere tutorleerlingen. Tijdens de groepsactiviteit probeert zij deze leerling er goed bij te betrekken, hen te helpen met antwoorden formuleren of extra uitleg te geven. Zowel in de kleine als in de grote kring is de actieve betrokkenheid bijzonder hoog. Daarnaast is het gedrag van de leidsters in hoge mate responsief. Dit houdt in dat ze vrijwel altijd ingaan op eigen initiatieven van kinderen, makkelijk instappen in het spel met de kinderen en dat zij duidelijk laten zien beschikbaar te zijn voor de peuters. Basisschool t Palet C1.1 Het onderzoek vond plaats in een veranderproces van het werken volgens een ontwikkelingsgerichte benadering naar het werken met een kleutermethode, op dat moment was er (nog) geen sprake van een integrale aanpak. Hoewel de leerkrachten in groep 1 en 2 het erg jammer vinden de oorspronkelijke aanpak los te moeten moeten, wordt er met volledige inzet aan het nieuwe concept gewerkt. Over de aanpak en werkwijze met deze nieuwe methode worden gezamenlijke afspraken gemaakt. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 11

9 C2/C3 In beide groepen is sprake van een zeer respectvol klimaat. Ook geven leerkrachten duidelijk aan wat zij wel of niet van de kinderen verwachten (o.a. gedrag). Er zijn behoorlijke verschillen in werkwijze tussen beide groepen. Dat maakt het lastig om op schoolniveau een adequate uitspraak te doen. Over het geheel genomen is de kwaliteit als voldoende beoordeeld. C2.5 De inrichting van de ruimte heeft voldoende basiskwaliteit: er zijn hoeken ingericht en het lokaal is voorzien van allerlei door kinderen zelfgemaakt themamateriaal. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep 2 2* en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2* D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 3 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg 2 3 nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer 3 3 de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden 3 2 Peuterspeelzaal Beertje Op peuterspeelzaal Beertje worden kinderen met (taal)achterstand) wel degelijk begeleid door de leidsters en/of de tutor. Toch ziet de inspectie vooral de planmatigheid als verbeterpunt. Op dit moment kiezen de leidsters voor het beschrijven van algemene doelen bij de zorgpeuters. Ook hebben de leidsters niet bepaald hoe lang zij met de peuters aan dit doel gaan werken (bijvoorbeeld zes tot acht weken). De leidsters werken regelmatig in kleine groepjes en kunnen mondeling prima aangeven welke peuter welke zorg of begeleiding nodig heeft. Ook schrijven ze erg veel gedetailleerde informatie op nadat ze een activiteit met de peuters hebben gedaan. Door de zorg planmatiger in te richten, kan de werkdruk bij de leidsters wellicht ook wat verlicht worden. De leidsters geven namelijk aan dat er veel tijd gaat zitten in de beschrijvingen. Daarnaast zal het effect van de extra begeleiding beter merkbaar zijn als er geëvalueerd wordt aan de hand van het gestelde doel. De ouders van de peuters op Beertje geven aan erg tevreden te zijn over verwijzingen naar externe zorg. Ze zeggen naar aanleiding van positieve ervaringen met doorverwijzingen veel vertrouwen te hebben in de leidsters. Basisschool t Palet Er zitten aanzienlijke kwaliteitsverschillen tussen de invulling van de zorg en begeleiding in beide kleutergroepen. In de ene groep wordt er aantoonbaar zorg verleend aan kinderen met lage resultaten: er is een plan waarin staat beschreven aan welke leerstofhiaten gewerkt moet worden en wanneer. Ook wordt dit per keer geëvalueerd. In de andere groep is een meer algemene aanpak voor zorgleerlingen: er is een breed geformuleerd handelingsplan voor een behoorlijke groep leerlingen met een achterstand op een bepaald vakgebied. Het is niet goed te zien waarom er gekozen is voor een bepaalde clustering van leerlingen. Ook ontbreekt een (zichtbare) planmatige aanpak met regelmatige evaluaties. Met betrekking tot de eenheid van zorg en begeleiding in beide kleutergroepen, zijn verbeteringen wenselijk. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3* 3 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 3 E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen 2 2 E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie 2 2 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 11

10 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken nvt 2 Peuterspeelzaal Beertje en basisschool t Palet De kwaliteitscyclus is op beide locaties nog onvoldoende uitgewerkt. De kwaliteit van VVE wordt niet structureel geëvalueerd, het planmatig werken kan aangescherpt worden en ook de kwaliteitsborging schiet te kort. Dit laatste punt gaat vooral om het vastleggen van (gezamenlijke) kwaliteitsafspraken en ervoor zorgen dat iemand de uitvoering van de afspraken bewaakt. Beide VVE-coördinatoren zijn twee jaar geleden betrokken geweest bij het opzetten van een activiteitenplan. In dit plan staat beschreven dat de kwaliteitszorg van de voor- en vroegschool versterkt moet worden, de looptijd van het plan is afgerond, maar de kwaliteitszorg moet nog verder verstevigd worden. Inmiddels zijn beide locaties samengevoegd in één gebouw. Dit jaar wordt nog verder aan deze doelstellingen gewerkt: de inpandigheid maakt het gemakkelijk om sneller zaken af te stemmen, geven beide coördinatoren aan. F DOORGAANDE LIJN Beertje 't Palet F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 2 naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 3 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd Peuterspeelzaal Beertje en basisschool t Palet Op de locaties is een bijzondere initiatief van start gegaan: de kinderen van t Palet krijgen een workshop Voorlezen. Naar aanleiding hiervan gaan de leerlingen voorlezen aan de peuters van Beertje. Op het gebied van ouderparticipatie groeien de locaties steeds meer naar elkaar toe. Beertje geeft een themabrief uit. Op t Palet is men net gestart met het ouderbetrokkenheidsprogramma VVE Thuis. De peuterspeelzaal heeft ook belangstelling getoond. Ook met betrekking tot het aanbod gaat de afstemming steeds meer plaatsvinden: na de kerstvakantie gaan leidsters en leerkrachten gezamenlijk een thema uitwerken. De directeur en het bestuur van de basisschool en de directie van de peuterspeelzaal weten elkaar te vinden en geven aan vertrouwen te hebben in meer toekomstige samenwerking. Ook op de andere thema s binnen de doorgaande lijn wil men gezamenlijke toegroeien naar een voldoende kwaliteitsniveau. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken - - G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode nvt 3 Peuterspeelzaal Beertje en basisschool t Palet G1 en G2 De inspectie doet geen uitspraak over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Heusden heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 10 van 11

11 Basisschool t Palet G3 Het percentage kleuters dat in de afgelopen twee schooljaren kleutergroepverlenging is aangeboden, ligt onder het landelijk gemiddelde van 12 procent. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 11 van 11