DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE KAMELEON BASISSCHOOL DE KAMELEON

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE KAMELEON BASISSCHOOL DE KAMELEON Locaties : peuterspeelzaal De : basisschool De Brinnr. : 11JR Plaats : Oosterhout Onderzoeksnummer : Documentnummer : Datum onderzoek : 1 oktober 2012 Datum vaststelling rapport : 17 januari 2013 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 10

2 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Oosterhout. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Hellevoetsluis. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten gepubliceerd op de website van de Inspectie: Werkwijze onderzoek De is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 10

4 Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 10, waarvan 10 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 19, waarvan 14 doelgroepkleuters Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 10

5 2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal De valt sinds kort, net als alle andere (VVE-)peuterspeelzalen in de gemeente Oosterhout onder het bestuur van Delta Onderwijs, waaronder ook basisschool De valt. Sinds 1997 is de voorschool van De geïntegreerd in basisschool. Leidinggevende van beide locaties is de directeur van basisschool De. Er is door de jaren heen veel expertise ontwikkeld op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie, hetgeen goed te zien is in de dagelijkse praktijk op zowel de peuterspeelzaal als in groep 1-2. Op de basisschool is aan nagenoeg alle leerlingen een extra leerlinggewicht toegekend; op de peuterspeelzaal is dit niet zo. Om in de toekomst een wat gemêleerde leerlingenpopulatie te krijgen, is basisschool De voornemens zich te gaan profileren als zogenoemd Kindcentrum, waarbinnen onder meer sport, beweging en aandacht voor gezonde voeding een prominente rol zullen vervullen. Deze activiteiten zouden mogelijk ook een wat meer divers samengesteld ouderpubliek aan kunnen trekken. De ouders zijn goed te spreken over de begeleiding en zorg die hun kinderen ontvangen op de peuterspeelzaal en de basisschool. Daarnaast kunnen zij gebruik maken van een zeer uitgebreid ouderparticipatie- en ouderbetrokkenheidsprogramma, waarin huisbezoeken, themabijeenkomsten vanuit het VVE-aanbod, dagelijkse inloop, ouderkamer met een gastvrouw en bijeenkomsten met onder andere opvoedkundige thema's zijn opgenomen. Het VVE-aanbod én het gebruik hiervan in de dagelijkse praktijk is goed doordacht en biedt vele handvatten en aangrijpingspunten voor de leidsters en de leerkrachten om kinderen die een extra taalaanbod nodig hebben goed te begeleiden. Het is de leidsters en leerkrachten er veel aan gelegen om een veilige omgeving aan de kinderen te bieden waarin leren van elkaar en zich optimaal ontwikkelen centraal staan. Dankzij de nauwe contacten tussen de peuterspeelzaal en de basisschool is de doorgaande lijn voldoende en op een aantal aspecten goed te noemen. Concluderend is de inspectie van mening dat op zowel de peuterspeelzaal als op de basisschool van De met veel aandacht, betrokkenheid en deskundigheid gewerkt wordt aan de begeleiding en ontwikkeling van alle kinderen en in het bijzonder de doelgroepkinderen die extra zorg nodig hebben. Voor beide locaties geldt dat de bevindingen van de inspectie overeenkomen met de bevindingen van de locaties op grond van de zelfevaluatie. Daar waar dit niet het geval is of waar de inspectie een aanvulling heeft, wordt dit met een '*' aangegeven en wordt in de toelichting aangegeven wat de reden (voor afwijken) is. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 10

6 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 10

7 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS A CONDITIES A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Ja Ja A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3* nvt A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie Ja nvt getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Puk en Ko en Ik en Ko A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 nvt A3 Leidster-kind ratio ('dubbele bezetting') A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 nvt A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 nvt A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 nvt A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 2 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 2 nvt Peuterspeelzaal De A0.1 Inmiddels heeft de GGD een inspectie uitgevoerd. Het rapport is nog in de conceptfase. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3* 3* B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 3* 3* B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 4 4 B7 Rekening houden met de thuistaal Peuterspeelzaal De en basisschool De B1 Op de beide locaties is nog geen uitgeschreven VVE-ouderbeleid, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. Dat wil zeggen een visie met bijbehorende doelen, taalachtergrond, opleidjngsniveau, werkend/niet werkend en sociaal-economische factoren waar de school rekening mee dient te houden. B4 en B5 De ouders van beide locaties kunnen gebruik maken van een zeer uitgebreid ouderparticipatie- en ouderbetrokkenheidsprogramma, waarin huisbezoeken, themabijeenkomsten vanuit het VVE-aanbod, dagelijkse inloop, ouderkamer met een gastvrouw en bijeenkomsten met onder andere opvoedkundige thema's zijn opgenomen. De ouders met wie de inspectie op de onderzoeksdag gesproken heeft, geven aan deze activiteiten met regelmaat te bezoeken en waarderen de manier waarop beide locaties hun best doen om zo veel mogelijk ouders te betrekken bij de ontwikkeling van hun kinderen door het geven van goede en bruikbare adviezen. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 10

8 C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Peuterspeelzaal De en basisschool De C1.2 en C1.3 Beide locaties slagen erin om met een doelgerichte planning werken, waarin naast de cognitieve onderdelen voldoende tijd is ingeruimd voor ontspanning en spel. Hierin zijn beredeneerde keuzen gemaakt. Ook het taalaanbod is een voorbeeld voor anderen. Naast het reguliere programma wordt gebruik gemaakt van aanvullende middelen en methodieken, waaronder Het Ei van Columbus, Met Woorden in de Weer en de Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters. De inspectie meent dat ook dit aanvullende aanbod en de manier waarop hiermee gewerkt wordt goed doordacht is. C2.1, C2.3 en C2.4 Leidsters en leerkrachten slagen erin een sfeer van vertrouwen en respect te kweken in de groepen. Ook de allerkleinsten voelen zich zichtbaar op hun gemak en doen ontspannen mee aan de activiteiten. Er is veel aandacht voor het stimuleren van sociale competenties en de kinderen leren wat het is om samen een werkje of spelletje te kiezen en er samen mee aan de gang te gaan. Er is doorlopend ruimte voor het stellen van vragen en het komen met eigen ideeën, zonder dat de geplande activiteiten in gevaar komen door onnodig oponthoud. Daarmee wordt vooral rekening gehouden met de persoonlijkheid van het kind en wat het wel of niet zelfstandig aankan. C3.2, C3.4 en C3.6 De kinderen op De spelen en leren in een bijzonder taalstimulerende omgeving, niet in de laatste plaats omdat de leidsters en leerkrachten alles benoemen, uitleggen en verklaren. Er zijn geen kinderen die 'verloren door de klas lopen': allen Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 10

9 zijn het grootste deel van de dag bezig met gerichte activiteiten en werkjes. Oogcontact, korte afstand tot het kind, non-verbale en verbale communicatie en een luisterende houding zijn de goede voorbeelden van het responsieve gedrag van de leidsters en de leerkrachten dat de inspectie heeft waargenomen. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden 3* 3 Peuterspeelzaal De en basisschool De D1 Op beide locaties wordt de brede ontwikkeling van de kinderen gevolgd. Er zijn toetsen en observaties voor de taal- en rekenontwikkeling, de sociaal-emotionele vorming, de motoriek en de creatieve ontwikkeling. Op de basisschool wordt voor de indeling in niveaus het zogenoemde Driestromenland gebruikt, waarin de extra hulp en de differentiatie door middel van takenkaarten (contractwerk) vrije keuze via het planbord zijn meegenomen. Peuterspeelzaal De D2 Binnen het Peuterzorgteam, waarin naast de leidsters ook de intern begeleider van de school, het sociaal maatschappelijk werk en het Centrum voor Jeugd en Gezin zitting hebben, worden alle kinderen met een VVE-indicatie besproken. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2* 2* E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2* 3* E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken nvt 3 Peuterspeelzaal De en basisschool De E2 en E3 Op geen van beide locaties is men erin geslaagd om systematisch de kwaliteit van VVE en de opbrengsten van VVE in kaart te brengen en daar conclusies uit te trekken. Dit is dan ook een duidelijk verbeterpunt. Op de basisschool worden de resultaten van de kleutertoetsen wel in kaart gebracht. Het verdient aanbeveling om in aanvulling hierop een aparte, nadere analyse te maken van de groep VVE-leerlingen. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 9 van 10

10 F DOORGAANDE LIJN psz en bs De F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 4* F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen 3* naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 4* F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd 3 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 3 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is 3 op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar 4* afgestemd Peuterspeelzaal De en basisschool De F1, F2, F3 en F4 De samenwerking tussen beide locaties en de coördinatie van VVE ligt al enige tijd in handen van de intern begeleider van basisschool De. Er is dan ook veel expertise opgebouwd, hetgeen goed te zien in de manier waarop de leidsters en de leerkrachten samenwerken. Het is echter niet zo, dat de ouders met een kind op peuterspeelzaal De automatisch kiezen voor basisschool De. Voor alle kinderen die van peuterspeelzaal De doorstromen naar basisschool De, is voorzien in een uitgebreide warme overdracht. Om die reden acht de inspectie indicator F3 een voorbeeld voor anderen. De interne begeleiding op beide locaties is zo goed als identiek. Door het hanteren van soortgelijke processen, procedures en afspraken kan de extra hulp zoals geboden op de peuterspeelzaal doorgaans naadloos en onder dezelfde condities worden voortgezet in de basisschool. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken nvt nvt G2 De resultaten zijn van voldoende niveau nvt nvt G3 Verlengde kleuterperiode nvt 3 Peuterspeelzaal De en basisschool De G1 en G2 De inspectie doet geen uitspraak over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Oosterhout heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten. Basisschool De G3 Het percentage kleuters dat in de afgelopen twee schooljaren kleutergroepverlenging is aangeboden, ligt onder het landelijk gemiddelde van 12 procent. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 10 van 10