RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL HET PALET

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE BASISSCHOOL HET PALET Locatie : Brinnr. : 17NS Plaats : 7545 ZC Enschede Onderzoeksnummer : Documentnummer : Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : 9 maart 2011 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 26, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 27, waarvan 3 doelgroepkleuters Context is een Jenaplanschool. De huidige interim-directeur is ruim een maand geleden op deze school gestart. Er zijn het afgelopen jaar enkele personele wisselingen op de school geweest. De school wordt naar verwachting na de zomervakantie gehuisvest in een nieuw gebouw. In het nieuwe pand komt ook een peuterspeelzaal. De directeur en leerkrachten onderbouw verwachten dat de samenwerking met de peuterspeelzaal hierdoor versterkt wordt. De leerlingenpopulatie op de school is de afgelopen jaren veranderd. Vijf jaar geleden had de school 35% gewichtenleerlingen. Nu is dat aantal gedaald tot 19%. In de combinatiegroepen 1-2 zitten slechts enkele gewogen leerlingen. De school heeft niet eerder vanuit de invalshoek VVE naar de leerlingen gekeken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 2. HET TOTAALBEELD De inspectie stelt vast dat basisschool geen gericht beleid heeft gevoerd op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie (VVE). De school is zich ervan bewust dat het schoolbeleid hierop aangescherpt dient te worden en is dit ook voornemens. In de condities, het pedagogisch klimaat en educatief handelen zijn op de voorwaarden aanwezig voor een goede uitvoering van VVE. De inspectie is van mening dat de manier waarop de leerkrachten de zelfstandigheid van de leerlingen stimuleren, een voorbeeld is voor anderen. Door het ontbreken van een gericht VVE-beleid liggen de verbeterpunten voor op de domeinen ouderbeleid en kwaliteitszorg. Deze onderdelen missen de focus VVE. Ook de doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is een aandachtspunt. Op het domein ontwikkeling, begeleiding en zorg is voldoende kwaliteit aangetroffen. De condities zijn op orde. De school werkt met een programma waarin de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotioneel. Naast Kleuterplein werkt de school aanvullend met andere (VVE-)materialen en inhouden, waaronder het fonemisch bewustzijn. De school kent een uitgebreide intake en verstrekt vooraf uitgebreide informatie over (het concept van) de school. Dit is echter nog niet gericht op voor- en vroegschoolse educatie. Door het jaar heen zijn er diverse momenten waarop ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. Ook organiseert de school bijeenkomsten om hen te betrekken bij activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn de dagelijkse inloop en de thema-afsluiting. De ontwikkelpunten zijn het informeren van de ouders over VVE en het stimuleren van de ouders om thuis VVE-activiteiten te doen. Het pedagogisch klimaat in de groepen 1-2 en het educatief handelen van de leerkrachten op Het Palet is op bijna alle indicatoren op orde. De inspectie heeft tijdens de groepsbezoeken waargenomen dat de leerkrachten werken met een doelgerichte planning, waarin ook de taalontwikkeling aan bod komt. Uit de planning blijkt dat wordt gedifferentieerd op twee niveaus: leeftijd en ontwikkelingsniveau. Ook is waargenomen dat de leerkrachten de kinderen respectvol tegemoet treden en waar nodig duidelijke gedragsgrenzen aangeven. De leerkrachten stimuleren de kinderen om zelf keuzes te maken in hun spel en zelfstandig aan het werk te zijn. De inspectie heeft dit laatste als voorbeeld voor anderen aangemerkt. In het educatief handelen is het bevorderen van het ontwikkelen van aanpakgedrag een verbeterpunt voor de school. Op het domein ontwikkeling, begeleiding en zorg constateert de inspectie dat de school de ontwikkeling van alle kinderen structureel volgt. De leerkrachten van de groepen 1-2 brengen de ontwikkeling van de kinderen in beeld met eigen observatie en met een leerlingvolgsysteem. Als een leerling zorg nodig heeft die de school niet kan bieden, worden externen ingeschakeld. De kwaliteitszorg op is niet specifiek gericht op de voor- en vroegschoolse educatie. Daarom zijn de verschillende indicatoren binnen dit domein een aandachtspunt. Het evalueren van de opbrengsten vindt op leerlingniveau, groepsniveau en schoolniveau gestructureerd plaats en is daarom wel als voldoende beoordeeld. De school is zich ervan bewust dat de doorgaande lijn van de voorschool naar de vroegschool verbetering behoeft. Hoewel nu wel contacten worden onderhouden met peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, is dit nog niet structureel verankerd. Ontwikkelpunten zijn met name de inhoudelijke afstemming op het gebied van aanbod, pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne zorg en begeleiding. De directie van herkent zich in het geschetste beeld. De school is voornemens een VVEbeleid voor de school uit te werken. De inspectie heeft er vertrouwen in dat de school de ontwikkelpunten oppakt. (A3) De condities om voor- en vroegschoolse educatie te realiseren zijn voldoende. De school heeft niet in alle groepen op alle momenten een dubbele bezetting voor de uitvoering van VVE-activiteiten. Deze indicator is daarom niet beoordeeld. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 7

4 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 3. BEOORDELING KWALITEITSASPECTEN EN TOELICHTING ALS DIT NODIG IS A CONDITIES A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Kleuterplein A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) 3 (A3) De condities om voor- en vroegschoolse educatie te realiseren zijn voldoende. De school heeft niet in alle groepen op alle momenten een dubbele bezetting voor de uitvoering van VVEactiviteiten. Deze indicator is daarom niet beoordeeld. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 B3 Intake 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de vroegschool 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 3 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 (B1) voert geen gericht ouderbeleid in het kader van VVE. Ondanks de veranderingen in het leerlinggewicht is nog geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie. (B4) Hoewel door de school wel activiteiten zijn als de biebbus, wordt nog niet gestimuleerd dat ouders thuis ook ontwikkelingsstimulerende activiteiten met hun kinderen doen. Deze indicator is daarom een verbeterpunt. Ouders geven aan dat zij tevreden zijn over de informatie over de ontwikkeling van hun kind. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 3 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is respectvol 3 C2.2 De leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 C2.3 De leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke 3 competenties van de kinderen C2.4 De leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 4 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 3 afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 3 C3.4 De leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en 3 verrijken het spelen en werken C3.5 De leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 2 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leerkrachten met de kinderen is responsief 3 C3.7 De leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling 3 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 van de individuele kinderen (C1) Het team op het Palet werkt met een integraal programma waarmee de ontwikkeling van de kinderen wordt gestimuleerd op de gebieden taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotioneel. Het aanbod is themagericht en kent een doelgerichte planning. Wekelijks is te herleiden wat de doelen zijn van de activiteiten die worden aangeboden. Ook is in het aanbod onderscheid gemaakt in moeilijkheidsgraad en vindt differentiatie plaats. (C2.4) De inspectie heeft geconstateerd dat het pedagogisch klimaat op positief is. Het handelen van de leerkrachten is respectvol naar leerlingen en waar nodig worden grenzen gesteld. Ook de inrichting van de ruimte is aantrekkelijk voor de kinderen door de vele hoeken met echte materialen en stimuleert de taalontwikkeling door onder andere de thematafel, leeshoek en letterkast. De manier waarop de leerkrachten de zelfstandigheid van de kinderen stimuleren is een voorbeeld voor anderen. Tijdens het bezoek viel op dat de kinderen veel ruimte en vrijheid krijgen om eigen keuzes te maken en dat er sprake is van een grote mate van zelfstandigheid bij de kinderen. (C3.5) Het educatief handelen van de leerkrachten vraagt op een onderdeel verbetering: het ontwikkelen van aanpakgedrag. Tijdens de groepsbezoeken is vastgesteld dat er vaste afspraken zijn tussen de leerkracht en onderwijsassistent, hoewel deze niet op papier zijn vastgelegd. De leerkrachten bevorderen de interactie tussen de kinderen en verrijken het spelen door bewuste spelinterventies. De inspectie heeft geconstateerd dat in onvoldoende mate begeleide instructie wordt gegeven door te benoemen wat het kind doet, uitleg te geven in kleine stapjes, te herhalen en terug te kijken op wat geleerd is. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 3 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig 3 hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 3 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidstersleerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra 3 zorg bijhouden (D) Op is een sluitend systeem van het volgen van de ontwikkeling van leerlingen, het begeleiden en het bieden van zorg. De ontwikkeling van de leerlingen in groep 1-2 wordt systematisch bijgehouden met een kleuterobservatie-instrument en met landelijk genormeerde toetsen. Op grond van signalen van stagnatie of teruggang in de ontwikkeling bepalen leerkrachten welke leerlingen extra begeleiding nodig hebben. Handelingsplannen zijn aanwezig waaruit blijkt dat deze leerlingen wekelijks meer of andere activiteiten krijgen aangeboden. Als er leerlingen zijn die zorg nodig hebben die de school niet zelf kan bieden, worden externe partijen ingeschakeld. De school neemt deel aan het zorgteam waarin een multidisciplinair overleg is over zorgleerlingen. Ook heeft spreekuur voor het schoolmaatschappelijk werk, waardoor het een laagdrempelige voorziening voor ouders is. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de vroegschool 2 E2 De vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 E3 De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 3 E4 De vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en 2 voert die aantoonbaar en planmatig uit Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 E5 De vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 (E1) Op is geen VVE-beleid gevoerd, waardoor voor- en vroegschoolse educatie ook geen onderwerp binnen de kwaliteitszorg is. De verantwoordelijkheden voor het bewaken van de kwaliteit van VVE zijn tot op heden niet belegd. (E2) (E2, E4, E5 en E6) Het ontbreken van een VVE-beleid betekent ook dat de kwaliteit van VVE geen onderwerp is van evaluatie. Er zijn geen verbetermaatregelen geformuleerd en er is geen sprake van borging. De kwaliteitszorg als geheel is daarmee een belangrijk verbeterpunt. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 2 F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 3 F3 De basisschool wint doelmatige informatie in bij de voorschool over de 3 instromende peuters en maakt daar aantoonbaar gebruik van F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 1 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 1 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 1 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar 1 afgestemd (F) Op is geen doorgaande lijn van de voorschool naar de vroegschool. Tot enkele jaren geleden was een peuterspeelzaal in het gebouw gehuisvest. De contacten waren daardoor makkelijk te onderhouden. Sinds de peuterspeelzaal niet meer in het gebouw zit, zijn de contacten minder intensief. In het komend schooljaar wordt de school samen met een peuterspeelzaal gehuisvest in een nieuw schoolgebouw. (F1) De directie en intern begeleider zijn voornemens om in te zetten op een sluitende doorgaande lijn. Momenteel onderhoudt de intern begeleider contacten met diverse peuterspeelzalen en kinderdagverblijven over leerlingen waar men zich zorgen over maakt. De contacten van de intern begeleider zijn echter nog niet zodanig ingevuld dat gesproken kan worden van coördinatie om een doorgaande lijn planmatig te realiseren. (F4, F5, F6 en F7) Over het aanbod, pedagogisch klimaat, educatief handelen, ouderbeleid en interne zorg en begeleiding zijn geen afspraken gemaakt met de voorschool. Op deze indicatoren zijn daarom dringend verbeteringen noodzakelijk. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken 3 G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G3 Verlengde kleuterperiode 3 (G2) De indicator die gaat over de resultaten is niet beoordeeld, omdat op gemeentelijk niveau geen afspraken zijn gemaakt over de opbrengsten van VVE. VERVOLGAFSPRAKEN In de voorbereiding op de gezamenlijke huisvesting met de peuterspeelzaal, zal de school zich ook richten op inhoudelijke afstemming/ doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool. De inspectie bezoekt de school in 2012 om na te gaan in hoeverre invulling is gegeven aan de inhoudelijke afstemming. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7