Hyperparathyreoïdie bij kinderen: presentatie en behandeling van een parathyreoïdadenoom

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hyperparathyreoïdie bij kinderen: presentatie en behandeling van een parathyreoïdadenoom"

Transcriptie

1 886 Tijdschr. voor Geneeskunde, 71, nr. 13, 2015 doi: /TVG Hyperparathyreoïdie bij kinderen: presentatie en behandeling van een parathyreoïdadenoom Casuïstiek D. Gryson 1, K. De Waele 2, S. Van Aken 2, W. Huvenne 3, M. Cools 2, H. Vermeersch 3, J. De Schepper 2, 4 Samenvatting Terwijl primaire hyperparathyreoïdie een vaak voorkomende endocriene aandoening is bij volwassenen, is dit bij kinderen zeer zeldzaam. In dit artikel wordt de ziektegeschiedenis beschreven van twee jonge adolescenten met primaire hyperparathyreoïdie ten gevolge van een geïsoleerd parathyreoïdadenoom. Het is belangrijk dat gezondheidswerkers weet hebben van de klinische presentatie van primaire hyperparathyreoïdie op kinderleeftijd, want een laattijdige diagnose kan aanleiding geven tot ernstige eindorgaanbeschadiging. De huidige diagnostiek en aanpak van een parathyreoïdadenoom bij kinderen worden besproken. Inleiding Primaire hyperparathyreoïdie is een vaak voorkomende endocriene aandoening bij volwassenen, met een geschatte incidentie van 1 op 500 bij vrouwen en 1 op bij mannen (1). De aandoening meldt zich bij volwassenen meestal aan als asymptomatische hypercalciëmie (2). Bij kinderen en adolescenten is primaire hyperparathyreoïdie echter erg zeldzaam: de incidentie wordt geschat op 2 à 5 per kinderen (3). De meeste kinderen bieden zich gewoonlijk ook aan met symptomatische hypercalciëmie of met verwikkelingen, zoals nierstenen, abdominale pijnen en/of botbroosheid (1). Primaire hyperparathyreoïdie wordt biochemisch gekenmerkt door hypercalciëmie die het gevolg is van een overmatige secretie van het parat hormoon 1 Student vierde master geneeskunde, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, Universiteit Gent. 2 Dienst pediatrie, Kinderziekenhuis Prinses Elisabeth, Universitair Ziekenhuis Gent. 3 Dienst hoofd-, hals- en maxillofaciale chirurgie, Universitair Ziekenhuis Gent. 4 Correspondentieadres: prof. dr. J. De Schepper, dienst pediatrie, Kinderziekenhuis Prinses Elisabeth, Universitair Ziekenhuis Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent; jean.deschepper@uzgent.be (PTH) (2). Bij kinderen is een solitair parathyreoïdadenoom meestal verantwoordelijk hiervoor. In zeldzame gevallen zijn multipele parathyreoïdadenomen of een parathyreoïdcarcinoom de oorzaak van primaire hyperparathyreoïdie (2, 3). Bij een familiaal voorkomen moet eerder parathyreoïd hyperplasie in het kader van multipele endocriene neoplasie (MEN1 en MEN2) vooropgesteld worden. Ziektegeschiedenis Casus 1 Een twaalfjarige jongen werd doorverwezen naar de afdeling kinderendocrinologie wegens hypercalciëmie vastgesteld na een acute nierkoliek ten gevolge van een radio-opake niersteen in een unieke rechternier. In de anamnese vermeldde de patiënt een sporadisch voorkomen van nausea, een verminderde eetlust en toenemende pollakisurie (tot zeven keer per dag) sinds een drietal maanden. De ouders bemerkten wel een toegenomen vermoeidheid en stemmingswisselingen. Bij het lichamelijke onderzoek bedroegen de lengte en het lichaamsgewicht respectievelijk 161,4 cm (+ 0,8 standaarddeviatie (SD)) en 41 kg (- 0,3 SD). Het laboratoriumonderzoek toonde hypercalciëmie (3,6 mmol/l) met een normaal albumine (48 g/l), creatinine (0,74 mg/dl), magnesium (0,83 mmol/l) en fosfaat (1 mmol/l). Hormonale analysen toonden een verhoogd PTH

2 Hyperparathyreoïdie bij kinderen: presentatie en behandeling van een parathyreoïdadenoom 887 (236 ng/l) en een verhoogde 1,25-dihydroxyvitamine D (90,2 pg/ml) in combinatie met een normale 25-hydroxyvitamine D (22,8 ng/ml). Deze laboratoriumresultaten pasten bij primaire hyperparathyreoïdie. Het urineonderzoek toonde een hoognormale calciurie (7,5 mmol per 24 uur). Als bijkomende etiologische onderzoeken werden een echografie van de hals en een 99mTc-sestamibi-scan uitgevoerd. De echografie van de hals toonde dorsocaudaal van de linkse schildklierkwab een toegevoegde, gevasculariseerde wekedelenstructuur met afmetingen van 0,5 cm op 0,3 cm op 1 cm ( fig. 1). De sestamibi-scan toonde een vrij homogene traceropstapeling in beide schildklierkwabben met een zwakke hypercaptatie net caudaal van de linkse schildklierkwab, vermoedelijk overeenkomend met een nodulair letsel van 7 mm net caudaal van de schildklier paratracheaal links ( fig. 2). De bevindingen van zowel de echografie als de sestamibi-scan waren passend bij een parathyreoïdadenoom gelokaliseerd net caudaal van de linkse schildklierkwab. Aanvullend werden de basale insuline-, gastrine- en calcitonineconcentraties bepaald om een concomitant insulinoom, gastrinoom of medullair schildkliercarcinoom uit te sluiten. Ter uitsluiting van een feochromocytoom werd er een 24-uursexcretie van de catecholaminen gemeten. Deze bijkomende onderzoeken waren allemaal normaal. Bij de patiënt werd er een succesvolle minimaal invasieve parathyreoïdectomie (MIP) uitgevoerd. Tijdens deze ingreep werd er een intraoperatieve PTH-meting uitgevoerd: hierbij wordt er een PTH-bepaling gedaan bij de start van de ingreep en een tweede meting twintig minuten na de resectie van het adenoom. Deze resultaten bedroegen respectievelijk 177,4 en 23,83 ng/l. Postoperatief ontwikkelde de patiënt hypocalciëmie (2,08 mmol/l) met klachten van tintelingen ter hoogte van de acra. Er werd gestart met calcium- en vitamine D-supplementatie (1 µg alfacalcidol en mg calcium, tweemaal daags). Tijdens deze behandeling normaliseerde de serumcalciumspiegel (2,39 mmol/l) binnen de 24 uur. Het histopathologische onderzoek bevestigde een bijschildklieradenoom. Het bijkomende genetische onderzoek naar een de-novomutatie passend bij MEN1 of MEN2A was negatief. Fig. 1: Echografie van de hals. Hypo-echogene structuur dorsocaudaal van de linkse schildklierlob (pijl). Casus 2 Een dertienjarig meisje werd verwezen voor milde hypercalciëmie (3,1 mmol/l) vastgesteld naar aanleiding van een A B Fig. 2: 99mTc-sestamibi-scan. Hypercapterende structuur caudaal van de linkse schildklierlob (pijl).

3 888 D. Gryson, K. De Waele, S. Van Aken, et al. Bespreking Fig. 3: CT-scan van het abdomen. Hyperdense afgeronde structuur in het pyelum van de rechternier (pijl). nierkoliek ten gevolge van een radio-opake steen in de bovenpool van de linkernier ( fig. 3). Sinds verscheidene maanden vermeldde zij het met regelmaat voorkomen van acute buikpijnaanvallen, vooral optredend na een dansles. De familiale voorgeschiedenis kende geen bijzonderheden. Bij het lichamelijke onderzoek bedroeg het gewicht 50 kg en de lengte 162 cm. Het Tanner-stadium was volwassen. De halspalpatie was niet afwijkend. Het onderzoek leverde geen bijzonderheden op. Een 24-uursurinecollectie toonde een calciurie van 388 mg (7,76 mg/kg/d). Een bijkomend bloedonderzoek toonde een normaal serumalbumine (3,5 g/l), -fosfaat (0,84 mmol/l) en -magnesium (0,86 mmol/l), maar wel licht verhoogde alkalische fosfatasen (198 IU/l) (normaal: IU/l). Het serum-pth bedroeg 185 ng/l (normaal: ng/l) en de 25-hydroxyvitamine D 25 ng/ml. Een radiografie van de linkerhand toonde geen tekenen van osteitis fibrocystica. Een dual X-ray -absorptiometrie (DXA-onderzoek) van het ganse skelet toonde evenwel een lage botdichtheid (0,734 g/cm²) (Z-score: 1,9). Een echografie van de hals toonde een echogeen afwijkend letsel ter hoogte van de schildklieronderpool rechts. De sestamibi-scan toonde geen afwijkende captatie buiten de schildklier. Een minimaal invasieve chirurgische resectie van een 1 cm groot gezwel aan de onderpool van de schildklierlob rechts verliep probleemloos via een incisie in de halsplooi mediaan rechts. De PTH-concentratie twintig minuten na de resectie bedroeg 14 ng/l. Het histopathologische onderzoek bevestigde een bijschildklieradenoom. Postoperatief deed er zich milde hypocalciëmie (2,1 mmol/l) voor, waarvoor er enkele dagen calciumsupplementen (1 g calciumcitraat per dag in twee giften) en 1α-hydroxyvitamine D (vijf druppels 1-Alpha LEO per dag) werden gegeven. De MEN1- en MEN2A-genonderzoeken toonden geen afwijkingen. Primaire hyperparathyreoïdie is een zeldzame aandoening bij kinderen. In tegenstelling tot de bevindingen bij volwassenen van een vrouwelijk overwicht is de prevalentie bij kinderen niet verschillend tussen beide geslachten (1, 4). Een solitair parathyreoïdadenoom is de meest voorkomende oorzaak van primaire hyperparathyreoïdie bij kinderen (92%) (1, 4). Patiënten met multipele parathyreoïdadenomen (2% tot 4%) hebben vaak mutaties die geassocieerd zijn met genetische syndromen, zoals MEN1 en MEN2A (1, 4). De klinische aanmelding van primaire hyperparathyreoïdie is zeer verscheiden (5). De meest voorkomende symptomen worden geparafraseerd als stones, bones, abdominal groans and moans. Stones verwijst naar de renale manifestaties, zoals nefrolithiase, nefrocalcinose, hypercalciurie en chronische nierinsufficiëntie. Bones verwijst naar pathologische fracturen, osteopenie, osteoporose en osteitis fibro cystica. Abdominal groans omvat nausea, braken, constipatie en pijn. Ten slotte verwijst de term moans naar de neuromusculaire en de neuropsychiatrische symptomen, zoals depressie, angst, cognitieve disfunctie en vermoeidheid. Andere, niet-specifieke symptomen zoals hoofdpijn, polydipsie, diarree of gewrichtspijnen kunnen ook voorkomen (3). In de praktijk melden kinderen zich meestal aan met een brede waaier aan aspecifieke symptomen, zoals verwardheid, stemmingsschommelingen, hoofdpijn, nausea, braken, gewrichtspijnen, groeivertraging, vermoeidheid en anorexie (3). Ernstig zieke kinderen kunnen zich aanmelden met een acute symptomatologie, zoals hevige botpijnen, uitdroging door polyurie of een acute nierkoliek. Bij ongeveer 52% van de kinderen met primaire hyperparathyreoïdie worden er nierstenen gevonden op het moment van de diagnose (6). Bandkeratopathie (calciumneerslag ter hoogte van de cornea), pancreatitis en een maagulcus zijn daarentegen erg zeldzame verwikkelingen bij kinderen (7). Bij slechts 5% van de kinderen dient de aandoening zich aan als een levensbedreigende hypercalciëmische crisis, terwijl anderzijds toch 5% van de kinderen volkomen asymptomatisch is (6). Het ontbreken van specifieke symptomen, maar vooral het minder regelmatig uitvoeren van routinebloedcontroles bij kinderen vergeleken met volwassenen kan verantwoordelijk gesteld worden voor een vertraagde diagnose van hyperparathyreoïdie op

4 Hyperparathyreoïdie bij kinderen: presentatie en behandeling van een parathyreoïdadenoom 889 kinderleeftijd. De diagnose wordt gewoonlijk meer dan twee jaar na het verschijnen van de eerste symptomen gesteld, terwijl vertragingen van vier à vijf jaar geen uitzondering zijn (4, 7). Deze laattijdige diagnose leidt vaak tot chronische hypercalciëmie, die onomkeerbare schade aan de eindorganen kan veroorzaken (4). De diagnose van primaire hyperparathyreoïdie berust op het aantonen van hypercalciëmie (gemiddeld serumcalcium: 3,2 mmol/l) gecombineerd met een PTH-verhoging (gemiddeld gehalte: 200 ng/l) (1, 8). Meestal wordt er als geassocieerde biochemische afwijking ook hypofosfatemie vastgesteld. De serumconcentratie van 1,25-dihydroxyvitamine D is meestal ook verhoogd, terwijl het 25-hydroxyvitamine D-gehalte dikwijls verlaagd is. De 24-uurscalciurie is in de regel hoognormaal tot fors verhoogd. Ook de merkers van botombouw (bijvoorbeeld alkalisch fosfatase en collageenafbraakproducten) kunnen verhoogd zijn (1, 8). Een andere, maar zeldzame aandoening die differentiaaldiagnostisch onderscheiden moet worden van primaire hyperparathyreoïdie, is familiale hypocalciurische hypercalciëmie. Familiale hypocalciurische hypercalciëmie is een autosomaal dominante afwijking, meestal veroorzaakt door mutaties van de calcium-sensing receptor. Hierdoor is de gevoeligheid voor calcium in de parathyreoïden en de niertubulus afgenomen, waardoor de afscheiding van PTH en de renale calciumresorptie zijn toegenomen. Biochemisch kenmerkt de aandoening zich door hypercalciëmie gecombineerd met een normaal of een licht verhoogd PTH. Diagnostisch discriminerend met primaire hyperparathyreoïdie bij een verhoogd PTH zijn de lage 24-uurscalciurie en de eerder lage serumconcentratie van 1,25-dihydroxyvitamine D in deze erfelijke aandoening (6). De visualisatie van een parathyreoïdadenoom gebeurt in eerste instantie door middel van een echografie van de hals (sensitiviteit van 79%) en een sestamibi-scan (1-3, 6). Deze scan verloopt in twee fasen waarbij, met een interval van twee uur, twee beelden worden vergeleken (2). Een eigenschap van sestamibi is immers dat het, na captatie, langer aanwezig is in abnormaal parathyreoïdweefsel dan in het omgevende, normale schildklierweefsel. De opname van sestamibi correleert met het aantal mitochondriën in de parathyreoïdcellen en hun activiteit (1). Ongeveer 60% tot 80% van de parathyreoïdadenomen kan geïdentificeerd worden door middel van een sestamibi-scan. Multipele parathyreoïdadenomen en een zeer klein solitair parathyreoïdadenoom zijn met deze scan moeilijk te visualiseren (1). Wanneer een echografie van de hals en een sestamibi-scan er niet in slagen om een of meerdere parathyreoïdadenomen te visualiseren, moet er een CT-scan en/of een MRI uitgevoerd worden (3). Deze onderzoeken hebben een hoge sensitiviteit, maar worden voorbehouden om ectopische of multipele adenomen te visualiseren (4). Ook een botdensitometrie zou uitgevoerd moeten worden om de graad van botdemineralisatie te evalueren (7, 9). Tevens helpt dit onderzoek patiënten te identificeren die een hoger risico hebben op postoperatieve hypocalciëmie. Patiënten met een lagere graad van botmineralisatie hebben namelijk een hoger risico op het hungry bone syndrome en postoperatieve hypocalciëmie (4). Een MIP is de huidige chirurgische standaard bij patiënten met een sporadisch parathyreoïdadenoom indien een succesvolle preoperatieve lokalisatie mogelijk is (3, 4). Met deze techniek voert de chirurg een gerichte excisie uit door middel van een kleine incisie (2 cm) (3). Bevestiging van de excisie van de pathologische bijschildklier wordt verkregen door middel van een intraoperatieve PTH-meting. PTH heeft een halfwaardetijd van drie à vier minuten en wordt net vóór en twintig minuten na een parathyreoïdectomie bepaald. Als bij de tweede meting het PTH met meer dan 50% is gedaald, levert dit het bewijs van een succesvolle verwijdering van het parathyreoïdadenoom (3, 10). Een bilaterale halsexploratie, vroeger de gouden standaard, is momenteel de chirurgische benadering van tweede keuze. Tijdens deze ingreep worden de vier parathyreoïden onderzocht met resectie van het adenoom (3, 10). Deze ingreep wordt uitgevoerd wanneer er een verdenking is van multipele adenomen, bij een positieve familiale anamnese van MEN1 of MEN2A of bij een geassocieerd schildklierprobleem. Wanneer een MIP faalt, wordt er in tweede instantie overgegaan tot een bilaterale halsexploratie (10). Een MIP heeft verschillende voordelen tegenover de bilaterale halsexploratie. Deze omvatten een kortere operatie- en hospitalisatieduur en een verminderd risico op postoperatieve hypocalciëmie en stembandparalyse (3). Bij kinderen die een parathyreoïdectomie ondergaan, worden er vaker verwikkelingen gemeld in vergelijking met volwassenen (3). Dit wordt deels verklaard doordat veel kinderchirurgen te weinig ervaring hebben met deze ingreep. Het vaker uitvoeren van een parathyreoïdectomie vermindert de hospitalisatieduur en het aantal verwikkelingen (3, 10). Mogelijke verwikkelingen van

5 890 D. Gryson, K. De Waele, S. Van Aken, et al. een parathyreoïdectomie zijn wondinfectie, een hematoom met compressie van de trachea en stembandparalyse ten gevolge van beschadiging van de nervus laryngeus recurrens, die wel meestal transiënt is. De meest voorkomende metabole verwikkeling na het uitvoeren van een parathyreoïdectomie, ook in geval van een minimaal invasieve benadering, is het ontwikkelen van postoperatieve hypocalciëmie (1, 3, 10). Deze postoperatieve hypocalciëmie is echter meestal mild, transiënt en snel corrigeerbaar. Uitzonderlijk treedt er na een ingreep symptomatische hypocalciëmie op met tetanie en convulsies (10). Bij ernstige hypocalciëmie, ook als deze asymptomatisch is, moet er een behandeling gestart worden met orale 1α-hydroxyvitamine D (alfacalcidol) en calciumsupplementatie (4). In zeer zeldzame gevallen ontwikkelt er zich na onderzoek hyperthyreoïdie, maar deze is transiënt en zelfbeperkend en normaliseert binnen enkele weken à maanden na chirurgie (10). Het slaagpercentage van zowel een MIP als een bilaterale halsexploratie bedraagt meer dan 95%. Besluit Primaire hyperparathyreoïdie is een zeldzame endocrinologische aandoening bij kinderen en adolescenten. Een solitair parathyreoïdadenoom is de meest voorkomende oorzaak (92%). De diagnose van primaire hyperparathyreoïdie wordt vaak laattijdig gesteld door de aspecifieke presentatie en de zeldzaamheid van de aandoening bij kinderen. Een systematisch onderzoek van het serumcalcium bij kinderen met niet-specifieke symptomen kan leiden tot een vervroegde diagnose. Een resectie van de aangetaste bijschildklier is doeltreffend wanneer deze uitgevoerd wordt door een ervaren hoofd- en halschirurg. Een nauwkeurige postoperatieve follow-up is noodzakelijk gezien het risico op het ontwikkelen van postoperatieve hypocalciëmie, ook in geval van een minimaal invasieve interventie. Mededeling Geen belangenconflict en geen financiële ondersteuning gemeld. Abstract Hyperparathyroidism in children: clinical presentation and therapy of a parathyroid adenoma Primary hyperparathyroidism is a common endocrinological disorder in adults, but it is much rarer in children and adolescents. In this manuscript, the medical history of two young adolescents with primary hyperparathyroidism due to an isolated parathyroid adenoma is reported. It remains important that clinicians take this disorder into account since a delayed diagnosis can result in serious end-organ damage. The current diagnostic procedures and the treatment of a parathyroid adenoma in children are discussed. Literatuur 1. Roizen J, Levine MA. Primary hyperparathyroidism in children and adolescents. J Chin Med Assoc 2012; 75: Boonen S, Fagard K, Vandenbussche V, Mellaerts B, Bouillon R, Vanderschueren D. Primaire hyperparathyreoïdie: diagnosestelling en therapiebeleid. Tijdschr Geneesk 2002; 58: Belcher R, Metrailer AM, Bodenner DL, Stack BC Jr. Characterization of hyperparathyroidism in youth and adolescents: a literature review. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2013; 77: Venail F, Nicollas R, Morin D, et al. Solitary parathyroid adenoma: a rare cause of primary hyperparathyroidism in children. Laryngoscope 2007; 117: Walczyk A, Szalecki M, Kowalska A. Primary hyperparathyroidism: a rare endocrinopathy in children. Two case reports. Endokrynol Pol 2011; 62: Pashtan I, Grogan RH, Kaplan SP, et al. Primary hyperparathyroidism in adolescents: the same but different. Pediatr Surg Int 2013; 29: Vanstone MB, Udelsman RD, Cheng DW, Carpenter TO. Rapid correction of bone mass after parathyroidectomy in an adolescent with primary hyperparathyroidism. J Clin Endocrinol Metab 2010; 96: E347-E Roizen J, Levine MA. A meta-analysis comparing the biochemistry of primary hyperparathyroidism in youths to the biochemistry of primary hyperparathyroidism in adults. J Clin Endocrinol Metab 2014; 99: Michel L, Dupont M, Rosiere A, Merlan V, Lacrosse M, Donckier JE. The rationale for performing MR imaging before surgery for primary hyperparathyroidism. Acta Chir Belg 2013; 113: Durkin ET, Nichol PF, Lund DP, Chen H, Sippel RS. What is the optimal treatment for children with primary hyperparathyroidism? J Pediatr Surg 2010; 45:

De parathyroïden. Dr. G. Verfaillie

De parathyroïden. Dr. G. Verfaillie De parathyroïden Dr. G. Verfaillie Anatomie 4 parathyroïden 8 % pt 3 of 5 parathyroïden 30-60 mg 3 5 mm groot Typisch geelbruine kleur Fysiologie Oorzaken van hypercalcemie Hyperparathyroïdie Maligniteit

Nadere informatie

De parathyroïden. Dr. G. Verfaillie

De parathyroïden. Dr. G. Verfaillie De parathyroïden Dr. G. Verfaillie Postgraduaat 22/03/2019 Anatomie 4 parathyroïden 8 % pt 3 of 5 parathyroïden 30-60 mg 3 5 mm groot Typisch geelbruine kleur Fysiologie Postgraduaat 24/03/2017 Oorzaken

Nadere informatie

De Parathyroïden Postgraduaat 20/03/2015. Dr. G. Verfaillie UZ Brussel

De Parathyroïden Postgraduaat 20/03/2015. Dr. G. Verfaillie UZ Brussel De Parathyroïden Postgraduaat 20/03/2015 Dr. G. Verfaillie UZ Brussel Anatomie 4 parathyroïden 8 % pt 3 of 5 parathyroïden 30-60 mg 3 5 mm groot Typisch geelbruine kleur Fysiologie Oorzaken van hypercalcemie

Nadere informatie

21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1)

21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) 21. Multipele Endocriene Neoplasie Type 1 (MEN1) Expert opinion Diagnostische criteria Vaststelling van een mutatie in het MEN1-gen Combinatie van hyperplasie of adenomen van de bijschildklieren, neuroendocriene

Nadere informatie

Operatie aan de bijschildklier. Poli Chirurgie Poli Interne Geneeskunde

Operatie aan de bijschildklier. Poli Chirurgie Poli Interne Geneeskunde 00 Operatie aan de bijschildklier Poli Chirurgie Poli Interne Geneeskunde Deze folder geeft u informatie over de bijschildklieroperatie (parathyreoidectomie). Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies 8 Chapter 8 74 Samenvatting Hoofdstuk 1 geeft een algemene inleiding op dit proefschrift. De belangrijkste doelen van dit proefschrift waren achtereenvolgens: het beschrijven

Nadere informatie

bijschildklieroperatie

bijschildklieroperatie patiënteninformatie bijschildklieroperatie U heeft een bijschildklier die te snel werkt. Een andere naam hiervoor is parathyreoïdectomie. Daarom heeft u met uw arts afgesproken dat u een operatie aan de

Nadere informatie

11. hoofdstuk 11 23-07-2001 09:50 Pagina 115. Samenvatting (voor de niet ingewijde)

11. hoofdstuk 11 23-07-2001 09:50 Pagina 115. Samenvatting (voor de niet ingewijde) 11. hoofdstuk 11 23-07-2001 09:50 Pagina 115 Samenvatting (voor de niet ingewijde) 11 11. hoofdstuk 11 23-07-2001 09:50 Pagina 116 Introductie In de hals, net achter de schildklier, liggen de vier bijschildklieren.

Nadere informatie

B i j s c h i l d k l i e r

B i j s c h i l d k l i e r B i j s c h i l d k l i e r Deze folder geeft u informatie over operaties aan de bijschildklier en de behandelingsmogelijkheden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan

Nadere informatie

Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie

Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie Cinacalcet versus parathyroidectomie voor phpt na niertransplantatie Marc Vervloet Amsterdam Papendal 15 december 2016 Head to head: PTx vs Cinacalcet Will there be a winner? Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B

B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K. Inhoudsopgave 01 B 02 B 03 B 04 B 05 B 06 B 07 B 08 B 09 B 10 B 11 B 12 B 13 B B. Hals (weke delen) Voor cervicale wervelkolom, zie rubrieken C en K Inhoudsopgave 1 B 2 B 3 B 4 B 5 B 6 B 7 B 8 B 9 B 1 B 11 B 12 B 13 B Palpabele schildkliernoduli en euthyreotische struma... 1 Lange

Nadere informatie

bijschildklieroperatie

bijschildklieroperatie bijschildklieroperatie U heeft een bijschildklier die te snel werkt. Een andere naam hiervoor is parathyreoïdectomie. Daarom heeft u met uw arts afgesproken dat u een operatie aan de bijschildklier krijgt.

Nadere informatie

Bijschildklieroperatie. chirurgie

Bijschildklieroperatie. chirurgie Bijschildklieroperatie chirurgie Deze brochure geeft u informatie over de bijschildklieroperatie (parathyreoidectomie). Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan

Nadere informatie

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende

Nadere informatie

OPERATIE AAN DE BIJSCHILDKLIER PARATHYREOIDECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND

OPERATIE AAN DE BIJSCHILDKLIER PARATHYREOIDECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND OPERATIE AAN DE BIJSCHILDKLIER PARATHYREOIDECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Deze folder geeft u globale informatie over een operatie aan de bijschildklier. Het is goed u te realiseren dat voor u

Nadere informatie

Mw Hamsaouidi. Wat gaat u doen?

Mw Hamsaouidi. Wat gaat u doen? Casus II Hamsaouidi, 33 jaar Op de HAP ziet u Mw. Hamsaouidi met haar man -spontaan opgetreden pijn in haar linker voorvoet. -kan haar voet niet meer belasten. -geen duidelijk trauma aan vooraf gegaan,

Nadere informatie

parathormoon in chronisch nierlijden minder snijden & meer bijten

parathormoon in chronisch nierlijden minder snijden & meer bijten parathormoon in chronisch nierlijden minder snijden & meer bijten KDOQI - Chronic Kidney Disease 2003 Bone metabolism and Disease -botziekte 2007 Mineral and Bone Disorder - afwijkingen in het calcium,

Nadere informatie

Bijschildklieroperatie

Bijschildklieroperatie CHIRURGIE Bijschildklieroperatie BEHANDELING Bijschildklieroperatie Binnenkort komt u naar het St. Antonius Ziekenhuis voor een operatie aan uw bijschildklier(en). In deze folder leest u daar meer over.

Nadere informatie

Operatie aan de bijschildklier

Operatie aan de bijschildklier Chirugie Operatie aan de bijschildklier Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Deze folder geeft u informatie over de bijschildklieroperatie (parathyreoidectomie).

Nadere informatie

Saffire Phoa. CT voor preoperatieve stagering van het pancreascarcinoom

Saffire Phoa. CT voor preoperatieve stagering van het pancreascarcinoom Saffire Phoa CT voor preoperatieve stagering van het pancreascarcinoom Pancreascarcinoom heeft een zeer slechte prognose, en de enige kans op curatie is een resectie van de tumor. Hoewel de mortaliteit

Nadere informatie

MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst

MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst Dr. Frederikus. Klok fd. Trombose en Hemostase, LUMC Erik - de jonge onderzoeker V Trombose Erik - de (nog steeds) jonge onderzoeker V

Nadere informatie

Ziekte van von Hippel Lindau

Ziekte van von Hippel Lindau Ziekte van von Hippel Lindau Kenmerken De ziekte van von Hippel Lindau (VHL) is een zeldzame erfelijke aandoening die wordt gekenmerkt door goed- of kwaadaardige gezwellen (tumoren) op verschillende plaatsen

Nadere informatie

Rechtstreekse melding aan de gezondheidszorgbeoefenaars

Rechtstreekse melding aan de gezondheidszorgbeoefenaars Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico

Nadere informatie

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström

1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström 1 Epidemiologie van multipel myeloom en de ziekte van Waldenström Dr. S.A.M. van de Schans, S. Oerlemans, MSc. en prof. dr. J.W.W. Coebergh Inleiding Epidemiologie is de wetenschap die eenvoudig gezegd

Nadere informatie

Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige

Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische

Nadere informatie

Operatie voor primaire hyperparathyreoïdie: minimaal invasief indien mogelijk, conventionele halsexploratie indien noodzakelijk

Operatie voor primaire hyperparathyreoïdie: minimaal invasief indien mogelijk, conventionele halsexploratie indien noodzakelijk Oorspronkelijke stukken Operatie voor primaire hyperparathyreoïdie: minimaal invasief indien mogelijk, conventionele halsexploratie indien noodzakelijk th.j.m.v.van vroonhoven Nog steeds geldt operatie

Nadere informatie

Botbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde

Botbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde Botbreuken en osteoporose Nucleaire geneeskunde imelda omringt u met zorg 2 Nota s Inhoud Welkom. 4 Wat is osteoporose? 5 Wat zijn de gevolgen van osteoporose? 7 Hoe wordt de diagnose gesteld? 8 Wat is

Nadere informatie

Wat is osteoporose? Loopt u risico op osteoporose? Doe de test!

Wat is osteoporose? Loopt u risico op osteoporose? Doe de test! Wat is osteoporose? Loopt u risico op osteoporose? Doe de test! ASZ Info De Eén-minuut Osteoporose Risicotest Wat u niet kunt wijzigen: uw familiale geschiedenis 1. Is er osteoporose vastgesteld bij een

Nadere informatie

Vreemde voorwerpen in slokdarm en/of maagdarmstelsel bij honden en katten

Vreemde voorwerpen in slokdarm en/of maagdarmstelsel bij honden en katten Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Vreemde voorwerpen in slokdarm of maagdarmstelsel zijn niet eetbare en onverteerbare dingen die zich in de slokdarm, maag of

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,

Nadere informatie

Wanneer NET aan MEN doet denken

Wanneer NET aan MEN doet denken Wanneer NET aan MEN doet denken Prof. Dr. Bruno Lapauw Dienst Endocrinologie UZ Gent NET & MEN Infodag, 29 november 2015 Gent 1 Inhoud Wat is MEN? Wanneer aan MEN denken? Andere genetische syndromen bij

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in

Nadere informatie

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties

Nadere informatie

Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium.

Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. bijniernet Bijniernet Wat is primair hyperaldosteronisme? water- en zouthuishouding verhoogde bloeddruk en een laag gehalte aan kalium. Klachten PHA De meest voorkomende klachten en verschijnselen bij

Nadere informatie

Vitamine D: meten of eten?

Vitamine D: meten of eten? 35 e bijeenkomst Thema sociëteit 10 februari 2014 Vitamine D: meten of eten? Arno Toorians Internist-endocrinoloog Pathofysiologie Primaire functie 1,25(OH)D Herstel, handhaven calcium/fosfaat homeostase

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Etalpha 0,25 microgram, capsules, zacht alfacalcidol

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Etalpha 0,25 microgram, capsules, zacht alfacalcidol BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Etalpha 0,25 microgram, capsules, zacht alfacalcidol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze

Nadere informatie

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.

Nadere informatie

Osteoporose profylaxe bij 80+

Osteoporose profylaxe bij 80+ Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)

Nadere informatie

Strumectomie. (Schildklier operatie)

Strumectomie. (Schildklier operatie) Strumectomie (Schildklier operatie) Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de schildklieraandoeningen waarvoor een operatie nodig is. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen

Nadere informatie

J. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J

J. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J J. Mamma aandoeningen nhoudsopgave 1 J 2 J 3 J 4 J 5 J 6 J 7 J 8 J 9 J 1 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico... 1 Screening: vrouwen

Nadere informatie

Hoe wordt de diagnose gesteld? De diagnose wordt gesteld door de patholoog op basis van bij u afgenomen schildklierweefsel.

Hoe wordt de diagnose gesteld? De diagnose wordt gesteld door de patholoog op basis van bij u afgenomen schildklierweefsel. Schildklierkanker SCHILDKLIERKANKER Bij u is de diagnose schildklierkanker gesteld of een sterk vermoeden hierop. Voordat u verder gaat met lezen is het goed om te weten dat schildklierkanker in de meeste

Nadere informatie

dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur

dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur Inhoud Zoledroninezuur 3 Voorbereiding 3 Rijvaardigheid en gebruik van machines 3 Gebruik bij ouderen 4 Uitzonderingen bij gebruik 4 Combinatie met andere

Nadere informatie

NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts

NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NLRP12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NLRP12 gerelateerde terugkerende koorts

Nadere informatie

Bijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter

Bijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter Bijlage III Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter NB: Deze Samenvatting van de productkenmerken, Etikettering

Nadere informatie

Chronische Atypische Neutrofiele Dermatose met Lipodystrofie en Verhoogde temperatuur (CANDLE)

Chronische Atypische Neutrofiele Dermatose met Lipodystrofie en Verhoogde temperatuur (CANDLE) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische Atypische Neutrofiele Dermatose met Lipodystrofie en Verhoogde temperatuur (CANDLE) Versie 2016 1. WAT IS CANDLE 1.1 Wat is het? Chronische Atypische

Nadere informatie

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten 2015 Agenda Historie Ondervoeding en oncologie Refeeding Casus tijdens de presentatie 1ste lijn Refeeding? Historie Belegeringen

Nadere informatie

Cover Page. Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for rectal cancer Issue Date:

Cover Page. Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for rectal cancer Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/46445 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for

Nadere informatie

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING: RESECTIE EPIDIDYMISCYSTE of SPERMATOCOELE versie 1.1 (2013)

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING: RESECTIE EPIDIDYMISCYSTE of SPERMATOCOELE versie 1.1 (2013) Deze informatiebrochure werd geschreven door de Belgische Vereniging van Urologie (BAU), lid van het Verbond der Belgische Beroepsverenigingen van Geneesheren-Specialisten (VBS-GBS). Ze is bestemd voor

Nadere informatie

U moet een schildklieroperatie ondergaan. Deze folder geeft u informatie over aandoening en ingreep.

U moet een schildklieroperatie ondergaan. Deze folder geeft u informatie over aandoening en ingreep. Schildklieroperatie U moet een schildklieroperatie ondergaan. Deze folder geeft u informatie over aandoening en ingreep. De schildklier De schildklier is een vlindervormig orgaan dat in de hals op de luchtpijp

Nadere informatie

Geschreven door Diernet Team dinsdag, 23 augustus 2011 13:31 - Laatst aangepast donderdag, 15 september 2011 22:17

Geschreven door Diernet Team dinsdag, 23 augustus 2011 13:31 - Laatst aangepast donderdag, 15 september 2011 22:17 Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Hyperthyreoïdie is een ziekte die wordt veroorzaakt door een overmatige hoeveelheid schildklierhormonen. Schildklierhormonen

Nadere informatie

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015

NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 INTERLINE NIERFUNCTIE STOORNISSEN juni 2015 Inleiding Leden werkgroep: Mevrouw H.P.E. (Hilde) Peters, internist-nefroloog De heer J. (Joan) Doornebal, internist-nefroloog Mevrouw M.P.E. (Ria) Couwenberg,

Nadere informatie

Casus 3: Osteoporotische Indeukingsfractuur JEF MICHIELSEN

Casus 3: Osteoporotische Indeukingsfractuur JEF MICHIELSEN Casus 3: Osteoporotische Indeukingsfractuur JEF MICHIELSEN Osteoporotische indeukingsfractuur 60 jarige alleenstaande dame Plotse pijn in de dorso-lumbale wervelzuil Normaal klinisch onderzoek Geen voorgeschiedenis

Nadere informatie

Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht

Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling. Rintveld, Altrecht Mijn kind is te dik Oorzaak, gevolg en behandeling Rintveld, Altrecht Medisch contact nr 49 In een nieuwe multidisciplinaire richtlijn is afgesproken dat obesitas een chronische ziekte is. Dit heeft niet

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische

Nadere informatie

Vitamine D. E. van der Heijden (ANIOS IC)

Vitamine D. E. van der Heijden (ANIOS IC) Vitamine D E. van der Heijden (ANIOS IC) 18-5-2018 Hoe? Voeding Zonlicht (> 90% van vitamine D status) Via 25-hydroxylering lever/ en 1-hydroxylering in nier ontstaat het actieve hormoon 1,25 dihydroxyvitamine

Nadere informatie

zeldzame aandoeningen -rare diseases

zeldzame aandoeningen -rare diseases zeldzame aandoeningen -rare diseases Kan een patiënt met een vreemde of onverklaarde klacht een zeldzame aandoening hebben? Een aandoening die ik (en vele andere artsen) niet kennen? Wat zijn zeldzame

Nadere informatie

Allemaal Beestjes. Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017

Allemaal Beestjes. Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017 Allemaal Beestjes Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017 Voorgeschiedenis Vrouw, 68 jaar Diabetes type 2 (1995), hypertensie (2010), chronische nierinsuffiëntie (2012) Presentatie op de SEH In de nacht

Nadere informatie

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do?

Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Risicovolle levende nierdonor: to do or not to do? Kathleen De Greef, MD, PhD Hepatobiliaire, endocriene en transplantatieheelkunde Universitair Ziekenhuis Antwerpen Risicodonor 1: to do or not to do?

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

De oudere patiënt met comorbiditeit

De oudere patiënt met comorbiditeit De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers

Nadere informatie

LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen

LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning

Nadere informatie

Kankerregistratie gebeurt volgens de richtlijnen van de Stichting Kankerregister

Kankerregistratie gebeurt volgens de richtlijnen van de Stichting Kankerregister 6. Kankerregistratie 1. Formulieren Kankerregistratie gebeurt volgens de richtlijnen van de Stichting Kankerregister Zie bijlage 3 en 4 Handleiding voor het invullen van de formulieren van de Stichting

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Hypofysaire adenomen

Patiënteninformatie. Hypofysaire adenomen Patiënteninformatie Hypofysaire adenomen Inhoud Inleiding... 3 Informatie over het ziektebeeld... 3 Definitie... 3 Symptomen... 4 Diagnose... 4 Biochemisch bilan... 4 Nazicht door een oogarts... 4 Beeldvorming...

Nadere informatie

Osteopenie. Uitleg en leefstijladviezen. Afdeling Interne geneeskunde

Osteopenie. Uitleg en leefstijladviezen. Afdeling Interne geneeskunde Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen Afdeling Interne geneeskunde Wat is osteopenie? Osteopenie betekent dat de botdichtheid verminderd is. Botten bestaan onder andere uit calcium (kalk), fosfor, merg

Nadere informatie

Fractuur- en Osteoporose Polikliniek

Fractuur- en Osteoporose Polikliniek Fractuur- en Osteoporose Polikliniek 1 Patiënten van 50 jaar en ouder die in ons ziekenhuis behandeld worden voor een botbreuk kunnen zich laten onderzoeken op osteoporose (botontkalking). Opsporing en

Nadere informatie

Probleem-georienteerde kliniek Icterus. W. Van Steenbergen

Probleem-georienteerde kliniek Icterus. W. Van Steenbergen Probleem-georienteerde kliniek Icterus W. Van Steenbergen Arts 1, 2006-2007 Casus 1: Man, 53 jaar Raadpleging 06-09-2005 Sinds één week: Vermoeidheid Sclerale icterus, donkere urine, ontkleurde stoelgang

Nadere informatie

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

Strumectomie / schildklieroperatie

Strumectomie / schildklieroperatie Afdeling: Onderwerp: Chirurgie Inleiding Deze folder geeft u globale informatie over operaties aan de schildklier. Informatie over aandoeningen, waarvoor een schildklieroperatie als behandelingsmethode

Nadere informatie

Osteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis

Osteoporose. informatiebrochure voor patiënten en familie. Imeldaziekenhuis Osteoporose informatiebrochure voor patiënten en familie Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Wat is osteoporose? 3 De symptomen 3 Wat zijn de risicofactoren? 4 Preventie 5 Behandeling 8 Therapietrouw

Nadere informatie

Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014

Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van

Nadere informatie

Hoofdstuk 8. Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

Hoofdstuk 8. Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Hoofdstuk 8 Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN KLEINE GESTALTE ERFELIJKHEIDSONDERZOEK

INFO VOOR PATIËNTEN KLEINE GESTALTE ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INFO VOOR PATIËNTEN KLEINE GESTALTE ERFELIJKHEIDSONDERZOEK INHOUD 01 Wat is een kleine gestalte? 4 02 Wat bepaalt de uiteindelijke gestalte? 4 03 Inschatting uiteindelijke gestalte 5 04 Verklaring voor

Nadere informatie

Bijschildklieroperatie

Bijschildklieroperatie Chirurgie Bijschildklieroperatie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CHI062 / Bijschildklieroperatie / 13-01-2016 2 Bijschildklieroperatie U

Nadere informatie

Schildklierchirurgie

Schildklierchirurgie Schildklierchirurgie - 1 - Deze folder heeft tot doel de procedure bij operatieve ingrepen aan de schildklier te beschrijven en te verduidelijken. Waarom moet de schildklier of een deel van de schildklier

Nadere informatie

Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II. Geachte collegae,

Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II. Geachte collegae, Aan: Opleiders Inwendige Geneeskunde Regio Amsterdam II Geachte collegae, Op 27 september is de ROIG over nefrologie gepland. Bij deze ontvangt u het programma. Het is de bedoeling dat een AIOS uit het

Nadere informatie

Botontkalking. Osteoporose

Botontkalking. Osteoporose Botontkalking Osteoporose 2 In Nederland hebben ongeveer 850.000 mensen osteoporose. Osteoporose komt zowel bij mannen als vrouwen voor. Veel mensen weten niet dat zij osteoporose hebben, omdat dit niet

Nadere informatie

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Periodic limb movement disorder

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Periodic limb movement disorder Periodic limb movement disorder Wat is een periodic limb movement disorder? Een periodic limb movement disorder is een aandoening waarbij kinderen s nachts de benen regelmatig bewegen, waardoor ze telkens

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur

Nadere informatie

Samenvatting van de productkenmerken. Dedrogyl 0,15mg/ml, druppels voor oraal gebruik, oplossing

Samenvatting van de productkenmerken. Dedrogyl 0,15mg/ml, druppels voor oraal gebruik, oplossing Samenvatting van de productkenmerken 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Dedrogyl 0,15mg/ml, druppels voor oraal gebruik, oplossing 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING De oplossing bevat 0,15 mg/ml

Nadere informatie

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.

Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?

Nadere informatie

1. WAT IS ETALPHA LEO EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER

1. WAT IS ETALPHA LEO EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Etalpha LEO 2 microgram/ml druppels voor oraal gebruik, oplossing Alfacalcidol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit

Nadere informatie

Intraoperatieve neuromonitoring bij endocriene chirurgie

Intraoperatieve neuromonitoring bij endocriene chirurgie Nieuwe technieken Intraoperatieve neuromonitoring bij endocriene chirurgie Kim Ram, Lyanne Dam, Klaas H. in t Hof en Els J.M. Nieveen van Dijkum Bij schildklieroperaties is letsel van de N. laryngeus recurrens

Nadere informatie

Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen.

Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen. Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,

Nadere informatie

Hypercortisolisme (of toch niet?)

Hypercortisolisme (of toch niet?) Hypercortisolisme (of toch niet?) Gabor Linthorst Internist endocrinoloog Internist voor erfelijke stofwisselingsziekten Principal educator Leerdoelen Interpretatie van cortisol waarden (soms best lastig)

Nadere informatie

Bijschildklier operatie

Bijschildklier operatie Bijschildklier operatie (Parathyreoidectomie) U krijgt binnenkort een operatie aan uw bijschildklier. In deze informatie leest u: wat bijschildklieren zijn welke klachten een reden zijn voor een operatie

Nadere informatie

Disclosure belangen sprekers

Disclosure belangen sprekers Disclosure belangen sprekers Francien van Nederveen, patholoog PAL Dordrecht Mariette Schoofs, internist-endocrinoloog Albert Event, Albert Schweizer ziekenhuis, 19 maart 2014 (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Failure to thrive bij zuigelingen en peuters

Failure to thrive bij zuigelingen en peuters Dienst kindergastroenterologie Failure to thrive bij zuigelingen en peuters Alarmtekens Initiële aanpak Failure to thrive? Failure to thrive? Definitie Geen diagnose, maar een fysische toestand Onvoldoende

Nadere informatie

de ziekte van Alzheimer

de ziekte van Alzheimer Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische

Nadere informatie

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C

C. Wervelkolom. Inhoudsopgave 01 C 02 C 03 C 04 C 05 C 06 C 07 C 08 C 09 C C. Wervelkolom nhoudsopgave 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C 7 C 8 C 9 C Congenitale aandoeningen... 1 Myelopathie (excl. trauma s van de wervelkolom)... 1 Mogelijke atlanto-axiale subluxatie... 1 Nekpijn... 1

Nadere informatie

Fractuur- en osteoporosespreekuur

Fractuur- en osteoporosespreekuur Fractuur- en osteoporosespreekuur HET FRACTUUR- EN OSTEOPOROSESPREEKUUR Het Kennemer Gasthuis(KG) heeft een spreekuur waar patiënten ouder dan 50 jaar met een botbreuk gecontroleerd kunnen worden op osteoporose.

Nadere informatie

Neuroendocriene Tumoren in het Pancreas: Hoe behandel je? Els Nieveen van Dijkum, Chirurg AMC 10 januari 2014

Neuroendocriene Tumoren in het Pancreas: Hoe behandel je? Els Nieveen van Dijkum, Chirurg AMC 10 januari 2014 Neuroendocriene Tumoren in het Pancreas: Hoe behandel je? Els Nieveen van Dijkum, Chirurg AMC 10 januari 2014 Presentatie NET - neuroendocriene tumor Pancreas NET Behandeling van pancreas NET Neuroendocriene

Nadere informatie

Bijschildklier operatie

Bijschildklier operatie Bijschildklier operatie (Parathyreoidectomie) U krijgt binnenkort een operatie aan uw bijschildklier. In deze informatie leest u: Wat zijn bijschildklieren Klachten bij een te hard werkende bijschildklieren

Nadere informatie

Ziekte van von Hippel-Lindau Neurologische richtlijn hemangioblastoom Algemene informatie von Hippel-Lindau

Ziekte van von Hippel-Lindau Neurologische richtlijn hemangioblastoom Algemene informatie von Hippel-Lindau Disclaimer 1 januari 2015 De Richtlijnen van de afdeling Neurologie Erasmus MC zijn met zorg samengesteld op basis van de stand van de wetenschap ten tijde van het vaststellen van de Richtlijn. Deze Richtlijnen

Nadere informatie

OPERATIES AAN DE SCHILDKLIER STRUMECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND

OPERATIES AAN DE SCHILDKLIER STRUMECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND OPERATIES AAN DE SCHILDKLIER STRUMECTOMIE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Deze folder geeft u globale informatie over operaties aan de schildklier. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de

Nadere informatie

Afdeling Heelkunde, locatie AZU. Operatie voor schildklierkanker (thyreoidectomie)

Afdeling Heelkunde, locatie AZU. Operatie voor schildklierkanker (thyreoidectomie) Afdeling Heelkunde, locatie AZU Operatie voor schildklierkanker (thyreoidectomie) Inhoudsopgave Inleiding 3 De schildklier 4 Schildklierkanker 5 De operatie 6 Na de operatie 7 Mogelijke complicaties 8

Nadere informatie

Familiaire Mediterrane Koorts

Familiaire Mediterrane Koorts https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie