E en de n a o o rlo g se rechtspraak m et b etrek k in g to t o n ro eren d goed. Proefschrift

Transcriptie

1 E en de n a o o rlo g se rechtspraak m et b etrek k in g to t o n ro eren d goed The Royal Decree E 100 and Llie Post-War Case Luw Concerning Real Estate Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op gezag van de rector magnificus prof. dr. S.W.J. Lamberts en volgens besluit van het C ollege voor Promoties. D e openbare verdediging zal plaatsvinden op vrijdag 19 december om uur door Kornelius Meijer geboren te G roningen W ' UW*VtM?tiT HOTTIH&Mrf

2 INHOUDSOPGAVE W oord vooraf Plan van behandeling Afkortingen xi xiii xvii Hoofdstuk I Inleiding 1. Schets van Nederland in Bijzondere rechtspraak 7 3. De Raad voor het Rechtsherstel en de machtenscheiding 9 4.Het herstelrecht en het woonrecht Redelijkheid en billijkheid 12 H oofdstuk II D e organisatie van de roof 1. Duitse roofinstanties en hun handlangers De naoorlogse liquidatie van de roofinstellingen Het Nederlands Beheersinstituut Oorlogsschade en rechtsherstel 27 H oofdstuk III D e Raad voor het Rechtsherstel en de machtenscheiding 3.1 De leer van de machtenscheiding Probleemstelling Ontwikkelingen van de machtenscheiding tot De gemeentesecretaris van Winkel De commissie-koolen Het overzicht van de administratieve rechtspraak in De scheiding der machten in De plaats van het civiele recht in De plaats van het administratieve recht na de bezetting De situatie aan het begin van de jaren vijftig De naoorlogse scheiding der m achten De plaats van de Raad voor het Rechtsherstel binnen de 45 scheiding der machten De plaats van de Afdeling Rechtspraak binnen 46 de scheiding van machten De plaats van de Afdeling Onroerende Goederen De plaats van de overige afdelingen van de Raad 49 voor het Rechtsherstel v

3 3.6.4 De Raad voor het Rechtsherstel een organisatorische lappendeken 3.7 Conclusies Hoofdstuk IV Herstelrecht in materiële en procedurele zin 4.1 Het Besluit herstel rechtsverkeer, E Eggens theorieën De betekenis van Eggens voor de rechtswetenschap Reacties in de vakliteratuur De kernartikelen van hoofdstuk III van E De procedurele regels van E Procedure van voorziening bij voorraad in kort geding Partijen en termijnen Verweren De exceptie van onbevoegdheid Verweren van inhoudelijke aard Rort geding Ontvankelijkheid in kort geding Kort geding in beheerszaken Kort geding betreffende ontruiming Afwijzing verzoek voorziening bij voorraad De inrichting van de Raad voor het Rechtsherstel De competentie van de Raad voor het Rechtsherstel Staatsnoodrecht Nationale grenzen aan de bevoegdheid van de Raad De Raad voor het Rechtsherstel en het Militair Gezag De Raad voor het Rechtsherstel en de civiele rechter De Raad voor het Rechtsherstel en de strafrechter De Raad voor het Rechtsherstel en publiekrechtelijke 95 regelingen en instanties Huurbeschermingsbesluit Besluit Reëvacuatie Kleinbedrijf(F254) Besluit Algemeen Vestigingsverbod Kleinbedrijf Algemeen Vorderingsbesluit Besluit Rechtsherstel ontslagen ambtenaren (E94) 99 en Besluit F De Raad voor het Rechtsherstel en E 93 en E De Afdeling Onroerende Goederen van de Raad 101 voor het Rechtsherstel

4 4.6.1 Het aanbrengen en behandelen van rechtsherstelzaken 105 over onroerende goederen De rol van het notariaat Voorziening bij voorraad Hoger Beroep van regelingen gedelegeerden 111 Hoofdstuk V Jurisprudentie Raad voor het Rechtsherstel 5.1 Inleiding Huur Ontvankelijkheid verzoeker Talmen met het indienen van een rechtsherstelverzoek Herstel van huurovereenkomsten Nietig verklaren huurovereenkomst Rechtsherstel na ingrijpen van de gewone rechter, 123 verhouding tot het reguliere huurrecht Afwijzing van het rechtsherstelverzoek Schadevergoeding in plaats van volledig rechtsherstel Publiekrechtelijke beschikkingen en rechtsherstel Het aantonen van de goede trouw ,0 W oningruil Onderhuur Schijnovereenkomsten Ontruim ing en beheer van percelen Koop Geschil vanwege een gering financieel belang Recht van koop van het gehuurde pand tegen een 141 vastgestelde prijs Getuigenverklaringen Hypotheken Verantwoordelijkheid voor de handelingen van de 152 vertegenwoordiger Artikel 27, lid 5, E Een rechtshandeling volgens herstelrecht o f 158 op grond van regulier civiel recht? Grenzen aan het optreden van de hypotheekbanken Bevrijdende betaling ex artikel 33 E Inschrijving in het Grootboek van de W ederopbouw Samenvatting 166 vii

5 Hoofdstuk VI Het reguliere woonrecht De Woningwet van Het Vorderingsbesluit W oonruim te De last tot vordering van woonruimte De parlementaire behandeling van het 178 wetsontwerp G De W oonruimtewet De vergunning voor het in gebruik 182 nemen van een woongelegenheid De regelgeving van de gemeenteraad De inwerkingtreding van de W oonruim tewet en de gevolgen daarvan 6.4 Huurwetgeving Huurovereenkomst De verplichtingen van de verhuurder Verplichtingen van de huurder Het einde van de huurovereenkomst Koop breekt geen huur Hypotheekrecht Hypotheken Voorwerpen van hypotheekrecht De hypotheekgever Onteigening en hypotheek naar bezettingsrecht De schulden waarvoor een hypotheek kon worden verleend Vorm van de hypotheekstelling Inschrijving Werking van het hypotheekrecht Recht van verhaal op het met hypotheek bezwaarde goed 'e niet gaan van hypotheken Doorhaling van de inschrijving Conclusies 198 Hoofdstuk VII De Raad voor het Rechtsherstel en de redelijkheid en billijkheid Inleiding Rechtsverwerking Het begrip rechtsverwerking De naoorlogse literatuur en jurisprudentie 203 met betrekking tot rechtsverwerking 7.2 Rechtsherstel en rechtsverwerking 207

6 7.2.1 Oorlogskoop in overleg met de eigenaar Eis tot schadevergoeding voor hypotheekleningen Oorlogskoper zonder onderpand Verkopen op grond van artikel 1223, lid 2, BW Goede trouw hypotheekhouder Regresacties De beginselen bij het afwikkelen van regresacties Regresregeling van de Afdeling Onroerende Goederen Evenredigheid van schuld tussen de oorlogskopers Poging om de schade te beperken door 231 een partij buiten spel te zetten Overeenkomst van geldlening blijft in stand tussen 233 oorlogskopers en de hypotheekbanken Voorlopige koopakten Handgeld Verrekening schade tussen oorlogskopers Conclusie Het herstelrecht en de toepassing van de redelijkheid en 238 billijkheid in de reguliere rechtspraak De rol van de redelijkheid en de billijkheid in het 241 burgerlijk recht De ontwikkeling van de algemene beginselen 245 van behoorlijk bestuur. Samenvatting 249 Summary 255 Literatuurlijst 261 Trefwoordenregister 269 Register van aangehaalde jurisprudentie 273 Bijlage 1: 281 Uittreksel uit het Besluit Herstel Rechtsverkeer (E 100), zoals gewijzigd bij KB F 272. Bijlage 2: 309 Het Besluit Vijandelijk vermogen (E 133), zoals gewijzigd bij KB F 244 en KB F 272 en bij wet van 21 december 1946 (G 382) Bijlage 3 : 329 Wet van 21 december 1951, Staatsblad 19.51, 586. Bijlage 4: 333 De Raad voor het Rechtsherstel in ix