DIT BEN IK. Thema: Verhalen

Transcriptie

1 Het thema verhalen begint bij de kleuters heel dichtbij: ze kijken aan de hand van een foto naar zichzelf en naar het gezin waaruit ze komen. Wie staan er op de foto? Waar is deze foto gemaakt? En wat zegt deze foto over het gezin waar de leerling uitkomt? In de verdiepende opdracht gaan de leerlingen een stapje verder en maken ze een stamboom, waarin ze zichzelf, papa en mama en hun grootouders in een boom afbeelden. Zo ontdekken ze de verbanden tussen drie generaties. In de verwerkingsopdracht maken de leerlingen kennis met het familiewapen van de familie van Ittersum, die ooit op kasteel Werkeren woonde. Dit kasteel stond op de plek waar nu ligt. De leerlingen gaan een wapen ontwerpen waarin ze iets kenmerkends over zichzelf tekenen. Lesdoelen: De leerling: Ziet dat hij of zij deel uit maakt van een groter geheel: een gezin en een familie; Kan drie generaties in de juiste volgorde zetten; Leert hoe drie generaties verbonden zijn; Ziet dat generaties teruggaan in de tijd; Kan het geleerde verwerken in een creatief eindproduct. LES 1 MIJN FOTO Aan de hand van een gezinsfoto onderzoeken de leerlingen het gezin waaruit ze komen. Hebben alle gezinnen dezelfde samenstelling? Om het belang van het gezin te onderstrepen, maken de leerlingen een mooie lijst om hun foto heen. NODIG: gezinsfoto, gekleurd karton, materiaal om fotolijstje te versieren, zoals verf, veertjes, glitters, plakfiguurtjes etc., lijm en een (kartel)schaar. Vraag, voordat u met deze les begint, de leerlingen een foto van hun gezin mee te nemen. Praat met de leerlingen over hun foto s. Vragen die u hier bij kunt stellen zijn: Waar is deze foto gemaakt? Wanneer is deze foto gemaakt? Wie staan er op de foto? Kun je kort wat over je familie vertellen? Wat is jouw plek in het gezin? Ben je de oudste of juist de jongste? Wie heeft de foto gemaakt? Waarom is deze foto gemaakt? Wat doen jullie op deze foto? Doen jullie dat vaker? Over alle foto s: zijn alle gezinnen gelijk? Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de gezinnen? Laat de leerlingen de foto s ordenen op gezinsgrootte. Schrijf de cijfers 1 tot en met 6 (of hoger) op losse vellen papier. Leg deze vellen naast elkaar op een tafel. Laat de leerlingen tellen uit hoeveel personen hun gezin bestaat en vraag ze de foto onder het juiste getal te leggen. Welke gezinsgrootte komt het meeste voor? Welke het minste? De leerlingen maken een fotolijst voor hun foto. Laat ze de foto in het midden van een gekleurd A4 karton plakken. De rand die overblijft is het fotolijstje. Deze rand gaan de leerlingen versieren, met bijvoorbeeld gekleurde plakfiguurtjes, verf, veertjes, glitters etc. Met een (kartel)schaar kunnen de leerlingen een mooie rand aan hun fotolijstje knippen. Maak samen met de leerlingen kleine naamkaartjes (papa, mama, ik, namen broers/zussen). Deze naamkaartjes plakken de leerlingen bij de juiste persoon op de foto.

2 Stap 5 Hang alle fotolijstjes op in de klas. Extra activiteiten: Lees samen met de leerlingen een prentenboek over familie. Bijvoorbeeld: - Guido van Genechten, De familie Vanderknor. Adriaan en de taart (Clavis 2005). - Koos Meinderts, Bij ons in de familie (Lemniscaat 2014). - Juliette Rosenkamp, Tellen en rijmen met de familie muis (Clavis 2014). Laat de leerlingen een gezin naspelen in de huishoek. Op htm zijn veel werkvormen en opdrachten rondom het thema familie te vinden, zoals tellen, stempelen, spelletjes, kralenplanken, plakken en hakken etc.

3 LES 2 STAMBOOM MAKEN In de vorige les stond het gezin van de leerlingen centraal; in deze les kijken we naar het grotere geheel: de familie van de leerlingen. Familiebanden kunnen best ingewikkeld zijn. Daarom maken de leerlingen een stamboom en ontdekken ze de verbanden tussen drie generaties: zijzelf, hun ouders en hun grootouders. NODIG: Digibord, eventueel het boek Een boom vol familie, stevig A3 papier, tekenpapier, blauwe en groene ecoline, waskrijt of verf, potloden, schaar en lijm, eventueel letterstempels. Bekijk met de leerlingen de aflevering Ik en jij van Huisje Boompje Beestje. Deze aflevering is op de website van Schooltv te vinden. Lees in de kring Een boom vol familie van Sineke de Rooij (uitgeverij Gottmer 2001). In dit boek worden familieverbanden uitgelegd aan de hand van een stamboom. Wat is een stamboom? Waarom zou het stamboom heten? Weten ze nog welke familieleden er een plekje in de stamboom van Isa kregen? [Isa, zussen, papa en mama, opa s en oma s] Is een stamboom handig als je wilt weten wie er bij jouw familie horen? Waarom wel / niet? Welke personen zijn de oudste in de stamboom? En wie is de jongste? De leerlingen gaan een stamboom maken van hun eigen familie. Laat de leerlingen een vel A3 papier helemaal schilderen met ecoline met een strook groen aan de onderzijde voor het gras. Op ander vel A3 papier tekenen ze met waskrijt een boom of schilderen ze deze met verf. Vervolgens knippen ze de boom uit en plakken ze deze op het blauwe papier. Op het tekenpapier tekenen ze: zichzelf, eventuele broers of zussen, mama( s), papa( s), opa s en oma s. Alle familieleden worden uitgeknipt en in de boom geplakt. Uitbreiding: Laat de leerlingen de volgende woorden nastempelen op de juiste plek in de stamboom: Bespreek de aflevering en eventueel het boek met de leerlingen. Hoe ziet de familie van de leerlingen er uit? En welke personen spelen daarnaast een belangrijke rol in het leven van de leerling? In de aflevering Ik en jij en in Een boom vol familie is het maken van een stamboom aan de orde gekomen. Bespreek het begrip stamboom met de leerlingen. Ik Namen broers / zussen Papa Mama Opa Oma Bespreek de stambomen met de leerlingen en hang ze in de klas op. Uitbreiding: Het boek Het zit in de familie (Van Holkema en Warendorf 2000) van Arend van Dam sluit qua thematiek goed aan bij deze les.

4 LES 3 RIDDERLIJK WAPEN In deze afsluitende les ontwerpen de leerlingen een wapen met een afbeelding waaraan je het kind gelijk kunt herkennen. Om het begrip wapen uit te leggen, begint u met het wapen van de familie Van Ittersum. Deze familie was één van de grondleggers van het kasteel Werkeren, dat vroeger op de plek stond waar nu ligt. U kunt deze les ook uit laten voeren door een kunstenaar in de klas. Laat onderstaande afbeelding op het digibord zien: Laat de leerlingen over het wapen fantaseren. Welk verhaal zou er achter de drie ezels schuil gaan? Waarom zou een familie voor een wapen met ezels gekozen hebben? Vertel de leerlingen dat dit is het familiewapen van de familie van Ittersum is. Zij woonden in de tijd van de ridders op kasteel Werkeren. Dat kasteel stond vroeger op de plek waar nu ligt. Over de herkomst van het wapen gaat het volgende verhaal: Een ridder, de stamvader van de Van Ittersums, zou tijdens een toernooi keizer Karel de Grote uit het zadel geworpen hebben. Boos sprak de keizer: Je bent een ezel. Waarop de ridder zei: Ik ben het drie maal (in het latijn: Id ter sum). Sindsdien zou de familie Van Ittersum drie ezels in hun schild voeren. De leerlingen gaan een wapen maken. Dat doen ze op het werkblad. Op het wapen tekenen ze iets wat goed bij ze past en waar ze aan te herkennen zijn. Bijvoorbeeld: een tekening van een molen als je Van der Molen heet. Of een tekening van een pizza als je lievelingseten Stap 5 Bespreek de wapens. Kunnen de leerlingen raden welk schild bij welke leerling hoort? Bespreek de afbeelding met de leerlingen. Wat zien ze? Wat valt op aan de ridder? Wat voor kleuren zijn er gebruikt? Weten zij wat voor afbeelding dit is? Vertel de leerlingen dat dit een familiewapen is. Een familiewapen is een tekening waaraan je een familie herkent. Familiewapens komen uit de tijd van de ridders. Als zij hun harnas droegen, waren ze onherkenbaar. Daarom hadden ze een schild met een plaatje er op, dat liet zien uit welke familie ze kwamen. U kunt voor deze les ook gebruik maken van een docent van kunstcollectief ZoGemaakt. Deze kunstdocent verzorgt dan een kunstles van 75 minuten in een materiaal en techniek naar keuze. Kijk voor meer informatie en aanvraag op of stuur een mail naar Simone van der Meulen van ZoGemaakt, info@zogemaakt.com.

5 werkblad