DOCENT. Thema: verhalen HIER STOND EEN KASTEEL! groep 3 en 4. Stadshagen

Transcriptie

1 Het thema verhalen staat voor groep 3 en 4 in het teken van de Middeleeuwen. De leerlingen ontdekken dat er vroeger een echt kasteel op de plek stond, waar nu hun woonwijk ligt. De eerste stappen tot historisch besef wordt de leerlingen in de introductieles bijgebracht, waarin ze afbeeldingen van voorwerpen uit de Middeleeuwen en voorwerpen uit onze tijd moeten categoriseren. Vervolgens onderzoeken de leerlingen in de verdiepende les hoe kasteel Werkeren er vroeger uit heeft gezien. De verschillende bouwfases bouwen ze na met blokken of lego. In de afsluitende les bedenken de leerlingen hun eigen Middeleeuwse dans, die zo aan het hof van kasteel Werkeren gedanst had kunnen worden. LESDOELEN: De leerling: Wordt de eerste beginselen van historisch besef bijgebracht; Weet dat kasteel Werkeren vroeger op de plek stond waar nu ligt; Weet dat het kasteel in de loop der tijd steeds werd uitgebreid; Kan vertellen waar de gracht om het kasteel voor diende; Kan aan de hand van voorbeelden van Middeleeuwse dans een eigen dans bedenken. LES 1 VROEGER EN NU In deze introductieles maken de leerlingen kennis met de riddertijd aan de hand van voorwerpen. Welke voorwerpen komen uit de riddertijd? En welke voorwerpen horen bij onze tijd? En wat heeft de riddertijd eigenlijk met te maken? NODIG: knipblad 1 en werkblad 1, schaar en lijm Of maak een woordspin met in het midden het woord ridder. Wat weten de leerlingen al van de tijd waarin de ridders leefden? Stap 2 Vertel de leerlingen dat ze een aantal foto s krijgen met voorwerpen er op. Sommige voorwerpen horen bij de riddertijd, andere horen bij nu. De leerlingen knippen de foto s uit en plakken ze op de juiste plek op het werkblad. Bespreek de opdracht. Welke foto s horen bij vroeger en welke bij nu? Waarom? Wat zijn de grootste verschillen? Wat is hetzelfde? Welke tijd spreekt je het meeste aan? Stap 3 Weten de leerlingen wat de riddertijd met te maken heeft? Vertel ze dat achter basisschool de Vlieger vroeger een kasteel stond: Kasteel Werkeren. Achtergrondinformatie over kasteel Werkeren vindt u op: werkeren.htm DOEN: Kopieer de knipbladen voor de leerlingen; Kopieer het werkblad op A3-formaat OPDRACHT 1 Stap 1 Begin de les met het voorlezen van een prentenboek over ridders en kastelen, bijvoorbeeld: Marjet Huibers, Ridder Florian (Gottmer 2006). Bette Westera, Held op sokken (Gottmer 2013). Extra tips: Richt een thematafel in rondom ridders, jonkvrouwen en kastelen; Huisje Boompje Beestje, Het kasteel

2 groep 3 en 4 knipblad

3 plakblad Wat hoort bij vroeger? En wat hoort bij nu? Knip de plaatjes uit en plak ze op de goede plek. vroeger nu

4 LES 2 HET KASTEEL In deze les onderzoeken de leerlingen hoe kasteel Werkeren er vroeger heeft uitgezien. Ze leggen de verschillende bouwfases van het kasteel in de juiste volgorde en bouwen het kasteel na met blokken. Stap 1 Vertel de leerlingen dat bij de aanleg van de wijk de resten van kasteel Werkeren gevonden zijn. Dit kasteel werd meer dan 600 jaar geleden gebouwd. Vertel dat de resten van het kasteel opgegraven zijn door archeologen en leg het beroep van archeoloog uit. Er zijn bijna geen afbeeldingen van het kasteel bewaard gebleven, dus we weten niet precies hoe het kasteel er uit heeft gezien. Maar door de opgravingen hebben archeologen toch een idee hoe het kasteel er meer dan 600 jaar geleden uitzag en hoe het kasteel veranderd is in de tijd. Voor meer achtergrondinformatie over kasteel Werkeren kunt u het boek Havezate Werkeren. De heren van Werkeren en hun kasteel (Stichting Promotie Archeologie, Zwolle 2005) raadplegen. Stap 2 Laat de leerlingen de plaatjes uitknippen en in de juiste volgorde op het A4 papier plakken. Ze beginnen met het oudste plaatje en eindigen met het nieuwste plaatje. De juiste volgorde van de afbeeldingen is: Foto: 2, 4, 3, 5, 1. De afbeeldingen zijn afkomstig uit: Havezate Werkeren. De heren van Werkeren en hun kasteel (Stichting Promotie Archeologie, Zwolle 2005) Stap 2 Praat met de leerlingen over wat ze op de plaatjes hebben gezien. Bijvoorbeeld het water. Waar zou dat voor geweest zijn? (verdediging van het kasteel; de binnenste gracht was ongeveer 18 meter breed, de buitenste gracht was 4 tot 5 meter breed) Bespreek de verschillende bouwfases. Wat is er in de loop der tijd veranderd aan het kasteel? Stap 3 NODIG: houten blokken of lego (of ander bouwmateriaal) Laat de leerlingen in kleine groepjes de verschillende bouwfases van het kasteel nabouwen met blokken of met lego. NODIG: knipblad, A4 papier, scharen en lijm Deel het knipblad uit. Op de plaatjes staat iedere keer kasteel Werkeren, maar telkens in een nieuwe fase. Het kasteel werd door de verschillende bewoners steeds verder uitgebreid.

5 knipblad

6 Tips voor uitbreiding: Ga met de leerlingen kijken op de plek waar vroeger kasteel Werkeren stond. Dit is achter basisschool de Vlieger. Hier ligt nu een ster, de basis van het nooit afgemaakte Geheugentheater. In dit theater zou de geschiedenis van kasteel Werkeren verteld worden.praat met de leerlingen over het kunstwerk. Wat voor ideeën hebben de leerlingen om voorbijgangers te laten weten dat hier vroeger een kasteel stond? Bron: Google Maps Kopieer de afbeelding van kasteel Werkeren uit de 18de eeuw voor de leerlingen en neem deze mee naar de locatie. Praat met de leerlingen over wat hetzelfde is gebleven en wat veranderd is. Breng met de leerlingen een bezoek aan het Stedelijk Museum Zwolle. In de kelder van het museum staan veel voorwerpen die bij de opgraving van kasteel Werkeren gevonden zijn. Bekijk de voorwerpen met de leerlingen. Welke voorwerpen herkennen de kinderen? En hoe ziet de moderne variant er uit? Nodig eventueel met meerdere scholen tegelijk - de groep De Silveren Swaen uit op school. Dit Zwolse Middeleeuwse gezelschap geeft clinics op scholen, waarin het leven op een kasteel en de avonturen van Pieke centraal staan. Kijk voor meer informatie op: De kosten voor een clinic op school bedragen 200,- Laat de leerlingen hun eigen versie van kasteel Werkeren tekenen of schilderen. Zet een houten kasteel in de klas met speelfiguren. Laat de leerlingen verhalen bedenken en naspelen. Op de volgende websites zijn veel lesideeën over te Middeleeuwen te vinden: Zoek op pinterest op ridders, kastelen en middeleeuwen voor veel lesideeën. Bron: kasteleninoverijssel.nl

7 LES 3 DANSENDE RIDDERS EN JONKVROUWEN In deze verwerkingsles blijven de leerlingen in Middeleeuwse sferen. Ze luisteren naar muziek uit de middeleeuwen, bekijken Middeleeuwse dans en bedenken vervolgens hun eigen dans, die zo aan het hof van kasteel Werkeren gedanst zou kunnen worden. Stap 1 NODIG: digibord (boxen aangesloten), eventueel middeleeuwse verkleedkleding DOEN: Bekijk de extra achtergrondinformatie over muziek en dans in de Middeleeuwen op: In_de_Middeleeuwen.pdf/ Beluister delen van de muziek bij stap 1 en kies drie verschillende fragmenten uit om in de klas te laten horen; Zoek voor stap 2, 3 fragmenten Middeleeuwse dans uit op Youtube; Zoek een muziekfragment uit waar de leerlingen een dans op gaan bedenken. U kunt voor ieder groepje dezelfde muziek kiezen of u kunt per groepje een ander muziekstuk uitzoeken; Zorg voor voldoende oefenruimte en mogelijkheden om muziek af te spelen. Stap 1 Laat de leerlingen 3 fragmenten Middeleeuwse muziek horen. Op Youtube is veel muziek te vinden. Bijvoorbeeld: Q&list=RDSX7yAa3Wr3Q#t=12 (afspeellijst met veel verschillende soorten Middeleeuwse muziek) Middeleeuwse dansmuziek: playlist?list=pla3e62cd17a1636e0 Bespreek de muziek met de leerlingen. Zou dit muziek van vroeger of van nu zijn? Waarom denken ze dat? Lijkt de muziek op de muziek van nu? Waarom wel / niet? Vinden de leerlingen het mooie muziek? Waarom wel /niet? Wat vinden ze het meest bijzonder / opvallend? Stap 2 Vertel de leerlingen dat er tijdens de lange winters weinig te doen was op een kasteel. Televisie, radio, spelcomputer of internet bestonden nog niet. Om de wintermaanden door te komen, nodigde de kasteelheer zangers en kunstenmakers uit om een tijdje op het kasteel te logeren. Zij vermaakten de bewoners met muziek, dans, zang en verhalen. Bekijk op internet drie fragmenten Middeleeuwse dans, bijvoorbeeld: Amour Courtois : 1Cqu0F0X6s Middeleeuwse Engelse dans: watch?v=jie17pvisbg Groepsdans: 2L3DZpDI Choreografie: TEgSMQBaUo Bespreek de fragmenten met de leerlingen. Wat vinden ze het meest opvallend /bijzonder? Lijkt de dans op de dans van nu? Spreekt de dans ze aan? Waarom wel / niet? Doe eventueel samen met de leerlingen wat passen na in de klas. Stap 3 Verdeel de klas in groepjes van 6. Leg de leerlingen uit dat ze op basis van wat ze gezien hebben een eigen Middeleeuwse dans mogen bedenken. Als alternatief kunt u ook een dans met de hele klas samen bedenken. Laat de leerlingen hun dans oefenen. Stap 4 Organiseer een afsluitend optreden waarbij de groepjes hun dans presenteren. Dit kan alleen voor de klas zijn, maar u kunt ook de familie van de leerlingen uitnodigen en er een Middeleeuws feest van maken.

8 Extra Tips Extra tips: De leerlingen knutselen attributen voor bij hun dans, bijvoorbeeld een ridderhelm of jonkvrouwhoed; De leerlingen knutselen attributen voor bij hun dans, bijvoorbeeld een ridderhelm of Middeleeuws muziekgezelschap Datura organiseert workshops middeleeuws dansen met live muziek op scholen. jonkvrouwhoed; Middeleeuws muziekgezelschap Datura Kijk voor meer informatie op: organiseert workshops middeleeuws dansen met live muziek op scholen. Kijk voor ra%20middeleeuwse%20muziek-home.html#schoolprojec- ten meer informatie op: datura%20middeleeuwse%20muziek-home. html#schoolprojecten