NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL DESTIJLUTRECHTAMERSFOORT.NL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4

Transcriptie

1 NEDERLAND VIERT 100 JAAR DE STIJL ONTDEK HET IN UTRECHT & AMERSFOORT! LESSUGGESTIES 100 JAAR DE STIJL GROEP 1 T/M 4 1 HANDLEIDING LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

2 KLEURENPALET De leerlingen kunnen de primaire kleuren benoemen en herkennen. De leerlingen experimenteren met de primaire kleuren en ervaren dat je met de primaire kleuren een volledig kleurenpalet kunt maken. kranten en vellen papier rode, blauwe, gele, zwarte en witte verf schoteltjes om verf op te doen kwasten min 1. Vraag de leerlingen enkele rode voorwerpen in het midden van de kring te leggen. Doe dit ook met blauwe, gele, groene, paarse, roze, oranje, zwarte en witte voorwerpen. Stimuleer de leerlingen de voorwerpen te sorteren: voorwerpen met dezelfde kleurstelling bij elkaar. 2. Laat op het digibord de afbeelding Victory Boogie Woogie zien (sheet 13 van de PowerPoint). Vertel dat dit schilderij gemaakt is door de beroemde kunstenaar Piet Mondriaan. Welke kleuren uit de voorwerpenkleurencirkel zien de leerlingen ook in het schilderij? 3. Leg de leerlingen uit dat je met vijf kleuren, alle kleuren van de regenboog kunt maken. Wie weet welke kleuren dit zijn? Leg de kranten op de grond en spuit hier de rode, gele, blauw, zwarte en witte verf op. Hoe kunnen we met deze kleuren groen maken? Experimenteer samen met de verschillende kleuren. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je rood en wit met elkaar combineert? Hoe kunnen we de blauwe verf lichter maken? En donkerder? Enzovoorts Vertoon op het digibord een kleurencirkel. Open deze met Google Afbeeldingen. Herkennen de leerlingen de kleuren? Welke kleuren heb ben ze zojuist gemaakt? Maak samen in de kring de kleurencirkel aan de hand van voorwerpen in het klaslokaal. 4. Geef de leerlingen hun eigen vel papier en zet op elke tafel schoteltjes met verf in de primaire kleuren en wit en zwart. Laat de leerlingen nu onder uw begeleiding stapsgewijs hun eigen kleurenschilderij maken. Start met een lichte kleur en laat de leerlingen dit op hun blad schilderen. Laat leerlingen vervolgens steeds de donkere kleuren toevoegen. 5. Welke kleuren zien de leerlingen nu allemaal op hun vel? Concludeer dat je dus met rood, geel en blauw alle kleuren kunt maken die je wilt. Dit noemen we de primaire (belangrijkste) kleuren. Piet Mondriaan werkte graag met deze kleuren. Speel het spel Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet. 2 LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

3 KUNST MET EMOTIE De leerlingen ervaren dat je een gevoel kunt hebben bij een schilderij. De leerlingen geven hun mening over kunst. digibord met PowerPointpresentatie minuten 1. Bekijk gezamenlijk het schilderij Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan (sheet 13). Laat de leerlingen eerst in rust naar het schilderij kijken en vervolgens reageren. Wat zien ze? Wat stelt het voor? (zie ook de activiteit Visual Thinking). Bespreek de reacties met de leerlingen. 2. Wat vinden de leerlingen van het schilderij? Geef aan dat je soms heel blij kunt worden van een schilderij of misschien wel verdrietig. Wat voor gevoel krijgen de leerlingen als ze naar het schilderij kijken? Worden ze blij van het schilderij of juist niet? Kunnen de leerlingen hun gevoel uitleggen? Heeft iedereen hetzelfde gevoel? 3. Ga daarna in op de gebruikte kleuren. Welke kleuren herkennen de leerlingen? Kunnen ze in het lokaal voorwerpen aanwijzen met dezelfde kleur? Wat vinden leerlingen de mooiste kleur? Waarom? Welk gevoel krijgen de leerlingen van de kleuren? Welke kleur past bijvoorbeeld het best bij boos? En bij gelukkig? Herhaal bovenstaande stappen met de volgende schilderijen: Wie is er bang voor rood, geel en blauw III Barnett Newman (sheet 14). Vertel hoe dit schilderij heet. Kun je bang zijn voor een kleur? Bespreek daarna de kleuren van het schilderij. Wat vinden ze daarvan? Welk gevoel geeft (bijvoorbeeld) zo n groot rood vlak? (Het schilderij is 5.5 meter breed, kunnen de leerlingen aan geven hoe groot dat is?) Compositie met groot blauw vlak Piet Mondriaan (sheet 12) Avond de Rode boom Piet Mondriaan (sheet 11) Barnett Newman, Who s Afraid of Red, Yellow and Blue III, 1967, 245x543cm. Collectie Stedelijk Museum Amsterdam. C/o Pictoright 3 LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

4 LIJNENSPEL De leerlingen benoemen vormen met rechte lijnen en hoeken. De leerlingen herkennen vormen, hoeken en lijnen in kunstwerken en kunnen deze benoemen. De leerlingen maken zelf vormen met rechte lijnen onder begeleiding van de leerkracht. 3 A3 vellen zwarte, rode, blauwe en gele verf kwasten eventueel een grote meetlat minuten 1. Bekijk samen met de leerlingen het schilderij Compositie met groot blauw vlak van Piet Mondriaan (sheet 12). Tijdens de bespreking ligt de nadruk ligt op het gebruik van rechte lijnen en de verschillende vormen die je hier mee kunt maken: vierkanten en rechthoeken. Laat de leerlingen naar het schilderij kijken en vraag ze welke vormen ze allemaal zien. Groep 3-4: Zien de leerlingen ook dat verschillende vormen samen weer een nieuwe vorm vormen? 2. Laat de leerlingen de verschillende vormen benoemen en op zoek gaan naar deze vormen in het lokaal. Leerlingen benoemen de vormen op het moment dat ze een voorwerp uit de klas laten zien. Leerlingen uit groep 3-4 kijken ook naar het aantal hoeken van de vormen en benoemen deze. 3. De leerlingen gaan nu gezamenlijk kunstwerken maken met lijnen. Leg de drie A3 vellen in de kring. Vraag telkens verschillende leerlingen om lijnen te trekken op het vel zoals ze gezien hebben in het schilderij. Laat de vellen drogen. 4. Zodra de vellen droog zijn legt u ze weer in de kring. Laat de leerlingen nu vakken kiezen die ze met de kleuren rood, geel, blauw in kleuren. Laat leerlingen hierbij benoemen welke vorm het vak heeft dat ze inkleuren. Stel de gemaakte werken tentoon in de klas. Natuurlijk bedenken de leerlingen ook een titel voor de kunstwerken. Groep 3-4: Vergelijk het schilderij Compositie met groot blauw vlak (sheet 12) met het schilderij Victory Boogie Woogie (sheet 13). Beide schilderijen zijn gemaakt door Piet Mondriaan. Wat zijn de overeenkomsten tussen de twee schilderijen? En de verschillen? Groep 3-4: Laat de leerlingen puzzelen met tangramspellen of andere constructiematerialen met vormen. Groep 3-4: Laat de leerlingen experimenteren met wat ze allemaal met lijnen kunnen maken. Kan een vierkant een auto worden? Of een hond? Laat ze ook bedenken wat er gebeurt als je een driehoek bovenop een vierkant zet. 4 LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

5 KUNST MET EEN GROTE K DOELEN De leerlingen weten wat een kunstenaar is en doet. De leerlingen ervaren wat kunstenaars doen door zelf kunstwerken te maken. De leerlingen kunnen zelf materialen om mee te werken kiezen en toelichten waarom ze deze materialen gekozen hebben (groep 3/4). teken-/schildermaterialen, knutselmaterialen en vellen papier minuten 1. Maak met de leerlingen een woordspin over het begrip Kunstenaar. Wat weten de leerlingen allemaal van een kunstenaar? Weten ze ook wat kunstwerken zijn? Kunnen leerlingen kunstwerken benoemen? Hebben de leerlingen kunstwerken thuis? Of hebben ze zelf als eens een kunstwerk gemaakt? Vraag vooral ook wat de leerlingen nog willen weten over kunstenaars en kunstwerken. Concludeer dat een kunstenaar bijvoorbeeld schilderijen maakt. Maar ook beelden, huizen, meubels of een muziekstuk. In deze activiteit gaat het over schilders. Ga in op de verschillende benamingen van kunstenaars. Hoe noem je iemand die schilderijen maakt? En iemand die foto s maakt? 2. De leerlingen bekijken na deze introductie een filmfragment over kunst en kunstenaars van De Stijl. Voor groep 1/2 is dat het Kunstliedje uit Koekeloere. Groep 3/4 kijkt naar een fragment van Schooltv. Deze filmpjes staan op Groep 3/4: Laat de Rood-Blauwe stoel van Rietveld zien (sheet 3). Vertel dat Rietveld een kunstenaar is die meubelstukken maakt. Vergelijk samen met de leerlingen de Rietveld-stoel met een gewone stoel in de klas. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten qua vorm, kleur, materialen? 3. De leerlingen gaan nu zelf aan de slag met het maken van een kunstwerk. De leerlingen van groep 1/2 gaan aan de slag met het maken van een kunstwerk met de primaire kleuren (zie ook activiteit Kleurenpalet). De bedoeling is dat de leerlingen de kleuren niet mengen. Stimuleer de leerlingen ook een titel te bedenken voor hun kunstwerk. De leerlingen uit groep 3/4 worden uitgedaagd als een echte kunstenaar te werk te gaan en goed onderzoek te doen voordat ze echt aan de slag gaan. Welke materialen willen ze gebruiken? Potlood, pen, verf of wasco? Welke kleuren? Vormen? Maken ze een schilderij of een beeld of een meubelstuk? Gaan ze iets namaken of juist zelf bedenken? Kunnen de leerlingen ook een titel bedenken voor hun kunstwerk? Begeleid de leerlingen in het maken van hun keuzes. 4. Bespreek de gemaakte kunstwerken in de kring. Wat zien de andere leerlingen in de kunstwerken? Wat verrast en wat is bijzonder? De kunstenaar legt uit wat hij of zij gemaakt heeft. Wat zijn de titels van de kunstwerken? Gerrit Th. Rietveld c/o Pictoright Amsterdam LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

6 KIJK OP KUNST: VISUAL THINKING De leerlingen leren en ervaren hoe beeldend kijken werkt. digibord kunstwerken van de leerlingen neem foto s mee van eigen kunstwerken vraag de leerlingen eventueel vooraf om foto s te maken van kunstwerken bij hen thuis minuten Visual thinking is een bepaalde methode om naar kunst te kijken. Het gaat puur om wat de leerlingen zien, niet over wat de kunstenaar bedoelt. De leerlingen kijken open naar een kunstwerk, luisteren naar elkaar en vullen elkaar aan. Indien nodig stelt de leerkracht open vragen. De leerlingen worden gestimuleerd goed te kijken, hun observaties nauwkeurig te formuleren en argumenten aan te dragen voor wat ze waarnemen. De drie standaard startvragen zijn: Wat gebeurt er? Waaraan zie je dat? Wat zie je nog meer? 1. Vraag de leerlingen of ze thuis schilderijen hebben. Zo ja, laat verschillende leerlingen benoemen wat voor schilderijen thuis aan de muur hangen en bespreek aan de hand van de foto s wat er op die schilderijen gebeurt. Indien deze opdracht te lastig is voor uw doelgroep, maak dan gebruik van foto s van uw persoonlijke kunstwerken en bespreek deze. 2. Bekijk het schilderij Avond, de rode boom (sheet 11). Bekijk dit schilderij volgens de methode Visual Thinking. Wat gebeurt er? Waaraan zie je dat? Wat zie je nog meer? Wat vind je ervan? 3. Groep 3-4: Laat de leerlingen nu volgens de methode Visual Thinking naar elkaars kunstwerken kijken. Gebruik hiervoor eerder, door de leerlingen, gemaakte schilderijen, tekeningen of kunstwerken. Geef zelf eventueel een voorbeeld dat aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen. Herkennen ze de kleuren of vormen? Ga met de leerlingen het gesprek aan. Kunnen ze hun verhaal uitleggen? Bespreek 5 werken van leerlingen. Leerlingen ervaren dat er veel over hun eigen kunstwerken te zeggen valt! 6 LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH

7 EEN BIJZONDERE STOEL De leerlingen kunnen verschillen en overeenkomsten benoemen tussen verschillende stoelen, waaronder de beroemde Rood-Blauwe stoel van Gerrit Rietveld minuten 1. Laat de leerlingen zoveel mogelijk verschillende soorten stoelen verzamelen. Wat zijn de verschillen en de overeenkomsten tussen de verschillende stoelen? Bijvoorbeeld: verschil in grootte, kleur, materiaal. Laat de leerlingen de stoelen sorteren. Bijvoorbeeld op kleur of lengte. Wat vinden de leerlingen de meest bijzondere stoel? Groep 3/4: Is het belangrijk dat een stoel mooi is? Of moet een stoel vooral lekker zitten? 4. Laat de afbeelding van de stoel van Gerrit Rietveld zien (sheet 3). Wat zijn de overeenkomsten tussen deze stoel en de stoel uit de klas? Wat zijn de verschillen? Denken de leerlingen dat deze stoel lekker zit? Licht kort toe waarom Gerrit Rietveld de stoel zo heeft gemaakt. Hij wilde een stoel maken met alleen onderdelen die echt nodig zijn. Al de andere dingen liet hij weg. Ook zie je goed dat Rietveld van licht en ruimte hield. 5. Groep 1/2: Speel samen met de leerlingen de stoelendans. Groep 3/4: Laat de leerlingen zelf een simpele stoel tekenen met zo weinig mogelijk onderdelen. Groep 3-4: Bekijk ook de andere stoel van Gerrit Rietveld (sheet 4) en benoem weer samen de verschillen en overeenkomsten. Tip! In het Centraal Museum staat deze stoel en nog 12 andere stoelen van Rietveld, waar de leerlingen echt op mogen zitten! 2. Vraag aan de leerlingen wat je allemaal nodig hebt als je een stoel wilt maken? Laat leerlingen goed kijken naar de stoelen die in de klas staan. Bespreek met de leerlingen welke onderdelen echt nodig zijn. Zitting? Rugleuning? (Kan, maar hoeft niet, zonder rugleuning heb je een kruk). Armleuningen? Poten? Kun je ook een stoel bedenken waarop je kunt zitten, die geen poten heeft? Prikkel op deze manier hun fantasie. Zo maken leerlingen in gedachten al een stoel met minimale middelen. Vertel dat er een meubelmaker in Utrecht woonde die stoelen en huizen maakte: Gerrit Rietveld. Gerrit Th. Rietveld c/o Pictoright Amsterdam Licht toe dat Rietveld zoveel mogelijk plek in zijn huis wilde hebben. Welke stoel uit deze klas zou je dan gebruiken? Waarom? Gerrit Th. Rietveld c/o Pictoright Amsterdam LESSUGGESTIES MONDRIAAN TOT DUTCH