Inhoud. Bestuurlijke samenvatting... 4

Transcriptie

1 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Rucphen

2 Inhoud Bestuurlijke samenvatting Inleiding Waarom dit beleidsplan? Wat staat er in dit plan? Hoe lang is dit plan geldig? Wie zijn er bij dit plan betrokken? Bouwstenen Leeswijzer Beleid Inleiding Rijksbeleid Provinciaal beleid Regionaal beleid Gemeentelijk beleid Watertaken Samenwerking Terugblik Inleiding Evaluatie per werkveld Verbeterpunten Nu Inleiding Afspraken Hoe ligt het er nu bij? Hoe is de financiele situatie? Vooruitblik Inleiding Lange termijn visie Ambitieniveau Keuze ambitieniveau Speerpunten komende planperiode Kansen Invulling zorgplichten Inleiding Wat willen we? Wat is de opgave? Wat gaan we doen?

3 7 Wat kost dat? Inleiding Personeel Kosten en uitgangspunten Opbrengsten Hoe financieren we dat? Bijlage 1 Begrippenlijst Bijlage 2 Zorgplichten riolering Bijlage 3 Algemene regels Bijlage 4 Waterstructuurkaart Bijlage 5 Financiële onderbouwing

4 Bestuurlijke samenvatting Inleiding Voor u ligt het Verbreed GRP Rucphen voor de planperiode De term verbreed houdt verband met de wettelijke uitbreiding van de zorgplicht riolering. Er is voor gemeente Rucphen sprake van drie zorgplichten: zorgplicht voor inzameling en transport stedelijk afvalwater (Wet Milieubeheer) zorgplicht voor afvloeiend hemelwater (Waterwet) zorgplicht voorkomen structureel nadelige gevolgen van grondwater (Waterwet). Feitelijk komt het er op neer dat de gemeente zorgdraagt voor een deugdelijke inzameling, berging, transport en/of lokale zuivering van stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater. De kans op overlast dient hierbij te worden beperkt tot maatschappelijk aanvaardbare normen. Deze taakverantwoordelijkheid geldt alleen indien de burger niet zelf op eigen terrein het hemel- en grondwater doelmatig kan verwerken. Waarom dit beleidsplan? Een gemeente is vanuit de Wet Milieubeheer verplicht om een GRP vast te laten stellen. Het huidige vgrp geldt voor de periode 2008 t/m Met het Bestuursakkoord water 2011 zetten gemeenten en waterschappen meer in op samenwerken in plaats van te werken met vergunningen en hierop te handhaven. Het vgrp is het instrument bij uitstek om als gemeente te laten zien welke koers wordt uitgezet en welke plannen/maatregelen worden genomen om te voldoen aan wettelijke verplichtingen en eigen/gezamenlijke ambities. Waar staan we? In het vgrp zijn speerpunten benoemd. In de terugblik op de voorgaande planperiode is concreet beschreven welke resultaten er zijn geboekt en zijn tevens verbeterpunten weergegeven ten aanzien van rioolbeheer, communicatie en handhaving. Wat willen we? Het huidige ambitieniveau wordt in dit vgrp gehandhaafd. Op hoofdlijnen komt dit erop neer dat bij (her)ontwikkelingen wordt ingezet op het ambitieniveau anticiperend (inspelen op nieuwe ontwikkelingen) en voor de bestaande bouw wordt gewaakt om niet terug te vallen naar het ambitieniveau reactief (pas ingrijpen bij structurele overlast). Hierbij zijn de volgende speerpunten benoemd: Kosten besparen door doelmatige investeringen en samenwerking in de afvalwaterketen. Planmatige aanpak van het rioolbeheer op basis van een rioolbeheerplan en jaarlijks op te stellen integrale operationele plannen. Verbeteringsmaatregelen in het rioolstelsel pas uitvoeren nadat met praktijkmetingen nut en noodzaak hiervan zijn aangetoond. 4

5 Wat gaan we doen en wanneer? Het rioolbeheer voor de komende planperiode zal concreet worden uitgewerkt in het rioolbeheerplan Na afronding van de heroverweging van OAS-maatregelen zal een afvalwaterakkoord worden gesloten met het waterschap. Planvorming en onderzoek worden zoveel als mogelijk opgepakt in regionaal verband. De uitvoering van werkzaamheden wordt integraal afgestemd en gecombineerd met wegbeheer en reconstructie van de openbare ruimte. Via een handhavingstraject wordt de lozing van hemelwater op drukriolering aangepakt. Wat kost dat? Per jaar geeft de gemeente Rucphen ongeveer 2,2 miljoen uit aan de rioleringszorg. De kosten bestaan grofweg voor de helft uit exploitatiekosten en voor de andere helft uit kapitaal- en rentelasten. De geraamde investeringsuitgaven bedragen voor de komende planperiode 0,5 miljoen als bijdrage aan de OAS-maatregelen en 0,15 miljoen per jaar voor afkoppelen verhard oppervlak en hydraulische verbeteringsmaatregelen. Voor het beheer van de vrijvervalriolering in de komende planperiode is in het rioolbeheerplan een bedrag aangenomen van 0,5 miljoen per jaar. Er zal jaarlijks een financiele GRP-update worden uitgevoerd. Om de rioleringszorg conform de wettelijke eisen en de ambities van de gemeente Rucphen te kunnen uitvoeren, wordt geadviseerd de rioolheffing jaarlijks te verhogen met 2% (inclusief inflatie). tarief rioolheffing woningen jaar tarief , , , , ,12 De tariefontwikkeling voor woningen is in bijgaande tabel weergegeven voor de komende planperiode. Het tarief zal jaarlijks ter vaststelling worden voorgelegd aan de gemeenteraad op basis van een financiële GRP-update. Met de voorgestelde tariefstijging blijft de rioolheffing op de korte en de lange termijn op een beheersbaar niveau. 5

6 1 Inleiding 1.1 WAAROM DIT BELEIDSPLAN? De aanleg en het beheer van de rioleringsvoorzieningen zijn gemeentelijke taken, welke hun wettelijke basis hebben in de Wet milieubeheer (Wm art ). De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen (Wet Milieubeheer, art.4.22). Volgens de nieuwe Waterwet dient elke gemeente voor 1 januari 2013 een nieuw, verbreed GRP op te stellen. 1.2 WAT STAAT ER IN DIT PLAN? Het voorliggende vgrp bevat, conform art van de Wet Milieubeheer, de volgende zaken: een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater; een overzicht van in de planperiode aan te leggen of te vervangen voorzieningen; een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen worden of zullen worden beheerd; de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen; een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 1.3 HOE LANG IS DIT PLAN GELDIG? Een vgrp is geldig voor een periode die door de gemeenteraad wordt vastgesteld. In geval van de gemeente Rucphen is dit 5 jaar. Het voorliggend vgrp geldt voor de planperiode WIE ZIJN ER BIJ DIT PLAN BETROKKEN? Conform de Wet milieubeheer is de gemeente verantwoordelijk voor het rioolbeheer. De gemeente is echter niet de enige speler in de afvalwaterketen. Waterschap Brabantse Delta is verantwoordelijk voor het water- en zuiveringsbeheer. In het kader van het gemeentelijke rioleringsplan heeft het waterschap een adviserende rol. De provincie Noord-Brabant adviseert de gemeente bij het opstellen van het rioleringsplan. De provincie heeft daarnaast een aanwijzingsbevoegdheid bij het opstellen van het vgrp. Dit verbreed GRP is tot stand gekomen in samenwerking met waterschap Brabantse Delta en de provincie Noord-Brabant. Hiermee is gewaarborgd dat de gemeentelijke plannen en maatregelen zijn afgestemd met de plannen van externe partijen. Tevens is dit verbreed GRP afgestemd op andere (beleids)plannen en het Samenwerkingsverband Water West Brabant (SWWB). Een nadere beschouwing van deze plannen is opgenomen in Hoofdstuk 2. 6

7 1.5 BOUWSTENEN In de aanloop naar het nieuwe vgrp zijn een aantal onderzoeken uitgevoerd als bouwstenen voor het beleid. In 2008 heeft de gemeente basisrioleringsplannen (BRP) laten opstellen voor de kernen Rucphen, Schijf, Sint Willebrord, Spundel en Zegge. In deze plannen zijn de hydraulische en vuiltechnische verbeteringsmaatregelen opgenomen. In 2008 is Waterschap Brabantse Delta samen met de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht een OAS-studie gestart (Optimalisatie AfvalwaterSysteem). In 2011 heeft het waterschap samen met de gemeenten Moerdijk, Steenbergen, Halderberge, Woensdrecht en Rucphen een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar alternatieve maatregelen om de resterende emissiereductie (basisinspanning conform NBW-A) kosteneffectiever in te vullen. In overleg met de OAS-partners is op bestuurlijk niveau besloten om in 2012 een heroverweging uit te voeren van OASmaatregelen en afspraken te maken over de kostenverdeling. Aansluitend worden afvalwaterakkoorden gesloten tussen de individuele gemeenten en het waterschap. In 2012 is ook een Bestuursakkoord gesloten voor de uitwerking van het projectplan werkeenheid De Baronie. Dit projectplan bevat een aantal korte- en lange termijn doelstellingen ter verhoging van de doelmatigheid in de (afval)waterketen. In 2012 is ook een rioolbeheerplan voor de planperiode opgesteld. In dit rioolbeheerplan wordt concreet weergegeven welke beheermaatregelen getroffen moeten worden met bijbehorende tijdsplanning en globale kostenraming. 1.6 LEESWIJZER Dit vgrp start met het geven van een beleidsoverzicht (hoofdstuk 2). In de daaropvolgende drie hoofdstukken drie t/m vijf wordt teruggeblikt naar de afgelopen planperiode, de actuele situatie in beeld gebracht en vooruitgeblikt richting de gewenste situatie en komende ontwikkelingen. In hoofdstuk vijf is een keuze gemaakt naar te hanteren ambitieniveau voor de verdere uitwerking van het plan. In hoofdstuk 6 staat beschreven welke wettelijke verplichtingen de gemeente moet nakomen en wat nodig is om invulling te geven aan het gekozen ambitieniveau. Hoofdstuk 7 sluit het hoofdrapport af met de benodigde middelen. De bijlagen bevatten relevante ondersteunende informatie voor het operationeel beheer, het hoofdrapport is geschreven op ambtelijk niveau. De samenvatting is geschreven voor bestuurlijk niveau. 7

8 2 Beleid 2.1 INLEIDING Dit hoofdstuk geeft een kort overzicht van het beleid op de verschillende niveaus van rijk, provincie en waterschappen en gemeente. 2.2 RIJKSBELEID Het beleid van de rijksoverheid is gericht op het op orde brengen van het watersysteem en vervolgens op orde houden. Dit betekent dat zo min mogelijk wateroverlast ontstaat en dat de waterkwaliteit voldoende is. Het huidige Bestuursakkoord Water 2011 en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vormen de pijlers van dit beleid. Het Bestuursakkoord Water is een overeenkomst tussen verschillende (overheids)partijen in de watersector om doelmatiger te werken. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. De KRW is een Europese richtlijn die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in 2015 op orde is. De wettelijke taken en bevoegdheden van het waterschap ten aanzien van de afvalwaterketen zijn: Zorgplicht voor zuivering van stedelijk afvalwater (Waterschapswet en Waterwet) Zorgplicht voor beheer regionale wateren (Waterschapswet en Waterwet) Bevoegd gezag voor lozingen van stoffen in het oppervlaktewater (Waterwet) Bevoegd gezag voor directe lozingen op de RWZI (Waterwet) Verordeningsbevoegdheid om lozing van water in oppervlaktewater kwantitatief te reguleren (Waterschapswet). Adviesrecht-orgaan en toezichthouder voor indirecte lozingen (Wm of Wabo) De lozingen worden tegenwoordig hoofdzakelijk geregeld via algemene regels (zie Bijlage 3). Uitgangspunt: de lozer mag niets doen waarvan hij kan verwachten dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het (water)milieu. Volgens het Besluit lozen buiteninrichtingen dient in het GRP een overzicht van alle lozingspunten riolering te worden opgenomen (zie bijlage 4). Volgens de huidige wetgeving gelden er voor de gemeente de volgende zorgplichten en bevoegdheden: de zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater (Wet milieubeheer). de zorgplicht voor het afvloeiende hemelwater (Waterwet). de zorgplicht ter voorkoming van structureel nadelige gevolgen van het grondwater (Waterwet). bevoegd gezag voor lozingen in rioolstelsels ('indirecte lozingen') (Wm of Wabo) bevoegd gezag voor directe lozingen in de bodem (Wm en Wbb) 8

9 Afbeelding 1 - Afvalwater, Hemelwater, Grondwater Feitelijk komt het er op neer dat stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater op een deugdelijke manier moeten worden ingezameld, geborgen, getransporteerd en/of lokaal gezuiverd. De kans op overlast dient hierbij te worden beperkt tot maatschappelijk aanvaardbare normen. Deze taakverantwoordelijkheid geldt alleen indien de burger niet zelf op eigen terrein het hemel- en grondwater doelmatig kan verwerken. Zoals het er nu naar uitziet vallen de drie zorgplichten in de toekomst onder de nieuwe Omgevingswet. Voor de wetteksten van de drie gemeentelijke zorgplichten wordt verwezen naar Bijlage PROVINCIAAL BELEID Provincie Noord-Brabant Het beleid van de provincie spitst zich voor water toe op bescherming van het diepe grondwater en het beschermen van ecologisch waardevolle gebieden. 2.4 REGIONAAL BELEID Waterschap Brabantse Delta Het beleid van waterschap Brabantse Delta is gericht op het beperken van directe niet gebufferde hemelwaterlozingen en ongezuiverde lozingen op het oppervlaktewater. Dit wordt geregeld via de Waterwet op basis waarvan een watervergunning moet worden aangevraagd. Hierbij hanteert het waterschap o.a. hydraulische randvoorwaarden op grond van de Wet op de Keur. Kern van het beleid is dat nieuwbouwinitiatieven niet mogen leiden tot een versnelde afvoer op het oppervlaktewater-systeem opdat er hydrologisch neutraal gebouwd wordt. Het effect van de toename van het afvoerend verhard oppervlak moet daarom zoveel mogelijk worden gecompenseerd via infiltratie- en/of retentievoorzieningen. De voorkeursvolgorde voor het omgaan met hemelwater is 'vasthouden, bergen, afvoeren'. Voor de regulering van hemelwaterlozingen volgt het hemelwaterbeleid van waterschap Brabantse Delta de Algemene regels. Bij voorkeur dient het hemelwater van schone oppervlakken gescheiden van het vuilwater te worden afgevoerd. Het gebruik van milieuvriendelijke niet uitlogende bouwmaterialen is sterk gewenst voor daken, goten en overige regenwatervoorzieningen en wegverhardingen. De voorkeursvolgorde voor het omgaan met hemelwater is 'schoonhouden, scheiden en zuiveren'. Met betrekking tot de lozing van overstortwater vanuit gemengde rioolstelsels trekken waterschap en gemeente samen op. Voor wat betreft het transport en zuivering van afvalwater is het beleid gericht op een doelmatige werking van de afvalwaterketen. Een doelmatig beheer van de afvalwaterketen zorgt er niet alleen voor dat de taken worden 9

10 uitgevoerd tegen de laagste maatschappelijk kosten, maar draagt tevens bij aan het verbeteren van de kwaliteit en beheersen van de kwantiteit van oppervlaktewater. Hierbij wordt (conform het Bestuursakkoord Water 2011 ) het traditioneel normatief gedreven beleid losgelaten en meer gestuurd op het oplossen van vraagstukken op basis van nieuwe kennis en inzicht in de lokale situatie onder gezamenlijke verantwoordelijkheid. Om te komen tot minder meerkosten mogen bestaande afspraken in het kader van de heroverweging NBW 2011 worden heroverwogen. De basis voor deze heroverweging wordt gevormd door de oorspronkelijke basisinspanning (conform basisrioleringsplan en basiszuiveringsplan), de daaropvolgende Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem (OAS) en de waterkwaliteitsbenadering conform het NBW-actueel. De maatregelen die gemeente en waterschap na heroverweging nemen om de emissie vanuit de afvalwaterketen naar het oppervlaktewater te beperken worden vastgelegd in een Afvalwaterakkoord. Dit akkoord bevat ook afspraken over de kostenverdeling, overnamepunten, afnamehoeveelheden, uitwisseling van gegevens, elkaar informeren bij onderhoud/calamiteiten enzovoort. 2.5 GEMEENTELIJK BELEID Het gemeentelijk beleid voor riolering is vastgelegd in dit Gemeentelijk Rioleringsplan. Voor riolering relevant beleid vanuit andere werkvelden is gedurende het proces van opstellen van het vgrp intern afgestemd. Met het ingezette beleid voor scheiding van waterstromen en directe lozing van hemelwater in de bodem of op oppervlaktewater is het van belang om op deze afgekoppelde oppervlakken blijvend geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen toe te passen. 2.6 WATERTAKEN Het Bestuursakkoord Water en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) leiden via wet- en regelgeving tot een aantal watertaken. Deze kunnen worden onderverdeeld in de volgende thema s: Droge voeten: het voorkomen van wateroverlast in bebouwd/agrarisch gebied en een deel van de kwetsbare natuurgebieden Voldoende water: het zorgen voor het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime in zowel bebouwd, landbouw- als natuurgebieden Natuurlijk water: het afstemmen van de inrichting en het beheer van het oppervlaktewatersysteem op het halen van de ecologische doelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water Schoon water: het zorgen voor een zodanig goede kwaliteit van grond- en oppervlaktewater dat deze geen belemmering vormen voor het behalen van de doelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water Schone waterbodem: Het voorkomen dat waterbodems problemen opleveren voor de realisatie van de andere waterthema s. Mooi water: Mooi water gaat vooral over beleving, over plezier tijdens het zwemmen in, varen op, wandelen of fietsen langs het water. Gemeente Rucphen en waterschap Brabantse Delta staan samen aan de lat om de watertaken vorm te geven en uit te voeren. De wettelijke zorgplichten vormen hierbij de basis, waarbij de ambities van het waterschap en gemeente het gewenste tempo en kwaliteitsniveau bepalen. 10

11 2.7 SAMENWERKING Volgens artikel 3.8 van de Waterwet dragen waterschappen en gemeenten zorg voor de met het oog op een doelmatig en samenhangend waterbeheer benodigde afstemming van taken en bevoegdheden waaronder het zelfstandige beheer van inname, inzameling en zuivering van afvalwater. Gemeente Rucphen maakt onderdeel uit van waterkring De Baronie en het Samenwerkingsverband Water West Brabant (SWWB). Door waterkring De Baronie is een projectplan vastgesteld dat tien plannen van aanpak bevat die in 2012 en 2013 worden uitgewerkt. Kostenbesparing, kwaliteitswinst en kennisuitwisseling staan hierbij centraal. waterkring De Baronie 11

12 Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanRucphen Terugblik 3.1 INLEIDING In GRP zijn de volgende speerpunten benoemd: Het aanpakken van locaties waar bij zware neerslag wateroverlast optreed. Het verbeteren van het inzicht in de toestand van de riolering. Het verbeteren van het inzicht in het functioneren van de riolering. Het rioleringsbeleid afstemmen op de nieuwe landelijke en Europese wetgeving. In dit hoofdstuk blikken we per werkveld terug op de afgelopen planperiode. Daarnaast wordt weergegeven welke projecten zijn uitgevoerd. Ook worden de geraamde kosten vergeleken met de werkelijke kosten en worden de verschillen toegelicht. Verder worden juridische zaken, communicatie en samenwerking toegelicht. De terugblik levert een aantal verbeterpunten op voor de komende planperiode. 3.2 EVALUATIE PER WERKVELD Aanpak wateroverlast Bij het aanpakken van locaties waar bij zware neerslag wateroverlast optreedt is in de periode ingezet op realisatie van een robuuster watersysteem, afkoppelen van regenwater en het aanpakken van knelpunten in de riolering. Robuuster watersysteem In samenwerking met waterschap Brabantse Delta is onderzoek uitgevoerd naar de interactie tussen de riolering en het ontvangend watersysteem. Hierbij zijn knelpunten geconstateerd. Daar waar het oppervlaktewatersysteem onvoldoende robuust is, heeft waterschap Brabantse Delta een opgave. Over de uitvoering van maatregelen zijn bestuurlijke afspraken gemaakt. Het waterschap zal in 2013 het project waterberging Luienhoek uitvoeren. De vergroting van de duiker onder de Vosdonkseweg is gecombineerd met de aanleg van de rotonde Vosdonkseweg/Luienhoeksestraat. De gemeente heeft de retentievijver aan de Beatrixweg uitgediept en retenties aangelegd in de Irenestraat en de Bernhardstraat. Ook zijn met het waterschap afspraken gemaakt over beheer van watergangen direct achter de riooloverstorten, om te voorkomen dat achterstallig onderhoud een goede werking van de riooloverstorten zal belemmeren. waterberging Luienhoek fase 1 12

13 Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanRucphen retentie Irenestraat na regenbui (4 oktober 2012) Afkoppelen regenwater Bij de aanleg van riolering en stedelijk water is gestreefd naar het scheiden van waterstromen en bufferen van piekafvoeren. Zo is ter plaatse van De Binnentuin op industrieterrein Nijverhei een verbeterd gescheiden rioleringssysteem aangelegd waarmee regenwater geloosd wordt op het oppervlaktewater. Om de piekbelasting op het oppervlaktewater te verminderen zijn wadi s en een retentievijvers aangelegd. Voor projectontwikkelaars is een programma van eisen opgesteld. Hierin zijn de randvoorwaarden voor riolering en water vastgelegd. Op veel locaties is bij rioolvervanging een apart regenwaterriool bijgelegd waardoor regenwater is afgekoppeld. Hierdoor wordt het vuilwaterriool ontlast waardoor wateroverlast wordt gereduceerd. Gescheiden rioolstelsels zijn duurzaam omdat regenwater niet langer naar de rioolwaterzuiveringinstallatie van het waterschap wordt verpompt. Afkoppelen is niet altijd kosteneffectief. Daarom wordt vooraf een kosten/baten-analyse gemaakt en wordt de uitvoering zoveel mogelijk gecombineerd met rioolvervanging en wegbeheer. In de periode zijn regenwaterriolen aangelegd in Emmastraat, Irenestraat te St. Willebrord, Jacob van Lennepstraat en Onze Lieve Vrouwestraat te Zegge, St. Antoniusstraat te Schijf en van Marxhemstraat en Oranje Nassaustraat te Rucphen. plaatsing overstortput regenwaterriool Irenestraat (maart 2012) 13

14 Aanpak knelpunten in riolering Om wateroverlast en de vuilemissie vanuit de riolering op het oppervlaktewater te reduceren is de afgelopen planperiode ter plaatse van de Emmastraat in Sint Willebrord een bergbezinkvoorziening gerealiseerd in bergbezinkriool Emmastraat Ter verbetering van de afvoercapaciteit is in de Irenestraat een overstortleiding aangelegd. De externe overstortlocatie is verplaatst naar de Beatrixweg waarbij de ontvangende watergang is verbreed en retentie is aangelegd. De structurele wateroverlast ter plaatse van de Emmastraat is door het treffen van de verbeteringsmaatregelen gereduceerd. Aanleg overstortleiding Irenestraat/Beatrixweg 14

15 Verbeteren inzicht in de toestand van de riolering Er is een inhaalslag uitgevoerd op het gebied van visuele inspectie van riolering. De inspectiegegevens zijn verwerkt in het gemeentelijk rioolbeheersysteem. Op basis van de beheerdata wordt het rioolbeheerplan opgesteld. In dit beheerplan zal de actuele toestand van de riolering beschreven worden en zullen onderhoudsstrategieën met bijbehorende kosten en planning opgenomen worden. beeld van visuele inspectie Het actueel houden van het rioolbeheersysteem door middel van het verwerken van revisie en inspectieresultaten is cruciaal voor de betrouwbaarheid van het rioolbeheerplan. Gebleken is dat de beheerdata fouten bevat. Daarom is recent externe expertise ingehuurd om de beheerdata te controleren en te corrigeren. Pas als de beheerdata op orde is kan het rioolbeheerplan worden opgesteld. Ook hiervoor zal externe expertise ingehuurd worden. Omdat het rioolbeheerplan nog niet gereed is, zijn de kosten voor rioolbeheer in dit GRP aangenomen. De input uit het rioolbeheerplan zal gebruikt worden bij de jaarlijkse financiële update van het GRP. Verbeteren van inzicht in functioneren van de riolering In het verleden is de vergroting van riolen en aanleg van bergbezinkvoorzieningen gebaseerd op theoretische berekeningen. Inmiddels weten we dat het functioneren van de riolering in de praktijk kan afwijken van de theorie. Uit het oogpunt van doelmatigheid is daarom ingezet op praktijkonderzoek naar het functioneren van de riolering. In 2011 is de studie datavalidatie en analyse rioolstelsels St. Willebrord/Sprundel afgerond. Bij deze studie is de data geanalyseerd van geautomatiseerde systemen waarmee het functioneren van rioolgemalen en bergbezinkbassins wordt gemonitord. Op basis van aanbevelingen zijn meetlocaties ingericht waarmee gericht aanvullende meetdata wordt verzameld. Rucphen neemt daarnaast deel aan het regionale SWWB-project meten en monitoren, waarbij wordt samengewerkt met het waterschap Brabantse Delta en andere gemeenten. 15

16 Het rioleringsbeleid afstemmen op de nieuwe landelijke en Europese wetgeving De basisrioleringsplannen (BRP s) zijn in 2008 geactualiseerd. Hierbij is de basisinspanning als randvoorwaarde aangehouden. De BRP s zijn gebruikt als input voor de Optimalisatiestudie AfvalwaterSysteem (OAS) van het gebied rioolwaterzuivering Bath. Deze studie is in 2012 afgerond, waarna in het kader van gewijzigd beleid (Nationaal Bestuursakkoord Water) een heroverweging wordt uitgevoerd. Op bestuurlijk niveau is overeengekomen dat deze heroverweging in 2012 wordt afgerond. Op dat moment zal ook de kostenverdeling tussen de partijen worden bepaald. De bijdrage van Rucphen aan de OAS-maatregelen is geraamd op 0,5 miljoen. In het kader van de gemeentelijke grondwaterzorgplicht is in 2011 een grondwatermeetnet gerealiseerd door gemeente Rucphen. Er zijn in alle dorpskernen peilbuizen geplaatst waarmee de grondwaterstand dagelijks wordt gemonitord. afdekking peilbuis grondwatermeetnet Rucphen P o Uitgevoerde projecten In de Kaaistraat, Rucphensestraat, Voreneindseweg, Sint Janstraat, Sprundelseweg/Rucphensebaan en Hoeksestraat is het bestaande gemengde riool vervangen door een nieuw gemengd riool. De rioolgemalen Onze Lieve Vrouwestraat, Irenestraat, Bremstraat, Noorderstraat en Mussendonk zijn vervangen waarbij tevens de gemaalcapaciteit is vergroot. riool na relining In Spechtendonk, Eksterdonk, Willem Alexanderstraat, Leeuwerikstraat en Kanariestraat is gekozen voor het relinen van het bestaande riool. De bestaande riolering blijft hierbij liggen en is voorzien van een binnenwand van kunststof. Deze methode wordt toegepast wanneer het riool vervangen moet worden en de weg nog in goede staat verkeerd. Relinen is goedkoper dan traditionele rioolvervanging. Bijkomend voordeel is dat er nauwelijks overlast is voor omwonenden. Relining heeft als nadeel dat de buisdiameter afneemt. 16

17 Vergelijking geraamde en werkelijke kosten In het GRP zijn de kosten voor geraamd. In onderstaande tabel zijn deze kosten vergeleken met de werkelijke kosten. De werkelijke kosten over 2012 zijn berekend tot en met 1 oktober 2012; dus exclusief de kosten van het 4 e kwartaal. kosten planperiode (* 1000,-) investeringen geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk vervangingsmaatregelen milieumaatregelen onderzoeken exploitatie totaal exploitatie regulier kapitaallasten (afschrijving) kapiltaallasten (rente) btw-compensatie totaal In het GRP zijn de kosten van vervangingsmaatregelen geraamd op basis van theoretische levensduur. Er is toen dus niet vooraf nagegaan of de uitvoering van deze maatregelen echt noodzakelijk was. In de praktijk wordt echter pas tot vervanging overgegaan wanneer de noodzaak hiertoe is aangetoond middels visuele inspectie. Omdat er een inhaalslag is uitgevoerd op het gebied van visuele inspectie en het actualiseren van het beheersysteem, is de noodzaak tot rioolvervanging in de loop van de planperiode pas duidelijk geworden. De ramingen uit het GRP waren gebaseerd op traditionele vervanging van riolering, terwijl er in de Spechtendonk, Eksterdonk, Willem Alexanderstraat en de Leeuwerikstraat is gekozen voor het relinen van het bestaande riool waarmee kosten zijn bespaard. Omdat de planning van vervangingsmaatregelen is gebaseerd op theoretische levensduur van riolering, is de planning van GRP niet integraal afgestemd op de andere disciplines in de openbare ruimte. Groenbeheer en met name wegbeheer en reconstructies hebben in de praktijk invloed op de planning van vervangingsinvesteringen. Mede daardoor zijn er minder vervangingsmaatregelen gerealiseerd dan was voorzien, waardoor er dus ook minder kosten zijn gemaakt. Omdat het GRP door de gemeenteraad is vastgesteld op 11 september 2008, en de kredieten voor investeringen toen feitelijk pas beschikbaar zijn gesteld, zijn de investeringen in dat jaar voor een groot deel betaald met middelen uit het GRP Bovenstaande tabel geeft daarom een vertekend beeld ten aanzien van de werkelijke kosten in De kosten van uitgevoerde milieumaatregelen, afkoppelprojecten en aanleg retentie, zijn deels gedekt door ,- KRW-synergiesubsidie die in 2009 is toegekend door SenterNovem in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. 17

18 De kosten van afkoppelen waren voor geschat op ,- per jaar. Deze raming was niet gebaseerd op concrete projecten, omdat zowel de basisrioleringsplannen als optimalisatiestudie afvalwatersysteem (OAS)-Bath tijdens het opstellen van het GRP nog niet uitgevoerd waren. Doordat de OAS-studie langer heeft geduurd dan was voorzien en de normatieve kaders door het Bestuurakkoord Water 2011 zijn verruimd (wat heeft geleid tot heroverweging van maatregelen) zijn de OAS-maatregelen nog niet uitgevoerd. Onderzoek is in het GRP gesplitst in grote onderzoeken en extra onderzoeksinspanningen. Onder grote onderzoeken werd verstaan het actualiseren van basisrioleringsplannen, onderzoek Emmastraat en bijdrage OAS. De basisrioleringsplannen en onderzoek Emmastraat zijn binnen budget gerealiseerd. De onderzoekbijdrage voor OAS-Bath is lager uitgevallen dan was geraamd. Voor extra onderzoeksinspanningen was ,- beschikbaar. Hiervan zal eind 2012 ongeveer de helft zijn benut. Dit is onder andere veroorzaakt doordat er, conform het hoofdlijnenakkoord 2010, minder is uitbesteed dan was voorzien. Deze keuze heeft echter tot gevolg gehad dat nog niet alle onderzoeken zijn afgerond, omdat de doorlooptijd hierdoor is toegenomen. Jaarlijks is een financiële update van het GRP gemaakt op basis van de werkelijke kosten en een geactualiseerde prognose. Op basis van de geactualiseerde cijfers is jaarlijks aan de gemeenteraad voorgesteld om de rioolheffing vast te stellen. In onderstaande tabel is het tarief voor woningen weergegeven van 2008 tot en met jaar rioolheffing woningen Door nieuwe wetgeving is in 2010 is het rioolrecht ,10 190,84 gewijzigd in de rioolheffing. Omdat de rioolheffing het karakter van een bestemmingsheffing heeft, kunnen alle kosten worden verhaald van maatregelen die de gemeente ,02 noodzakelijk acht voor uitvoering van de zorgplichten ten ,07 aanzien van riolering, regenwater en grondwater ,50 Gemeente Rucphen past sinds 2010 tariefdifferentiatie toe met betrekking tot woningen versus niet-woningen. Het tarief van niet-woningen wordt bepaald op basis van de woz-waarde van het pand. Hierdoor is de rioolheffing voor woningen in 2010 iets afgenomen. Juridische zaken Ten tijde van hevige of langdurige neerslag komt het voor dat de drukriolering overbelast raakt. Dit komt door de lozing van regenwater waarvoor het systeem niet is bedoeld. Er is praktijkonderzoek uitgevoerd door middel van nevelinspectie. Eigenaren van panden die regenwater op drukriolering lozen zijn hiervan op de hoogte gebracht en gemeente Rucphen heeft hen schriftelijk verzocht om het regenwater af te koppelen. Niet alle eigenaren hebben hieraan gevolg gegeven, waardoor handhavend zal worden opgetreden. a 18

19 Communicatie Er is jaarlijks 5.000,- beschikbaar voor educatie basisscholen op het gebied van water en riolering. In 2009 is er een lesprogramma voor de basisscholen gemaakt en is er in aansluiting hierop een activiteitendag georganiseerd. Een kist met educatieve spullen is ter beschikking gesteld aan de Professor Gielen Stichting. watereducatie 2009 In 2010 is er een interactieve tentoonstelling over riolering georganiseerd die twee weken in de bibliotheek was opgesteld. Deze tentoonstelling werd bezocht door de groepen 7 en 8 van alle basisscholen in gemeente Rucphen. In 2011 en 2012 is er geen invulling gegeven aan deze jaarlijkse watereducatie voor basisscholen. 19

20 Voorafgaand aan de uitvoering van rioolwerkzaamheden wordt aandacht besteed aan de communicatie met omwonenden en belanghebbenden. Daarnaast zijn in 2010 (tegelijk met de afvalkalender) huis aan huis informatiefolders verstrekt over goed rioolgebruik. Rucphen heeft hiermee aangesloten bij een landelijke campagne Nederland leeft met water die tot doel had om mensen bewuster te maken van het lozingsgedrag. Dit ter voorkomen van storingen, verstoppingen en problemen bij de zuivering van rioolwater. In 2012 is op dezelfde wijze gecommuniceerd over de inzameling van vloeibaar vet, om te voorkomen dat het riool hiermee wordt belast. Samenwerking Rucphen neemt deel aan regionale waterkring De Baronie en werkt in dit verband samen met waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle Nassau, Breda, Etten-Leur en Zundert. Met deze samenwerking wordt invulling gegeven aan het Bestuursakkoord Water. De samenwerking heeft als doel om kosten te besparen en kennisuitwisseling te bevorderen. In 2011 is gezamenlijk een projectplan opgesteld, dat in 2012 bestuurlijk is vastgesteld. De uitvoering van dit projectplan is gestart in VERBETERPUNTEN Het verbeteren van het inzicht in de toestand van de riolering was een speerpunt van het GRP Het is niet gelukt om het inzicht in de toestand van de riolering middels een rioolbeheerplan te presenteren omdat de data uit het rioolbeheersysteem fouten bevat. Het actueel houden van het rioolbeheersysteem door middel van het verwerken van revisie en inspectieresultaten is cruciaal voor de betrouwbaarheid van het rioolbeheerplan en is daarom een verbeterpunt. Pas als de beheerdata op orde is kan het rioolbeheerplan worden opgesteld, waarmee een planmatige aanpak kan worden ingezet. De input uit het rioolbeheerplan zal gebruikt worden bij de jaarlijkse financiële update van het GRP, zodat de prognose van kosten niet langer wordt gebaseerd op aannamen maar op visuele inspecties. In 2011 en 2012 is er geen invulling gegeven aan het jaarlijkse educatieproject voor basisscholen. Er zijn ideeën om vanaf 2013 weer invulling te gaan geven aan watereducatie basisscholen. Door onderzoek is gebleken dat diverse panden in het buitengebied overlast veroorzaken vanwege de lozing van regenwater op drukriolering. Er heeft echter nog geen handhaving plaatsgevonden, maar hiervoor worden al wel de (juridische) voorbereidingen getroffen. 20