Product-info champignon Kwantitatieve analyse van de productie, handel en consumptie van champignon

Transcriptie

1 Product-info champignon Kwantitatieve analyse van de productie, handel en consumptie van champignon PT Juli 2010 Wilco van den Berg / Rochelle Schutter Productschap Tuinbouw, Markt & Innovatie

2

3 Product-info champignon Auteur Wilco van den Berg / Rochelle Schutter Functie Projectleider Marktonderzoek Groenten en Fruit/ Marktanalist Telefoon / w.vandenberg@tuinbouw.nl/ r.schutter@tuinbouw.nl Productschap Tuinbouw, Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon info@tuinbouw.nl internet Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder toestemming van de uitgever of auteur. 1

4 2 Productschap Tuinbouw

5 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding 9 2 Nederland Kerncijfers Export van Nederlandse verse champignons Import Consumptie paddenstoelen Consumentenonderzoek Nederland 21 3 Productie en uitvoer EU landen EU-productie champignons Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU 26 4 Duitsland 27 5 Verenigd Koninkrijk 30 6 Frankrijk 33 7 België 35 8 Polen 37 9 Rusland China Overige landen Ierland Hongarije Verenigde Staten 44 3 Productschap Tuinbouw 3

6 4 Productschap Tuinbouw

7 Samenvatting Driekwart van de Nederlandse huishoudens koopt verse champignons. Binnen de groep huishoudens met kinderen en een bovengemiddeld inkomen zijn de meeste kopers te vinden. Er valt nog terrein te winnen bij gepensioneerden met een beperkt inkomen en alleenstaanden (40-65 jr). Van beide type huishoudens koopt een derde nooit verse champignons. Steeds minder Nederlandse huishoudens kopen champignonconserven. Slechts 15 procent kocht in 2009 champignonconserven. Dit blijkt uit onderzoek van het Productschap Tuinbouw. Geen toe- of afname aankoop vers Een huishouden in Nederland kocht 2,5 kilo verse paddenstoelen in 2009, waarvan 2,2 kilo witte champignons. De aankoop van witte champignon is in de afgelopen 10 jaar redelijk stabiel geweest; ook in 1999 kocht een huishouden gemiddeld 2,2 kilo. Ruim een derde van de supermarktomzet van champignons komt voor rekening van Albert Heijn. Hierna volgt inkoopcombinatie Superunie en C1000. De champignonverkopen stegen in 2009 procentueel het meest bij Aldi en Lidl. De verkoop bij C1000 en Super de Boer daalde licht, terwijl zowel AH als Superunie een stijging noteerde vergeleken met Interesse in champignonconserven daalt De gemiddelde aankoop van champignonconserven daalde van 0,4 kilo in 2005 naar 0,26 kilo in De kiloprijs steeg in deze periode van ;,77 naar 2,69. De supermarktomzet van champignonconserven is in Nederland acht keer lager dan de omzet van verse witte champignon. Aldi is met een aandeel van 40 procent in Nederland de belangrijkste formule voor de verkoop van champignonconserven. De omzet bij deze formule daalde echter wel met 10 procent ten opzichte van De conservenomzet bij Albert Heijn en Lidl zit in de lift. Andere eetmomenten claimen Uit consumentenonderzoek in Nederland komt naar voren dat er diverse kansen zijn voor paddenstoelen. De paddenstoel speelt geen centrale rol in de keuken. De aankoop vindt veelal op basis van routine plaats en de smaak is zeer neutraal. Verder staat de Nederlandse consument open voor nieuw ideeën en heeft behoefte aan nieuwe kennis en inspiratie. Probeer bijvoorbeeld de gebruiker te verleiden om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten door onder meer een inspirerende verpakking met bereidingswijzen. Hierbij kan gedacht worden aan variatie in gebruik en toepassing. Een idee is om met nieuwe verpakkingen andere gebruiksmomenten te claimen. Denk hierbij aan de borrel en het gezonde lekkere tussendoortje. Ook het toevoegen van smaak door onder meer smaakvarianten/marinades kan een kans zijn om de consumptie van paddenstoelen te laten stijgen. Minder teeltbedrijven In Nederland zijn 191 bedrijven bezig met de teelt van champignons. Ten opzichte van 2000 zijn dat 324 bedrijven minder, ofwel een inkrimping van bijna tweederde. Er zijn vooral veel kleine teeltbedrijven gestopt. In 2000 waren er 429 bedrijven met een oppervlak kleiner dan m2, terwijl het in 2009 om 128 bedrijven ging. 13 procent van het aantal bedrijven, de categorie m2 en groter, vertegenwoordigt 61 procent van het totale oppervlak. Dit wil zeggen dat er relatief veel kleine bedrijven zijn die nog geen 40 procent van het totale areaal in beslag nemen. Twintig procent van de bedrijven teelde in 2009 champignons voor de verwerkende industrie. Productschap Tuinbouw 5

8 Productie en uitvoer gedaald In 2009 bedroeg de Nederlandse productie van champignons 230 miljoen kilo. De productie voor de verwerkende industrie daalde ten opzichte van 2008 met bijna 15 procent naar 140 miljoen kilo. Voor de versmarkt kwam de productie uit op 90 miljoen kilo, wat neerkwam op een lichte daling. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste afzetmarkt voor Nederlandse verse champignons. Wel was er in 2009 sprake van een daling van de export naar het VK. In 2009 is 41 procent van de uitvoer in het VK afgezet. 26 procent van de uitvoer ging naar Duitsland en 22 procent naar Frankrijk. Vanuit Frankrijk is er in de afgelopen jaren een grotere belangstelling voor de Nederlandse verse champignon te zien. De uitvoer naar landen buiten het VK, Duitsland en Frankrijk is klein. Het gaat om 10 procent van de totale export met de nadruk op Noorwegen, België en Zweden. Engelsen kopen drie keer zoveel verse champignon als Duitsers In Duitsland behaalt de verse champignon van Nederlandse bodem een aandeel van 33 procent in de totale import. Polen is de belangrijkste leverancier van verse champignons in Duitsland. Verreweg het grootste deel van de import van champignonconserven is afkomstig uit Nederland. Op afstand volgt import uit China en Frankrijk. Bij de Duitse consumptie spelen champignonconserven een belangrijkere rol dan de verse champignon. Iets minder dan de helft van de Duitse huishoudens koopt nooit verse champignon. Sinds 2003 is de aankoop redelijk stabiel rond 1 kilo per huishouden. Van de Engelse import van verse champignons is 30 procent van Nederlandse herkomst. Het grootste deel van de import betreft Ierse champignons. Een huishouden in het VK kocht in ,7 kilo verse paddenstoelen. Dit is duidelijk meer dan de 2,5 kilo per huishouden in Nederland en de 1,2 kilo in Duitsland. 6 Productschap Tuinbouw

9 Productschap Tuinbouw 7

10

11 1 Inleiding In deze Product-Info staat marktinformatie rondom de champignon centraal. In hoofdstuk 2 draait het om de Nederlandse afzetmarkt. Het betreft dan vooral gegevens over productie, areaal, export naar de belangrijkste bestemmingen, invoer en huishoudelijke aankoop in Nederland. In hoofdstuk 3 wordt een overzicht gegeven van de productie, import en export van champignons in de Europese Unie. Door de opkomst van vooral Polen als productieland van champignons zijn er in de afgelopen jaren een aantal verschuivingen in Europa te zien. In hoofdstuk 4 tot en met 11 komen de ontwikkelingen in de belangrijkste productie- en afzetlanden aan bod. Per land is een tabel weergegeven met productie, import, export en consumptie. Het gaat dan over zowel champignons voor de versmarkt als voor de conservenmarkt. De export- en importcijfers hebben veelal als bron Eurostat. Productiecijfers worden door ieder land afzonderlijk vastgesteld en verzameld door de GEPC (Groupement Européen des Producteurs de Champignon). Dit is de overkoepelende organisatie van Europese champignontelersverenigingen. Cijfers over de consumentenmarkt zijn vooral afkomstig van GfK, Nielsen en Kantar Worldpanel (UK). Marktonderzoeksbureau GfK en Kantar registreert de aankopen vanuit de consument en Nielsen houdt de supermarktverkoop bij. Productschap Tuinbouw 9

12 10 Productschap Tuinbouw

13 2 Nederland 2.1 Kerncijfers Tabel Kerncijfers champignon in Nederland Bron : PT Eenheid V Teeltoppervlakte m Bedrijven aantal Handelsproductie ton * w.v. industrie ton * verse markt ton Productiewaarde 1) miljoen Output champ. miljoen lit conserven Export vers ton )Telerswaarde van paddenstoelen totaal V=Voorlopig In 2009 is 230 miljoen kilo champignons geproduceerd door 193 bedrijven. De productie voor de verwerkende industrie daalde ten opzichte van 2008 met bijna 15 procent naar 140 miljoen kilo. Voor de versmarkt bedroeg de productie 90 miljoen kilo wat neerkwam op een daling van 2 procent. Tabel Areaal x 1.000m2 versmarkt (handmatig) en industrie (machinaal) Bron : CBS / PT V Totaal Areaal waarvan : handmatige oogst machinale oogst V=Voorlopig Het oppervlak met champignons bedroeg bijna 76 hectare. Het ging hierbij om 39 hectare voor de versmarkt en 37 hectare productie voor de verwerkende industrie. Tabel Aantal bedrijven versmarkt (handmatig) en industrie (machinaal) Bron : CBS/ PT V Totaal aantal Bedrijven waarvan : handmatige oogst machinale oogst V=Voorlopig In Nederland stonden in 2009 door het CBS 40 bedrijven geregistreerd met productie van champignons voor de verwerkende industrie. 156 bedrijven produceerden in 2009 champignons voor de versmarkt. Productschap Tuinbouw 11

14 300 Verdeling Nederlandse champignons naar industrie en versmarkt, x ton Verse markt Industrie V V=voorlopig Na een stijging van de Nederlandse champignonproductie in 2007 en 2008 is de productie in 2009 gedaald. Vooral de productie voor de verwerkende industrie viel terug. Tabel Aantal bedrijven naar grootte met bijbehorend areaal champignons Aantal tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha bedrijven Bijbehorend areaal in hectare Areaal tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha Van 1995 tot en met 2009 is het aantal bedrijven met bijna 75 procent afgenomen, terwijl het areaal in deze periode met 30 procent terugviel. Er zijn vooral veel kleine teeltbedrijven gestopt met het telen van champignons. In 1995 waren er 615 bedrijven met een oppervlak tot 0,25 hectare, terwijl het in 2009 om 128 bedrijven ging. Het aantal bedrijven groter dan 0,75 hectare bedroeg 14 in 1995 tegen 26 in Productschap Tuinbouw

15 Aantal bedrijven naar grootte Naar grootte met bijbehorend areaal 20% 13% 39% 27% tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha 61% 3% 15% 21% tot 0,1 ha 0,1 tot 0,25 ha 0,25 tot 0,75 ha > 0,75 ha 13 procent van het aantal bedrijven in de categorie 0,75 ha en groter vertegenwoordigt 61 procent van het totale oppervlak. 2.2 Export van Nederlandse verse champignons Tabel Export van Nederlandse champignons naar bestemming, x kilo Bron: KCB/PT TOTAAL Waarvan naar: Ver.Koninkrijk Duitsland Frankrijk Noorwegen België/Luxemburg Zweden Ov.Midden Oosten Denemarken Finland Zwitserland Griekenland Overig De uitvoer van Nederlandse champignons is in de afgelopen jaren gedaald. In 2005 is nog bijna 83 miljoen kilo verse Nederlandse champignons uitgevoerd, terwijl in 2009 de uitvoer 68 miljoen kilo bedroeg. Het Verenigd Koninkrijk is de belangrijkste afzetmarkt voor Nederlandse champignon. Wel was in 2009 sprake van een daling ten opzichte van het jaar ervoor. In 2009 was 41 procent van de uitvoer op het Verenigd Koninkrijk gericht. 26 procent ging naar Duitsland, terwijl 22 procent in Frankrijk is afgezet. De export naar landen buiten het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk is klein. Het gaat om 10 procent van de totale export met de nadruk op Noorwegen, België en Zweden. Productschap Tuinbouw 13

16 Export Nederlandse verse champignon naar belangrijke landen in 2000 en 2009 (x kg) Duitsland Ver.Koninkrijk Frankrijk Zweden België/Luxemburg In 2000 was Duitsland voor de Nederlandse champignon de belangrijkste afzetmarkt, maar een aantal jaren geleden is deze rol overgenomen door het Verenigd Koninkrijk. In de periode van 2000 tot 2009 is de export van Nederlandse champignons naar Duitsland met bijna 40 procent afgenomen, terwijl de uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk met 8 procent steeg. Uitvoer van verse champignon naar de belangrijkste landen in 2009 in % 3% 8% 22% 41% Ver.Koninkrijk Duitsland Frankrijk Noorwegen Overig 26% 14 Productschap Tuinbouw

17 Tabel Uitvoer van champignonconserven uit Nederland, x Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan naar: Duitsland Frankrijk Griekenland Ver.Koninkrijk Italië België Denemarken Zweden Israël VS van Amerika Saoedi-Arabië Tsjechië Finland Kroatië Roemenië Oostenrijk Hongarije Zwitserland Spanje Cyprus (Grieks deel) Portugal Overige landen In 2::9 steeg de export van champignonconserven naar 233 miljoen, maar in 2::8 daalde de exportwaarde naar ;72 miljoen. Vooral was er in 2008 een goede Duitse vraag naar champignonconserven. Na Duitsland worden de meeste Nederlandse champignonconserven afgezet in Frankrijk. In de afgelopen jaren steeg de uitvoer naar Frankrijk. Hierna volgt Griekenland als exportmarkt voor Nederlandse champignonconserven. 2.3 Import Tabel Invoer *) van verse champignons in Nederland naar land van herkomst, x kilo Bron : Eurostat/PT Totaal Polen België Duitsland Overige landen *)Export vanuit EU-landen naar Nederland De invoer van verse champignons in Nederland is in de afgelopen jaren gedaald. In 2009 ging het om een invoer van 27 miljoen kilo, terwijl de import in miljoen kilo bedroeg. Het grootste deel van de import wordt doorgevoerd. Vooral de doorvoer naar Engeland is gedaald. 55 procent van de import van bestaat uit Poolse champignons, gevolgd door Belgische met een aandeel van 37 procent in Productschap Tuinbouw 15

18 2.4 Consumptie paddenstoelen Tabel Huishoudelijke aankoop van verse champignons in Nederland Bron : GfK/PT % kopende HH Volume in kg per HH 2,17 2,21 2,34 2,34 2,20 2,12 2,20 Gem. Prijs per kg 3,21 3,43 3,14 3,25 3,37 3,57 3,51 Besteding per HH 6,99 7,56 7,34 7,61 7,41 7,38 7,72 HH=Huishouden Het percentage huishoudens in Nederland dat verse champignons koopt is in de afgelopen drie jaar gestegen van 73 naar 75 procent. Het gekochte volume per huishouden was in 2009 met 2,2 kilo iets hoger dan in 2008, maar stabiel ten opzichte van Een Nederlands huishouden gaf gemiddeld nog nooit zoveel uit aan verse champignons als in 2::8. Zo ging het om 7,72 per huishouden. Een kilo verse champignons kostte 3,5;. Dit was iets lager dan in 2008, maar 14 cent per kilo hoger dan in Kopende huishoudens in Nederland van verse champignons verdeeld naar levencyclus in 2009 in % Welgestelde HH met kinderen 86% 14% Kostwinner (2p) 85% 15% Tweeverdieners 80% 20% HH met kinderen, beperkt ink. Welgestelde gepensioneerden Jonge alleenstaande 77% 74% 69% 23% 26% 31% koopt wel koopt niet Alleenstaande 67% 33% Gepensioneerden met bep. ink. 66% 34% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Het hoogste percentage kopers van verse champignons valt te zien bij huishoudens met kinderen en een bovengemiddeld inkomen, namelijk 86 procent. Er valt nog duidelijk terrein te winnen bij gepensioneerden met een beperkt inkomen en alleenstaanden (40-65 jr). Van de huishoudens binnen beide type huishoudens koopt een derde nooit verse champignons. 16 Productschap Tuinbouw

19 Volume aankoop van verse champignons verdeeld naar levencyclus in 2009 in % Welgestelde HH met kinderen 9% 6% 23% HH met kinderenbeperkt inkomen Kostwinner (2p) 9% Welgestelde gepensioneerden 10% Jonge alleenstaande 10% 12% 21% Tweeverdieners Gepensioneerden met bep. ink. Alleenstaande Welgestelde huishoudens met kinderen zijn goed voor 23 procent van de totale huishoudelijke aankoop van verse champignons. Hierna volgen met 21 procent huishoudens met kinderen en een beperkt inkomen. Tabel Consumentenuitgaven verse paddenstoelen bij Nederlandse supermarkten (excl Detail Consult), x Bron:Nielsen / PT t.o.v. '08 Totaal % Champignons % Kastanje champignons % Paddenstoelen mix % Oesterzwammen % Shiitake % Portabella % Overig % De supermarktomzet in Nederland van verse paddenstoelen stijgt jaarlijks. In 2::8 is voor 83 miljoen verkocht aan paddenstoelen. Dit was 8 procent hoger dan in 2008 en bijna een derde meer dan in Bijna 80 procent van de supermarktomzet van paddenstoelen wordt ingenomen door witte champignons. Hierna volgt in 2009 de kastanje champignon met een aandeel van 13 procent. Zowel het bestede bedrag aan witte champignons als kastanje champignons neemt jaarlijks toe. Consumenten gaven in 2::8 voor 3,5 miljoen uit aan de paddenstoelen mix, wat neerkwam op een stijging van 19 procent ten opzichte van De uitgaven aan oesterzwammen en shiitake bleven in de afgelopen drie jaar redelijk stabiel. Productschap Tuinbouw 17

20 Tabel2.4.3 Consumentenuitgaven verse champignons naar supermarktformules (excl. Detail Consult), x Bron:Nielsen/ PT t.o.v. '08 Totaal % AH % Superunie *) % C % Aldi % Lidl % Super de Boer % Jumbo % * )excl. Jumbo en Detail Consult Verhouding supermarktformule bij verkoop champignons in 2009 in % 6% 5% 8% 9% 34% AH Superunie * C1000 Aldi 12% Lidl Super de Boer 26% Jumbo * )excl. Jumbo en Detail Consult Ruim een derde van de supermarktomzet van verse champignons komt voor rekening van Albert Heijn. Hierna volgt inkoopcombinatie Superunie en C1000. De champignonverkoop steeg in 2009 procentueel het meest bij Aldi en Lidl. De verkoop bij C1000 en Super de Boer daalde licht, terwijl zowel AH als Superunie een stijging noteerden van ;,5 miljoen vergeleken met 2::9. Tabel2.4.4 Consumentenuitgaven champignonconserven naar supermarktformule (excl. Detail Consult) x Bron: Nielsen / PT t.o.v. '08 Totaal % Aldi % Superunie *) % Albert Heijn % Lidl % C % Jumbo % Super de Boer % * )excl. Jumbo en Detail consult De supermarktomzet van champignonconserven is in Nederland acht keer lager dan de omzet van verse witte champignons. Zo verkochten Nederlandse supermarkten in 2::8 voor 9,4 miljoen aan champignonconserven. 18 Productschap Tuinbouw

21 Aldi is de belangrijkste formule in Nederland voor de verkoop van champignonconserven. In 2::8 verkocht Aldi Nederland voor 3,4 miljoen aan champignons in pot of blik. De omzet daalde echter wel bij Aldi met 10 procent ten opzichte van De conservenomzet bij Albert Heijn en Lidl zit in de afgelopen jaren in de lift. Bij AH is de omzet in de afgelopen drie jaar verdrievoudigd naar ;,27 miljoen. Bij Lidl gaat het om een verdubbeling. Verhouding supermarktformule bij champignonconserven in 2009 in % 4% 3% 13% 15% 7% 18% 40% Aldi Superunie * Albert Heijn Lidl C1000 Jumbo Super de Boer * )excl. Jumbo en Detail Consult 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Gemiddelde prijs per kilogram champignonconserven Aldi Superunie * Albert Heijn Lidl C1000 Jumbo Super de Boer * )excl. Jumbo en Detail Consult Productschap Tuinbouw 19

22 Tabel Huishoudelijke aankoop van champignonconserven in Nederland Bron : GfK/PT % kopende huishoudens 18,9 17,9 15,0 Aankoop per huishouden in kg 0,40 0,36 0,26 Gem. prijs per kg 1,77 2,08 2,68 Besteding per huishouden in 0,70 0,76 0,71 Aankoopfrequentie per kopend HH 4,3 4,2 3,8 Steeds minder Nederlandse huishoudens kopen champignonconserven. In 2005 kocht 19 procent champignonconserven, terwijl het in 2009 om een percentage van 15 procent ging. De gemiddelde huishoudelijke aankoop van champignonconserven daalde van 0,4 kilo in 2005 naar 0,26 kilo in De prijs steeg van ;,77 per kilo in 2::5 naar 2,69 per kilo in 2::8. 20 Productschap Tuinbouw

23 2.5 Consumentenonderzoek Nederland In april 2010 heeft onderzoeksbureau Blauw Research in opdracht van het Productschap Tuinbouw een kwalitatief consumentenonderzoek uitgevoerd voor paddenstoelen. In twee groepen is door middel van de Design Game methode inzicht verkregen in kennis, motivaties en barrières in het gebruik van paddenstoelen. Daarnaast zijn er potentiële ontwikkelrichtingen geformuleerd. De hoofdconclusie is dat er veel kansen zijn voor de eetbare paddenstoel, want: 1. Het product eetbare paddenstoel is beperkt ingevuld a. De champignon speelt geen centrale rol in de keuken b. Aankoop en bereiding gaan veelal op basis van routine c. De smaak van de eetbare paddenstoel in (zeer) neutraal 2. De Nederlandse consument staat open voor nieuwe ideeën en heeft behoefte aan nieuwe kennis en inspiratie a. De consument heeft weinig kennis over eetbare paddenstoelen b. De paddenstoel is in potentie een product met veel beleving c. De huidige verpakking is saai, weinig aantrekkelijk en doet geen recht aan de culinaire kwaliteit van de paddenstoel. Er zijn 3 kansrijke richtingen voor het verder ontwikkelen van de eetbare paddenstoel: gezondheid, gemak en genieten (eventueel allemaal of in combinaties toe te passen). Gezondheid: verduidelijken benefits voor gezondheid, introductie gezonde producten (de paddenstoel als vleesvervanger) Gemak: benadrukken van het gemak van de bereiding, doorontwikkelen van kant & klaar/halfklaar producten, verschillende smaken marinades, paddenstoelen als tussendoor/snack Genieten: paddenstoel als culinair hoogstandje, subtiel van smaak, past in menu van een fijnproever, de gebruiker inspireren bij het koken. Deze 3 thema s kunnen tastbaar gemaakt worden door: 1. Het overdragen van kennis ten aanzien van: De bereiding van paddenstoelen/receptideeën/inspiratie De gezonde effecten van paddenstoelen 2. Het toevoegen van beleving/emotie (met name de thema s culinair, natuur, gezellig/familie en authentiek) en daarmee inspiratie: Aan het product (feestelijkheid, culinaire basis voor de maaltijd) Aan de verpakking (niet te duidelijk plastic, culinaire uitstraling, balans behouden met gemak en houdbaarheid. Ook milieuvriendelijkheid is een issue!) 3. Het product doorontwikkelen: Ruimte voor (meer) smaakvarianten Kant & klaar/halfklaar (snack)producten Maaltijden met paddenstoel als hoofdgroente 4. Het claimen van een moment/situatie: Claim het voorgerecht (eenvoudig te maken, terwijl de rest op het vuur staat, restanten kunnen daarna in het hoofdgerecht) Productschap Tuinbouw 21

24 Claim momenten op de dag waarop de paddenstoel nog weinig wordt gebruikt Claim de herfst (begin van ander seizoen/andere gerechten, relatie met natuur maar ook associaties zoals kabouters, sprookjes) Enkele creatieve ontwikkelrichtingen zijn: Geef de eetbare paddenstoel een hoofdrol in de keuken door: De paddenstoel te positioneren als culinair hoogstandje: subtiel van smaak, past in menu van een fijnproever, inspireert de gebruiker bij het koken. Verleid de gebruiker om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten: Door een inspirerende verpakking met informatie over bereidingswijzen Verleid de gebruiker om vaker en op een andere manier paddenstoelen te eten: Door variatie in gebruik en toepassing (bv andere momenten) Maak gebruik van de trends biologisch, minder vet, slow-food, stomen, gezond Benader bestaande merken met productideeën (Bertolli / Hak) 22 Productschap Tuinbouw

25 Verleiden met nieuwe verpakkingen die andere gebruiksmomenten claimen: De borrel Verleiden met nieuwe verpakkingen die andere gebruiksmomenten claimen: Het gezonde lekkere tussendoortje Verstrek meer kennis over hoe het beste uit de paddenstoel boven te halen: - Niet wassen, maar schoonborstelen - Bewaartips - Tips voor menu s Verstrek meer kennis over de versheid van de paddenstoel: - Verbeterde versgarantie - Ook tijdens het transport - Hygiënemaatregelen - Beschermende verpakking Communiceer de benefits voor de gezondheid : Paddenstoelen zijn goed voor je Paddenstoelen zijn gezond, natuurlijk en verantwoord Kalium, kankerremmend Voeg smaak toe aan de eetbare paddenstoel door: Smaakvarianten/marinades (Indisch/Indiaas/Mexicaans) Wisselende (seizoens)smaken Zoete paddenstoelen in gebak/dessert Productschap Tuinbouw 23

26 24 Productschap Tuinbouw

27 3 Productie en uitvoer EU landen 3.1 EU-productie champignons Tabel 3.1 Productie van champignons in landen van de Europese Unie x kilo Bron : GEPC/PT Nederland Polen Frankrijk Spanje Ierland Italië Duitsland Engeland België Hongarije Denemarken Totaal Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU Tabel 3.2 Uitvoer van verse champignons uit landen van de EU, x kilo Bron: Eurostat/ PT Polen Nederland (KCB) Ierland België Litouwen Hongarije Duitsland Frankrijk Zweden Italië Tsjechië Oostenrijk Spanje Ver.Koninkrijk Portugal Slowakije Polen is in de Europese Unie het belangrijkste uitvoerland van verse champignons. In 2009 viel de Poolse uitvoer ten opzichte van procent lager uit. Na Polen vindt de meeste uitvoer plaats uit Nederland. In 2009 ging het om 68 miljoen kilo verse champignons van Nederlandse herkomst. Productschap Tuinbouw 25

28 3.3 Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU Tabel Uitvoer van champignonconserven uit landen van de EU, x Bron: Eurostat / PT Nederland Spanje Frankrijk Polen Duitsland Italië Tsjechië België Oostenrijk Denemarken Bulgarije Portugal Griekenland Slowakije Nederland is verreweg het belangrijkste uitvoerland van champignonconserven. Door een goede vraag steeg de exportwaarde uit Nederland in 2008, maar in 2009 lag de waarde weer op een lager niveau. In 2009 zijn uit Nederland champignonconserven uitgevoerd voor een bedrag van ;72 miljoen. Hierna volgt uitvoer uit Spanje ter waarde van 42 miljoen. De Franse export kwam uit op 33 miljoen. Tabel EU-invoer van champignonconserven van buiten de EU, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL NIET EU [27] China India Overige landen In de Europese Unie is in 2009 ruim 36 miljoen kilo champignonconserven uit landen buiten de EU ingevoerd. Na 2007 is de invoer gedaald. 99 procent van de invoer komt uit China. Tabel Invoer van champignonconserven in landen van de EU uit China, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL IN EU [27] Duitsland Nederland Tsjechië Roemenië Zweden Slowakije Griekenland Frankrijk Hongarije Overige landen De import van Chinese champignonconserven vindt vooral plaats in Duitsland. Na 2007 is de import in Duitsland gedaald. De invoer in Nederland steeg in de afgelopen vijf jaar van 6,9 miljoen kilo naar 8,7 miljoen kilo. 26 Productschap Tuinbouw

29 4 Duitsland Tabel 4.1 Productie van champignons in Duitsland, x ton Bron: GEPC/PT Champignons De Duitse productie van champignons bedroeg 58 miljoen kilo in Dit was iets meer dan in In de afgelopen drie jaar ging jaarlijks 8 miljoen kilo van de Duitse productie naar de verwerkende industrie. Tabel 4.2 Invoer van verse champignons in Duitsland, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan uit : Nederland (incl. doorvoer) w.v. NL herkomst Polen *) Hongarije België Italië Bulgarije Tsjechië Litouwen Frankrijk Oostenrijk Overige landen *)op basis van uitvoer uit Polen De invoer in Duitsland is grotendeels afkomstig uit Nederland en Polen. In 2009 is uit Nederland bijna 28 miljoen kilo (inclusief doorvoer) ingevoerd, terwijl de import van Poolse champignon 24 miljoen kilo bedroeg. Tabel 4.3 Invoer van verwerkte paddenstoelen in Duitsland (omgerekend naar vers gewicht), x kilo Bron : AMI Totaal waarvan : Conserven Diepgevroren Gedroogd Voorlopig verduurzaamd De invoer van verwerkte paddenstoelen in Duitsland varieerde in de afgelopen vijf jaar van 140 tot 150 miljoen kilo. In 2005 en 2006 daalde de import van conserven, maar in 2007 en 2008 zat deze weer in de lift. In 2009 ging het om een invoer van bijna 90 miljoen kilo. Verreweg het grootste deel van de import van champignonconserven is afkomstig uit Nederland. Op afstand volgt invoer uit China en Frankrijk. Productschap Tuinbouw 27

30 Tabel 4.4 Huishoudelijke aankoop van verse champignons in Duitsland Bron : GfK/ZMP % kopende HH 51,7 50,1 51,6 52,9 Volume per HH 1,00 0,95 0,98 1,06 Uitgaven per HH 3,58 3,64 3,88 4,01 Prijs/kilo 3,57 3,82 3,97 3,78 In Duitsland staan champignons niet in de top 10 van meest gekochte verse groenten. In 2008 kocht een huishouden bijna 1 kilo champignons voor huishoudelijk gebruik. Een kleine 20 procent hiervan betrof bruine champignons. Iets minder dan de helft van de Duitse huishoudens koopt nooit champignons. In de afgelopen jaren steeg het percentage kopende huishoudens licht. In 2007 kocht 50 procent van de huishoudens in Duitsland champignons, terwijl het in 2009 om een percentage van 53 procent ging. Sinds 2003 is de huishoudelijke aankoop van verse champignon in Duitsland redelijk stabiel rond 1 kilo. Overige paddenstoelen spelen in Duitsland een kleine rol van betekenis. 11 procent van de totale huishoudelijke aankoop van paddenstoelen in 2008 zijn overige paddenstoelen. Hierbij gaat het voor 60 procent om cantharellen. 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Prijs in per kilo verse champignons per week naar formule *) EDEKA O. DISCOUNTER REWE O. DISCOUNTER ALDI LIDL *) O. DISCOUNTER = zonder discount formule 28 Productschap Tuinbouw

31 6,00 Prijs in per kilo van verse champignons per week bij Edeka 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0, Bij Aldi is de prijs voor een kilo witte verse champignons vrij stabiel rond 3,::. Per 25: gram bakje komt dat neer op een prijs van :,75. Bij Edeka schommelden de weekprijzen voor een kilo witte champignons in de eerste 16 weken van 2:;: tussen 2,8: en 4,4:. Huishoudelijke aankoop van verse paddenstoelen in 2009 naar afzetkanaal in Duitsland 3% 1% 0% 4% 21% 21% 50% Discounter Overige supermarkten Grote supermarkt/warenhuis Weekmarkt Groentewinkel/kraam De helft van de Duitse huishoudelijke aankoop van verse paddenstoelen verloopt via discounters. Bij vruchtgroenten is de discounter zelfs goed voor een aandeel van 60 procent. Na de discounter is de supermarkt met bijna 42 procent het belangrijkste aankoopkanaal voor verse paddenstoelen. De helft van dit aandeel wordt ingenomen door grote supermarkten/zelfbedieningswarenhuizen. De weekmarkt vertegenwoordigt 3 procent van de aankoop, terwijl 1 procent van de huishoudelijke aankoop bij de groentewinkel wordt gekocht. Productschap Tuinbouw 29

32 5 Verenigd Koninkrijk Tabel 5.1 Productie van champignons in het Verenigd Koninkrijk, x ton Bron: GEPC/PT Champignons De Engelse productie van champignons is in de afgelopen jaren gedaald. In 1999 ging het nog om een productie van 107 miljoen kilo, terwijl de productie in 2009 op 43 miljoen kilo uitkwam. Tabel 5.2 Invoer van verse champignons in het Verenigd Koninkrijk, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL Ierland * Nederland ** Polen * België Frankrijk Duitsland Spanje Overige landen *) op basis van export naar de VK **) op basis van KCB-export naar de VK Ierland is het belangrijkste importland van verse champignons in het Verenigd Koninkrijk. Nederland volgt als tweede herkomstland. De rechtstreekse import van Poolse champignons in het Verenigd Koninkrijk zit in de lift. In de afgelopen vijf jaar is de import uit Polen verdrievoudigd. Tabel 5.3 Invoer van champignonconserven in het Verenigd Koninkrijk, x Bron:Eurostat / PT TOTAAL Nederland Italië Frankrijk Duitsland Spanje Ierland Overige landen De import van champignonconserven in het Verenigd Koninkrijk is klein en nam in de afgelopen jaren af. In 2::7 bedroeg de invoer ruim 8 miljoen, terwijl het in 2::8 om 5,5 miljoen kilo ging. 30 Productschap Tuinbouw

33 Bestedingen aan verse paddenstoelen in supermarkten in Ver. Koninkrijk in x Tesco Asda Sainsbury's Morrisons Bron : Kantar Worldpanel Engelse consumenten gaven in 2009 circa 345 miljoen pond uit aan paddenstoelen in het supermarktkanaal. Dit was 7 procent meer dan in In volume daalden de aankopen met 3 procent van 100,5 miljoen kilo naar 97,5 miljoen kilo. Per huishouden is in ,7 kilo paddenstoelen gekocht. Dit was iets minder dan in de voorgaande twee jaar toen een huishouden in het Verenigd Koninkrijk 3,8 kilo kocht. Tesco is goed voor 30 procent van de consumentenbesteding aan champignons. Hierna volgen Sainsbury s (;6%) en Asda (;5%). % kopende huishoudens van verse champignons in 2009 in diverse supermarkten Tesco 46,50% 53,50% Asda 30,30% 69,70% Sainsbury's 28,50% 71,50% Koopt wel Morrisons 26,30% 73,70% Koopt niet The Co-Operative 17,50% 82,50% Bron : Kantar Worldpanel 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bijna de helft van de huishoudens in het Verenigd Koninkrijk koopt champignons bij Tesco. Drie op de tien huishoudens doet champignoninkopen bij Asda, terwijl ook bijna drie op de tien weleens of regelmatig champignons bij Sainsbury s koopt. Productschap Tuinbouw 31

34 Champignons uit Nederland bij Asda in Manchester(april 2010) Champignons uit Ierland bij Sainsbury s in Londen (april 2010) en Engels product bij Morrisons Paddenstoelen uit Engeland bij Sainsbury s in Manchester 32 Productschap Tuinbouw

35 6 Frankrijk Tabel 6.1 Productie van champignons in Frankrijk, x ton Bron: GEPC/PT Champignons De Franse productie van champignons kwam in 2009 uit op 102 miljoen kilo. Hiervan is 80 miljoen kilo naar de industrie gegaan. In de afgelopen vijf jaar is de productie van champignons in Frankrijk gedaald van 110 miljoen kilo naar 102 miljoen kilo. Tabel 6.2 Invoer van verse champignons in Frankrijk, kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan uit: Nederland (KCB) Polen België Duitsland Spanje Italië Overige landen De invoer van verse champignons in Frankrijk zit in de lift. Zowel uit Nederland als uit Polen worden steeds meer champignons ingevoerd. Tabel 6.3 Invoer van champignonconserven in Frankrijk, x Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan uit: Nederland Spanje Polen Duitsland Italië België China Overige landen Ondanks dat Frankrijk zelf een flinke productie van champignonconserven heeft vindt er ook nog invoer plaats. In 2009 is ingevoerd voor een bedrag van 64 miljoen. Meer dan de helft komt uit Nederland, gevolgd door Spanje met een aandeel van 32 procent. Productschap Tuinbouw 33

36 Tabel 6.4 Uitvoer van champignonconserven uit Frankrijk, x Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan naar: Duitsland België Zweden Italië Oostenrijk Ver.Koninkrijk Portugal Griekenland Denemarken Finland Overige landen De uitvoer van champignonconserven uit Frankrijk is vooral op Duitsland en in mindere mate op België gericht. In 2::8 zijn champignonconserven uitgevoerd voor een bedrag van 33 miljoen. Dit was 6 procent lager dan in Productschap Tuinbouw

37 7 België Tabel 7.1 Productie van champignons in België, x ton Bron: GEPC/PT Champignons De Belgische productie van champignons kwam in 2009 uit op 34 miljoen kilo. Hiervan is 4 miljoen kilo naar de verwerkende industrie gegaan. Tabel 7.2 Invoer van verse champignons in België, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL Nederland Polen Duitsland Frankrijk Hongarije Ver.Koninkrijk Overige landen Circa 80 procent van de import van verse champignons in België komt uit Nederland. Hierna volgt Polen als herkomstland. Tabel 7.3 Uitvoer van verse champignons uit België, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan naar: Nederland Ver.Koninkrijk Frankrijk Luxemburg Polen Israël Duitsland Italië Spanje Portugal Overige landen De Belgische uitvoer van verse champignons is bijna even groot als de invoer. Ongeveer 40 procent van de export gaat naar Nederland en ruim 30 procent wordt in het Verenigd Koninkrijk afgezet. Productschap Tuinbouw 35

38 Tabel 7.4 Invoer van champignonconserven in België, x Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan uit: Nederland Duitsland Frankrijk Spanje Polen Italië China Ver.Koninkrijk Overige landen Belgische handelaren voerden in 2::8 voor bijna ;; miljoen aan champignonconserven in. De belangrijkste herkomstlanden zijn Nederland (41%), Duitsland (29%) en Frankrijk (21%). Een Belgisch huishouden kocht 2,1 kilo verse champignons in In 2008 en 2007 liet een huishouden in België 2,0 kilo in de boodschappentas glijden. In België staat de champignon op plaats zeven in de lijst van meest gekochte groenten. Evenals in Nederland is tomaat de meest gekochte groente. 36 Productschap Tuinbouw

39 8 Polen Tabel 8.1 Productie van champignons in Polen, x ton Bron: GEPC/PT Champignons Na een dip in 2007 zit de Poolse champignonproductie vanaf 2008 weer in de lift. In 2009 bedroeg de Poolse productie 250 miljoen kilo. Hiervan is 205 miljoen kilo op de versmarkt afgezet tegen 170 miljoen kilo in Tabel 8.2 Uitvoer van verse champignons uit Polen, x kilo Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan naar: Duitsland Rusland Ver.Koninkrijk Nederland Frankrijk Roemenië Denemarken Zweden Griekenland Tsjechië België Italië Oostenrijk Noorwegen Slowakije Overige landen In 2009 voerden Poolse handelaren 120 miljoen kilo verse champignons uit. Dit was 6 procent minder dan in het voorgaande jaren. Van 2005 tot en met 2007 nam de Poolse export met een derde toe. De uitvoer van Poolse verse champignons naar Duitsland nam in 2009 met ruim 5 miljoen kilo af tot 24 miljoen kilo. De afzet in Rusland nam echter met 9 miljoen kilo toe vergeleken met De uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk bereikte in 2009 met bijna 16 miljoen kilo een record. De afzet in Nederland neemt sinds 2006 af. Waarschijnlijk gaat steeds meer direct naar het buitenland zonder tussenkomst van Nederlandse handelaren (doorvoer). Productschap Tuinbouw 37

40 Tabel 8.3 Uitvoer van champignonconserven uit Polen, x Bron: Eurostat / PT TOTAAL waarvan naar: Duitsland Oostenrijk Italië Roemenië Zweden Griekenland Nederland Frankrijk Denemarken België Overige landen In vergelijking met verse champignons is de uitvoer van champignonconserven uit Polen klein. In 2::8 zijn conserven uitgevoerd voor een bedrag van bijna ;2 miljoen. Driekwart van de uitvoer is op Duitsland gericht. 38 Productschap Tuinbouw

41 9 Rusland Tabel 9.1 Productie van paddenstoelen in Rusland, x kilo Bron : Mushroom Growing School Champignons Oesterzwammen Enoki (Japanse paddenstoel) Shiitake Totaal De Russische productie van paddenstoelen kwam in 2008 uit op 13 miljoen kilo. Dit was ruim 1,5 miljoen kilo minder dan in het voorgaande jaar. Driekwart van de productie bestaat uit champignons. Tabel 9.2 Verbruik van paddenstoelen in Rusland, x kilo Bron : Mushroom Growing School Import verwerkte paddenstoelen Import van verse champignons Verwerkte wilde paddenstoelen Binnenlandse productie paddenstoelen Totaal De consumptie van paddenstoelen in Rusland zit in de lift. In 2008 was het verbruik 10 procent hoger dan in De hogere consumptie komt op conto van zowel een grotere import van verwerkte champignons als van verse champignons. De lokale productie daalt. Tabel 9.3 Invoer van verse champignons in Rusland, x kilo Bron: UNComtrade / PT Totaal waarvan uit: Polen Litouwen China Nederland Hongarije Overige landen De invoer van verse champignons in Rusland is in de afgelopen jaren gestegen. Polen is de belangrijkste leverancier van champignons in Rusland. In 2009 kwam ruim 90 procent van de import in Rusland uit Polen. Op afstand volgt invoer uit Litouwen. Ongetwijfeld gaat het hierbij om doorvoer uit een ander EU-land. De import van Nederlandse champignons is in Rusland erg klein. Tabel 9.4 Invoer van champignonconserven in Rusland, x kilo Bron: UNComtrade / PT Totaal waarvan uit: China Duitsland India Oekraïne Nederland Productschap Tuinbouw 39

42 40 Productschap Tuinbouw De invoer van champignonconserven is bijna in zijn geheel afkomstig uit China. In 2007 en 2008 bedroeg de import uit China 60 miljoen kilo, terwijl het in 2009 om 35 miljoen kilo ging.

43 10 China China is de grootste producent en exporteur van paddenstoelen ter wereld. In 1990 bedroeg de productie van paddenstoelen circa 1 miljoen ton, terwijl het in 2009 om 18 miljoen ton ging. Dit kwam neer op 7: procent van de wereldproductie. De productiewaarde bedroeg 9 miljard. Tabel 10.1 Uitvoer van champignonconserven uit China, x kilo Bron: UNComtrade / PT TOTAAL V.S. van Amerika Rusland Duitsland Japan Nederland Canada Maleisië Hong Kong Zuid Korea Filippijnen Estland Australië Argentinië Saoedi Arabië Ver. Arab. Emiraten Indonesië Libanon Jordanië Tsjechië Zweden Oekraïne Kazachstan Egypte Algerije Israël Chili Costa Rica Georgië Roemenië Koeweit Overig Azië Ver. Koninkrijk Noorwegen Mexico Marokko Spanje Singapore Overige landen De uitvoer van champignonconserven uit China bedroeg in 2008 bijna 400 miljoen kilo, terwijl de export in 2009 terugviel tot ruim 270 miljoen kilo. Over de hele linie was de uitvoer kleiner. De Verenigde Staten is de belangrijkste afnemer van Chinese champignonconserven. Hierna volgen Rusland en Duitsland. Nederland is de vijfde afzetmarkt voor champignonconserven uit China. Productschap Tuinbouw 41