Afd: SOC-BELEID Aantal bijlagen 1. Afd.hoofd: ^ 0. <^g^ P&O. Wethouder (vacant) Beslissing burgemeester en wethouders : Nummer op besluitenlijst:

Transcriptie

1 gemeente Barneveld Nr Aan het college van burgemeester en wethouders Onderwerp: Voorstel betreffende Financiële monitor nieuwe taken Sociaal Domein prognose Gevraagde beslissing: 1. Instemmen met bijgaande financiële monitor nieuwe taken Sociaal Domein, prognose De raad te informeren door hen bijgaande monitor toe te sturen. Ak 6öórd/Aantekeningen secretaris: Datum: 7jull2016 Stellen L. Muijs Afd: SOC-BELEID Aantal bijlagen 1 Afd.hoofd: ^ 0 <^g^ Akkoord EpiN B&D/Jur. OR B&D/Com. ÜADF P&O 13 Ter kennisname naar de raad Nummer beleidsproduct: op overzicht Bestaand beleid (website) Openbaarheid Besluit (voorblad) openbaar: Ja O Nee, zie beslispunt: Groentje openbaar: Ja O Nee, zie beslispunt: Bijlagen openbaar: Ja O Nee, vermelden op bijlage Collegeleden Akkoord Bespreken Aantekeningen Burgemeester Wethouder A. de Kruijf Wethouder P.J.T. van Daalen Wethouder G.J. van den Hengel Wethouder (vacant) Beslissing burgemeester en wethouders : Nummer op besluitenlijst: 1 OM / / / *

2 -2-1. Inleiding In 2015 is uw college, naast de reguliere maandrapportage, tussentijds tweemaal geïnformeerd over financiële stand van zaken in de nieuwe taken die de gemeente met de decentralisaties heeft gekregen. Daarbij is afgesproken ook in 2016 nog extra vinger aan de pols te willen houden. Deze monitor biedt u dit extra inzicht. 2. Door de raad gestelde kaders. Beleidskader 3decentralisaties. 3. Effect U bent op de hoogte van de actuele stand van zaken, specifiek betreffende de nieuwe taken in het sociaal domein en informeert hier actief de raad over. 4. Argumenten Zie bijgaande monitor. 5. Kanttekeningen N.v.t. 6. Uitvoering Zie bijgaande monitor. 7. Risico's, kosten, baten en dekking N.v.t.

3 Financiële monitor nieuwe taken sociaal domein samen GEMEENTE Uitgave: juli 2016 gemeente \ Barneveld

4 Inleiding Het eerste jaar van uitvoering van de gedecentraliseerde taken is achter de rug. Conform uw verzoek rapporteren wij over de (financiële) stand van zaken. De basis voor uitvoering van onze taken in het Sociaal Domein ligt in het door de raad vastgestelde Beleidskader 3 Decentralisaties. In dit beleidskader legt de gemeente vast hoe de gemeente Barneveld de uitdaging wil oppakken om de effectiviteit en efficiency in het sociaal domein te verhogen. Deze uitdaging vertaalt zich in de volgende opgaven. 1. Bijdragen aan versterking van de zelfredzaamheid van inwoners 2. bijdragen aan versterking van de samenleving 3. Bieden van een gemeentelijk vangnet van ondersteunende voorziening In de opgaven ligt de drieslag zelf-samen-gemeente besloten. Het motto voor de uitvoering is: op eigen kracht waar mogelijk, ondersteuning en zorg indien nodig. Daarbij is sprake van een omslag, een kanteling: meer door inwoners zelf en samen laten doen, minder door de gemeente laten doen (of laten betalen). Meer zelf en samen dus en minder gemeente. Van inwoners wordt, meer dan voorheen, eigen verantwoordelijkheid en initiatief verwacht. Leeswijzer Deze monitor informeert u over de actuele financiële stand van zaken en is een vervolg op de memo's Stand van zaken 3D's (d.d. zomer 2015 en november 2015). Een rapportage over de inhoudelijke resultaten wordt, conform afspraak met de gemeenteraad, in september opgeleverd. Wij zijn voornemens u vervolgens in het najaar, en daarna bij de jaarrekening opnieuw een actualisatie van de financiële stand van zaken te geven. Het streven is om per 2017 binnen de reguliere planning & control cyclus te rapporteren over de stand van zaken van de nieuwe taken in het sociaal domein. Voordat wij aangeven wat de financiële stand van zaken is, willen wij het volgende opmerken: Wij constateren opnieuw dat de invoering van de nieuwe taken zonder grote en ingrijpende problemen heeft plaatsgevonden. Ondanks dat de gemeente van Rijkswege minder geld voor de uitvoering heeft gekregen, hebben ons, gelukkig, geen signalen bereikt dat mensen in (grote) problemen zijn gekomen. Inwoners weten waar (en bij wie) zij zich moeten melden als zij ondersteuning nodig hebben en er zijn verschillende initiatieven om vorm en inhoud te geven aan de sociale cohesie en zelfredzaamheid van inwoners; dat geldt in het bijzonder voor de meest kwetsbare groepen. Het bovenstaande betekent niet dat de ondersteuning altijd hetzelfde is gebleven, maar onze overtuiging is dat inwoners die ondersteuning nodig hebben en daarvoor niet hun eigen netwerk kunnen aanspreken, de benodigde ondersteuning krijgen. In deze voorliggende jaarprognose is per beleidsproduct waar taken van de decentralisaties begroot zijn, een financiële analyse gemaakt. De verwachting is vooralsnog dat we integraal gezien ruim 2,6 miljoen overhouden op de gedecentraliseerde taken. Dit is het verschil van het saldo tussen de begroting en de jaarprognose van deze beleidsproducten. Individueel per decentralisatie gezien zijn de grootste uitschieters een tekort op de regionaal ingekochte jeugdhulp, een overschot op de Wmo vangnetvoorzieningen en de huishoudelijke hulp en een overschot op de raming van bijstandsuitgaven. Deze prognose voor 2016 is gebaseerd op slechts één kwartaal. Wij stellen voor om in het najaar 2016 met een tweede prognose te komen. Daarin zal ook de nog te vormen voorziening voor ontbinding van de Gemeenschappelijke Regeling Permar worden opgenomen*. * In mei/juni dit jaar hebben alle gemeenteraden besloten om de Gemeenschappelijke Regeling (GR) Permar op te heffen en de wet sociale werkvoorziening lokaal uit te voeren. Om tot ontbinding van de GR te komen zal een liquidatieplan worden opgesteld. Voor deze kosten zal in 2016 een voorziening gevormd worden. De hoogte van de verplichting is op dit moment nog onduidelijk. In de loop van dit jaar komt er een voorstel voor de vorming van deze voorziening.

5 Het totale meerjarenperspectief is vooralsnog niet helder. Behoedzaamheid is daarom vooralsnog op zijn plaats. Op basis van de tweede prognose volgt een eventuele financiële bijstelling in samenhang met de reserve sociaal domein. Samenvattend zal met name het verder transformeren van de jeugdhulp in de komende jaren moeten leiden tot het beheersbaar krijgen van het jeugdhulpbudget. Een structurele toekenning van compensatie door het rijk voor de problematiek van voogdijinstellingen en het woonplaatsbeginsel zal het te overbruggen tekort op jeugdhulp aanzienlijk reduceren. Financieel overzicht nieuwe taken Sociaal domein Product 2016 Begroting minus Begroting (in ) Jaarprognose (in ) jaarprognose = prognose overschot (in ) Beleidsproduct Reïntegratie Beleidsproduct Maatschappelijke zorg Beleidsproduct Volksgezondheid en preventie Beleidsproduct Inkomensvoorziening Beleidsproduct Voorzieningen inwoners met beperking Totaal overschot

6 Toelichting op het financieel overzicht Per beleidsproduct in het financieel overzicht nieuwe taken sociaal domein geven wij u een stand van zaken. Stand van zaken re-integratie De uitgaven voor het ondersteuningsaanbod Participatiewet blijven binnen het budget. Stand van zaken maatschappelijke zorg Op de uitgaven voor algemene maatschappelijke voorzieningen verwachten we minder uit te geven. Deze onderbesteding wordt als volgt verklaard: Huishoudelijke hulp Het ingestelde beleid voor de Wmo is gebaseerd op het versterken van de zelfredzaamheid van mensen. Dit beleid leidt er toe dat inwoners steeds beter in staat zijn om het zelf-samen-gemeente principe toe te passen in de dagelijkse praktijk. Zij pakken bij hulpvragen meer zelf en samen met anderen op en doen minder een beroep op gemeentelijke voorzieningen. Als we de uitgaven van het eerste kwartaal extrapoleren voor het hele jaar is de verwachting dat de werkelijke uitgaven ruim binnen de begroting blijven ( voordeel). Mantelzorgwaardering Mantelzorgers komen in aanmerking voor een jaarlijkse mantelzorgwaardering. Op basis van de positieve ervaringen en reacties uit 2015 kiezen we ook in 2016 voor het uitreiken van waardebonnen aan mantelzorgers. Om meer mantelzorgers te bereiken werken we ook andere manieren uit. Zo kunnen in 2016 niet alleen de mantelzorgers zichzelf aanmelden maar kunnen mantelzorgers ook door derden worden aangemeld. Verder wordt momenteel een, nog in 2016 te starten, pilot praktische ondersteuning voor mantelzorgers voorbereid. Hoewel het nog te vroeg is om een definitieve uitspraak te doen verwachten we een onderbesteding op de geraamde uitgaven ( ). We blijven ons maximaal inzetten om de middelen aan de doelgroep ten goede te laten komen. Stand van zaken volksgezondheid en preventie Op de uitgaven in het kader van de volksgezondheid en preventie verwachten we minder uit te geven. Deze onderbesteding wordt als volgt verklaard: Lokale Jeugdhulp (preventief jeugdbeleid) Het bedrag ( ) staat gereserveerd voor het lokaal inkopen van Jeugdhulp (en daarmee niet meer regionaal in te kopen). Daartoe hebben marktconsultaties plaatsgevonden. Gebleken is dat het om zowel inhoudelijke als financiële redenen vooralsnog niet van meerwaarde blijkt een aantal voorzieningen, zoals bijvoorbeeld logeeropvang, lokaal in te kopen. Het bedrag is vooralsnog niet nodig voor lokale inkoop. Gezien de resultaten 2015 en de prognose 2016 is het incidenteel vrijvallende bedrag wel noodzakelijk voor regionale inkoop. Stand van zaken inkomensvoorzieningen Ten aanzien van de uitgaven voor de inkomensvoorzieningen verwachten we minder uit te geven. Deze onderbesteding wordt als volgt verklaard: Bijstand - uitgaven De onderbesteding van de bijstandsuitgaven ( voordeel) is op te splitsen in een volume- en een prijseffect. Op basis van het aantal bijstandsgerechtigden in het eerste kwartaal verwachten we in 2016 gemiddeld 500 bijstandsgerechtigden. Dat zijn 20 bijstandsgerechtigden minder dan bij de opmaak van de primitieve begroting 2016 in het derde kwartaal van Voor het gemiddelde uitkeringsbedrag per bijstandsgerechtigde is in de begroting als uitgangspunt gerekend met Na afloop van het eerste kwartaal in het huidige jaar blijkt het gemiddelde uitkeringsbedrag lager te liggen op

7 Het volume effect bestaat uit 20 uitkeringsgerechtigden keer het gemiddelde uitkeringsbedrag. Het prijseffect bestaat uit 500 bijstandsgerechtigden keer het voordeel op het gemiddelde uitkeringsbedrag. Het volume effect wordt bepaald door het uitstel van plaatsing van statushouders die daardoor later instromen in de bijstand en de uitstroom van bijstandsgerechtigden richting werk. Het prijseffect komt onder meer voort uit de invoering van de kostendelersnorm per 1 juli Dit is het verlagen van de bijstandsnorm vanwege het kunnen delen van lasten als binnen één gezin meerdere personen bijstandsgerechtigd zijn. Daarnaast is het stimuleren van parttime werk een succesfactor in de aanpak en dit heeft een verlagend effect heeft op het gemiddelde uitkeringsbedrag. Bijstand - inkomsten In de primitieve begroting voor 2016 is rekening gehouden met een te ontvangen vangnetuitkering voor de meerkosten van bijstandsuitgaven boven het eigen risico op basis van de geraamde bijstandsuitgaven. Deze vangnetuitkering is een aanvullende uitkering van het rijk, boven op het rijksbudget. Als we de daling in bovenstaande prognose van de bijstandsuitgaven afzetten tegen de voorlopig toegekende rijksbijdrage om zo het effect op de vangnetuitkering door te rekenen, betekent dit een verlaging van de totaal te ontvangen inkomsten van het rijk ( nadeel). De totale inkomsten van het rijk bestaan uit regulier voorlopig toegekende rijksbijdrage en een verwacht bedrag van aan vangnetuitkering bij deze prognose van de bijstandsuitgaven Stand van zaken voorzieningen voor inwoners met een beperking Vooralsnog ziet het ernaar uit dat we minder besteden aan de vangnetvoorzieningen voor inwoners in het kader van de Wmo en de Jeugdwet. Voorzieningen inwoners met een beperking Vangnetvoorzieningen Wmo Natura PGB Eigen bijdrage vangnetvoorzieningen Wmo Vangnetvoorzieningen regionale Jeugdhulp Begroot Prognose Begroot minus prognose (afgerond) ,- (inkomsten) ,- (inkomsten) voordeel voordeel nadeel nadeel TOTAAL voordeel Deze onderbesteding kan als volgt worden verklaard: Vangnetvoorzieningen Wmo Na afronding van het eerste jaar na de decentralisaties kan voor de uitvoering van de Wmo voorzichtig gesteld worden dat de ingezette koers effectief en efficiënt is. Inwoners die "Het Gesprek" met de gemeentelijke gespreksvoerders Wmo hebben gehad, waarderen het gesprek en de daarin gevonden oplossing respectievelijk met het cijfer 8,5 en 8,2. In 2015 werd driemaal bij de vertrouwenspersoon Wmo een klacht gemeld over miscommunicatie. Het voortzetten en borgen van het transformatieproces is noodzakelijk om toekomstbestendig te blijven. Dit willen we onder meer bereiken door het blijven stimuleren van innovaties. In de primitieve begroting is voor de vangnetvoorzieningen in de Wmo zoals Woonondersteuning, Wooncoaching en Dagopvang voor ouderen & gehandicapten een bedrag van geraamd. Dit bedrag is gebaseerd op de middelen van het rijk voor de uitvoering van de nieuwe Wmo-taken die in de meicirculaire 2015 zijn opgenomen. Deze middelen zijn in 2015 op basis van het historisch verdeelmodel toegekend en worden vanaf 2016 op basis van het objectief verdeelmodel toegekend. Via een ingroeipad bouwt het rijk deze middelen af van 7 miljoen in 2015 naar 5 miljoen in 2018.

8 Uit onderzoek blijkt dat de middelen die de gemeente Barneveld op basis van het objectief verdeelmodel toegekend krijgt, toereikend zijn voor het uitgavenpatroon aan vangnetvoorzieningen. Extrapolatie van de uitgaven van het eerste kwartaal geeft een jaarprognose van ruim 2,7 miljoen aan uitgaven voor vangnetvoorzieningen. Voor de kosten van de collectieve zorgverzekering voor minima en de meerkosten regeling voor chronisch zieken en gehandicapten is in de begroting een raming opgenomen van Extrapolatie van de uitgaven van het eerste kwartaal naar een jaarprognose geeft een verwachte besteding van ; wat neerkomt op een onderbesteding. Hierbij moet opgemerkt worden dat we in de komende jaren een stijging van de kosten voor de collectieve zorgverzekering voor minima verwachten. Daarnaast is er in de memo 'Minima-effectrapportage' voorgesteld om de extra kosten voor aanpassingen aan de individuele inkomenstoeslag en de schoolkostenregeling te bekostigen uit dit budget ( voordeel). Het geraamde budget ten opzichte van deze jaarprognose leidt tot een onderbesteding ( voordeel). Eind april is er door de gemeente voor een bedrag van beschikt voor de PGB's Wmo. Dit bedrag is vergeleken met de cijfers van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en dit bedrag komt nagenoeg overeen. De jaarprognose voor de kosten van PGB Wmo komt uit op Er blijft onzekerheid tussen werkelijke besteding en beschikte bedragen. Wij hanteren als uitgangspunt dat de omvang van het beschikte bedrag de maximale verplichting is die de gemeente heeft in een jaar. De geëxtrapoleerde jaarprognose resulteert in een onderbesteding ten opzichte van het budget ( voordeel). Op basis van de werkelijk ontvangen eigen bijdragen voor vangnetvoorzieningen in 2015 en de door uw raad vastgestelde verlaging van het opslagpercentage voor het berekenen van de eigen bijdrage (ten gunste van de cliënt) vanaf juli 2016, verwachten we aan werkelijke inkomsten via het CAK te ontvangen. In de primitieve begroting is een raming opgenomen van ( nadeel). Minder gebruik van vangnetvoorzieningen en het feit dat de eenvoudige schoonmaakondersteuning (oude HH1) geen vangnetvoorziening meer is sinds 2015 (waardoor hiervoor geen eigen bijdrage meer binnen komt) leiden tot een lagere bedrag aan ontvangen eigen bijdrage. Vangnetvoorzieningen regionale Jeugdhulp De conceptcijfers over het eerste kwartaal gaan er - voor de regio FoodValley als totaal - vanuit dat er een budget met wordt overschreden. Deze prognose is gebaseerd op: 1. Facturaties (voor zover aanbieders die al hebben gedaan); 2. De door de aanbieders aangeleverde informatie voor kwartaalgesprekken; 3. De monitorgegevens die aanbieders maandelijks aanleveren (op basis waarvan een berekening voor heel 2016 is gemaakt). De overschrijding is gebaseerd op voorlopige cijfers en moet daarom met enige voorzichtigheid worden behandeld. In het bedrag is het effect van de vereveningsafspraken ten aanzien van bovenregionaal ingekocht hulp verwerkt. Hoewel de facturatie en monitoring steeds verder op orde komen, blijkt nog steeds geregeld sprake van fluctuaties in de prognose. Ter illustratie: instroom van één complexe situatie die leidt tot noodzakelijke hulp, kan zorgen voor schommelingen in de kosten ter grootte van De overschrijding pakt per gemeente verschillend uit. Wij krijgen naar verwachting opnieuw te maken met een tekort van vooralsnog (effect vereveningsafspraken is hierin verwerkt). Dit tekort komt opnieuw voort uit het feit dat in De Glind relatief veel voogdijinstellingen zijn gevestigd ( nadeel). Er zijn signalen dat gemeenten met bovenmatig veel residentiële capaciteit voor Jeugdhulp, zoals Barneveld, dit jaar opnieuw (vooralsnog incidenteel) worden gecompenseerd. Inde septembercirculaire wordt de verdeling en uitkering van extra middelen voor de betreffende

9 gemeenten verwacht. De gemeente Barneveld is in gesprek met het Ministerie van om structureel compensatie voor De Glind te bewerkstelligen. De uitvoeringsorganisatie van het regionale knooppunt Jeugdhulp blijkt voorlopig extra middelen nodig te hebben door nog voortdurende inregelproblematiek ( nadeel). Meicirculaire 2016 Op basis van de meicirculaire 2016 zijn de meerjarige financiële effecten van de 3D's doorgerekend. In 2016 vindt voor de Jeugdhulp een loon- en prijsindexatie plaats van Deze indexatie wordt voor de regionaal ingekochte jeugdhulp 1 op 1 doorgesluisd naar de jeugdhulpaanbieders. Dit is contractueel zo vastgelegd. De financiële effecten van deze circulaire ten opzichte van de meicirculaire 2015 zijn 3D breed bezien beperkt voor de integratie-uitkering Sociaal domein. Procentueel gezien geeft de integratie-uitkering tussen 2017 en 2020 in de individuele jaren een schommeling te zien tussen -/- 0,1% en + 0,8% ten opzichte van de meicirculaire Per decentralisatie zijn er wel verschillen waarbij de inkomsten van het jeugdhulpbudget en het participatiebudget dalen terwijl de inkomsten van het Wmo budget stijgen. Procentueel daalt het jeugdhulpbudget iedere jaar met gemiddeld 1,2%. Het participatiebudget daalt in 2017 met 1% wat verder oploopt tot een daling van 4% in De stijging van het Wmo budget verloopt met 4% in 2017 naar bijna 6% in Oorzaken van de stijging van het Wmo budget zijn onder meer het toekennen van loon- en prijsbijstelling en de toevoeging van structureel budget vanuit afspraken in het Regeerakkoord voor de verbetering van de arbeidsmarktpositie van specifieke groepen medewerkers. Gemeenten hebben hierdoor meer financiële slagkracht bij het realiseren van de beoogde vernieuwing van maatschappelijke ondersteuning, zoals thuisondersteuning. Daarnaast is er een compensatie verwerkt voor het niet kunnen innen van een eigen bijdrage voor cliënten met een Wlz indicatie doordat sprake is van een anticumulatiebepaling met de Wlz. De eigen bijdrage voor de Wmo wordt dan 0.