Tekort jaarrekening sociaal domein (programma 2) 2017:

Transcriptie

1 Kwartaal rapportage Q1 en Q2 Samenvatting Voor u ligt de managementrapportage van het eerste en tweede kwartaal van, gericht op het verloop van de budgetten Jeugdwet (Zorg in Natura en Persoonsgebonden budgetten), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Zorg in Natura en Persoonsgebonden budgetten) en de Participatiewet (bijzondere bijstand /minimabeleid). De managementrapportage beperkt zich volgens afspraak met de raad tot deze onderdelen en kijkt niet naar de andere budgetten in het Sociaal Domein. Dit rapport volgt daarmee in grote lijnen de opzet van de rapportages in De Q-rapportage is een groeidocument. Ambitie is en blijft om de rapportage door te ontwikkelen naar een meer inhoudelijk rapport. Tevens is de ambitie om de (data)- kwaliteit, die nodig is voor goede sturing, te verbeteren. Hierdoor verbetert het zicht op de uitgaven binnen het sociaal domein en daarmee ook de totale analyse. In de rapportage maken we een prognose op bovenstaande onderdelen, op basis van de gerealiseerde uitgaven van het eerste en tweede kwartaal. Op basis van voorgaande jaren is bekend dat de prognose voor met name de Jeugdwet niet zo eenvoudig te maken is. In tegenstelling tot de voorgaande rapportages in 2017, moet deze prognose een realistischer beeld geven over het verwachte tekort in. Er van uitgaande dat het sociale domein (geheel programma 2) zich op eenzelfde manier ontwikkelt als in 2017 zou kunnen worden gesteld dat het tekort op het gehele domein voor geprognosticeerd is op Deze prognose is als volgt opgebouwd: Tekort jaarrekening sociaal domein (programma 2) 2017: Geprognosticeerde kostenstijging 1 t.o.v. realisatie 2017: Totaal: Leeswijzer In deze rapportage gaat hoofdstuk 2 over de budgetten op de onderdelen Jeugd, Wmo en bijzondere bijstand zoals opgenomen in de begroting. In hoofdstuk 3 tot en met 5 wordt per onderdeel een toelichting gegeven op de prognose en de feitelijke analyse op deze prognose. In het laatste hoofdstuk nemen we u mee in de lokale en landelijke ontwikkelingen die er spelen op deze onderdelen. 1 De geprognosticeerde kostenstijging betreft de kostenstijging over de onderdelen Wmo, Jeugdwet en Bijzondere Bijstand. De kostenstijging zal in deze rapportage verder worden gespecificeerd. 1

2 1. Opzet rapportage We hebben met de raad afgesproken in de kwartaalrapportages te rapporteren op drie producten uit het Sociaal Domein, te weten; Jeugdwet (Zorg in Natura, PGB), Wmo (Zorg in Natura, PGB) en Participatiewet (Bijzondere Bijstand/minimabeleid) (PW). In totaal betreft het 16.4 miljoen euro (bijgestelde begroting ). Van de laatste twee producten is het relatief eenvoudig een prognose af te geven, doordat er voor deze producten enerzijds meer ervaring is opgedaan en anderzijds de externe partijen ook meer ervaring hebben opgedaan met de manier van declareren. De Jeugdwet is het meest nieuwe product voor de gemeente. Dit maakt, mede door gebrek aan ervaringscijfers, de afhankelijkheid van het declaratiegedrag van de zorgpartners en de werking van het berichtenverkeer, dat het afgeven van een betrouwbare prognose voor dit product het lastigst is. Dit product omvat echter wel het grootste deel van het begrote budget en het (geprognosticeerde) tekort. Hierdoor het belang van een goede prognose evident. Uitgangspunten 1. De huidige rapportage is gebaseerd op de werkelijke uitgaven van januari t/m mei van de budgetten Jeugdwet, Wmo en PW. Daar waar er (om de betrouwbaarheid van de prognose te vergroten) anders gerekend is, zullen we dit expliciet vermelden). 2. Er is gebruik gemaakt van data uit de GWS-applicatie, het systeem waarin alle cliëntgegevens vastgelegd worden. Deze gegevens worden in het Gegevensknooppunt gemeld (berichtenverkeer) waarna deze in de GWS-applicatie worden vastgelegd. Via de GWS-applicatie worden de facturen van de zorgaanbieders Jeugdhulp en Wmo betaald. 3. We rapporteren op basis van prestatiemaand (de daadwerkelijk geleverde en gefactureerde zorg over de periode waarop deze rapportage betrekking heeft). Op deze manier krijgen we beter in beeld hoe de onderlinge maanden zich tot elkaar verhouden (tevens t.o.v. 2017). Hierbij is het wel van belang om op te merken dat we afhankelijk zijn van het tijdig indienen van facturen door aanbieders. 4. De prognose van de uitgaven Jeugdhulp is gebaseerd op basis van de al betaalde facturen jeugdhulp. Er is sprake van toerekening van de kasstroom aan de periode waarin de zorg daadwerkelijk door de zorgaanbieder is geboden aan de jeugdige en/of diens ouders. De gerealiseerde zorg uit (bv) januari betreft dus de feitelijke kosten aan zorg die in die maand geleverd is, ongeacht wanneer die zorg is betaald. Door dit als uitgangspunt te nemen veronderstel je een constanter beeld te verkrijgen van het seizoenpatroon. 5. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) is (wettelijk) verantwoordelijk voor de uitbetaling van de persoonsgebonden budgetten Jeugdhulp en Wmo. Betaling aan de budgethouder vindt plaats nadat die een declaratie heeft ingediend bij de SVB. Op basis van de door de gemeente toegekende zorg in de vorm van een persoonsgebonden budget wordt een prognose van de zorgkosten voor het gehele jaar gemaakt. De gemeente betaalt maandelijks op voorschotbasis een bedrag aan de SVB. Aan het eind van het jaar wordt de bevoorschotting verrekend met de door de SVB uitbetaalde persoonsgebonden budgetten Jeugdhulp en Wmo. Budgethouders mogen vanaf 1 augustus geen zorg meer over 2015, 2016 en 2017 declareren. Vanaf 2019 moeten declaraties binnen 10 weken bij de SVB zijn ingediend door de budgethouder. 2

3 Budgetten Voor de Jeugdhulp en Wmo 2015 wordt het financieel kader gevormd door de budgetten die beschikbaar komen via de integratie-uitkering Sociaal Domein. De budgetten bijzondere bijstand zijn historisch gevormd op basis van voorgaande begroting. Gemeentelijke begroting In de opbouw van de begroting maken we een onderscheid tussen de primitieve begroting 2 en de bijgestelde begroting. We gaan in deze rapportage uit van de bijgestelde begroting. In de bijgestelde begroting zijn door de raad vastgestelde budgetmutaties verwerkt. Daarnaast gaan we in deze rapportage uit van de onderstaande scope. Dit is een deel van de totale begroting van programma Jeugdwet (inkoop en PGB) Wmo 2015 (inkoop en PGB ) Wmo-oud (inkoop, inclusief verrekening eigen bijdragen en PGB) PW/Bijzondere bijstand Totaal Integratie uitkering Sociaal Domein Onderstaand een overzicht van het verloop van de onderdelen Wmo 2015 en de Jeugdwet als onderdeel van de integratie-uitkering Sociaal Domein. Gemeentefondscirculaire Jeugdwet Wmo 2015 Totaal Mei Sep Mei De ontwikkeling van de circulaires maakt dat er een bedrag van aan het totale budget van programma 2 is toegevoegd. Dit bedrag is nog niet verdeeld over het programma. De wijze van verdeling wordt geeffectueerd in de 2 e voortgangsrapportage. Onderstaand treft u het overzicht van de budgetten Wmo en Jeugdhulp. Deze tabel maakt duidelijk welk deel van het budget beschikbaar is (na afzondering i.v.m. specifieke bestemming) voor lokale en regionale zorginkoop. Deze budgetverdeling is gebaseerd op de budgetten zoals opgenomen in de meicirculaire 2017 van het gemeentefonds. Budget Jeugd (conform mei 2017) Budget Wmo 2015 (conform mei 2017) Totaal budget Afgezonderd i.v.m. specifieke bestemming Beschikbaar voor regionale zorginkoop 2 De primitieve begroting is de door de raad vastgestelde begroting (tijdens de Begrotingsraad). 3

4 Prognose onderdelen jeugd, Wmo, bijzondere bijstand vs. bijgestelde begroting Uit onderstaande tabel blijkt dat we voor hogere uitgaven prognosticeren ad dan de uitgaven over Ten opzichte van de bijgestelde begroting zou dat op de gerapporteerde onderdelen tot nu toe resulteren in een verschil van tussen (tot heden bijgestelde) begroting en prognose. In het vervolg van deze rapportage lichten we elk onderdeel nader toe (realisatie) (begroting) (prognose) Verschil (begroting vs prognose) Jeugdwet ZiN Jeugdwet PGB Wmo Wmo oud Bijzondere Bijstand Totaal

5 2. Jeugd Prognose Jeugd De prognose op basis van de werkelijke zorguitgaven is gebaseerd op een vergelijking tussen 2017 en van de periode januari t/m maart. We kiezen hier bewust voor een kortere periode omdat deze periode het meest volledige beeld geeft (voor ). Door de zorguitgaven 2017 in een percentage van de totale kosten zorg in natura van de Jeugdwet 2017 uit te drukken en dit percentage van toepassing te verklaren op de gerealiseerde zorg en door te rekenen naar een heel jaar, resulteert dit in geprognosticeerde lasten van Bij de kolom jeugdwet PGB is geen sprake van werkelijke kosten, maar van een berekende bevoorschotting t/m juni (realisatie) (begroting) (prognose) Verschil (begroting vs. prognose) Jeugdwet ZiN Jeugdwet PGB Toelichting op prognose Jeugd In de cijfers over de eerste drie maanden met betrekking tot de gerealiseerde zorg jeugd vallen een aantal zaken op. Er is sprake van meer uitgaven ( ) ten opzichte van dezelfde periode in Dit terwijl er een (voorlopige) daling te zien is in het aantal unieke cliënten (839 in ten opzichte van 965 in 2017). Hierdoor kan gesteld worden dat de kosten per cliënt over de eerste drie maanden in hoger zijn, dan de kosten per cliënt in dezelfde periode in Realisatie t/m maart Aantal unieke cliënten Gem. kosten per cliënt Verschil Het is te vroeg om op basis van deze stijging conclusies te trekken. Het is namelijk nog onduidelijk of hier sprake is van een incident (bv. doordat er in deze betrekkingsperiode een aantal duurdere indicaties zijn verstrekt) of dat deze stijging zich ook in de komende periode door zal zetten. Dit zullen we monitoren in de volgende Q-rapportage(s). Kanttekening bij de prognose: - Jeugdzorgaanbieder Karakter heeft bij de regio het signaal afgegeven dat zij verwachten dat ze in een fors hogere productie gaan krijgen ten opzichte van voorgaande jaren. Het betreft een geprognosticeerd verschil van voor de gehele regio. Karakter heeft de data geanalyseerd en komt tot de conclusie dat de oorzaken voor deze hogere productie terug te leiden zijn naar: o Hoger tarief (veroorzaakt 45% van de hogere kosten). o Een hoger aantal minuten (veroorzaakt 55% van de hogere kosten). Voor Tiel is er inderdaad sprake van een toename in kosten in de eerste drie maanden in ten opzichte van de eerste drie maanden in

6 Januari Februari Maart Totaal Verschil Bovenstaande kosten zijn verwerkt in de realisatie zoals beschreven in deze rapportage. Uitgaande van een evenredige ontwikkeling gedurende heel kan gesteld worden dat de kosten voor Karakter toenemen met circa in. Extra kanttekening die hierbij geplaatst moet worden is dat bovenstaande tabel uitgaat van het huidige tarief ( 105). Aanbieder Karakter heeft met de gemeenten in de Regio Rivierenland middels een addendum een extra toeslag ter instandhouding van de academische infrastructuur afgesproken. Deze toeslag betreft 10,20 of 15 per uur afhankelijk van het ingezette zorgvorm. Ook aanbieder Pro Persona heeft met de gemeenten in de Regio Rivierenland een vergelijkbaar addendum afgesproken. Het financiële verschil over de eerste drie maanden in ten opzichte van de eerste drie maanden in 2017 zal dus nog hoger uitvallen. In de komende periode zal er specifiek een nadere analyse worden gemaakt met betrekking tot (in elk geval) Karakter om te kijken hoe we beter inzicht en grip kunnen krijgen op het verloop van de kosten en de afspraken die in de regio gemaakt worden. - De tweejarige pilot Praktijkondersteuner Huisarts jeugd is gestart per 1 juni (beoogde startdatum was 1 april ). Beoogd doel van de pilot is om de rechtstreekse verwijzingen door huisartsen naar de dure tweedelijns zorg te verminderen. Over de effecten van deze pilot kan dus op zijn vroegst iets gezegd worden in de volgende Q-rapportage. Uitgaven kosten handhaving Naar aanleiding van rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en Wmotoezicht Gelderland Zuid is de overeenkomst met zorgaanbieder Herstelcentrum C&S per eenzijdig opgezegd. Wegens zeer slechte zorg door C&S zijn in opdracht van de gemeenten bij de locaties in Tiel een crisismanager en een ander zorgaanbieder (aanvullende) zorg gaan leveren. De kosten hiervan zijn aanzienlijk omdat er sprake was van 24 uurs zorg. Wij zijn bezig om deze kosten en eerder betaalde zorgkosten te verhalen bij C&S. Of en in welke mate de kosten werkelijk verhaald kunnen worden is niet bekend. Er bestaat een risico dat de kosten ten laste van de gemeentelijk budgetten jeugdhulp komen. 6

7 3. Wet maatschappelijke ondersteuning Prognose Wmo Bij de prognose van Wmo gaan we uit van een gelijkmatige opbouw over een geheel jaar. Voor Wmo is relatief eenvoudig een prognose af te geven, doordat er voor dit product enerzijds meer ervaring is opgedaan en anderzijds de externe partijen ook meer ervaring hebben opgedaan met de manier van declareren. Hierbij zijn alle onzekere factoren (bv. door nog niet gefactureerde zorg) dus ook voor een heel jaar geëxtrapoleerd (realisatie) (begroting) (prognose) Verschil (begroting vs prognose) Wmo Wmo Oud In onderstaande tabel is een verdere uitsplitsing van de uitgaven en de extrapolatie naar 12 maanden voor Wmo weergegeven. Bij de extrapolatie van PGB is geen sprake van gerealiseerde uitgaven, maar van een gerealiseerde bevoorschotting t/m juni. Realisatie Extrapolatie naar 12 maanden Wmo 2015 ZiN (t/m mei) Totalen PGB Wmo 2015 (t/m juni) Subtotaal Wmo Wmo Oud ZiN (t/m mei) PGB Wmo-oud (t/m juni) Eigen Bijdrage (t/m juni) Subtotaal Wmo-oud Totaal Wmo Toelichting op prognose Wmo In de extrapolatie van de uitgaven Wmo oud ZiN is rekening gehouden met een stijging van de uitgaven voor Huishoudelijke Ondersteuning in. Deze stijging is effect van nieuwe tariefafspraken met de aanbieders van Huishoudelijke Ondersteuning. Aanleiding voor het vaststellen van de nieuwe tarieven is het feit dat de eerder vastgestelde tarieven gebaseerd waren op de bestuurlijke aanbesteding in 2012 en dat de Algemene Maatregel van Bestuur reële kosten Wmo gemeenten vraagt om reële tarieven vast te stellen. Bij een berekening van de tarieven met toepassing van de landelijke rekentool van de VNG bleek dat de door de gemeenten in de Regio Rivierenland gehanteerde tarieven aanzienlijk beneden het reële tarief lagen. De hogere tarieven worden met ingang van betaald. 3 Wmo2015 betreft begeleiding individueel en groep en kortdurend verblijf (gemeentelijke taak vanaf 2015) 4 Wmo oud betreft Huishoudelijke Ondersteuning, hulpmiddelen, vervoer en woningaanpassingen (gemeentelijke taak vanaf 2007) 7

8 4. Participatiewet / bijzondere bijstand/minimabeleid Prognose bijzondere bijstand In de begroting staat een bedrag voor de verzamelgroep Bijzondere Bijstand. Dit omvat bijzondere bijstand, individuele inkomenstoeslag, minimabeleid en te ontvangen terugbetaling leenbijstand (realisatie) (begroting) (prognose) Verschil (begroting vs prognose) PW/BB/Minimabeleid Met ingang van is een nieuw minimabeleid van kracht. Bij de prognose is uitgegaan van dit nieuwe beleid. In het nieuwe beleid is het verstrekken van een aantal minimavoorzieningen ondergebracht bij externe partijen. Zij verstrekken de benodigde voorzieningen dan in natura. Dit zijn uitgaven die nu niet meer als individuele bijzondere bijstand verstrekt worden. Voor de collectieve aanvullende zorgverzekering via Menzis betaalt de gemeente een bedrag op basis van verzekerdenaantal. Dit aantal zal gedurende het jaar niet veel veranderen. Q1 Q2 t/m mei Totaal Prognose Realisatie 2017 Jeugdfonds sport Jeugdfonds cultuur Stichting Leergeld/pc Menzis/collectieve zorgverzekering Totaal Voor de analyse van prognose is daarom ingezoomd op de uitgaven individuele bijzondere bijstand en individuele inkomenstoeslag. Toelichting op prognose bijzondere bijstand Bij de gerealiseerde uitgaven vallen een aantal zaken op. De effecten van de ombuigingen in het minimabeleid verklaren de daling in de uitgaven. De ombuigingen in het nieuwe beleid hebben invloed op de kosten rondom wonen en maatschappelijke zorg. De uitgaven op individuele basis worden lager. Daarnaast zijn de uitgaven in verband met de huisvesting van statushouders afgenomen. De taakstelling met betrekking tot huisvesting van statushouders is in lager dan in de voorgaande 2 jaren. Er zijn nog wel na-reizigers. Na-reizigers komen ook in aanmerking voor bijzondere bijstand voor de inrichting van hun woning. De uitgaven voor de kosten beschermingsbewind lijken juist te stijgen ten opzichte van De maatregelen die we inzetten om dit terug te dringen (zoals budgetbeheer) zijn nog niet terug te vinden in de managementcijfers. In gesprekken met de maatschappelijke partners wordt onderzocht welke maatregelen verder noodzakelijk zijn om deze uitgaven terug te dringen. In onderstaande tabel staat een gedetailleerd overzicht van de prognoses op de verschillende kostensoorten individuele bijzondere bijstand. 8

9 Kostensoort bijzondere bijstand Realisatie 2017 Q1 Q2 t/m mei Totaal Prognose Directe levensbehoeften Huishouden Wonen Opvang Maatschappelijke zorg Financiële transacties Uitstroombevordering Medische dienstverlening Overige kosten Individuele p.m. Inkomenstoeslag Totaal , Kanttekeningen prognose: - Het totale tekort op de prognose geeft een vertekenend beeld. De begroting is naar beneden bijgesteld op basis van de prognose in Q De verzamelgroep Bijzondere bijstand kent al meerdere jaren een tekort. Met de ombuiging van het minimabeleid is beoogd om dit tekort terug te dringen. De ombuigingen in het minimabeleid moesten een besparing opleveren van De primitieve begroting is met dit bedrag naar beneden bijgesteld. - geldt als overgangsjaar voor de invoering van het nieuwe beleid. - De Individuele Inkomenstoeslag wordt aan de meeste rechthebbenden rond de maand juli verstrekt. Bij de prognose zijn we er van uitgegaan dat de uitgaven gelijk blijven ten opzichte van de gerealiseerde uitgaven over 2017 op dat onderdeel. - Onder de kosten directe levensbehoeften valt ook de aanvullende uitkering voor levensonderhoud voor jongeren <21 jaar. Deze wordt verstrekt en geprognosticeerd via Werkzaak. De prognose van Werkzaak op deze kosten is opgenomen in de totale prognose van deze kostensoort. 9

10 5. Ontwikkelingen - Transformatiefonds Jeugd Voor de komende drie jaar is er in totaal 108 miljoen euro beschikbaar voor plannen van jeugdzorgregio s om de vernieuwing van de jeugdhulp een boost te geven. De hoogte per regio is vastgesteld naar rato van het aantal jeugdigen tot 23 jaar op 1 januari. Om voor het transformatiegeld in aanmerking te komen, moeten jeugdzorgregio s regionale plannen jeugd afsluiten die voldoen aan de door de VNG vastgestelde spelregels. De regio s moeten dit jaar een meerjarig transformatieplan opstellen, dat minimaal tot en met 2020 loopt. Jeugdzorgregio s kunnen ook, als de (boven)regionale context daarom vraagt, de handen ineen slaan en samen een plan indienen. Als er geld overblijft, in het geval niet alle regio s een plan indienen, wordt het geld verdeeld over de jeugdzorgregio s met goedgekeurde plannen. Aanvragen moeten uiterlijk 1 oktober ingediend zijn. Vanuit Tiel is er contact met de regio over hoe vorm te geven aan deze plannen om zodoende in aanmerking te komen voor dit transformatiefonds. - Aanvraag fonds tekortgemeenten Sociaal Domein In het kader van de afspraken tussen medeoverheden in het Interbestuurlijk Programma (IBP) is besloten om een fonds tekortgemeenten te creëren om gemeenten met grote tekorten in het sociaal domein te compenseren. Het gaat in totaal om een bedrag van 200 miljoen, waarvan 100 miljoen door het Rijk ter beschikking wordt gesteld en 100 miljoen uit het gemeentefonds afkomstig is. Voor een nadere toelichting op de inhoudelijke keuzes achter het fonds tekortgemeenten verwijzen wij u naar de relevante stukken die besproken zijn op de ALV van de VNG van 27 juni jl. Gemeenten kunnen een aanvraag indienen voor middelen uit het fonds tekortgemeenten. Deze middelen worden verdeeld volgens de criteria die door de ALV van de VNG zijn vastgesteld. Een onafhankelijke commissie, ingesteld door het VNG-bestuur, beoordeelt de aanvragen aan de hand van deze criteria en stelt waar nodig verduidelijkende vragen aan indienende gemeenten. In de door de ALV vastgestelde criteria is tevens uitgewerkt welke procedures worden gevolgd wanneer het beroep op het fonds het beschikbare budget overschrijdt. Het format dient vergezeld te zijn van een brief ondertekend door het college van burgemeesters en wethouders, en van de bewijsstukken waar naar verwezen wordt. Vanuit de gemeente Tiel zal een aanvraag voor dit fonds worden ingediend. - Adviesrecht gemeenten schuldenbewind Er ligt een wetsvoorstel voor Adviesrecht voor gemeenten bij schuldenbewind. Gemeenten kunnen straks rechters adviseren over de vraag of iemand met problematische schulden hulp moet krijgen van een beschermingsbewindvoerder (ook wel schuldenbewind genoemd). Wat deze wet voor financiële consequenties met zich meebrengt is nog niet inzichtelijk. Het college kan zelf beslissen of zij gebruik maakt van het adviesrecht. De wijze waarop de gemeente Tiel hier invulling aan geeft wordt nog verder uitgewerkt. 10