Toelichting. : Wendy van Neer. Datum : 20 mei Betreft : verantwoorde inkoop zorg en ondersteuning Kenmerk :

Transcriptie

1 Toelichting Van : Wendy van Neer Datum : 20 mei 2016 Betreft : verantwoorde inkoop zorg en ondersteuning 2015 Kenmerk : De gemeenten Blaricum, Eemnes, Gooise Meren, Hilversum, Huizen, Laren, Weesp en Wijdemeren werken intensief samen in het sociaal domein. In de gemeenschappelijke regeling Regio Gooi en Vechtstreek voeren zij het beleid, de inkoop en het beheer van een groot aantal individuele maatwerkvoorzieningen binnen het sociaal domein uit. De gemeenten kochten in 2015 gezamenlijk voor 45 miljoen euro aan zorg en ondersteuning in vanuit de Regio Gooi en Vechtstreek. Het gaat onder meer om voorzieningen zoals hulp bij het huishouden en hulpmiddelen. Sinds 1 januari 2015 kopen de gemeenten (m.u.v. Weesp en Wijdemeren) ook gezamenlijk de begeleiding, dagbesteding, het kortdurend verblijf en grote delen van de jeugdzorg in. Goedkeurende verklaring In tegenstelling tot landelijke berichten van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) 1 is het ons gelukt een goedkeurende verklaring over de voorzieningen in natura 2015 te ontvangen op de rechtmatigheid van de inkoop, de levering en de declaraties. De basis van dit succes ligt in de kracht van de samenwerking in Gooi en Vechtstreek en de breed gedragen uitgangspunten. Gehanteerde uitgangspunten Vier onderdelen stonden centraal bij de vormgeving van zorg en ondersteuning: is een overgangsjaar; 2. samenwerking tussen gemeenten, Regio & aanbieders; 3. persoonsvolgende uitvoering en bekostiging; 4. benutten van de schaal van de Regio is een overgangsjaar Het eerste half jaar hebben gemeenten, aanbieders en verbonden partijen nodig gehad om te wennen aan de nieuwe situatie. Er zijn landelijk en binnen Gooi en Vechtstreek verschillende aanloopproblemen geweest. De Regio heeft bij het omgaan met deze aanloopproblemen drie uitgangspunten gehanteerd: a. continuïteit van ondersteuning voor inwoners staat voorop; b. de uitgaven blijven binnen de budgettaire kaders; c. de door inwoners ervaren kwaliteit blijft minimaal gelijk ten opzicht van de situatie voor

2 Samenwerking tussen gemeenten, Regio en opdrachtnemers De Regio en haar accountant zijn begin februari 2015 met de gemeenten en hun accountants gestart met het inrichten van de financiële verantwoording Deze vroege samenwerking op dit onderdeel heeft erin geresulteerd dat de colleges al in het najaar van 2015 een door gemeenten, opdrachtnemers en de Regio geaccepteerd Controleprotocol sociaal domein Gooi en Vechtstreek 2015 vastgesteld hebben. Opdrachtnemers zijn vervolgens tijdig door de Regio op de hoogte gebracht van de inhoud van het protocol en bijbehorende procesgang. Zodoende hebben zij zich voldoende op tijd kunnen voorbereiden op deze financiële verantwoording. Ook gedurende de eerste maanden van 2016 is zowel met gemeenten en hun accountants als met opdrachtnemers regelmatig gecommuniceerd over de voortgang. Regio voert alle opdrachten persoonsvolgend uit De Regio voert de toewijzing, declaratie en verantwoording van de gecontracteerde dienstverlening persoonsvolgend en volledig digitaal uit binnen haar eigen systeem, het digitaal leefplein. De uitvoering van deze taken is in ons systeem altijd te herleiden op het niveau van de inwoner uit één van de deelnemende gemeenten. De digitale match tussen toewijzing en declaratie waarborgt dat de declaraties juist en rechtmatig zijn. Over heel 2015 maakten inwoners uit Gooi en Vechtstreek gebruik van de gezamenlijk ingekochte zorg en ondersteuning. De Regio voert via het digitaal leefplein structureel onderzoek uit onder inwoners naar de verbetering van de dienstverlening. De Regio vraagt inwoners per mail of telefonisch of het in de beschikking gestelde doel volgens de inwoner wordt bereikt en of de inwoner tevreden is over de voorziening en de opdrachtnemer. Tevens beschikt De Regio over een onafhankelijk klachtenmeldpunt voor alle voorzieningen sociaal domein. Het onafhankelijk klachtenmeldpunt heeft in 2015 een beperkt aantal van 98 klachten geregistreerd, waarvan er 12 zijn doorgezet naar het Ombudsplein voor bemiddeling. Regio zorgt voor voldoende schaalgrootte Voor onze aanbieders van zorg, ondersteuning en participatie ontstond er door de regionale samenwerking een inkoop-, leverings- en verantwoordingsgebied op de schaal van de zorgregio, de arbeidsmarktregio en de onderwijsregio. Een gebied met inwoners, waarbinnen de gemeenten samenwerken op basis van een gedeelde visie op het sociaal domein. Dit biedt voor aanbieders van zorg en ondersteuning de mogelijkheid om over alle levensgebieden integraal ondersteuning aan te bieden aan onze inwoners. Bevindingen vanuit het verantwoordingsproces 2015 Vanuit de landelijke media vernemen wij het beeld dat gemeenten fors geld overhouden op de Wmo. Dit beeld willen wij graag nuanceren naar aanleiding van onze bevindingen in het verantwoordingsproces. Alle geleverde zorg en ondersteuning 2015 in beeld Ons toewijzings- declaratiesysteem was begin 2015 op orde en desondanks constateren wij dat aanbieders veel tijd nodig hadden om de declaratiestroom op gang te krijgen. Voor een deel van onze aanbieders was het proces pas begin 2016 op orde. Het digitaal declareren volgens de I-standaarden is voor veel aanbieders complex gebleken. Wij hebben een team ingezet om de declaraties en de verantwoording in samenwerking met aanbieders op orde te krijgen. In dit kader heeft er een uitgebreide vergelijking tussen de administraties van aanbieders en onze administratie plaatsgevonden om de totale productie 2015 in beeld te krijgen. Hierdoor hebben wij niet alleen de gedeclareerde bedragen, maar ook de nog te declareren bedragen m.b.t in beeld. Beiden zijn getoetst door onze accountant en rechtmatig bevonden. De combinatie van gedeclareerde zorg en nog te declareren zorg heeft ons een totaalbeeld opgeleverd van de kosten 2015 die de gemeenten binnen onze Regio zullen maken. pagina 2

3 Een aanzienlijk deel van de productie 2015 is nog niet gedeclareerd Het Sociaal Cultureel Planbureau heeft in haar evaluatie van de hervorming langdurige zorg aangegeven zich te baseren op de daadwerkelijke uitgaven op basis van de Iv3 kwartaalcijfers van het vierde kwartaal. Hierin is de nog te declareren zorg, het onderhanden werk, nog niet meegenomen. Na analyse van onze cijfers (zie bijlage 1) hebben wij binnen onze Regio geconstateerd dat de omvang het onderhanden werk op de individuele voorzieningen Wmo in onze Regio op de peildatum 1 februari % is ten opzichte van de gedeclareerde ondersteuning. Dit betekent dat binnen onze Regio ondanks heel hard werken door alle betrokken partijen na 1 februari 2016 bovenop het reeds gedeclareerde bedrag nog 8% gedeclareerd gaat worden in 2016 ten laste van de budgetten Wij vermoeden dat bij anderen gemeenten dit ook het geval zal zijn en dat bij een deel van de gemeenten het percentage onder handen werk zelfs vele malen hoger zal liggen, omdat het declaratie- en verantwoordingsproces daar nog niet is geautomatiseerd. Verschil tussen toewijzing en declaratie Wij constateren dat met name voor inwoners met een overgangsrecht begeleiding, dagbesteding en kortdurend verblijf geldt dat slechts 60% van de door het Centrum Indicatiestelling Zorg gestelde indicatie aan zorg daadwerkelijk wordt afgenomen. Voor 2015 was het overgangsrecht van toepassing op zowel de indicatie als voor de eigen bijdrage. De daadwerkelijke afname van zorg is daarom niet beïnvloed door gemeentelijke herindicaties of een hogere eigen bijdrage. Via onze tevredenheidsonderzoeken onder inwoners en ons klachtenmeldpunt hebben wij geen signalen ontvangen van problemen met de levering of de kwaliteit van de zorg. Voor deze voorzieningen constateren wij dat wanneer wij persoonsvolgend de vraag van inwoners financieren (en niet meer dan dat), wij 40% minder financieren dan de toewijzing vanuit het overgangsrecht. Verwachting van structureel tekort op de huishoudelijke hulp Wij hebben in individuele gesprekken met onze inwoners zeer kritisch gekeken naar de omvang van de indicaties huishoudelijke hulp en deze waar mogelijk en verantwoord gereduceerd. Hiermee is een besparing van 15 tot 20% in het totale volume gerealiseerd. Onze aanbieders betalen wij een tarief van 23,27 per uur. Wij constateren dat verder bezuinigen op de huishoudelijke hulp zowel in uren als in tarief niet mogelijk is, zonder dat de kwaliteit van levering en de continuïteit van levering aan onze inwoners in het geding komt. Dit betekent dat wij verwachten dat de gemeenten een structureel tekort hebben op het Rijksbudget voor huishoudelijke hulp. Dit tekort kan, dankzij de financiële ontschotting, vooralsnog opgevangen worden binnen de totale uitkering sociaal domein. Op lange termijn zien wij, gelet op de kortingen op de integratie-uitkering Jeugd en Wmo nieuwe taken, hier wel een risico voor onze gemeenten. Conclusies Overschot is een momentopname Het Sociaal en Cultureel Planbureau spreekt op basis van de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek van een overschot op de Wmo en de Jeugdwet van 360 miljoen. Als er landelijk net als binnen onze Regio 8% onderhanden werk is op de Wmo dan betekent dit dat er in het kader van de Iv3 functie 661/662 maatwerkvoorzieningen natura Wmo die nu becijferd is op 3,041 miljard euro (zie bijlage 2) nog circa 243 miljoen euro aan kosten voor 2015 te verwachten is. Bovendien nemen de budgetten komende jaren nog verder af door Rijksbezuinigingen, waardoor het hier om mogelijke incidentele overschotten gaat. Wij concluderen dat de genoemde bedragen slechts een momentopname zijn. Oormerken brengt continuïteit en kwaliteit in gevaar We zijn blij dat uitkeringen voor Jeugd, Wmo en Participatie apart zichtbaar zijn in het Gemeentefonds en niet geoormerkt. Hierdoor is het mogelijk om de inkoop, levering en financiering van zorg en ondersteuning integraal vorm te geven. Wij komen tekort op de huishoudelijke hulp, maar door de pagina 3

4 begeleiding erbij te betrekken zijn wij in staat om met de totale budget binnen het sociale domein uit te komen. Zo kunnen wij continuïteit voor onze inwoners die afhankelijk zijn van huishoudelijke hulp en begeleiding garanderen. Wanneer de budgetten geoormerkt worden, kunnen wij in elk geval de continuïteit en kwaliteit van de huishoudelijke hulp voor onze inwoners niet langer waarborgen. Wij financieren de vraag en de behoefte van onze inwoners en niet meer dan dat. Dit uitgangspunt kunnen wij alleen bekostigen als het Rijk ontschot blijft financieren. Tabel 1. Verantwoording 2015 Jeugdwet en Wmo, individuele voorzieningen peildatum De gemeenten Blaricum, Bussum, Eemnes (alleen Wmo), Hilversum, Huizen, Laren en Naarden Toegewezen (beschikt) Uitgaven (Declaratie) Onder handen werk (OHW) Uitgaven +OHW t.o.v. Toegewezen Totaal Totaal % % OHW t.o.v. Totale kosten 18 min Jeugdwet % 57% 18 plus Wmo Lokaal % 7% Begeleiding & Dagactiviteiten % 8% Begeleiding Individueel % 9% Dagactiviteit & Vervoer % 5% Kortdurend verblijf % 36% Huishoudelijke hulp % 7% 18 plus Wmo Beschermd wonen % 5% Toelichting Bij de jeugdwet zijn de uitgaven + OHW hoger dan de toegewezen zorg door de gemeente. Dit komt doordat er door aanbieders ook zorg als OHW is aangemerkt die op verwijzing van een wettelijke verwijzer (zoals een huisarts) is geleverd. Deze zorg komt pas in de kolom toegewezen te staan op het moment dat er gedeclareerd wordt. Door de DBC financiering in de Jeugd GGZ is er veel OHW. Deze trajecten worden namelijk pas gedeclareerd als de behandeling is afgesloten. Daarnaast hebben de twee grootste aanbieders binnen de Regio pas beginnen 2016 hun declaratieproces goed kunnen inrichten waardoor de toewijzingen en declaraties hier nog achterlopen. pagina 4

5 Bron: Sociaal en Cultureel Planbureau (2015), Overall rapportage sociaal domein 2015, thema 2: financiële positie van gemeenten, pagina 376 pagina 5