1. Bestuurlijke uitgangspunten

Transcriptie

1 VOORJAARSNOTA 2014

2 Inhoudsopgave Voorwoord Bestuurlijke uitgangspunten Financiële uitgangspunten Financieel perspectief Actueel saldo meerjarenbegroting Eerste financiële invulling coalitieprogramma Richtinggevende ombuigingsinvulling Ontwikkeling reserve positie Ontwikkelingen en risico s Samenvattend overzicht

3 Voorwoord In het coalitieprogramma Sociaal. Groen. Sterk. Heusden. hebben wij vorige maand de ambitie uitgesproken om in de komende periode een basis te leggen voor een duurzame toekomst van onze gemeente. Ondanks de korte tijd die beschikbaar was, hebben we in deze voorjaarsnota een eerste financiële vertaling van het coalitieprogramma gemaakt. Met nadruk een eerste vertaling, omdat bij het verzenden van deze voorjaarsnota aan uw raad nog niet duidelijk was welke financiële consequenties de meicirculaire van het Rijk met zich meebrengt. Sociaal, Groen en Sterk; zo zien wij de toekomst van onze gemeente Heusden. Om daar invulling aan te geven hebben we alle thema s die deze bestuursperiode onze aandacht vragen, gekoppeld aan deze drie elementen van duurzaamheid die ook wel als People, Planet en Profit door het leven gaan. Hoewel het huidige coalitieprogramma een aantal andere en nieuwe accenten bevat ten opzichte van dat van de vorige coalitie, zullen we de financiële koers zoals die de afgelopen jaren is ingezet, in grote lijnen voortzetten. Een strak financieel beleid blijft daarbij noodzakelijk. Zeker met het oog op de financiële risico s die de transities met zich meebrengen en de druk op de grondexploitatie. Net als in de vorige periode is het financieel beleid gericht op een structureel sluitende meerjarenbegroting. Zijn er maatregelen nodig om tot dit gewenste resultaat te komen, dan ligt de focus daarbij primair op de uitgavenkant. Wanneer nodig zullen we dan ook nieuwe bezuinigingen doorvoeren. Uitgangspunt daarbij is om de meest kwetsbare groepen in de Heusdense samenleving te ontzien. Het coalitieprogramma is een programma op hoofdlijnen en voor veel onderwerpen zal de komende periode een nadere uitwerking worden opgesteld. De kaderstellende rol van uw raad zal daarbij nadrukkelijk aan de orde komen. Ook biedt dit programma ruimte voor discussie en het inspelen op veranderde omstandigheden. Zoals aangegeven bij de presentatie van het coalitieprogramma staat het college open voor suggesties uit uw raad. Uw inbreng bij de bespreking van deze voorjaarsnota stellen we dan ook zeer op prijs. Deze zullen we zeker meenemen bij de totstandkoming van de begroting 2015, die later dit jaar plaatsvindt. 3

4 1. Bestuurlijke uitgangspunten Coalitieakkoord Op 22 mei 2014 is aan de raad het coalitieprogramma gepresenteerd. Hierin staat op hoofdlijnen de financiële richting voor de komende periode beschreven. Tevens is daarin aangegeven dat de benodigde uitwerking voor het realiseren van een aanvullende ombuiging van naar verwachting circa 1 mln. opgenomen zal worden in de begroting Deze voorjaarsnota komt kort na het verschijnen van het coalitieprogramma. Het is dan ook niet mogelijk om het coalitieprogramma al volledig uit te werken in deze voorjaarsnota. Wel worden in deze voorjaarsnota de financiële contouren van het coalitieakkoord daar waar mogelijk verder vertaald en wordt op hoofdlijnen de voorgenomen ombuigingsrichting financieel in beeld gebracht. Landelijke ontwikkelingen De rijksbegroting laat voor 2014 een verwachte uitkomst zien die ligt onder het voorgenomen maximum tekort van 3%. Hierdoor is niet de verwachting dat er op rijksniveau nog aanvullende bezuinigingen zullen worden doorgevoerd bovenop het vorig jaar besloten pakket van 6 miljard. Het effect van de rijksbezuinigingen en de doorwerking naar de uitkering gemeentefonds is daarmee volledig verwerkt in onze meerjarenbegroting. De meicirculaire waarin de budgetten voor de drie transities vanaf 2015 zullen zijn opgenomen, is kort voor het versturen van deze voorjaarsnota verschenen, maar nog niet financieel vertaald. De uitkomsten van deze circulaire zullen opgenomen worden in de begroting 2015 en kunnen daarmee ook nog richtinggevend zijn voor het definitieve ombuigingspakket. De voorjaarsnota geeft zoals gebruikelijk een geactualiseerd financieel beeld vanaf het moment van vaststelling van de begroting 2014 en de besluitvorming die daarna nog heeft plaatsgevonden. Dit betreft de tweede bestuursrapportage 2013, de jaarrekening 2013, het raadsvoorstel m.b.t. het verlenen van startersleningen en de effecten van de eerste berap 2014 die gelijkertijd met deze voorjaarsnota en de jaarrekening 2013 in uw vergadering voorliggen. 4

5 2. Financiële uitgangspunten Het doel van de voorjaarsnota is om naast een actueel financieel perspectief de uitgangspunten voor de opstelling van de begroting 2015 en de meerjarenraming vast te stellen. Hieronder wordt ingegaan op de financiële uitgangspunten. Algemeen Het uitgangspunt, zoals verwoord in het coalitieprogramma, is een meerjarenraming die, over de totale periode bezien, sluit met een positief saldo. Rente In 2012 is rekenrente aangepast naar 4%. Voor de begroting 2015 en de meerjarenraming willen wij dit percentage in principe handhaven. Afhankelijk van de uitkomsten van het overleg met de accountant om het voornemen, zoals opgenomen in het coalitieprogramma met betrekking tot de bouwgrondexploitaties en de daaraan gekoppelde vrijval van de verliesvoorziening, in te kunnen vullen, is één van de opties op de rente aan te passen (zie hfdst 3.4). Gelijktijdig met de rekenrente is ook de financieringsrente bijgesteld. Voor 2015 hanteren we 1,5% (voor kort geld tot het bedrag van de kasgeldlimiet) en 3,5% (voor langlopende leningen boven de kasgeldlimiet). De marktrente is in 2013 licht gestegen, maar bevindt zich nog onder de hiervoor genoemde percentages. De verwachting is dat de stijging door zal zetten in De rentepercentages moeten bezien worden in een langjarig perspectief en het is niet wenselijk de rente jaarlijks aan te passen aan de werkelijk verwachte rente. Ontwikkeling gemeentefonds De meicirculaire zal zoals vermeld, verwerkt worden in de begroting 2015 want deze is kort voor het versturen van deze voorjaarsnota gepubliceerd. Loon- en prijsindexering De prijzen in de begroting 2015 worden gehandhaafd op het prijspeil van Als onderdeel van de vastgestelde ombuigingsmaatregelen, worden de budgetten in de uitgavencategorie overige goederen en diensten tot en met 2017 jaarlijks met 1 procent gekort. Als uitwerking van de ombuigingen voortvloeiend uit het coalitieakkoord, is één van de nadere uitwerkingsvoorstellen om in 2015 en 2016 aanvullend 1% in beide jaren te korten op deze budgetten. Wat betreft salariskosten houden we rekening met een incidentele verhoging van een half procent met ingang van 2015 voortvloeiend uit reguliere salarisafspraken (bijv. periodieke verhogingen). De vorige CAO gemeenten liep tot 1 januari Er is daarna nog geen overeenstemming bereikt over een nieuwe CAO. Het uitgangspunt daarbij is dat eventuele salarisverhogingen die hieruit voortkomen, zullen worden gedekt door looncompensatie via de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Tarieven Als onderdeel van de vastgestelde ombuigingsmaatregelen is tot en met 2017 een aanvullende OZB opbrengst ingerekend deels bestaande uit een absolute reeks en deels bestaande uit een procentuele verhoging. Heusden is qua woonlasten nog steeds één van de goedkoopste gemeenten van Nederland. De gemeente ziet zich de komende periode voor financiële uitdagingen geplaatst. 5

6 Daarom wordt het beleid met betrekking tot de onroerende zaakbelastingen, zoals dat in de huidige meerjarenraming ( ) is opgenomen, doorgetrokken naar 2018 (verhoging met 5% boven de inflatie). Voor 2015 bedraagt de extra opbrengst exclusief inflatiecorrectie. Op de leges, rioolrechten, begrafenisrechten en afvalstoffenheffing wordt de inflatiestijging toegepast. De hoogte van de inflatiecorrectie wordt bepaald op basis van de prijsindex die toegepast wordt binnen de algemene uitkering op basis van de meicirculaire. 6

7 3. Financieel perspectief 3.1 Actueel saldo meerjarenbegroting Hieronder treft u het actuele overzicht aan van de budgettaire ontwikkeling in de periode van 2015 tot De uitgangspositie daarbij is de stand van de meerjarenbegroting zoals opgenomen in de begroting 2014, aangevuld met de structurele gevolgen van de 2 e berap Verder is het raadsvoorstel betreffende de starterlening waarover op 6 mei jl. is besloten verwerkt. Tot slot is, hoewel uw raad hierover gelijktijdig met de voorjaarsnota nog een besluit moet nemen, ook al rekening gehouden met de meerjarige gevolgen van de budgettaire bijstellingen uit de 1 e berap 2014 voor zover die een doorwerking hebben naar 2015 en volgende jaren. Dit resulteert meerjarig in de volgende begrotingssaldi zoals in de onderstaande tabel is weergegeven. Bedragen x Tabel 1 Financieel perspectief Voorjaarsnota Eindsaldo Begroting Amendement toeristenbelasting begroting Structurele doorwerking 2 e berap Raadsvoorstel starterlening Structurele doorwerking 1 e berap Actueel begrotingssaldo Voorjaarsnota Eerste financiële invulling coalitieprogramma In het coalitieprogramma zijn de piketpalen geslagen voor het voorgenomen financieel beleid voor de komende vier jaren. Het uitgangspunt is een meerjarenraming die over de totale periode van vier jaar sluit met een positief saldo waarbij het weerstandsvermogen wordt verhoogd. Daarnaast zijn enkele concrete punten in het programma opgenomen die financiële consequenties hebben. Tot slot speelt de onzekerheid m.b.t. de ontwikkeling van de algemene uitkering gemeentefonds een rol. In onderstaande tabel zijn deze punten opgenomen. Bedragen x Tabel 2 Financiële effecten coalitieprogramma Startsaldo na verwerking berap I Te compenseren last bouwgrond exploitaties Schrappen betaald parkeren Te realiseren ombuigingsopgave Gelet op de hoge boekwaarde van de Poort van Heusden en van bedrijventerrein Het Hoog II is het voornemen om de boekwaarde niet verder op te laten lopen en de verwachte resultaten van deze exploitaties te verbeteren. Hierdoor kunnen de gevormde verliesvoorzieningen gedeeltelijk vrijvallen ten gunste van de algemene reserve, waardoor het weerstandsvermogen verbetert. 7

8 Dit resulteert wel in een extra op te vangen last binnen de reguliere exploitatie die meerjarig afloopt in verband met de afnemende boekwaarde. Het voornemen om extra inkomsten te genereren uit betaald parkeren wordt losgelaten. Dit betekent dat de opbrengst hiervan die in de meerjarenraming was opgenomen niet wordt gerealiseerd. De aangekondigde maatregelen in drie fasen m.b.t. het veiliger maken van de Tuinbouwweg voor het fietsverkeer zullen worden bekostigd uit de daarvoor gereserveerde middelen binnen de exploitatie van t Hoog. In de eerste fase worden verkeersremmende voorzieningen aangebracht in het gedeelte tussen de Meeuwaart en Abt van Engelenlaan. De tweede fase behelst de aanleg van een vrijliggend fietspad tussen de Meeuwaart en de Wolfshoek. In de derde fase worden zo nodig fietssuggestiestroken tussen de Meeuwaart en Abt van Engelenlaan aangebracht. De meicirculaire zal, zoals vermeld, verwerkt worden in de Begroting 2015 want deze is op het moment dat de voorjaarsnota aan uw raad wordt toegezonden nog niet doorgerekend. Dit betekent ook dat een eventuele mee- of tegenvaller die hieruit naar voren komt, een effect heeft op de te realiseren meerjarige ombuigingsbedragen. De hieronder opgenomen ombuigingsmaatregelen kunnen dan ook bij de begroting eventueel nog worden bijgesteld of aangevuld. 3.3 Richtinggevende ombuigingsinvulling Zoals aangegeven in de vorige paragraaf is de opgenomen ombuigingsopgave in tabel 2 een raamwerk dat nog aan verandering onderhevig is. Niettemin is dit de basis geweest voor de ombuigingsvoorstellen zoals die zijn opgenomen in het coalitieprogramma. De financiële invulling daarvan ziet er als volgt uit: Bedragen x Tabel 3 Ombuigingen Te realiseren ombuigingsopgave Aanvullende taakstelling subsidies Uitgaven derden Vrijval kapitaallasten Voorste Venne Bedrijfsvoering/personeel Frontoffice Drunen OZB (5% in 2018) 320 Energiebesparing 15% pm pm pm pm Eindsaldo Voorjaarsnota In de meerjarenraming is reeds een bezuinigingstaakstelling op het subsidiebudget opgenomen van structureel. Zoals in het coalitieprogramma is aangegeven zullen wij deze taakstelling verhogen met uiteindelijk Uiteraard zullen wij een uitgewerkt raadsvoorstel voorleggen waarin ingegaan zal worden op de wijze waarop deze taakstelling invulling gaat krijgen. De plannen voor De Voorste Venne worden versoberd. Het coalitieprogramma gaat uit van een taakstellende investering van maximaal 5 mln. en afstoting van een deel van het complex. Het beoogde resultaat is een multifunctioneel gebouw met een optimale bezettingsgraad. Door de maximale investering te verlagen naar 5 mln. kan een deel van de opgenomen stelpost kapitaallasten vrijvallen. Daarnaast is de verwachting dat de eerste rente en afschrijvingskosten pas in 2016 zullen drukken op de gemeentelijke begroting waardoor de vrijval in 2015 hoger is. 8

9 De bestaande taakstelling op personeel/bedrijfsvoering die op basis van eerdere besluitvorming oploopt tot in 2017, zal de komende jaren verder worden verhoogd met oplopend in De digitale dienstverlening wordt de komende bestuursperiode verder verruimd. Alle frontofficetaken, met uitzondering van de taken die samenhangen met de transitie, worden geconcentreerd in de locatie Vlijmen. Hierdoor creëren we de randvoorwaarde om de kwaliteit van de dienstverlening verder te verhogen en een kostenbesparing op personele inzet van twee frontoffices. In Drunen zal, in overleg met de zorgaanbieders, een fysiek informatiepunt voor de transitietaken komen met een backoffice. Het college zet in op duurzame energie. In het kader van de voorbeeldfunctie wordt bijzondere aandacht gegeven aan het verduurzamen van gemeentelijke gebouwen. Energiebesparing is daarbij een belangrijk onderdeel. Onze ambitie is in de komende periode een energiebesparing van 15% te realiseren. Deze ambitie is (nog) niet financieel vertaald omdat door een besparing in energieverbruik in gemeentelijke gebouwen niet direct een financieel effect optreedt in onze eigen begroting. In gebouwen waar derden gebruik van maken en energielevering voor sportfaciliteiten worden bijvoorbeeld doorbelast naar de gebruikers op basis van werkelijke kosten. Daarnaast zullen voor het realiseren van energiebesparingen in sommige gevallen eerst investeringen gedaan moeten worden. Er zal eerst een verdere uitwerking van de ambitie worden gemaakt voordat een financiële vertaling mogelijk is. 9

10 Miljoenen 3.4 Ontwikkeling reserve positie Hieronder is het meerjarig verloop van de algemene reserve opgenomen waarin de uitkomsten van de jaarrekening 2013 zijn verwerkt. Voorts is rekening gehouden met het effect dat voortvloeit uit het coalitieprogramma om de algemene reserve positief te beïnvloeden. Enerzijds door de meer gefaseerde verkoop van gemeentelijke eigendommen en anderzijds het effect door het nemen van maatregelen met betrekking tot de grondexploitaties waardoor de verliesvoorzieningen deels kunnen vrijvallen ten gunste van de algemene reserve. In overleg met de accountant en de provincie wordt nagegaan hoe dit beleidsvoornemen ingevuld kan worden. Overleg met de accountant heeft uitgewezen dat het wellicht niet mogelijk is i.v.m. verslaggevingstechnische eisen, deze beoogde maatregelen op de in het coalitieprogramma opgenomen maatregelen door te voeren. Of daarbij maatregelen voor enkele complexen of voor alle complexen moeten worden genomen is nog onderwerp van nader onderzoek. Daarom is in de onderstaande grafiek een bandbreedte van het verloop van de algemene reserve opgenomen waarbij ook rekening wordt gehouden met een algehele verlaging van de rekenrente van 4% naar 3%. Dit heeft een beperktere vrijval van de verliesvoorziening tot gevolg van naar verwachting circa 3 mln. Afhankelijk van de uitkomsten en de mogelijkheden zal een definitieve uitwerking in de begroting 2015 worden opgenomen en ter besluitvorming worden voorgelegd. Het werkelijk verloop zal dan ergens tussen de bandbreedte van deze twee reeksen uitkomen. 16 Verloop AR na JR Stand AR met coalitieprogramma Stand AR met renteverlaging 1% Minimumniveau AR Jaar Naast een effect op de algemene reserve, hebben de voornemens uit het coalitieprogramma ook een effect op de stille reserves (de overwaarde op de gemeentelijke bezittingen in de vorm van pachtgrond en gebouwen). Dit effect is positief omdat er minder verkocht zal worden dan eerder opgenomen in het meerjarig perspectief waardoor de stille reserves op een hoger niveau zullen blijven en het weerstandsvermogen toeneemt. 10

11 4. Ontwikkelingen en risico s Tot slot willen we nog in gaan op enkele ontwikkelingen en projecten die niet direct een financiële impact hebben voor deze voorjaarsnota, maar wel in ontwikkeling zijn en een impact kunnen hebben op het meerjarenperspectief. Zonder hierin volledig te willen zijn en met een verwijzing naar het coalitieakkoord Sociaal.Groen.Sterk.Heusden waarin de politieke voornemens op hoofdlijnen zijn opgenomen. Decentralisaties rijkstaken Als onderdeel van de paragraaf weerstandsvermogen, wordt in de jaarrekening ingegaan op de decentralisaties naar de gemeenten voor de taken op het gebied van jeugd, AWBZ en participatie in het sociaal domein. Zoals bij het thema Overdracht taken van het rijk naar de gemeente in het coalitieprogramma al is aangegeven, is het uitgangspunt dat de transitie budgettair neutraal verloopt. Gezien de omvang van de transitie, het feit dat veel zaken rondom de transitie nog niet helemaal uitgekristalliseerd zijn maar vooral ook vanwege onze plicht om die mensen te blijven helpen die de zorg nadrukkelijk nodig hebben, is de realiteit dat er financiële risico s aan de transitie verbonden zijn. Als deze risico s optreden, maakt dat een verdere heroverweging van bestaand beleid noodzakelijk. Grondexploitaties Als algemeen risico blijft het inschatten van de toekomst als het gaat om uitgifte van kavels voor woningen en bedrijven zeer lastig. Hoewel er tekenen zijn van economisch herstel en er ook verkopen worden gerealiseerd in 2014 voor zowel bedrijfs- als woningkavels, blijft het lastig om een goede inschatting te maken van het uitgiftetempo. In de jaarrekening 2013 zijn een tweetal scenario s doorgerekend waarin verschillende aannames worden gedaan voor prijsontwikkeling en uitgiftetempo. Daarbij zijn de mogelijke effecten voor de verliesvoorzieningen aangegeven. Een specifiek risico binnen de grondexploitaties betreft de ontwikkeling van de Poort van Heusden. Ook de komende periode zal er alle inzet worden gepleegd om te komen tot een goede ontwikkeling van De Poort van Heusden binnen de daarvoor afgesproken kaders. Op basis hiervan wordt er gezocht naar marktpartijen en/of initiatiefnemers voor de ontwikkeling van (een deel van) het gebied. De ontwikkeling van de overige deelgebieden is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van het hart van het gebied. Zo lang er geen duidelijkheid is over het hart van het gebied, vormt dit daarom ook een risico voor het uitgiftetempo van de overige deelgebieden. Daarbij geldt voor de overige gebieden ook de voorwaarde dat de bedachte bestemmingen planologisch mogelijk worden gemaakt. Centrumplan Vlijmen De vernietiging van het bestemmingsplan Centrum Vlijmen door de Raad van State dwingt ons tot het maken van keuzes over de te volgen koers. Er moet ter verbetering van de leefbaarheid en de beleving een kwaliteitsimpuls plaatsvinden, zodat niet kan worden volstaan met cosmetische ingrepen. We gaan in overleg met contractpartner Heijmans onderzoeken of en in welke vorm aanpassing/fasering mogelijk is, zodanig dat een deel van het centrumplan wordt losgekoppeld van de realisering van de randweg Vlijmen. 11

12 5. Samenvattend overzicht Het voorafgaande resulteert in het volgende samenvattend totaaloverzicht. Bedragen x Tabel 4 Samenvattend overzicht Voorjaarsnota Begroting en besluitvorming na begrotingsraad: Eindsaldo Begroting Amendement toeristenbelasting begroting Structurele doorwerking 2 e berap Raadsvoorstel starterlening Structurele doorwerking 1 e berap Uitgangspositie Voorjaarsnota Financiële effecten coalitieprogramma: Te compenseren rente bwgr exploitaties Schrappen betaald parkeren Te realiseren ombuigingsopgave Ombuigingen: Aanvullende taakstelling subsidies Uitgaven derden Vrijval kapitaallasten Voorste Venne Bedrijfsvoering/personeel Frontoffice Drunen OZB (5% in 2018) 320 Energiebesparing 15% pm pm pm pm Eindsaldo Voorjaarsnota Tot slot In deze voorjaarsnota is een eerste vertaling gemaakt van het onlangs gesloten coalitieprogramma. Dit is nog niet volledig mede vanwege het ontbreken van de vertaling van de meicirculaire gemeentefonds. Het over een periode van vier jaar opstellen van een sluitende meerjarenraming is nog niet volledig gerealiseerd in deze voorjaarsnota, maar deze uitkomsten bieden ons voldoende perspectief om dat in het kader van de verdere uitwerking naar de begroting alsnog te realiseren. Met het opnemen van de ombuigingen voortvloeiend uit het coalitieprogramma, zijn de eerste contouren geschetst die de basis vormen maar tevens nader uitgewerkt moeten worden in de begroting Zoals bij de presentatie van het coalitieprogramma al is aangegeven staat de coalitie open voor bruikbare suggesties uit de raad. De bespreking van deze Voorjaarsnota in uw raad zal dan ook met in achtneming van uw inbreng de basis vormen voor de verdere uitwerking voor de begroting