EVALUEER MET JOUW SCHOOL DOOR HET EVALUATIEBELEID TE EVALUEREN

Transcriptie

1 EVALUEER MET JOUW SCHOOL DOOR HET EVALUATIEBELEID TE EVALUEREN Koen Mattheeuws Joke Ysenbaert Inspiratiedag School Onderzoek

2 WIE IS WIE? Joke Ysenbaert Koen Mattheeuws Pedagoog van opleiding Onderzoeker op SDL, sinds 2013 Projecten: Toolkit Breed Evalueren, PAV, Trainer sedert 1999, bij SDL sinds 2013 Thema s: Differentiëren, Breed evalueren, Omgaan met diversiteit, brede school, M-decreet Transitiemomenten Vorming, Traject en teambegeleiding, Coaching,

3 OPZET Onderzoek ONDERZOEK PRAKTIJK Begeleidingswerk Jullie praktijk

4 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 Evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

5 WELK ONDERZOEK? ONDERZOEK Algemene onderzoeksvragen: Hoe zien het EvB & EvP eruit in kleuter, lager en secundair onderwijs? Welke zijn bepalende factoren? Welke opvattingen hebben directies, leerkrachten en leerlingen? In welke mate voelen leerkrachten zich competent om te evalueren?

6 WELK ONDERZOEK? ONDERZOEK Steunpunt voor Onderwijsonderzoek ( ) Mixed method design:

7 WELK ONDERZOEK? ONDERZOEK Casestudies 6 scholen basisonderwijs (kleuter & lager) 6 scholen secundair onderwijs Data: Documentanalyse: visieteksten, rapporten, evaluatiemateriaal,. Lesobservaties Interviews leerkrachten Interviews directie Interviews (bao) & focusgroepen (so) leerlingen 48 (bao) & 38 (so) 24 (bao) & 36 (so) 6 (bao) & 6 (so) 24 interviews & 13 focusgroepen.

8 EVALUATIEBELEID ONDERZOEK Hoezo? Waarom Waartoe?

9 5 RICHTVRAGEN Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we Steunpunt Diversiteit en Leren

10 5 RICHTVRAGEN Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we Vaststellen Rapporteren Ingrijpen/remediëren Zelfreflectie bevorderen Onderwijsaanpak evalueren Vaardigheid ontwikkelen Kritische geest trainen Summatief Formatief Product Proces Kennis Vaardigheden Strategieën Competenties Vakoverschrijdende eindtermen Observatie Portfolio Toets Zelfevaluatie Peer-evaluatie Co-evaluatie Leerling zelf Medeleerling Leerkracht Leerkrachten (mv) Ouders Stagebegeleider Relevante andere Externe kenner Eenmalig Meerdere momenten Permanent Steunpunt Diversiteit en Leren

11 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

12 1 HET IDEALE RAPPORT? ONDERZOEK Wat kan de leerling nu eigenlijk wel/niet? Wat betekent dat tekort nu eigenlijk?

13 1 HET IDEALE RAPPORT? ONDERZOEK Brengt veel werk met zich mee Het wordt toch niet gelezen

14 1 HET IDEALE RAPPORT? ONDERZOEK Herkenbare dualiteit? Waartoe?

15 1 HET IDEALE RAPPORT PRAKTIJK Cijfers ja of neen? Vervangen door alternatieve cijfers is geen goed idee Het verhaal achter het cijfer is wat telt Een cijfer is ook maar een cijfer Feedback verwoorden Zeg iets Wees eerlijk, concreet én opbouwend Uitnodiging tot leerdialoog Rapport is een instrument: gebruik het ook als instrument

16 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #1 Het ideale rapport #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

17 2 LEERLINGEN BETREKKEN BIJ EVALUATIE? Al goed? Al een beetje? Nog niet? Steunpunt Diversiteit en Leren

18 AMBITIES BREED EVALUEREN Persoon in zijn geheel Leerlingen worden actief betrokken Vanuit verschillende invalshoeken Al goed? Al een beetje? Nog niet? Aangepast aan de heterogeniteit In verschillende contexten Op verschillende manieren Steunpunt Diversiteit en Leren

19 2 LEERLINGEN BETREKKEN BIJ EVALUATIE? ONDERZOEK Bijvoorbeeld bij de examens krijgen ze van mij nog een extra blaadje, waar ze dan invullen ik heb zoveel uur geleerd, dat vullen ze op voorhand in: ik verwacht dat ik, ik zeg maar iets hé, dat ik. procent haal na wat ik gestudeerd heb. En dan achteraf moeten ze invullen, ik vond het examen zeer makkelijk, makkelijk, gewoon, moeilijk, zeer moeilijk en dan opnieuw hoeveel ze denken te behalen. (Leerkracht wetenschappen, eerste graad A-stroom, case A) Die kadertjes op toetsen en examens zijn een verplichting van de school, dat is zoals de hoofding van een toets of een examen. (Leerling) Zelfevaluatie zou interessant kunnen zijn als je er ook feedback op krijgt van de leerkracht. Nu is er veel communicatie in één richting. (Leerling)

20 2 LEERLINGEN BETREKKEN BIJ EVALUATIE? PRAKTIJK Courante klacht, overkill Als je een zelfevaluatie vraagt, doe er iets mee Less is more: Liever minder evaluaties die wel effectief zijn Dan veel en oppervlakkig evalueren Ik verlies tijd of ik investeer tijd (in het leren) Communicerende vaten met didactiek en differentiatie Leerling-contact Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we

21 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #3 evaluatie en zorgbeleid #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

22 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? ONDERZOEK Voorbeeld: Case E (Basisonderwijs): - Parallelklassen - Per leerjaar 3 niveaugroepen ingericht voor wiskunde en taal via zorguren - Toetsen afgestemd per niveaugroep - Ook: evalueren om het toewijzen aan een niveaugroep te monitoren.

23 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK Hoe tegemoetkomen aan de specifieke noden van leerlingen? Differentiatie tijdens instructie differentiatie tijdens evaluatie? Tijdens het schooljaar allemaal uniek, tijdens het examen allemaal hetzelfde

24 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK DE EVALUATIETRECHTER Een bewuste didactische keuze Uit gewoonte of traditie Een keuze uit onzekerheid (inspectie) Uit angst voor de juridische kramp of de verlaagde lat Vanuit de overtuiging dat eerlijk = gelijk Onder dwang Soms

25 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK Differentiatiedurf tijdens het evalueren Gouden regels: Gelijke keuzes onderweg Wwhwwsequentie klopt Heldere communicatie: Eerlijkheid + billijkheid + reiken

26 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK Ja, maar Juist ja: als dit kan en mag dan kan dit allerlei gevolgen hebben voor Het rapport Het lesrooster De schoolvisie De ouders, Concentrisch werken

27 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK CONCENTRISCH WERKEN: Olievlekprincipe Stevige kern Doordacht samengesteld Blijven voeden, faciliteren Opbouwen/uitbreiden Zone van invloed

28 3 EVALUATIE -& ZORGBELEID? PRAKTIJK CONCENTRISCH WERKEN: Olievlekprincipe Stevige kern Doordacht samengesteld Blijven voeden, faciliteren Opbouwen/uitbreiden Zone van invloed

29 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #3 evaluatie en zorgbeleid #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

30 4 FORMATIEF VS. SUMMATIEF ONDERZOEK Balans houden tussen formatieve en summatieve evaluatie: basisonderwijs vs. secundair onderwijs Invulling van de begeleidende klassenraad = eindpunt of beginpunt van de begeleiding? Portretterende klassenraad (case C) vs. Signaliserende klassenraad (case B) Talenten en groeimogelijkheden kaart brengen Moeilijkheden en problemen communiceren

31 4FORMATIEF ÉN SUMMATIEF PRAKTIJK Hoezo vs? = Aanvullende evaluatietools Ontwikkel een eenduidige evaluatietaal in de school Een gezamenlijke evaluatietaal aanleren is fundamenteel in het ontwikkelen van een gedragen evaluatiebeleid! WWHWW bril Saskia Vandeputte Schoolmakers

32 4FORMATIEF ÉN SUMMATIEF PRAKTIJK Wat Waarom/waartoe Product Een productevaluatie kijkt na of je al dan niet een vooropgesteld doel bereikt hebt. Summatief Het doel van de evaluatie is te beoordelen. Komt dus na een afgerond deel. Proces Een procesevaluatie bekijkt hoe een doel bereikt is. Formatief Het doel is de lerende te begeleiden tijdens het leren. Leerkracht Leerling Steunpunt Diversiteit en Leren

33 4FORMATIEF EN SUMMATIEF PRAKTIJK WWHWW bril Wat is de functie/doel van de KR Leerling-contact voor of na de KR? Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we

34 4FORMATIEF EN SUMMATIEF PRAKTIJK Is de klassenraad HGW bestendig? Geijkte werkwijze Gericht op het opbouwende Scheiding tussen feiten en veronderstellingen, aannames, oordelen, Met of zonder leerlingen

35 4 ESSENTIËLE RICHTVRAGEN PRAKTIJK Vaststelling Onderwijsbehoeften Doel Aanpak

36 4 ESSENTIËLE RICHTVRAGEN PRAKTIJK Vaststelling Onderwijsbehoeften Doel Aanpak ORGBELEID

37 4 ESSENTIËLE RICHTVRAGEN PRAKTIJK Wat stel ik vast? Wat heeft deze leerling nodig? Vaststelling Onderwijsbehoeften Wat wil ik bereiken? Hoe behaalt de leerling dit doel? Doel Aanpak

38 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #5 Evaluatiebeleid en praktijk #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

39 5 EVALUATIEBELEID -& PRAKTIJK ONDERZOEK Voor welke visie op leren & onderwijs staan we? Hoe vertaalt dit zich in ons evaluatiebeleid en onze evaluatiepraktijken? Hoe zien we de verhouding tussen instructie & evaluatie?

40 5 EVALUATIEBELEID -& PRAKTIJK ONDERZOEK Voor welke visie op leren & onderwijs staan we? Hoe vertaalt dit zich in ons evaluatiebeleid en onze evaluatiepraktijken? Hoe zien we de verhouding tussen instructie & evaluatie? Kleuteronderwijs, Freinetonderwijs (basis) Beginnende leerkrachten Ervaren leerkrachten

41 5 EVALUATIEBELEID -& PRAKTIJK ONDERZOEK Voor welke visie op leren & onderwijs staan we? Hoe vertaalt dit zich in ons evaluatiebeleid en onze evaluatiepraktijken? Hoe zien we de verhouding tussen instructie & evaluatie? Waartoe evalueer ik Wat wil ik evalueren Hoe wil ik evalueren Wie evalueert Wanneer evalueren we

42 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

43 6 EVALUATIE-& KWALITEITSBELEID, TAALBELEID, VORMINGSBELEID?

44 6 EVALUATIE-& KWALITEITSBELEID, TAALBELEID, VORMINGSBELEID? ONDERZOEK CASE C (Basisonderwijs) Nederlandse taalvaardigheid bij leerlingen = problematisch 1. Herdenken van aanpak: Wereldoriëntatie & taal: niet langer aparte vakken, maar geïntegreerd Geen bestaande methode/handleiding 2. Professionalisering team: Vaardigheden evalueren Integratie van taal & wereldoriëntatie Voortdurende monitoring via gestandaardiseerde toetsen

45 6 EVALUATIE-& KWALITEITSBELEID, TAALBELEID, VORMINGSBELEID? Referentiekader voor onderwijskwaliteit

46 AGENDA Situering Inleiding 6 actuele thema s #1 Het ideale rapport #2 Leerlingen betrekken bij evaluatie #3 evaluatie en zorgbeleid #4 Formatief vs. summatief evalueren #5 Evaluatiebeleid en praktijk #6 Evaluatiebeleid, taalbeleid, vormingsbeleid, kwaliteitsbeleid,

47 STEUNPUNT DIVERSITEIT EN LEREN 09/ / Steunpunt Diversiteit en Leren