Welkom! Vandaag het laatste college. Links Oordelen en beslissen Usability testing

Transcriptie

1 Welkom! Vandaag het laatste college Links Oordelen en beslissen Usability testing

2 Tentamen en beoordeling Tentamen. Auditorium, di 7 juni, uur Links: insturen tot en met di 7 juni uur naar sander.hermsen@kmt.hku.nl Vervangende opdracht (2 lessen gemist met afmelding): tot en met vr 10 juni, uur Je bent zelf verantwoordelijk mij te mailen op sander.hermsen@kmt.hku.nl om mij te melden dat je twee lessen gemist hebt en een vervangende opdracht wilt. Ik ga daar niet achteraan zitten, neem zelf het initiatief! Geen mail is geen vervangende opdracht is vak niet gehaald. Geef dit ook door aan medestudenten. Heb je drie of meer colleges gemist, mail me dan. Neem daartoe zelf het initiatief, wacht niet tot het laatste moment.

3 Oordelen en Beslissen

4 Klassiek beeld oordelen en beslissen Verlichte Ratio en dierlijke gevoel Brein moet ervoor zorgen dat gevoel in toom gehouden wordt, en ratio de vrije hand krijgt

5 Utility Begrip afkomstig uit economie Mensen doen dingen omdat het hen utility geeft (gebruiksgemak, nut, plezier) Mensen willen zoveel utility als ze kunnen krijgen Echter, hoe meer ze ervan hebben, des te minder verschil een verdere unit utility zal maken - de marginale utility wordt steeds minder

6 Marginal Utility

7 Rationele keuzetheorie Mensen nemen beslissingen op basis van kans dat ze krijgen wat ze willen x hoeveelheid plezier / nut / utility die het oplevert op die manier kunnen mensen hun geluk optimaliseren en maximaliseren

8 Twee soorten economen klassieke economie zegt dat mensen rationele maximaliseerders van hun eigen utility zijn Dus wat ze doen is gericht op vergroten utility probleem: hoe meet je utility? Geld is niet het hele antwoord Andere economen geloven ook nog in andere factoren voor geluk: werk hebben, stabiliteit, lage inflatie, leeftijd. Extra inkomen vergroot het geluk maar een beetje. Beide soorten economen zitten ernaast, zoals gebruikelijk

9 Pure ratio, zonder gevoel: Elliott Een patiënt van de beroemde neuroloog Damasio Kan geen keuzes maken Urenlang twijfelen over volgende afspraak Beschadigde orbitofrontale cortex

10 Orbitofrontale cortex van oudsher wordt de cortex voorgesteld als de zetel van de rede bovenop, overheersend klopt niet: OFC integreert juist emotie in onze beslissingen oftewel de onderliggende systemen zijn essentieel om keuzes te kunnen maken

11 Een radarbewaker in de golfoorlog bliepjes op de radar lichamelijk effect: zweethanden, hartslag iets klopte niet...

12 Een radarbewaker in de golfoorlog Een zijderupsraket ziet er op het scherm niet anders uit dan eigen A6-bommen- werpers Piloten zetten trackingsystemen uit vanwege vijandige raketten bliepje onderschept, bleek iraakse raket

13 De belangrijke rol van dopamineneuronen aap kan kiezen uit twee knoppen. 1 knop levert sap op andere niet eerst vuren dopamineneuronen alleen bij beloning (sap krijgen) dan gaan dopamineneuronen ook vuren bij verwacht succes, proberen te voorspellen ( als dit, dan dat wat er gaat gebeuren wanneer een voorspelling uitkomt: belonen, fijn gevoel fout: afname vuren, frustratie

14 ACG er klopt iets niet acg (anteriore cingulate cortex) wordt actief fouten vinden (oh shit circuit) voornamelijk dopamineneuronen ACG alarmeert bewust ( iets klopt er niet aandacht richten via thalamus) en onbewust (via hypothalamus): zweethanden, hogere hartslag

15 ACG Apen, joystick: sap door bewegen joystick in bepaalde combinatie van richtingen, tactiek wijzigt regelmatig Apen met defect in ACG: leren niet ACG helpt ons uitslag voorspellingen te onthouden Mensen: ACG met minder neuronen: meer kans op gokken, alcoholverslaving. Minder goed leren van fouten... Spindle-neuronen: sneller dan andere. Brein is al voorbereid op komende activatie

16 Bliepjes radar gevoel: hier klopt iets niet wat bleek na analyse: eigen bommenwerpers verschenen paar tienden van seconden eerder op radar dan vijandelijke raketten dopaminereceptoren ACG reageerden daarop: onbewust verwerkte perceptie

17 Emotie essentieel Voor echt goede beslissingen zijn emoties essentieel Zijn weerslag van goedgetrainde dopamineneuronen Invloed is onbewust, oncontroleerbaar, nietintentioneel en efficiënt: automatisch

18 Fouten maken Dopamineneuronen met name in ACG moeten voortdurend getrained worden. Trainen: fouten maken Fouten durven maken is dus essentieel Prestatie van kinderen op tests beter veranderbare eigenschappen (inspanning) prijzen dan vaste (intelligentie)

19 Verraderlijke emoties Moeten we dan alle beslissingen op gevoel nemen? Nee. Onze gevoelens kunnen niet met iedere situatie even goed omgaan

20 Het gedwongen patroon Gokkast: geen inherent patroon. Willekeurig, met uitbetaling van <70ct per euro Dopamineneuronen accepteren gebrek aan patroon niet, gaan zoeken naar patroon Kunnen daarom niet ophouden ( nu zou er toch... )

21 Gambler s fallacy het idee dat statistieken zichzelf rechttrekken ipod shuffle: niet willekeurig? Aandelenmarkt weer: patroonherkenning waar er geen patroon is staatslot: prijs net gevallen, zal dan nu wel niet

22 Loss aversion Kahneman en Tversky Proefpersonen kunnen een dollar inzetten óf deze behouden proefleider gooit muntje op Kop: winst 2,50. Munt: dollar weg. Beste strategie is altijd inzetten (verwachte opbrengst 1.25). Doet niemand Dreigende verliezen schijnen groter dan mogelijke winsten

23 Nieuwe ziekte Scenario 1: Verwacht: 600 doden. Bij optie A 200 levens redden, bij optie B 33% kans op het redden van 600 levens, 66% kans op niemand redden Scenario II: Verwacht: 600 doden. Bij optie C 400 sterfgevallen, bij optie D 33% kans op geen sterfgevallen, 66% kans op 600 sterfgevallen Scenario I: 70% kiest A, 30% kiest B Scenario II: 30% kiest A, 70% kiest B

24 Loss aversion en aandelenbeurs Aandelen hebben afgelopen decennia 7x zoveel opgebracht als obligaties Toch spreiden beleggers hun inzetten tussen aandelen en obligaties: obligaties zijn veiliger verklaart ook waarom mensen aandelen die het goed doen verkopen (winst nemen), maar aandelen die het slecht doen vasthouden (verlies voorkomen) resultaat: portfolio s gaan langzaam steeds meer uit verliesgevende aandelen bestaan verkochte aandelen totaal deden het 3,4% beter dan vastgehouden aandelen

25 De creditcard Loss aversion omzeild doordat je uitgave niet ziet Experiment. Proefpersonen in mri-scanner. Kunnen kiezen voor Amazon-cadeaubon Nu meteen één van 10 euro Of over een maand één van 15 euro Mensen die Nu een kleinere kozen : hersengebieden ivm emotie actief, directe bevrediging Mensen die Straks een grotere kozen: ook de prefrontale cortex actief, nl hersengebieden geassocieerd met rede, planning langere termijn

26 Mannen manipuleren voor mannen én vrouwen geldt: hoe meer emotie, hoe meer impulsiviteit mannen: foto mooie vrouw: nog impulsiever

27 Dan toch de rede? Brandweer in de Rocky Mountains: Mann Gulch fire disaster Enige oplossing: dat doen wat gevoelsmatig niet klopt Prefrontale cortex

28 Prefrontale cortex vs Amygdala Nogmaals Loss Aversion: 40% kans op 50 dollar, 60% kans alles verliezen, óf 20 dollar meteen houden: 60% mensen kiezen gegarandeerde uitkomst 40% kans op 50 dollar, 60% kans alles verliezen, óf zeker 30 dollar verliezen van de 50: 60% mensen kiezen de gok Hoewel er hetzelfde staat!

29 Prefrontale Cortex begrenst Amygdala Angst voor verlies: actieve amygdala Loss aversion Maar 40% heeft daar geen last van, waarom? Bij hen is de prefrontale cortex ook actief, begrenst amygdala Emotieregulatie

30 Supermarkt De hele supermarkt is erop ingericht onze amygdala te kalmeren: korting, hier goedkoopst Loss aversion sussen

31 Nieuwe situaties Emotioneel systeem kan deze niet goed beoordelen Gaat namelijk af op wat het al kent Rationele begrenzing essentieel Voorbeeld: Pilots tv-series zoals Seinfeld deze werd in pilots slecht beoordeeld omdat mensen het format niet kennen...

32 Verlammende ratio Choking Bij experts is ratio overbodig PGA-golfer Wanneer je dan toch gaat nadenken, interferentie, slechtere prestatie

33 Verwachtingen Intelligentietests die aangeboren verschillen meet Zwarte amerikanen doen het gemiddeld veel slechter dan blanke amerikanen Tenzij je ze vertelt dat het slechts om een voorbereidende oefening gaat: dan resultaat gelijk Idem vrouwen, wiskundetoets, sexeverschillen

34 Placebo-effect invloed van verwachtingen op waarnemingen en oordeel proefpersonen drinken dure of goedkope wijn terwijl ze in een mri-scanner liggen dure wijn: prefrontale cortex actief lijkt werkelijk beter te smaken

35 Capaciteitsbegrenzing Gigantisch stuk Sachertorte of schaal fruitsalade 2 cijfers: 35% kiest taart, 7 cijfers: 60% prefrontale cortex te druk met werkgeheugen, twee cijfers onthouden of zeven cijfers onthouden geen emotiebegrenzing Emotie vrij spel

36 Ankeren Studenten Economie-opleiding MIT Proefpersonen moesten laatste 2 cijfers BSN onthouden Dan zeggen of ze dat getal voor een aantal artikelen zoals wijn, draadloos keyboard, etc zouden betalen Daarna aangeven wat ze wel zouden willen betalen Studenten met hoge laatste 2 cijfers (80-99) boden gemiddeld 56 dollar, lage 2 cijfers (01-20) boden gemiddeld 16 dollar voor een draadloos toetsenbord

37 Ankeren in de praktijk Autoverkoper Prijs op ruit is nooit prijs die je gaat betalen Beïnvloedt prijs wel (naar boven)

38 Beslissen en capaciteit Ap Dijksterhuis Proefpersonen moesten beslissen over welke van vier tweedehands auto s ze zouden willen kopen 4, 8 en 12 aspecten onthouden (tellerstand, staat versnellingsbak, geluidsinstallatie etc) één auto optimaal Groep A: 5 minuten bewust nadenken Groep B: 5 minuten onbewust nadenken: puzzel en dan kiezen

39 Beslissen en capaciteit

40 Beslissen: samenwerken ratio en emotie Eenvoudige problemen: ratio Nieuwe problemen: ratio loss aversion, gokken, creditcards Maar: puzzels oplossen gaat beter wanneer je je goed voelt (executive control niet druk met emotieregulatie) Complexe problemen: emotie / onbewuste verwerking

41 Designer experts Je weet meer dan je weet In 1x zien of ontwerp goed is getrainde emoties niet (goed) in rationele termen te vertalen ( ik voel dat zo ) want designoplossingen vaak zeer complex

42 Tips voor betere beslissingen Koester je onzekerheid Colin Powell, irak-oorlog: Tell me what you know, tell me what you don t know and then tell me what you think. Denk na over je denken, evalueer het resultaat van je beslissingen achteraf Met name bij fouten!

43 beloning in games 1: 2: 3: (Kevin Degeling) Voorbeeld uit artikelenreeks: Performance orientation: gericht op feedback (van anderen) over hoe je het doet: punten halen Mastery orientation: gericht op verbeteren eigen competentie For complex tasks requiring creativity or complicated strategies try to instill a mastery orientation (geef dus niet te snel punten onderweg). For simple or repetitive tasks instill a performance orientation. Try to keep new players, who are still learning how to play, in a mastery orientation.

44 Usability testing Design + Usability testing = Enhancing user experience

45 Probleem km design process testing design en testing worden als twee verschillende processen gezien

46 Wat testen? Use cases. Als het goed is al eerder opgesteld Daaruit komen scenario s naar voren Die kun je testen

47 Wanneer testen? Zo snel mogelijk beginnen, verder tijdens hele ontwerpproces snel waarnemen onverwacht gedrag van gebruiker en dan proces aanppassen meer werk, maar veel goedkoper dan achteraf de hele zaak omgooien

48 Hoe testen? Kwantificeerbaarheid vraag meetbaar in reactietijden? Lab bijv. bereikbaarheid dock in verschillende posities taak: zoek en click op icoon programma reactiesnelheden

49 Op wie testen? Welke proefpersonen? Recruiting Hoeveel? 5? Magic number. Maar Nielsen zei wat anders... hangt af van je budget genoeg om bottlenecks te ontdekken ( 5 < x < ) genoeg om statistisch significante resultaten te krijgen (> 25 per conditie)

50 Within subjects? Gemakkelijkst resultaten wanneer proefpersoon alle condities doorloopt Kun je resultaten van proefpersoon met elkaar vergelijken Sluit verschillen tussen ppn uit Let wel op oefeneffecten!

51 Oefeneffecten Trials randomiseren Wanneer dat niet gaat: Groep 1 volgorde AB, Groep 2 volgorde BA

52 Data-analyse Statistiek! Vak op zich Veel info:

53 Eyetracker levert mooie plaatjes op, maar is niet meer dan een indicatie zonder de bijpassende hypothesen en statistische analyse

54 Vragenlijsten Response biases self-serving bias acquiescence bias (ja antwoorden): sociaal wenselijk antwoorden

55 Vragenlijsten Formulering dubbele ontkenning: bent u niet ontevreden? de schoolleiding wil voorkomen dat er geen introducees op het feest komen

56 System Usability Scale 1) I think that I would like to use this system frequently. 2) I found the system unnecessarily complex. 3) I thought the system was easy to use. 4) I think that I would need the support of a technical person to be able to use this system. 5) I found the various functions in this system were well integrated. 6) I thought there was too much inconsistency in this system. 7) I would imagine that most people would learn to use this system very quickly. 8) I found the system very cumbersome to use. 9) I felt very confident using the system. 10) I needed to learn a lot of things before I could get going with this system.

57 System Usability Scale 1) I think that I would like to use this system frequently. 2) I found the system unnecessarily complex. 3) I thought the system was easy to use. 4) I think that I would need the support of a technical person to be able to use this system. 5) I found the various functions in this system were well integrated. 6) I thought there was too much inconsistency in this system. 7) I would imagine that most people would learn to use this system very quickly. 8) I found the system very cumbersome to use. 9) I felt very confident using the system. 10) I needed to learn a lot of things before I could get going with this system. For odd items: subtract one from the user response. For even-numbered items: subtract the user responses from 5 This scales all values from 0 to 4 (with four being the most positive response). Add up the converted responses for each user and multiply that total by 2.5. This converts the range of possible values from 0 to 100 instead of from 0 to 40.

58 System Usability Scale Geeft je goed beeld van user experience Vertelt je niks over waarom. Combineren met taakuitvoeren, eyetracker. Daarna interviews...

59 Kwalitatieve data Interviews Hardop-denk-protocollen Videoregistraties Eyetracker-resultaten zonder statistische analyse

60 Films over usability Paper Prototype Usability Test Barry Schwartz: The paradox of choice barry_schwartz_on_the_paradox_of_choice.html My 3-year-old daughter is my usability expert The right way to wireframe The three ways that good design makes you happy

61 Volgende week Tentamen. Auditorium, di 7 juni, uur Multiple-choice vragen Links: tot en met di 7 juni uur Vervangende opdracht (2 lessen gemist met afmelding): tot en met vr 10 juni, uur

62 Dank! Meer lezen over de behandelde onderwerpen? Reisberg, Daniel: Cognition: Exploring the Science of the Mind. ISBN Lerner, Jonah: How we decide. ISBN Hall, Sean: This Means This, This Means That: A User's Guide to Semiotics. ISBN