Beschrijvend en praktijkgericht effectonderzoek naar kortdurende thuisbegeleiding (KTB) binnen BJB

Transcriptie

1

2 Beschrijvend en praktijkgericht effectonderzoek naar kortdurende thuisbegeleiding (KTB) binnen BJB Tim Stroobants Johan Vanderfaeillie In opdracht van pag. 2

3 Inhoudsopgave en aanleiding onderzoek onderzoeks Beschrijvend onderzoek naar het aanbod, de aanbieders en het maatschappelijk en juridisch kader 4. Luik 2: Effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding en aanbevelingen pag. 3

4 Context en aanleiding onderzoek (2011) 4. Luik 2: effect Thuisbegeleiding (Cat.5) Mobiele jeugdhulpverlening Minderjarigen en hun gezin t.g.v. POS/MOF 1. Differentiatie en uitbreiding Kortdurende thuisbegeleiding o Recent aanbod o Maximaal 6 maanden o Doorstroom en/of uitstroom bevorderend werken? 2. Wetenschappelijk onderzoek en meer evidence-based werken pag. 4

5 Doelstelling 4. Luik 2: effect Vaststelling Weinig tot geen kennis over het aanbod KTB Weinig tot geen kennis over de effecten ervan Doelstelling Het optimaliseren en verbeteren van KTB aan minderjarigen en hun gezin, gebaseerd op accurate kennis van de processen en uitkomsten van de ingezette interventies pag. 5

6 Doelstelling 4. Luik 2: effect Vaststelling Weinig tot geen kennis over het aanbod KTB Weinig tot geen kennis over de effecten ervan Doelstelling Het optimaliseren en verbeteren van KTB aan minderjarigen en hun gezin, gebaseerd op accurate kennis van de processen en uitkomsten van de ingezette interventies pag. 6

7 Praktijkgericht onderzoek (van Yperen & Veerman, 2008) 4. Luik 2: effect Gezamenlijk onderzoeksproces tussen onderzoekers en praktijkwerkers Aansluiting Inbedding Benutting pag. 7

8 Effectladder (Veerman & van Yperen, 2006) 4. Luik 2: effect pag. 8

9 Onderzoeks 4. Luik 2: effect Luik 1: Beschrijvend onderzoek naar het aanbod, de aanbieders, en het maatschappelijk en juridisch kader Augustus 2011 juli 2012 Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (2013). Kortdurende thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand (rapport 1): Beschrijvend en praktijkgericht onderzoek naar het aanbod, de aanbieders en het maatschappelijk en juridisch kader. Brussel: Vrije Universiteit Brussel. Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., De Maeyer, S., Robberechts, M., & Vanschoonlandt, F. (2013). Kortdurende thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand. Een verduidelijking van de interventiemiddelen en methodische aanpak. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 52(9), Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (in press). Beoogde doelgroep van kortdurende thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand: een schot in de roos of in het wilde weg? Tijdschrift voor Welzijnswerk. Luik 2: Effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding April 2012 juli 2013 Stroobants, T., Vanderfaeillie, J., & Andries, C. (2014). Kortdurende thuisbegeleiding binnen de Bijzondere Jeugdbijstand (rapport 2): Praktijkgericht effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding. Brussel: Vrije Universiteit Brussel pag. 9

10 LUIK 1: Beschrijvend onderzoek naar het aanbod, de aanbieders en het maatschappelijk en juridisch kader 4. Luik 2: effect Deelnemende diensten 23 van 27 diensten KTB (capaciteit van 309 op 365) Onderzoeksactiviteiten 1. Beschrijving van het eigen methodisch handelen Wat doen ze, voor wie, onder welke voorwaarden en in welke omstandigheden? 4 (x3) workshops op 5 maanden, 2 deelnemers per dienst Format gebaseerd op stappenplan van Foolen en collega s (2011) 2. Tevredenheidsmeting Hoe tevreden zijn diensten met het doorlopen proces (workshops) en het resultaat? 3. Focusgroepen Welke zijn de meningen van diensten i.v.m. de regelgeving en financiële context, sector gerelateerde vraagstukken en enkele overige inhoudelijke thema s? pag. 10

11 Voornaamste resultaten 4. Luik 2: effect 24 interventiebeschrijvingen bekomen voor 23 diensten Met informatie over: Doelgroep en -problemen Doelstellingen Opbouw/structuur van de interventies Inhoud van de interventies Theoretische onderbouwing Organisatorische randvoorwaarden voor de uitvoering Bestaand onderzoek naar de uitvoering en/of effectiviteit van de interventie Beschrijvingen vnl. gebaseerd op een eclectisch werkmodel Meerwaarde voor praktijk Gedragenheid binnen dienst, eenheid in uitvoering, betere overdraagbaarheid, duidelijker verhaal, meer inzicht in eigen handelen, hiaten aan het licht en bevordering hulpverlenend handelen pag. 11

12 ONDERZOEKSLUIK 2 Effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding

13 Luik 2: Effectonderzoek naar probleemreductie, doelrealisatie, cliënttevredenheid en afronding van de begeleiding 4.Luik 2: effect 21 deelnemende diensten (77,8%) 198 deelnemende gezinnen(response rate=77,0%), met 233 deelnemende kinderen(response rate=79,0%) Onderzoeksactiviteiten 1. Samen op weg: op zoek naar een consensus Gedragen consensus over onderzoeks 2. Opleiding praktijkwerkers 3. Dataverzameling 1 april maart 2013 (=1 jaar met 6 maanden inclusie cliënten) Pre-interventie, post-interventie (en follow-up) metingen uitgevoerd door de praktijkwerkers pag. 13

14 One-group pre-test post-test onderzoeksdesign EXIT-vragenlijsten (ouders en jongeren +11j) 4.Luik 2: effect 4 indicatoren van effectiviteit Afronding van de begeleiding Domein Ouder(s) Jongere(+11j) Hulpverlener Probleemreductie - Doorstroom Doelrealisatie - Uitstroom Gedrags- Cliënttevredenheid - Uitval Score Betekenis CBCL YSR problemen Het eerder gestelde doel is geheel gehaald; de situatie is +2 Handelingsregistratie Opvoedings- Duur en frequentie conform doel OBVL belasting Het eerder gestelde doel is deels gehaald; de situatie is beter, Opvoedgedrag Ingezette maar nog interventies, niet VSOG conform doel methodieken, technieken, werkboeken en zorgmodaliteiten Het eerder gestelde doel is niet gehaald; de situatie is Gezinsfunctioneren hetzelfde als in het begin VGF Het eerder gestelde doel is niet gehaald; de situatie is slechter dan in het begin pag. 14

15 Resultaten: afronding van de begeleiding 4.Luik 2: effect Beoogd perspectief begeleiding bij instroom Einde van de begeleiding Kans op 123 breakdownis uitgestroomde ruim kinderen 2,5 keer (54%) zo groot indien 66 doorgestroomde men bij de start kinderen van (29%) begeleiding 39 keer doorstroomvooropstelde uitval (17%) (exp(b)=2.59, SE=.36, p<.001) Uitstroom Doorstroom Breakdown Totaal n % n % n % n % Uitstroom Doorstroom Totaal pag. 15

16 Resultaten: data-analyse probleemreductie 4.Luik 2: effect Weging respondenten per kind (CBCL, OBVL, VSOG) 1 respondent/kind = 1 2 respondenten/kind = 0,5 Groepseffecten: paired-sample t-tests Slechts bij respondenten waarvoor zowel bij start als einde metingen zijn uitgevoerd Effect size d Bijkomende controle voor ontbrekende gegevens Multiple imputation& last observation carried forward Individuele effecten: Reliable Change Index (90% CI) Achteruitgang (RCI<=-1.65), status quo (-1.65<RCI<1.65) en vooruitgang (RCI>=1.65) In relatie tot klinische status Niet-klinisch: t-score < 63 Klinisch: t-score >= pag. 16

17 Resultaten: groepseffecten probleemreductie -.19 ES.19 = verwaarloosbaar.20 ES.49 = klein effect.50 ES.79 = medium effect.80 ES = groot effect Schaal Vragen -lijst N (%) Mean t-score t1 (SD) Mean t-score t2 (SD) p- value ES Totale gedragsproblemen Externaliserende gedragsproblemen Internaliserende gedragsproblemen Totale gedragsproblemen CBCL 124 (54) (10.51) (11.37) CBCL 124 (54) (12.42) (12.31) CBCL 124 (54) (11.20) (11.75) YSR 80 (48) (10.33) (11.34) Totale opvoedingsbelasting Positief ouderlijk gedrag OBVL 118 (51) (11.24) (12.46) VSOG 120 (55) (12.64) (12.71) Regels VSOG 120 (55) (12.11) (10.66) Hard straffen VSOG 120 (55) (4.64) (5.43) Basiszorg VGF 121 (88) (10.31) (10.38) Sociaal netwerk VGF 109 (80) (11.03) (10.01) pag. 17

18 Resultaten: individuele effecten probleemreductie Schaal Nietklinisch Gedragsproblemen (cbcl) T1/T2 Achteruitgang Status quo Vooruitgang Klinisch Klinisch Klinisch Nietklinisch Nietklinisch n % n % n % n % n % n % Positief ouderlijk gedrag Regels Hard straffen Klinisch ,8% 44,8% 46,2% Nietklinisch Opvoedingsbelasting Klinisch ,2% 38,2% 43,8% Nietklinisch Klinisch ,3% 64,6% 24,9% Nietklinisch Klinisch ,4% 70,7% 19,0% Nietklinisch Klinisch ,1% 86,9% 6,9% Nietklinisch pag. 18

19 Resultaten: doelenboom doelrealisatie Doelen 4.Luik 2: effect Kind Emotie Gedrag Gezin Problematiek ouder Opvoeding Omgeving Sociaal netwerk Professioneel netwerk Hulpverlening Probleemverheldering Perspectief bieden Overige Cognitie en vaardigheden Gezinsverhoudingen Lichaam Situatie in het gezin pag. 19

20 Resultaten: doelrealisatie kind domein 4.Luik 2: effect N = 158 (response rate = 67,8%) o Voor 71 van deze 158 kinderen (44.9%) kon geen enkel doel in dit domein worden onderverdeeld o Voor de overige 87 kinderen (55.1%) werd wel minstens één doel op dit domein geformuleerd o In totaal werden 193 kind doelen gescoord ( =1.2, SD=1.5, min=0, max=7) Frequentie Percentage Doel geheel gehaald Doel deels gehaald Doel niet gehaald, status quo Doel niet gehaald, achteruitgang Totaal pag. 20

21 Resultaten: doelrealisatie gezinsdomein 4.Luik 2: effect N = 151 (response rate = 76,3%) o Bij de overgrote meerderheid (n=138) minstens één doel op dit domein geformuleerd (91.4%) o Bij slechts 13 gezinnen werd geen doel op gezinsniveau gescoord (8.6%) o In totaal werden 494 gezinsdoelen gescoord ( =3.3, SD=2.2, min=0, max=10) Frequentie Percentage Doel geheel gehaald Doel deels gehaald Doel niet gehaald, status quo Doel niet gehaald, achteruitgang Totaal pag. 21

22 Resultaten: cliënttevredenheid 4.Luik 2: effect EXIT vragenlijst in te vullen door alle ouders Voor 109 van de 198 gezinnen werd bij uitstroom minstens één EXIT vragenlijst ingevuld door een ouder (response rate = 55.1%) o In totaal 125 respondenten (voornamelijk biologische moeder (64.0%) en vader (19.2%) EXIT vragenlijst in te vullen door jongeren vanaf 12 jaar 80 van de jarigen vulde bij uitstroom een EXIT vragenlijst in (response rate = 47,9%) pag. 22

23 Resultaten cliënttevredenheid ouders 4.Luik 2: effect Schaal N ruwe score SD Verloop Resultaat Rapportcijfer Noot: Verloop en resultaat op een schaal van 1 (helemaal niet mee eens) tot 4 (helemaal mee eens) Schaal N Negatief Aandachtspunt Voldoende Goed n % n % n % n % Verloop Resultaat Noot: Negatief = M<2.50, aandachtspunt = 2,5 M<2.75, voldoende = 2.75 M<3.00, en positief = M pag. 23

24 Resultaten cliënttevredenheid jongere 4.Luik 2: effect Schaal N ruwe score SD Verloop Resultaat Rapportcijfer Schaal N Negatief Aandachtspunt Voldoende Goed n % n % n % n % Verloop Resultaat Noot: Negatief = M<2.50, aandachtspunt = 2,5 M<2.75, voldoende = 2.75 M<3.00, en positief = M pag. 24

25 Algemeen en aanbevelingen pag. 25

26 Beperkingen 4. Luik 2: effect Drie grote beperkingen Geen controlegroep Grote aantallen ontbrekende data Sterk verschillende interventies binnen het onderzochte aanbod KTB pag. 26

27 Samenvattende conclusies 4. Luik 2: effect Afronding begeleiding In 62% begeleidingsperspectief bereikt In 21% andere perspectief bereikt In 17% vindt uitval plaats Probleemreductie Voornamelijk positieve maar kleine effecten inzake probleemreductie Doelrealisatie Voornamelijk positief en deels bereikte hulpverleningsdoelen Cliënttevredenheid Zowel ouders als jongeren erg tevreden met ontvangen hulp en uitkomst pag. 27

28 Algemeen 4. Luik 2: effect De beoogde veranderingen worden gedeeltelijk bereikt De gerealiseerde veranderingen zijn degelijk positief maar tevens iets lager i.v.m. internationale literatuur (+/- ES=.40) Weinig Vlaamse vergelijkingsmogelijkheden!?! Eerste benchmark voor Vlaanderen is gecreëerd pag. 28

29 Aanbevelingen 4. Luik 2: effect 1. Verder verfijnen doelgroep en evalueren of doelgroep wordt bereikt 2. Verder inzetten op expliciteren van de interventie 3. Meer en meer getrouw gebruik van empirisch ondersteunende interventies 4. Meer gebruik van algemeen werkzame factoren en elementen 5. Meer aandacht voor en opvolgen van effectiviteit 6. Creëren van organisatorische randvoorwaarden pag. 29

30 Met dank aan Alle meewerkende hulpverleners en thuisbegeleidingsdiensten Alle deelnemende cliënten Agentschap Jongerenwelzijn Stuurgroep van het onderzoek pag. 30

31 Hartelijk dank voor uw aandacht!!! Tim Stroobants Tel 1: (+32)(0)2/ : Tel 2: (+32)(0)2/ : Johan Vanderfaeillie Tel: (+32)(0)2/ Vrije Universiteit Brussel Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen Vakgroep Klinische en Levenslooppsychologie Pleinlaan Brussel pag. 31