Sturen op kwaliteit. Theorie en praktijk. Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap

Transcriptie

1 Sturen op kwaliteit Theorie en praktijk Dr. Wim Gorissen, Directeur Effectiviteit & Vakmanschap

2 Opbouw verhaal Wat willen we in het jeugdveld Evidence-based werken en vakmensschap Samen lerend doen wat werkt: de kern #hoedan? Vragen stellen Model voor sturen op kwaliteit Conclusie 2

3 Wat willen we in het jeugdveld? Dat professionals, instellingen en gemeenten beter worden in preventie en aanpak van b.v. kindermishandeling. Dat ze daarbij gebruik maken van kennis die voorhanden is; en die kennis doorontwikkelen. Dat cliënten, professionals, instellingen en gemeenten bij elkaar kijken hoe ze het doen en samen kijken hoe ze van elkaar kunnen leren. Maar: kennis wordt in de praktijk te weinig gebruikt, te weinig uitgewisseld en te weinig doorontwikkeld. 3

4 Wat is evidence-based practice ook alweer? Wetenschappelijke kennis Evidencebased Practice Praktijkkennis hulpverleners Ervaringskennis en voorkeuren cliënten Waardensysteem / context Dag van het Sociaal Domein 4

5 Evidence-based werken op twee verbonden niveaus Wetenschappelijke kennis Effectieve interventies Evidencebased richtlijn Praktijkkennis hulpverleners Ervaringskennis cliënten Richtlijnen. protocollen, methoden Vakmensschap Evidencebased praktijk Opleiding en ervaring hulpverlener Ervaringen en voorkeuren cliënt en gezin Dag van het Sociaal Domein 5

6 De effectiviteitsbeweging in de jeugdhulp Effectieve interventies: DEI en andere databanken Zorgprogramma s in de kinder-en jeugdpsychiatrie Wat Werkt dossiers en bredere Kennisdossiers Beschermende factoren, risicofactoren en algemeen werkzame factoren (b.v. werkalliantie) Academische Werkplaatsen (Transformatie) Jeugd en Consortia Effectiviteit van Psychosociale Jeugdinterventies Zicht op effectiviteit: handleiding praktijkgestuurd effectonderzoek Samenwerkingsverband Effectieve Jeugdzorg Nederland (SEJN) Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming Professionalisering beroepsgroepen in de jeugdhulp/jeugdbesch. 6

7 Kritiek op evidence-based werken Eenzijdige nadruk op wetenschappelijke kennis Daarbinnen eenzijdige nadruk op randomized controlled trials (RCT s - en andere vormen van kwantificerend onderzoek) Misbruik keurmerk evidence-based voor commerciële doeleinden (o.a. belangenverstrengeling geneesmiddelenindustrie) Statistisch significant is niet altijd klinisch/maatschappelijk relevant Brede definitie van gezondheid (Huber) vraagt om breder kijken naar onderzoek Past oude kennis wel bij de nieuwe wereld (wijkteams) positieve psychiatrie : onderzoek en kennis is een hulpmiddel voor de professional RvS-project over beperkingen van evidence-based geneeskunde 7

8 Vragen op de hoge-grond Moerassige vragen (Kunneman) 8

9 Samenstelling denktank Een onafhankelijke gezaghebbende externe voorzitter Vertegenwoordigers van: kennisinstituten de grootste jeugd-deelsectoren (welzijn & maatschappelijke dienstverlening, jeugdgezondheidszorg, jeugdzorg, jeugd-ggz) universiteiten en hogescholen WO- en HBO-beroepsverenigingen rond jeugd cliëntenorganisaties gemeenten (groot en klein / bestuurlijk en ambtelijk) 9

10 Kern nieuwe verbindende visie: Samen lerend doen wat werkt Dubbele norm: Samen leren en ontwikkelen: er is een doorgaande beweging nodig om problemen steeds beter te kunnen voorkómen en aanpakken Doen wat werkt: de beschikbare kennis over wat werkt bij beleid, inkoop, preventie, begeleiding en behandeling moet gebruikt worden bij de aanpak 10

11 Vier kernvragen over samen lerend doen wat werkt Die cliënten/burgers, professionals, instellingen en gemeenten zichzelf en aan elkaar zouden moeten stellen Wat weten we over het probleem en de doelstelling? Aard en oorzaak het probleem en doel van aanpak of interventie. Wat weten we over de effectiviteit van de aanpak? Effectiviteit van interventies, werkzame elementen, algemeen werkzame factoren, competenties van professionals. Doen we wat werkt? Gebruik van kennis over effectieve interventies, richtlijnen, werkwijzen; en over effectief beleid en inkoop; aannemelijk maken dat nieuw ontwikkelde aanpak kan werken. Werken we lerend? Monitoren/meten van uitkomsten, reflecteren op uitkomsten, gebruik resultaten om het beleid/handelen bij te stellen, bijdragen aan de body of knowledge. 11

12 Lerend doen wat werkt bij één actorgroep Body of knowledge: Wetenschappelijke kennis Praktijkkennis professionals Ervaringskennis cliënten Collectief reflecteren Collectieve leercyclus Collectief evalueren (onderzoek) Wat weten we over aard en oorzaak van het probleem? Doel en plan formuleren Individueel reflecteren Individuele leercyclus Individueel evalueren: doelrealisatie tevredenheid voltooien plan Wat weten we over wat werkt bij dit probleem? Uitvoeren en bijstellen plan In te vullen voor: cliënten/burgers, professionals, instellingen, gemeenten 12

13 Uitwerking kernvragen in 3 werkvelden Praktijkveld Cliënten/burgers Professionals De interactie tussen cliënten en professionals Beleidsveld Aanbieders van zorg en welzijn Gemeenten De interactie tussen gemeenten en aanbieders Kennisveld Onderzoekers, ontwikkelaars, kennismakelaars, opleiders 13

14 De beleidspraktijk: instellingen Vragen die instellingen zichzelf kunnen stellen bij het formuleren van het aanbod aan zorg en welzijn: Past mijn aanbod bij de belangrijkste vragen van cliënten en de samenleving? Werkt mijn aanbod op basis van de best beschikbare kennis? Voer ik het aanbod zodanig uit (methoden, competenties van medewerkers) dat het ook in de praktijk zal werken? Evalueer ik doorlopend de effectiviteit van mijn aanbod en reflecteer ik systematisch en in dialoog met partners op die uitkomsten? 14

15 De beleidspraktijk: gemeenten Vragen die gemeenten zichzelf kunnen stellen bij het formuleren van jeugdbeleid en bijbehorende inkoopproces: Pak ik de voor mijn gemeente belangrijkste problemen aan? Verwacht ik op basis van de best beschikbare kennis dat de aanpak die ik kies ook werkt? Wordt de gekozen aanpak ook uitgevoerd door de gecontracteerde instellingen? Evalueer ik doorlopend de effectiviteit van mijn aanpak en reflecteer ik systematisch en in dialoog met partners op die uitkomsten? 15

16 Samen lerend doen wat werkt in de beleidspraktijk Collectief reflecteren Collectief evalueren en benchmarken Individueel reflecteren gemeente Body of knowledge: Wetenschappelijke kennis Praktijkkennis professionals Ervaringskennis cliënten Individueel doel gemeente o.b.v. monitoring en sociale ambities Beleidscyclus gemeente Gezamenlijk doelen en criteria formuleren: care as usual en innovatie Gezamenlijk reflecteren Gezamenlijke leercyclus Gezamenlijk evalueren: doelrealisatie tevredenheid voltooien plan Individueel evalueren gemeente: outcome, tevredenheid, drop-out Individueel doel instelling o.b.v. beschikbare methoden en professionals Zorginkoop, uitvoeren en bijstellen plan Kwaliteitscyclus Instelling Individueel evalueren instelling: outcome, tevredenheid, drop-out Individueel reflecteren instelling Collectief reflecteren Collectief evalueren en benchmarken Dag van het Sociaal Domein 16

17 De beleidspraktijk: kwaliteitsvragen Tussen instellingen en gemeenten Vier kwaliteitsvragen die gemeenten aan instellingen kunnen stellen: Kunnen instellingen onderbouwen waarom hun aanbod bijdraagt tot het oplossen van de problemen of maatschappelijke vraagstukken die de gemeente met het jeugdbeleid wil aanpakken? Kunnen instellingen aantonen dat ze de effectiviteit van het aanbod monitoren op uitval, cliënttevredenheid en doelrealisatie? Gebruiken instellingen de resultaatmonitoring voor maatregelen die het aanbod steeds beter maken? Delen instellingen hun kennis via lokale samenwerkingsverbanden, regionale werkplaatsen en landelijke kennisinstituten? 17

18 Sturingsvisie kwaliteit: leren sturen 1. Monitoring en ambities sociaal beleid (bijv. jeugd groeit gezond en veilig op) 2. Maatschappelijk resultaat Bijv. +10% voldoet aan beweegnorm -15% schooluitval -10% probleemgezinnen -20% jeugdigen intensieve zorg 4. Kwaliteit input: Methoden en werkers 3. Activiteiten burgers en voorzieningen -- Basisvoorzieningen -- Preventie -- Eerstelijn -- Intensieve jeugdhulp --Onderwijs Passend onderwijs etc etc.. 5. Outcome diensten o.a. - Tevredenheid - Uitval - Afname problemen 6. Verbeteracties in een meet-, spreek- en verbeterbeweging Dag van het Sociaal Domein 18

19 Het kwaliteitsmodel jeugdhulp in een animatie. 19

20 Sturingsvisie kwaliteit: leren sturen 1. Monitoring en ambities sociaal beleid 2. Maatschappelijk resultaat Bijv. Speelveld gemeente: +10% voldoet aan beweegnorm -15% schooluitval Stuurt veilig aan op) op collectieve ambities (burgers, professionals) -10% probleemgezinnen Koopt op prijs en kwaliteit in: de aanbieder heeft (bijv. jeugd groeit gezond en -20% jeugdigen intensieve zorg samenhangende arrangementen (hoofd- onderaannemer) state of the art deskundigheid 4. Kwaliteit helderheid over 3. Activiteiten outcome burgers en input: voorzieningen Speelveld professionals -- Basisvoorzieningen professionele organisatie: Methoden Werkt al dan niet met -- erkende Preventiemiddelen en Werkt samen -- Eerstelijn werkers -- Intensieve Monitort outcome jeugdhulp --Onderwijs Passend onderwijs etc etc Werkt samen met cliënten e.a. met een verbetercyclus.. 6. Verbeteracties in een meet-, spreek- en verbeterbeweging 5. Outcome diensten o.a. - Tevredenheid - Uitval - Afname problemen 20

21 Conclusie sturen op kwaliteit is sturen op samen lerend doen wat werkt dat doe je door jezelf en je contractpartners gerichte vragen te stellen over: aard en oorzaak van het probleem, wat werkt bij het probleem, af te spreken wat je doet en te evalueren of het ook werkt 21

22 Vragen? Dr. Wim Gorissen 22