WORKSHOP 11 ERVAAR HET MAAR SENSEO-VERHALEN 1 ERVAAR HET MAAR. 1.1 Inleiding (wat is het?)

Transcriptie

1 WORKSHOP 11 ERVAAR HET MAAR SENSEO-VERHALEN 1 ERVAAR HET MAAR 1.1 Inleiding (wat is het?) De methodische werkwijze ervaar het maar is ontwikkeld door Thyra Koeleman binnen een kindercentrum voor kinderen en jongeren met een ernstige meervoudige beperking. Deze methode is vooral een benaderingswijze waarbij gekeken wordt naar de wijze waarop de mens met een (ernstige meervoudige) verstandelijke beperking de wereld om hem heen ervaart en ordent. Ook wordt geobserveerd op welk communicatieniveau hij zich voornamelijk bevindt. Bij ervaar het maar wordt gewerkt aan de hand van thema s en wordt de mens met een ernstige meervoudige handicap uitgedaagd tot contact. Het opdoen van ervaringen en het uitbreiden daarvan wordt gestimuleerd. Er wordt gebruik gemaakt van allerhande materialen, muziek en spel. Ontwikkeling kan altijd gestimuleerd worden van heel basaal naar meer communicatief gericht. Vandaar dat de werkwijze geschikt is voor jong en oud. Misschien vinden de ontwikkelingen zich niet zo zeer in de hoogte plaats, maar vooral in de breedte. En ook dat is zinvol. Het werken met thema s is een leidraad en geeft vele creatieve mogelijkheden. Zowel in de benadering van mensen met een ernstige meervoudige beperking als in het creëren van sfeer binnen het dagcentrum of binnen de groep. Het bijzondere van deze werkwijze is dat het gebruikt en toegepast kan worden door alle disciplines en door ouders. Samenwerking geeft een extra stimulerende dimensie aan het geheel, want herhaling stimuleert ontwikkeling. 1.2 Doelstellingen (wat willen we bereiken?) - Plezier met elkaar beleven en ervaring opdoen - Motoriek stimuleren * oprichten van het hoofd * symmetrische houding * optrekken, oprichten van de romp * meebewegen van het hoofd * handen, vuisthouding * reiken * grijpen * pakken * volgen met de ogen * samenspel oog-hand beweging * voorwerpen worden in de mond gestopt * voorwerpen onderzoeken met mond, handen, vingers, voeten stimuleren - Zintuigen stimuleren * versterken van gelaatsgerichtheid en oogcontact * verbeteren van auditieve aandacht en luisterhouding * leren lokaliseren van geluiden - Communicatie stimuleren * uiting geven aan plezier of ongenoegen * uitdrukking van je wel of niet wenst 1

2 * reageren op aanspreken/naam * gericht aandacht vragen door brabbelen of aankijken - Verhogen van bewustzijn * van persoon * van materiaal 1.3 De 5 uitgangspunten (wat is belangrijk om te weten voor je aan het werk gaat?) Het werken met ervaar het maar baseert zich op de volgende uitgangspunten: - ervaringsordening volgens Dr. Dorothea Timmers-Huigens * lichaamsgebonden ervaringsordening * associatieve ervaringsordening * structurerende ervaringsordening - communicatie model van totale communicatie: de omgeving moet aangepast worden aan de communicatiemogelijkheden van de persoon - basale stimulatie: hierbij is het uitgangspunt om de mensen te helpen met het ontdekken van hun eigen lichaam, en dit lichaam te stimuleren en activeren. - motoriek - senso motorische integratie: de koppeling en terugkoppeling tussen waarnemen en bewegen 1.4 Werkwijze (hoe gaan wij tewerk?) Er worden een aantal voorwerpen gezocht rond een bepaald thema, deze worden verzameld in een doos. Deze doos blijft op de leefgroep en kan zo gemakkelijk door iedereen gebruikt worden. Het materiaal moet aantrekkelijk zijn en beroep doen op de zintuigen. We werken minimum 3 à 4 maanden rond eenzelfde thema, dit is van belang voor herkenning bij onze bewoners. Daarom beginnen en eindigen we ook steeds met hetzelfde begin- of eindlied en wordt de aandacht getrokken door op de doos te kloppen. Deze activiteit kan zowel individueel als in groep gedaan worden. Per bewoner proberen we uit welke materialen hem aanspreken door dit op verschillende manieren aan te bieden. Het is belangrijk om de bewoner tijd te geven om te reageren Het is een meerwaarde als er multidisciplinair gewerkt kan worden. Zo kan ieder vanuit zijn discipline aan specifieke doelen werken. 1.5 Bronvermelding Hokus Pokus Toverdoos - Ideeënboek voor basiscommunicatie - Medisch Pedagogische Kinderdagverblijf Merlijn - Wendy De Bruyn - Annick Engelen - Lisa Leonard - Martine Van Dorst - Uitgeverij Garant,

3 1.5.2 Multiplus, Expertisecentrum rond personen met ernstige meervoudige beperkingen. Coördinatie: Anneleen Penne Ervaringsordening: Dorothea Timmers-Huigens Basismap Ervaar het maar Thyra Koeleman Ervaar het maar met knutselen, Thyra Koeleman Ervaar het maar met praktische vaardigheden, Thyra Koeleman 2 SENSEO-VERHALEN 2.1 Wat is Multi-sensory story-telling Multi-sensory story-telling of zoals wij het noemen SENSEO is het vertellen van persoonlijke verhalen waarbij zoveel mogelijk zintuigen van de personen met ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen geprikkeld worden. De verhalen zijn op maat van de bewoner gemaakt en sluiten aan bij diens interesses en belevingswereld. Het verhaal is doorweven en ondersteund met zintuiglijke prikkels. 2.2 Multi-sensory story-telling: hoe is het ontstaan? Oorspronkelijk werd Multi-sensory story-telling uitgewerkt aan een universiteit in Schotland. In Vlaanderen werd de methodiek van MSST bekend door MULTIPLUS, dit is een expertisecentrum voor personen met ernstige meervoudige beperkingen,opgericht vanuit KULeuven. Begin 2007 kregen wij van hen de vraag om mee te werken aan een onderzoek rond MSST in het kader van een licentiaatverhandeling van een studente orthopedagogiek. Met dit onderzoek wilde men nagaan welke de voorwaarden waren voor een goede toepassing van MSST en welke de effecten ervan waren op de bewoners. Zo vulden we na iedere sessie een vragenlijst in naar het welbevinden en de betrokkenheid van de gasten. In het totaal namen in Vlaanderen hieraan 11 voorzieningen deel, waaronder St.-Oda. In samenspraak met Multiplus werd er voor 2 van onze bewoners een verhaal op maat gemaakt. Voor Geert werd dit: Geert gaat fietsen. Voor Maarten werd dit: Maarten gaat naar huis. We merkten dat de verhalen voor onze 2 bewoners een echt succes waren. We vonden het een heel zinvolle activiteit waarbij je een fijn contactmoment hebt met je bewoner. Bovendien bracht het ook een positief effect teweeg bij de bewoner zelf; vb. bij Geert: doorbreken van een suf moment, afleiden van probleemgedrag, plezierbeleving. Daarom vonden we het ook belangrijk om deze manier van voorlezen uit te breiden binnen onze voorziening. Hiervoor spraken we 2 opleidingen aan. In totaal werkten de studenten een 10-tal verhalen uit. 3

4 2.3 Waarom een verhaal? Het is niet vanzelfsprekend om verhalen te vertellen aan deze doelgroep omwille van hun beperkingen op vele gebieden. Kunnen zij een dergelijk verhaal wel begrijpen? Het idee hierachter is dat Het AANVOELEN van een dergelijk verhaal VOOR gaat op het letterlijk of gedeeltelijk begrijpen ervan. Je kunt het vergelijken met een mooi liedje in het Italiaans of het Spaans: je begrijpt helemaal niet waarover het gaat maar toch kan het je enorm raken, je kan erdoor ontroerd worden. Men koos dan voor de naam Multi-sensory omdat het de bedoeling is om zoveel mogelijk zintuigen aan te spreken door deze verhalen voor te lezen. Wij vonden deze naam iets te moeilijk en kozen ervoor om het SENSEO verhalen te noemen. 2.4 Hoe ziet zo n verhaal er dan eigenlijk uit? Het is van groot belang dat het verhaal kort is. Dit omwille van het vaak korte en beperkte concentratievermogen van de bewoner. Het taalgebruik in het verhaal dient men af te stemmen op het niveau van de bewoner. Het voorlezen van het verhaal gebeurt op een gestructureerde manier met veel intonatie en expressie. Om het verhaal voorspelbaar en herkenbaar te maken is het belangrijk dat het verhaal steeds op dezelfde manier wordt voorgelezen. Ook de voorwerpen moeten steeds op dezelfde manier aangeboden worden. Bovendien moeten de voorwerpen met zorg gekozen worden en moet je ervoor zorgen dat je goed georganiseerd en voorbereid bent alvorens te beginnen (juiste volgorde, materiaal op zachte ondergrond ). Door het op deze manier te doen zal je eerder reactie krijgen van de bewoner. 2.5 Wat is de bedoeling van zo n verhaal? Dit kan verschillende doelen hebben. Mogelijke algemene doelen zijn: - plezier beleven - samenzijn - contact, interactie - zintuiglijke ervaringen opdoen Maar het vertellen van het verhaal kan ook gericht zijn op specifieke leerdoelen van die bewoner. Vb.: - bepaalde zintuigen extra stimuleren - het aanleren van nieuwe vaardigheden (vb. sokken aantrekken) - het onderhouden van bepaalde vaardigheden - ter voorbereiding op een bepaalde gebeurtenis - doorbreken van verveling - voorkomen van probleemgedrag Het is de bedoeling dat het lezen een actief proces wordt, waarbij er een interactie optreedt tussen de lezer en degene die voorgelezen wordt. Zo kan de bewoner actief betrokken worden door zelf op een knopje te drukken. De voorwerpen die gebruikt worden moeten aangepast zijn aan de mogelijkheden en interesses van de bewoner. Praktisch gebruiken wij de verhalen nu zowel individueel als in groep. In groep zijn ze dus wel niet meer echt gepersonaliseerd, maar sluiten wel aan op het niveau van de bewoners. Zo zal een verhaal van hetzelfde thema bij verschillende groepen er anders uitzien. Het grote voordeel is dat je 4

5 een kant- en- klaar verhaal hebt. Je hoeft niet meer op zoek naar materiaal en dergelijke. Je kunt meteen aan de slag en dit geldt ook voor leefgroeppersoneel en andere personeelsleden. 2.6 Welke verhalen hebben wij al? Bestaande Senseo verhalen - Een dag naar de dierentuin - Avond met de familie - Een verwendag - In bad - Muziektherapie - Maarten gaat naar huis - Jens naar zee - Feest - Geert gaat fietsen - Geert gaat zwemmen - Jacqueline gaat naar de kermis - Verjaardag - Goedemorgen Beertje - De kinderboerderij - Wat een feest - Herfst - Halloween - Sinterklaas - Naar de manege - De boormachine 5