Doelenlijst G-start voor VVKBaO

Transcriptie

1 1 1. OVER -START -start is een CTO-uitgave over het stimuleren van geletterdheid bij jonge kinderen (2,5 tot 7 jaar). -start is een boek vol achtergrondinformatie en concreet uitgewerkte activiteiten. Met deze activiteiten kan je op een speelse en functionele manier aan de slag gaan in je klas. Ook begeleiders en directies vinden in dit boek heel wat informatie en instrumenten om een geletterdheidsbeleid te voeren op school. Meer informatie? - over -start: - een voorbeeldactiviteit: - de inhoudstafel van -start: -start bestellen? 2. OPBOUW DOELENLIJST Attitude, inzicht of vaardigheid Doel uit doelenlijst -start Ontwikkelingsdoelen Nederlands passend bij het doel uit -start Doelen uit het ontwikkelingsplan Kleuteronderwijs van het VVKBaO passend bij het doel uit - start Eindtermen Nederlands waartoe een aanzet wordt gegeven met het -startdoel Doelen uit de leerplannen Nederlands van het VVKBaO passend bij het doel uit -start (enkel kleuters en eerste graad) 3. AFKORTINEN EN BRONNEN = -startdoel Loman J. en Vermeir K. (2012). -start. eletterdheid stimuleren bij jonge kinderen. Leuven: Centrum voor Taal en Onderwijs

2 2 OD = ontwikkelingsdoel = ontwikkelingsaspect ET = eindterm LP = leerplandoel 4. ALEMENE DOELENLIJST -START EN -SCREEN Attitudes 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. OD Ontwikkelingsdoelen luisteren (verhaalbegrip) 1.3 en 1.5 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 6 Plezier beleven Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 7 Tot rust komen Emotionele ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 15 evoelens bij zichzelf en bij anderen inlevend herkennen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 70 Auditieve boodschappen interpreteren en er gepast op reageren ET Eindterm lezen 3 Eindterm luisteren 1.1 Eindterm strategieën 5.1 LP Leerplan lezen 1.3 Leerplan luisteren b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. OD Ontwikkelingsdoel lezen 3.2 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 4 emotiveerd zijn Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 11 Nieuwsgierig zijn Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal ET Eindtermen lezen 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 en 3.5 Eindterm strategieën 5.1 Eindterm taalbeschouwing 6.1 LP Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan taalbeschouwing 1

3 3 1c. Het kind heeft zin om zelf te 'lezen' in allerlei bronnen. OD Ontwikkelingsdoel lezen 3.4 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 11 Nieuwsgierig zijn Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 13 Betrokken bezig zijn Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal Zelfsturing Ontwikkelingsaspect 81 Iets te weten komen ET Eindterm lezen 3 Eindterm strategieën 5.1 LP Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. OD Ontwikkelingsdoelen schrijven 4.1, 4.2 en 4.3 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 6 Plezier beleven Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 11 Nieuwsgierig zijn Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 12 Initiatief nemen Motorische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 45 Kleinmotorisch bewegen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 75 Boodschappen omzetten in pictogrammen ET Eindtermen schrijven 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.5 en 6.7 LP Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.1 en 3 Leerplan taalbeschouwing 23 1e. Het kind geniet van het spelen met taal en klanken. OD Ontwikkelingsdoel taalbeschouwing 5.5 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 6 Plezier beleven Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 42 Muzisch omgaan met taal Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 73 Luisteren en spreken verfijnen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 77 Nadenken en spreken over eigen taalgebruik en dat van anderen ET Eindterm luisteren 1 Eindterm spreken 2 Eindtermen taalbeschouwing 6.5 en 6.7 LP Leerplan luisteren 1, 2.1 en Leerplan spreken 3 Leerplan taalbeschouwing 6

4 4 Inzichten 2a. Het kind beseft dat gesproken taal kan worden vastgelegd op papier en met audiovisuele middelen. OD Ontwikkelingsdoel taalbeschouwing 5.3 Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 41 Muzisch omgaan met materialen en beelden Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal ET Eindterm lezen 3 Eindtermen schrijven 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan schrijven 1.1, 1.2 en 1.5 Leerplan taalbeschouwing 1, 3 en 15 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. OD Ontwikkelingsdoel taalbeschouwing 5.2 Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal Zelfsturing Ontwikkelingsaspect 81 Iets te weten komen ET Eindterm lezen 3 Eindtermen schrijven 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan schrijven 1.1 en 1.2 Leerplan taalbeschouwing 1, 3 en 15 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende OD Ontwikkelingsdoelen taalbeschouwing 5.3 en 5.4 Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 38 Nadenken en spreken over eigen muzische uitingen en die van anderen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 77 Nadenken en spreken over eigen taalgebruik en dat van anderen ET Eindterm lezen 3 Eindtermen schrijven 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 1.3 en 2.3 Leerplan schrijven 1.3 en 1.4 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 15 en 29

5 5 2d. Het kind begrijpt dat gesproken woorden uit klanken bestaan en dat deze klanken met lettertekens kunnen worden verbonden. OD Ontwikkelingsdoelen taalbeschouwing 5.4 en 5.5 Zintuiglijke waarneming Ontwikkelingsaspect 56 Intens luisteren Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 73 Luisteren en spreken verfijnen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal ET Eindtermen Lezen 3.1, 3.2 en 3.3 Eindterm luisteren 1 Eindterm spreken 2 Eindtermen taalbeschouwing 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 1.2 Leerplan luisteren 1.2 en Leerplan spreken 3 Leerplan taalbeschouwing 6, 9 en 23 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. OD Ontwikkelingsdoelen lezen 3.2 en 3.3 Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 Kennismaken met geschreven taal ET Eindterm lezen 3 Eindtermen schrijven 4.1 en 4.7 LP Leerplan lezen 1.3 Leerplan schrijven 3, 4 en 5 Leerplan taalbeschouwing 22 en 23

6 6 Vaardigheden 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. OD Ontwikkelingsdoel luisteren (verhaalbegrip) 1.5 Sociale ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 22 Zich inleven in anderen Morele ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 23 Ervaren wat zinvol, mooi, goed, waar is Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 43 Muzisch omgaan met spelend uitbeelden Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 70 Auditieve boodschappen interpreteren en er gepast op reageren Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 71 Ervaringen verwoorden ET Eindterm Lezen 3.5 Eindtermen luisteren 1.3 en 1.5 Eindtermen spreken 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 en 2.6 Eindtermen strategieën 5.1, 5.2 en 5.3 Eindtermen taalbeschouwing 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 2.2. en 2.3 Leerplan luisteren 2.2.2, 2.3 en 3 Leerplan spreken 1 Leerplan taalbeschouwing 9, 14, 15, 17 en 18 3b. Het kind kan betekenis koppelen aan symbolen of geschreven taal. OD Ontwikkelingsdoelen lezen 3.1 en 3.2 Denkontwikkeling Ontwikkelingsaspect 63 Kennis en ervaringen integreren Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 74 Visuele boodschappen interpreteren en er gepast op reageren ET Eindterm lezen 3 Eindtermen taalbeschouwing 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5 en 6.7 Eindterm strategieën 5.1 LP Leerplan lezen 1.2, 2.1, 2.2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4 en 19 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. OD Ontwikkelingsdoelen schrijven 4.1, 4.2 en 4.3 Positieve ingesteldheid Ontwikkelingsaspect 14 Speels, onbevangen en creatief omgaan met de wereld Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 37 Eigen ervaringen creatief uitdrukken in muzische expressievormen Denkontwikkeling Ontwikkelingsaspect 62 Kennis en ervaringen voorstellen Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 75 Boodschappen omzetten in pictogrammen ET Eindtermen schrijven 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5 en 6.7 Eindtermen strategieën 5.1, 5.2 en 5.4 Eindtermen interculturele gerichtheid 7

7 7 LP Leerplan schrijven 2 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 19 en 23 3d. Het kind toont blijk van een groeiend taalbewustzijn door te experimenten en te reflecteren over symbolen, zinnen, woorden, woordstukken, klanken, rijm en letters. OD Ontwikkelingsdoel taalbeschouwing 5.5 Muzische ontwikkeling Ontwikkelingsaspect 42 Muzisch omgaan met taal Zintuiglijke waarneming Ontwikkelingsaspect 56 Intens luisteren Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 77 Nadenken en spreken over eigen taalgebruik en dat van anderen ET Eindterm luisteren 1 Eindterm spreken 2 Eindtermen taalbeschouwing 6.5, 6.6 en 6.7 LP Leerplan luisteren 1.1, 1.2 en Leerplan spreken 2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 6, 8, 19 en 23 3e. Het kind kan lettertekens en andere tekens van elkaar onderscheiden. OD Ontwikkelingsdoel lezen 3.3 Zintuiglijke waarneming Ontwikkelingsaspect 55 Intens kijken Taalontwikkeling Ontwikkelingsaspect 76 kennismaken met geschreven taal ET Eindterm lezen 3 Eindtermen schrijven 4.1, 4.2, 4.3, 4.4 en 4.5 Eindtermen taalbeschouwing 6.5 en 6.7 LP Leerplan lezen 1.2 en 2.1 Leerplan schrijven 5 Leerplan taalbeschouwing 23

8 8 5. DOELENLIJST ACTIVITEITEN -START 2.1 VERTELLEN MAAR! Begrijpen van een verhaal, genieten van voorlezen, aanzetten om zelf te 'lezen' 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan luisteren 2.3 en SUPERHELDEN Begrijpen van een verhaal, inzien waarvoor geschreven taal dient, verband zien tussen letters en klanken 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. 2d. Het kind begrijpt dat gesproken woorden uit klanken bestaan en dat deze klanken met lettertekens kunnen worden verbonden. 1b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan taalbeschouwing 6, 9 en 23 Leerplan schrijven DE TOCHT VAN MUIS Een geschreven boodschap 'lezen', een verhaal begrijpen 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 1b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 15 en 29 Leerplan luisteren 2.2.2, 2.3 en 3

9 9 2.4 WE MAKEN EEN BOEK Begrijpen van een verhaal, inzien dat er een verband bestaat tussen prenten en tekst, weten dat er leesconventies bestaan, een boodschap weergeven via geschreven taal 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. 1c. Het kind heeft zin om zelf te 'lezen' in allerlei bronnen. 2a. Het kind beseft dat gesproken taal kan worden vastgelegd op papier en met audiovisuele middelen. 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.1 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 19 en BEELD ZONDER KLANK Begrijpen dat via geschreven taal een boodschap kan overgebracht worden, een boodschap weergeven via geschreven taal 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan schrijven 2 Leerplan taalbeschouwing 1, 3 en MET EEN BOEK IN EEN HOEK enieten van voorlezen, aanzetten om zelf te 'lezen' 1c. Het kind heeft zin om zelf te 'lezen' in allerlei bronnen. 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.3, 2.2 en 2.3 Leerplan luisteren 2.2.2, 2.2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 9, 14, 15, 17 en 18

10 BEESTENBOEL Een boodschap weergeven via geschreven taal, een geschreven boodschap 'lezen' 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 2a. Het kind beseft dat gesproken taal kan worden vastgelegd op papier en met audiovisuele middelen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.2, 2.1, 2.2 en 3 Leerplan schrijven 2 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 19 en DE TAAL VAN MUZIEK Een (muzikale) boodschap weergeven via geschreven taal, een geschreven boodschap 'lezen' 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 3b. Het kind kan betekenis koppelen aan symbolen of geschreven taal. 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.2, 2.1, 2.2 en 3 Leerplan schrijven 2 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 15 en TOVEREN Begrijpen dat via geschreven taal een boodschap kan worden overgebracht en opnieuw kan worden opgeroepen, spelen met taalelementen zoals klank en rijm 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. 1e. Het kind geniet van het spelen met taal en klanken. 3d. Het kind toont blijk van een groeiend taalbewustzijn door te experimenten en te reflecteren over symbolen, zinnen, woorden, woordstukken, klanken, rijm en letters. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan spreken 2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 3, 6 en 15

11 MIJN ROENTENTUIN Inzien waarvoor geschreven taal dient, een boodschap weergeven via geschreven taal 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2, 1.3 en 2.3 Leerplan luisteren Leerplan schrijven 1.3 en 1.4 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 15 en SCHOONHEIDSSALON Begrijpen dat via geschreven taal een boodschap kan overgebracht worden 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 2a. Het kind beseft dat gesproken taal kan worden vastgelegd op papier en met audiovisuele middelen. 3e. Het kind kan lettertekens en andere tekens van elkaar onderscheiden. 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. 3b. Het kind kan betekenis koppelen aan symbolen of geschreven taal. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.2, 1.3, 2.1, 2.2 en 2.3 Leerplan schrijven 1.3, 1.4 en 5 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 15, 23 en 29

12 BOUWVAKKERS Een geschreven boodschap 'lezen' (pictogrammen, schema's en getalbeelden), een boodschap weergeven via geschreven taal 3b. Het kind kan betekenis koppelen aan symbolen of geschreven taal. 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan luisteren 2.2.2, 2.3 en 3 Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 4, 19 en CAFEETJE Inzien waarvoor geschreven taal dient, het verband zien tussen gesproken en geschreven taal, een boodschap weergeven via geschreven taal 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. 3c. Het kind kan eigen boodschappen in een schriftelijke neerslag vastleggen. 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. 2a. Het kind beseft dat gesproken taal kan worden vastgelegd op papier en met audiovisuele middelen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2, 3 en 5 Leerplan taalbeschouwing 1, 3, 4, 15, 19, 22 en WAAR ZIT KUIKENTJE? Een geschreven boodschap 'lezen', begrijpen van een verhaal 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 1b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. 3a. Het kind kan een verhaal begrijpen en toont inzicht in verhaalstructuren. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan luisteren 2.2.2, 2.3 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 9, 14, 15, 17 en 18

13 HET BORDSPEL Begrijpen dat via taal een boodschap kan overgebracht worden en opnieuw opgeroepen worden, een geschreven boodschap 'lezen' 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 1b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.2 en 1.3 Leerplan luisteren Leerplan taalbeschouwing VALENTIJN Begrijpen dat via geschreven taal een boodschap kan overgebracht worden, een boodschap weergeven via geschreven taal 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.1 en 3 Leerplan lezen 1.3 en 2.3 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 15, 23 en DE ZOEKACTIE Inzien waarvoor geschreven taal dient, een boodschap weergeven via geschreven taal 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2, 1.3 en 2.3 Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3 en 1.4 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 15 en 29

14 DE IMMOKRANT Begrijpen dat via geschreven taal een boodschap kan worden overgebracht en opnieuw opgeroepen kan worden 1c. Het kind heeft zin om zelf te 'lezen' in allerlei bronnen. 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. 3e. Het kind kan lettertekens en andere tekens van elkaar onderscheiden. 2b. Het kind beseft dat schriftelijke boodschappen bewaard kunnen blijven en opnieuw kunnen worden opgeroepen. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2, 1.3 en 2.1 Leerplan schrijven 3, 4 en 5 Leerplan taalbeschouwing 1, 3, 15, 22 en WE VLIEEN ERIN Inzien waarvoor geschreven taal dient, een boodschap weergeven via geschreven taal 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. 3e. Het kind kan lettertekens en andere tekens van elkaar onderscheiden. 3d. Het kind toont blijk van een groeiend taalbewustzijn door te experimenten en te reflecteren over symbolen, zinnen, woorden, woordstukken, klanken, rijm en letters. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.1 en 3 Leerplan lezen 1.3, 1.4 en 2.3, 3, 4, 5 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3, 6, 8, 15, 19, 22, 23 en 29

15 KOKKERELLEN Inzien waarvoor geschreven taal dient, een geschreven boodschap 'lezen', een boodschap weergeven via geschreven taal 1a. Het kind geniet van het luisteren naar voorgelezen tekst uit verschillende bronnen. 2d. Het kind begrijpt dat gesproken woorden uit klanken bestaan en dat deze klanken met lettertekens kunnen worden verbonden. 2c. Het kind begrijpt dat mensen schrijven en lezen om verschillende 1b. Het kind is gemotiveerd om de betekenis van geschreven taal te achterhalen. 1d. Het kind toont schrijfdurf en experimenteert met allerlei vormen van schrijven. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan luisteren 1.2, en Leerplan schrijven 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.1 en 3 Leerplan taalbeschouwing 1, 2, 3 15, 23 en MILAN DE MARSMAN Spelen met taalelementen zoals klankgroepen 3d. Het kind toont blijk van een groeiend taalbewustzijn door te experimenten en te reflecteren over symbolen, zinnen, woorden, woordstukken, klanken, rijm en letters. 1e. Het kind geniet van het spelen met taal en klanken. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan luisteren 1, 1.2, 2.1 en Leerplan spreken 2 en 3 Leerplan taalbeschouwing 6, 8, 19 en 23

16 ALLEMAAL LETTERS Verband zien tussen letters en klanken, spelen met taalelementen, onderscheiden van lettertekens 3e. Het kind kan lettertekens en andere tekens van elkaar onderscheiden. 1c. Het kind heeft zin om zelf te 'lezen' in allerlei bronnen. 2d. Het kind begrijpt dat gesproken woorden uit klanken bestaan en dat deze klanken met lettertekens kunnen worden verbonden. 1e. Het kind geniet van het spelen met taal en klanken. 2e. Het kind beseft dat er bepaalde conventies gelden bij geschreven taal. 3d. Het kind toont blijk van een groeiend taalbewustzijn door te experimenten en te reflecteren over symbolen, zinnen, woorden, woordstukken, klanken, rijm en letters. Ontwikkelingsaspecten Leerplandoelen Leerplan lezen 1.1, 1.2 en 1.3 Leerplan luisteren 1.2 en Leerplan spreken 2 en 3 Leerplan schrijven 3, 4 en 5 Leerplan taalbeschouwing 6, 9, 22 en 23