Hoekenwerk op het niveau van je kleuters?

Transcriptie

1 Actieonderzoek 1 Hoekenwerkophetniveauvanjekleuters? Kinderspel *! * Oftochniet? Alsleerkrachtbenjemedeverantwoordelijkvoorhetlerenvanjekleuters.Hetaantal hoekenindeklasmagdanheeltalrijkzijn,alsdehoekennietopniveauvanjekleuterszijn, zullenzeernietveelvanopsteken.maarhoedoejedatdan,zorgendatelkehoekeen uitdagingbiedtvoorjekleuters,zonderdatjeerdeheletijdmoetbijzitten?doorinelke hoektewerkenophetniveauvanjekleuters,eengradatietevoorzieninspel,opdracht, tempo,m.a.w.differentiëren Maarwanneerweetjenuofjevoldoendedifferentieert? Hierrondhebikmijnactieonderzoekgedaaninhetkadervanmijnbachelorproef.Ikging voormezelfoponderzoekuithoeikdifferentiatieindehoekenkonscreenen,enhooptena hetonderzoekeenconcreetmeetinstrumentinhandentehebben.voormijishet belangrijkomeenleidraadtehebben,zodatikkanzienbinnenwelkehoekenermeer differentiatienodigis. Dehoekenineenkleuterklas Eenkleuterklasissteedsopgedeeldin hoeken,zodatervoorelkekleuterwelwat telerenvalt.inelkehoekwordener anderevaardighedenaangesproken.zo zalerindepoppenhoekgewerktworden rondo.a.rollenspelentaalstimulering, terwijlindebouwhoekhetwiskundig inzichtmeernaarvorenkomt.opmijn werkplekwashetaanbodaanhoeken enormgroot.maarhoezorgjedandater voorelkekleutereenuitdaginginde hoekenzit?tijdensdeopleidingwerdons geleerddatdifferentiatiebijdraagttot fundamenteellerenvandekleuters. Differen wablieft? Watisdifferentiatiejuist?Heteerstewat metedoenstondwaseensopfrissen waaroverhetweerging,mijterug verdiepenindeleerstofdiewijhierover zagenenliteratuuropzoeken. Differentiatieiseenmaniervanomgaan metdeverschillentussendekleuters.niet elkekleuterheeftdezelfdeinteresses (gelukkigmaar!)ofleertaanhetzelfde tempo,laatstaandatzeallemaalhet bestelerenmetéénendezelfde werkvorm.daaromishetdusvanbelang, datjealsleerkrachtzorgtdathetaanbod afgestemdisopdenodenvanjekleuters. GeleideactiviteitenVShoekenwerk Voormijisdifferentiërentijdenseen geleideactiviteitveelvanzelfsprekender daninhoekenwerk,daaromrichtikmijn onderzoekopdedifferentiatiebinnende hoekenvandeklas.eengeleideactiviteit isonderleidingvandeleerkracht.omdat jedandeactiviteitbegeleid,kanje meteeninspelenopdenodenen behoeftesvanjekleuters.jekanop voorhandalgradatiesvoorzien,omdatje dekleuterskent. Voorbeeld:Wanneeriktijdenseengeleide knutselactiviteitziedateenkleuterergvlot eenprentkanuitprikken,geefikhemeen schaartje.ditisvoordekleutereennieuwe uitdaging,hierdoorzalhijuitgedaagd wordeninzijneigenkunnenenzalhijmeer lerendanwanneerhijvoordezoveelste keereentekeninguitprikt. Bijhoekenwerk,gaathetomzelfstandig spel(geenjufdieopjevingerszittekijken), wantdejufkannietinelkehoekzijn.op KHLimNext GwenRaymaekers Bachelorinhetkleuteronderwijs Afstudeerjaar

2 Actieonderzoek 2 mijnwerkplek,bestaateengrootdeelvan deschooltijduitvrijewerktijd.de kleuterskiezenzelfwanneerenvoor hoelangzeinwelkehoekspelen.doordat dekeuzevrijis,gebeurthetweleensdat dekleuterstelkensvoordezelfdehoek kiezen.daaromishetvanbelangdathet aanbodbinnendehoekvoldoende gedifferentieerdis,zodatdekleuters steedsweeruitgedaagdwordeninhun eigenkunnen. Op en tophoeken?! Tijdensmijnstageperiodemerkteikop daterenkelekleutersvlinderdentussen dehoeken.(vlindereniswanneerkleuters niettotspelkomenbinnendegekozen hoek,daardoorgaanzeheelvaakensnel vanhoektothoek.) Meteendachtik hetaanbodisniet aangepastaanhunnoden.maarwaarom dachtikdit?gewoon,eeneersteindruk. Foutdus,ikkeekteoppervlakkig!Ikkeek enkelnaarhetvlinderenzelf,nietnaar hetgeenerindehoekengebeurde,het spelzelf.hierdoorkreegikeenverkeerd beeldvandekwaliteitvandehoeken.ik moestvoormezelfeenmanierzoekenom betertegaanobserveren,zodatikeen correctbeeldzoukrijgenvandehoeken. Doelloosobserveren=tijdsverspilling? Ikwildemeertewetenkomenoverwater juistindehoekengebeurde,engingover toteenobservatie.dagin,daguit observeerdeik.wiespeeldewat?wiezei wat?hoespeeldenze? Ikzagzoveeldingengebeurenindie hoeken,maartochbrachthetmijweinig op.ikleerdedekleutersbeterkennen, hundoenenlaten,hunkarakter.maar hunleerproces,datzagikniet. Waarzatmijnfout?Ikkeeknietgericht genoeg,endaarmoestwataangebeuren. Hetbelangvangerichtkijken Omdathetvoormijvanbelangwasom gerichttegaanobserverenbinnende hoeken,zochtiknaareenleidraad.ik zetteeerstvoormezelfvastwatikgraag wouscreenenengingopzoek.de instrumentendieiktegenkwamvoldeden nietaanmijnbehoeften.ofwelontbraker heelwatbelangrijkeinfo(bv. betrokkenheid),ofwelwashetniet praktisch(ellenlangepagina smet vragen).ikbeslootomzelfeen meetinstrumentteontwikkelen.debasis haaldeikuit Eenkijkwijzervooreen krachtigeleeromgeving [1],enpastedit aannaarmijneigennodenenbehoeften. Watwouikscreenen,enwatwildeik ermeeaantonen? Ikbrachtvolgendefactoreninkaart: Debetrokkenheidvandekleuters Organisatievanhethoekenwerk Positiefenveiligklasklimaat Betekenisvolletakenbinnende hoek Deactiviteitenindezehoek Liggingvandehoektenopzichte vananderehoeken Naenkelepogingen,wasikbesttevreden overhetresultaat.devraagstellingwas duidelijkento the point,hetwas makkelijkintevullen(scoresaanduiden) enoverzichtelijk.devolgendestapwas hetuittestenindepraktijk,wantdaar diendehettenslottevoor. Hoekenscreenen Omdatikeenbeeldwildekrijgenvande hoekeninmijnstageklas,beslootikhet meetinstrument (a) tetesten.ikdeedde screeningmeteenvoorenkelehoeken. Voorelkehoekvuldeikhetinstrument nauwgezetin.alsikdandescoresper categoriebekeek,zagikmeteenwaarer noodwasaanverbeteringbinnendeze hoek.hetscreenenzelfgingvrijvloten namnietveeltijdinbeslag,ikmerktezelf hoepraktischhetwasomintevullen, KHLimNext GwenRaymaekers Bachelorinhetkleuteronderwijs Afstudeerjaar

3 Actieonderzoek 3 omdatdequoteringookreeds verantwoordwas. (a):ziebijlagevoorhetmeetinstrument Eenbeeldvandehoeken Metdeingevuldemeetinstrumentenging ikverderaandeslag.ikteldedescoresop percategorieenkwamtotditresultaat: Deautohoekscoordeopbijnaalle puntengoed,deliggingvande hoekkanverbeterdworden. Deboekenhoekscoordeopalle punteneenonvoldoende. Voornamelijkdeligging,de activiteitenenpositief&veilig klasklimaatscoordenheellaag. Debouwhoekscoordeopalle puntengoed. Binnendecomputerhoekzat enkeldeorganisatienietgoed,de anderepuntenscoordengoed. Indeluisterhoekmerkteikdathet grootsteprobleemdeorganisatie was(kleuterskunnenzelfgeencd opzetten). Depoppenhoekscoordegoed, meteenzeerhogebetrokkenheid. Detimmerhoekscoordehet beste.binnendezehoekisereen erghogebetrokkenheidenveel uitdaging. Mijnconclusie:deboekenhoekindeklas isechtnietopniveauvandekleutersen nodigtdekleutersnietuitomrustigeen boekjetelezen.hiermoestduidelijkwat veranderen! BOEkenHOEk Enerzijdswildeikdeboekenhoek aanpassen(gezelligermaken,betere liggingvandehoek, ),anderzijdswildeik metoespitsenophetdifferentiëren binnendehoekenvandeklas.ikmoest eenkeuzemaken. Deboekenhoekisgeenafgebakenderuimte indezeklas.dekleuterskunnenindekring eenboekjelezen,maarwordenvaak gestoorddoordeanderekleuters.(dekring iscentraalgelegen).hetgrootsteprobleem isdeliggingvandehoek,ende ongezelligheiddieerheerst.wantzegnu eerlijk,eenboekjelezenopeenhoutenbank inhetmiddenvandeklas?nietecht ontspannendhé?! Uithandengeven Deboekenhoekmoestzekeraangepast worden,wantontluikendegeletterdheid iszekervanbelangbijdeoudstekleuters. Maarzoudezeaanpassingmijverder geholpenhebbeninmijnonderzoekrond differentiatie?nietecht,neen.ikmaakte eenkeuzeenlietdeboekenhoekvoorwat hetwas.inhetbelangvandekleuters,zei ikweltegenmijnmentorwatikhadwillen doen,omdeboekenhoekteverbeteren. Ikkangerustzijn,zijgaatditaanpakken. Opnieuwfocussen. Ikhadnogsteedsgeentevredengevoel, hetvoeldealsofmijnonderzoekeen andererichtingwasuitgegaan,ikhadhet differentiatiespoorevenverlaten. Omdatiktochweltevredenwasovermijn meetinstrument(ditgafmijeenhouvast eneengerichteblik),wildeikkijkenofik differentiatieookinkaartkonbrengen.ik zochtviadeliteratuurenhetinternetnaar eenmeetinstrument/leidraadvoor differentiatie,maarvondnietwatik zocht.watikwelvond,wareno.a.tips overhoejebeterkondifferentiëren.ik beslootomookdezekeereeneigen meetinstrumentuittewerken,volgensde structuurvanhetvorigemodel.ikhadhier weleen voorbeeldhoek voornodig, zodatikgerichtergingwerken,want differentiatiekanbestperhoekbekeken worden. Deboekenhoek Omdatdeboekenhoekernadeeerste screeninghetslechtstuitkwam,beslootik omdezehoektegebruikenalsvoorbeeld KHLimNext GwenRaymaekers Bachelorinhetkleuteronderwijs Afstudeerjaar

4 Actieonderzoek 4 voormijnmeetinstrument.ikwaservan overtuigddatikopdezemanier efficiëntertewerkkongaan. Eerstenvooralgingikkijkenwelke2 belangrijkstecompetentiesaanbod kwamenbinnendezehoek.binnende boekenhoekkomen Kennismakenmet geschreventaal en Muzischomgaanmet taal hetsterkstnaarvoor.ditwarendus de2competentiesdieikopnaminmijn screening.binnendezetwee competentieswouikonderzoekenhoeik kongaandifferentiërenvoordekleuters. Kennismakenmetgeschreventaal Meteenstapelleerplannen [2] en infobronnenbegonikmijnzoektochtnaar differentiatiemogelijkheden.hetzoeken indeleerplannenverliepnietevident maaruiteindelijkmaakteikeen onderscheidtussenvolgendecategorieën: Verscheidenheidaan basismateriaal(bv.poëzie) Materiaalomboekenanderste gebruiken(bv.zoekprenten) Anderemedia(bv.Fundels) Deinteressesvandekleuters Opdiemanierkreegikaleenbeeldover dedifferentiatiemogelijkhedenbinnende ontluikendegeletterdheid.dooreen verscheidenheidaanbasismateriaalaan tebiedenwordtergedifferentieerdop basisvandeinteressesvandekleuters (kiestdekleutereenprentenboekofeen fotoboek)maarookopbasisvanhet niveauvandekleuter(eenboekmetweinig ofveeltekst). Indeboekenhoekhebbendekleutersook vaaknoodomhetgelezenboekte verwerken,daaromkoosikvoorde tweedecompetentie. Muzischomgaanmettaal Descreeningvandezecompetentie bestaatuiteenresemaanmogelijke verwerkingsopdrachtendieineen kleuterklasvantoepassingzijn(bv. schrijfinitiatie,poppenkast ). Doordatdekleutershetgelezenboek kunnenverwerkenopverschillende manieren,wordtergedifferentieerd binnendeleerstijlvanhetkind. Dezeinformatiegootikineen meetinstrument,datookweereen quoteringmeekreegvan1totenmet3. Kanikdifferentiatiewelmeten? Differentiatieindeklaskanopallerlei manieren:jekandifferentiërenopbasis vanhetniveauvanjekleuters,opbasis vanhun(leer )tempo,huninteresses Metenismisschienniethetjuistewoord, hetiseerderinkaartbrengen.doorhet meetinstrument (b) tegebruiken,kanik zieninwelkemateereengedifferentieerd aanbodvoordekleutersaanwezigis, zonderbegeleidingvandejuf. Zorgtdeverscheidenheidaanboekenvoor eenvoldoendegedifferentieerdaanbodop basisvanhetniveau?m.a.w.iservoorelke kleutereenboekaanwezigdathem/haar uitdaagtinzijneigenkunnen? Ookgeefthetmeteentipsmeevoor verbetering,wantwaternogniet aanwezigis,zoueentoevoegingkunnen betekenenomtedifferentiëren. Hetmeetinstrumentvoordifferentiatie staatnognietoppunt,enkanzekernog verderuitgebreidworden. (b):ziebijlagevoorhetmeetinstrument KHLimNext GwenRaymaekers Bachelorinhetkleuteronderwijs Afstudeerjaar

5 Actieonderzoek 5 Conclusie Mijnconclusieisdathetallereerstheelbelangrijkisomgerichttekijken,naardeklas,de hoekenendekleuters.voormezelf,hebikmijnmaniergevonden:gerichtkijkenmet behulpvanhetmeetinstrument.hetgeeftmijeengoedenduidelijkbeeldvandehoek,en toontwaarermogelijkhedentotverbeteringzitten.zowelvoordehoekopzich,alsvoor differentiatiebinnendehoek.wanneereenhoeknietgoedblijkttescoren,zieikmeteen welkefactorenaangepastmoetenworden.voordifferentiatiekanikzienopwelkemanier ermeergedifferentieerdmoetworden(niveau,tempo,interesses ).Hetbelangrijkste hierbijis,datikgoedkijknaarwatmijnkleutersnodighebben.indetoekomstzalik regelmatigmijnklasscreenen,omzomijnkleutersoptimaleleerkansentekunnenbieden. Bronnen: [1]Eenkijkwijzervooreenkrachtigeleeromgeving,Leuven,CTenO [2]VVKBaO,Ontwikkelingsplanvoordekleuterschool,2000 LAEVERS,F.,DEPONDT,L.,Ervaringsgerichtwerkenmetkleutersinhetbasisonderwijs,Leuven,CEGOPublishers,2008 BOONE,M.,Groei enleerlijnenindekleuterschool,mechelen,plantyn,2010 VERHEYDEN,L.,Ju uf,jemoetwellezenwaterstaat,hé!,inkleutersenik,leuven,cegopublishers,2005 KHLimNext GwenRaymaekers Bachelorinhetkleuteronderwijs Afstudeerjaar

6 Actieonderzoek 6 GEKOZEN HOEK:.. A. Betrokkenheid Kleuter 1: Kleuter 2: Kleuter 3: Kleuter 4: Kleuter 5: B. Organisatie van hoekenwerk: Is de hoek goed hanteerbaar voor de kleuters? Kunnen ze zelfstandig werken? Vindt de kleuter zijn weg? Kan de kleuter alles vlot uithalen en opruimen? Is er een opruimsysteem voorzien? Zijn er duidelijke afspraken binnen de hoek? C. Een positief en veilig klasklimaat: Is de hoek gezellig? Zijn er kansen tot afzondering? Mogen de kleuters zelf dingen uitproberen? (Initiatief nemen) D. Betekenisvolle taken: Is het aanbod aangepast aan de interesses en de leefwereld van de kleuters? Is het materiaal en het aanbod levensecht, werkelijkheidnabij, rijk en gevarieerd? Is het aanbod aan materiaal goed? (Onder-/overaanbod) Wordt er gewerkt in de richting van ontwikkelingsdoelen? Zoja, welke doelen komen aan bod?. GwenRaymaekers (a) Meetinstrument: Hoeken screenen

7 Actieonderzoek 7 Worden er meerdere competenties aangesproken in deze hoek? Zoja, welke competenties komen aan bod?... Verandert het aanbod regelmatig op basis van het spel van de kleuters? Is er gradatie binnen deze hoek? E. De activiteiten van de kleuters: Zijn de kleuters op hun gemak? Is het welbevinden voldoende hoog? Zijn de kleuters betrokken tijdens het spel in de hoek? Zijn ze er intens mee bezig? Lokt het aanbod zelf betrokkenheid uit? Is er geen sprake van schijnbetrokkenheid? Merk je dat de kleuters exploreren en experimenteren? de kleuters groeien naar vrij complex spel (gecombineerde handelingen, rolneming, interactie, plannen maken, problemen oplossen, )? de kleuters verschillende competenties aanspreken? de kleuters taal actief gebruiken binnen het spel en/of zinvolle opdrachten? F. Ligging van de hoek ten opzichte van andere hoeken Is de ligging van de hoek t.o.v. de andere hoeken goed? Is de hoek voldoende afgeschermd t.o.v. andere hoeken? Is er over indeling binnen de hoek voldoende nagedacht? GwenRaymaekers (a) Meetinstrument: Hoeken screenen

8 Actieonderzoek 8 DE KLEUTER: IS VAAK NIET ACTIEF WEINIG OF NIET GECONCENTREERD HAAKT SNEL AF EN IS VLUG AFGELEID IS MEESTAL NIET GEMOTIVEERD GERING AANSPREEKBAAR MENTALE ACTIVITEIT IS DOORGAANS ONTBREKEND ERVAART WEINIG/ GEEN PLEZIER IN HET EXPLOREREN EN EXPERIMENTEREN MAAKT NAUWELIJKS GEBRUIK VAN EIGEN CAPACITEITEN Schaal voor betrokkenheid 1 (Laag) 2 (Midden) 3 (Hoog) DE KLEUTER: IS BEZIG IS NIET ECHT GEMOTIVEERD IS NIET ECHT GEBOEID WERKT WEL MEE DOCH HET ENTHOUSIASME EN DE CONCENTRATIE ONTBREKEN IS BEPERKT MENTAAL ACTIEF GEBRUIKT EIGEN CAPACITEITEN ROUTINEMATIG DE KLEUTER: IS MEESTAL GOED / UITERST GECONCENTREERD IS ALERT ZELDEN AF TE LEIDEN IS GEÏNTERESSEERD EN GEBOEID TOONT EEN GROTE AANSPREEKBAARHEID TOONT INTENSE MENTALE ACTIVITEIT DENKT MEE GENIET VAN EXPLOREREN EN EXPERIMENTEREN GEBRUIKT / VERRIJKT ZIJN CAPACITEITEN GOED BEWEEGT ZICH AAN DE GRENS VAN EIGEN MOGELIJKHEDEN HOEK IS ORGANISATORISCH NIET AFGESTEMD OP KLEUTERNIVEAU Schaal voor organisatie SOMS BASIS IS ER, MAAR DE HOEK KAN ZEKER NOG VERBETERD WORDEN ORGANISATIE VAN DEZE HOEK ZIT GOED Schaal voor positief en veilig klasklimaat OKÉ, MAAR ER IS RUIMTE VOOR ZELDEN/NOOIT Schaal voor betekenisvolle taken OKÉ, MAAR ER IS RUIMTE VOOR MEESTAL/VAAK ZELDEN/NOOIT Schaal voor de activiteiten SOMS ER IS RUIMTE VOOR MEESTAL/VAAK Schaal voor de ligging van de hoek ER IS RUIMTE VOOR GwenRaymaekers (a) Meetinstrument: Hoeken screenen

9 KHLim Actieonderzoek DE BOEKENHOEK OUDSTE KLEUTERS Schaal voor differentiatie ER IS RUIMTE VOOR Kennis maken met de geschreven taal / Ontluikende geletterdheid Is er een verscheidenheid aan basismateriaal? - Praatprenten - Prentenboeken - Verhalende boeken - Poëzieboeken - Informatieve boeken - Voelboeken - Zoekboeken - Fotoboeken - Kookboeken, bouwboeken, - Probleemboeken (stellen kleuters voor probleem/uitdaging) - Stripboeken Wordt er materiaal aanboden om de boeken op een anders te gebruiken? - Vergrootglazen - Losse prenten kleuters zoeken uit welk boek dit komt - Woorden / Stukken tekst kleuters zoeken uit welk boek dit komt Wordt er andere media aangeboden om het leesplezier te verhogen? - Cd s met ingesproken verhalen - Digitale prentenboeken op laptop - Fundels (digitale verhalen met mogelijkheid tot interactie) Wordt het aanbod afgestemd op de interesses van de kleuters? Muzisch omgaan met taal Is er een mogelijkheid om het gelezen materiaal te verwerken? - Reconstructie van de verhaallijn aan de hand van prenten - Knutselactiviteit (Tekenen, inkleuren, verven ) - Schrijfinitiatie (bv. Krijtbord ) - Drama (bv. vingerpopjes, al dan niet met poppenkast) - Vertellen wat ze net gelezen hebben - Magneetbord en letters - Letterstempels - Kamishibai GwenRaymaekers (b) Meetinstrument: Differentiatie binnen de boekenhoek