Kinderen met een handicap op de schoolbanken
|
|
- Dries de Vries
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kinderen met een handicap op de schoolbanken Ouders van een kind met een handicap moeten vaak een moeilijke weg bewandelen met veel hindernissen en omwegen om voor hun kind de geschikte onderwijsvorm of school te vinden. Veel dromen gaan verloren en veel zorgen komen hiervoor in de plaats. Is ons kind beter gebaat bij een gespecialiseerde opvang zoals het buitengewoon onderwijs? Of geef ik mijn kind met een handicap meer kansen in het gewoon onderwijs? Voor veel ouders van een kind met extra zorgen is dit een beslissing die niet over één nachtje slapen kan genomen worden. Ook de Minister van Onderwijs F. Vandenbroucke heeft zich over deze vraag gebogen. Een beleidsnota over de hervormingen van het onderwijs voor kinderen met speciale noden ligt nog ter discussie. Maar de vraag blijft of het door de hervormingen gemakkelijker zal worden voor ouders om een keuze tussen gewoon en buitengewoon onderwijs te maken. Bovendien, zal je als ouder nog steeds de keuze hebben tussen gewoon en buitengewoon onderwijs? GEWOON ANDERS - ANDERS GEWOON De vraag over gewoon of buitengewoon onderwijs wordt vooral gesteld bij kinderen die anders zijn, anders door de nood aan extra ondersteuning, anders door het hebben van een handicap. Waarom die keuze tussen gewoon en buitengewoon onderwijs meer en meer op tafel komt, heeft o.a. te maken met de veranderende kijk op handicap. Vroeger werd vooral gekeken naar wat een kind met een handicap allemaal NIET kon: niet zelfstandig lopen, minder duidelijk spreken, moeite met nauwkeurig werken, op een verkeerde manier met andere kinderen omgaan Het niet kunnen zoals de anderen resulteert in ons onderwijssysteem nog steeds gemakkelijk in een doorverwijzing naar het buitengewoon onderwijs. Maar geleidelijk aan wordt geprobeerd om naast al die beperkingen ook oog te hebben voor hetgeen een kind met een handicap wel goed kan bv. goed tekenen, anderen helpen, geboeid kunnen vertellen Ook wordt er steeds meer aandacht besteed aan de omgeving van het kind: welke mogelijkheden en groeikansen kan een bepaalde context wel of niet bieden waardoor de handicap van mijn kind minder een struikelblok vormt? De aanwezigheid van een lift in een school neemt bijvoorbeeld voor een kind in een rolstoel een hele grote beperking weg in vergelijking met een schoolgebouw vol kleine niveauverschillen en zonder lift. Deze nieuwe kijk op handicap en de omgeving zorgt ervoor dat meer en meer ouders vinden dat ook hun kind met een handicap het recht heeft om school te lopen in het gewoon onderwijs, mits ondersteuning en mits andere verwachtingen. RECHTEN!? Over welke rechten spreken we dan heel concreet in de zoektocht naar een geschikte school voor een kind met een handicap? 1
2 Om te beginnen heeft elk kind recht op kw aliteit svol onderw ijs d.w.z. onderwijs dat recht doet aan een optimale ontwikkeling van het kind, ongeacht de eigen mogelijkheden en beperkingen, de onderwijsstructuur, de onderwijsvorm of het onderwijsniveau waarin het zich bevindt. Dit kan betekenen dat een kind met een handicap, gezien zijn individuele situatie en context, meer mogelijkheden tot ontplooiing zal krijgen in het buitengewoon onderwijs. Maar misschien kan dit kwaliteitsvol onderwijs evengoed of beter bereikt worden in het gewoon onderwijs. Het belang van het kind staat in deze keuze voorop en dit kan voor ieder kind verschillend zijn. Ouders moeten dus het recht hebben om te kunnen kiezen naar welke school ze hun kind met een handicap willen sturen. In de praktijk is het echter vaak een hele zoektocht om een school te vinden die open staat voor een kind met een handicap. Of een school hiervoor open staat, hangt sterk af van de mate waarin ze ondersteund wordt door mensen die ervaring hebben met kinderen met een handicap (bv. leerkrachten uit het buitengewoon onderwijs of hulpverleners). Welke keuze ouders ook maken, ze hebben recht op respect voor hun keuze. Ouders die kiezen om hun kind met een handicap in het gewoon onderwijs school te laten lopen (m.a.w. geïntegreerd of inclusief onderwijs*), mogen niet met een schuldgevoel opgezadeld worden omdat ze de school voor een uitdaging plaatsen. Anderzijds is kiezen voor het buitengewoon onderwijs ook niet gelijk aan kiezen voor de gemakkelijkste weg. ALLES OP EEN RIJTJE Om na te gaan welke school de beste leer- en ontwikkelingsomgeving is voor een kind met een handicap, moeten er eerst enkele vragen beantwoord worden. Ten eerste moet er een correcte inschatting van de speciale onderwijsbehoeften van het kind gebeuren, m.a.w. wat heeft het kind nodig om zich zo volledig mogelijk te kunnen ontwikkelen? Vervolgens moet gekeken worden welke school hiervoor het best in aanmerking komt om tegemoet te komen aan de behoeften van het kind? Volgende vraag kan dan zijn of de school deze zorg wel voldoende op zich kan nemen, indien ouders kiezen voor gewoon onderwijs. Verder moet, naast het bepalen van de draagkracht van de school, ook nagedacht worden over de draagkracht van de ouders. Welke rol willen en kunnen zij opnemen in het schoolgebeuren van hun kind? Maar uiteindelijk moet een keuze voor gewoon of buitengewoon onderwijs vooral genomen worden in het belang van het kind. Waar voelt het kind met een handicap zich het best? Speciale onderwijsbehoeften Een correcte inschatting van de speciale onderw ijsbehoeften houdt in dat men nagaat op welke vlakken het kind met een handicap meer of minder ondersteuning nodig heeft. Deze taak is voor een groot deel weggelegd voor het CLB (Centrum voor Leerlingbegeleiding). Ook andere ondersteunende diensten zoals thuisbegeleidingsdiensten of doorverwijzingdiensten spelen hierin een belangrijke rol. Zij kunnen een duidelijk beeld geven over de mogelijkheden en beperkingen van het kind en zij kunnen de ouders wegwijs maken in allerlei voorzieningen. 2
3 Ten slotte mogen ook de ouders niet vergeten worden in het bepalen van de behoeften van hun kind. Al te dikwijls wordt over het hoofd gezien dat zij de eerste deskundige zijn om de mogelijkheden van hun kind in te schatten. De nood aan ondersteuning kan echter ook veranderen naarmate het kind ouder wordt of naarmate de school andere eisen stelt. Bij het inschatten van de onderwijsbehoeften is het belangrijk dat de volledige ontwikkeling van het kind in acht wordt genomen. Naast het verwerven van kennis, is ook de sociale en emotionele ontplooiing een belangrijk deel van de ontwikkeling. De school Wanneer de ondersteuningsnood van het kind in kaart is gebracht, kan gezocht worden welke school het best kan inspelen op deze noden. Bij een school voor buitengewoon onderwijs is het doorgaans veel gemakkelijker om op voorhand te kunnen inschatten of ze aan de noden van het kind met een handicap kunnen voldoen. Bij een gewone school zal dit veel moeilijker zijn omdat zij hierin nog weinig ervaring hebben. Nochtans wil dit niet zeggen dat ze minder in staat zouden zijn om een kind met extra noden op te vangen. De opvang is alleen nog niet ingebed in de structuur van de school en moet daardoor meer individueel en stap voor stap bekeken worden. Is een school verplicht om een kind met een handicap op te nemen? In het buitengewoon onderwijs komt het zelden voor dat een kind met een handicap wordt geweigerd, al kan het wel op een wachtlijst komen te staan. Een school voor gewoon onderwijs daarentegen kan een kind met extra noden weigeren als ze denkt te weinig deskundigheid in huis te hebben of niet die ondersteuning kan bieden die het kind met een handicap nodig heeft. Scholen kunnen dus het argument aangeven dat ze te weinig draagkracht hebben. Maar hoe wordt die draagkracht van een gewone school juist bepaald? Of een school bereid is om een kind met een handicap op te nemen kan afhangen van veel zaken zoals de deskundigheid van de zorgcoördinator, de aanwezige kennis over een bepaalde handicap, het enthousiasme of de persoonlijke ervaringen van een leerkracht, de mate van mogelijkheid om met het buitengewoon onderwijs samen te werken Criteria om de draagkracht van een school te kunnen bepalen liggen helaas nog niet vast. Los van deze nood aan vastgelegde criteria, is de bereidheid om zich in te zetten als school eigenlijk dé belangrijkste factor in het slagen van zo n project. Op voorhand inschatten welke hindernissen er de kop zullen opsteken en welke oplossingen hiervoor kunnen aangewend worden, is bij het begin niet altijd mogelijk. Vele problemen lossen zich na verloop van tijd ook vanzelf op. Engagement voor het project en de bereidheid om regelmatig rond de tafel te zitten, is veel belangrijker. De ouders Je zal al gemerkt hebben, je moet als ouder sterk in je schoenen staan in de zoektocht naar een geschikte school voor je kind met een handicap. Je moet m.a.w. ook als ouder voldoende draagkracht hebben. Deze draagkracht kan in ieder geval verhoogd worden door extra informatie, door extra ondersteuning en door voldoende betrokkenheid. 3
4 Ten eerste heb je als ouder nood aan informatie. Ouders moeten veel meer informatie krijgen i.v.m. de mogelijkheden voor een kind met een handicap in het onderwijs. Op welke ondersteuningsvormen heb ik recht? Hoe en bij wie moet ik dit aanvragen? Wat als het niet gaat? Kan een school zomaar weigeren? Duizend-en-één vragen komen bovendrijven en het is niet altijd gemakkelijk om hier een juist antwoord op te geven. Naast het recht op informatie, hebben ouders ook het recht op ondersteuning bij het nemen van al deze beslissingen en het bepalen van de best mogelijke schoolloopbaan voor hun kind met een handicap. Is het normaal dat ik soms heel erg twijfel of ik wel de juiste beslissing heb genomen? Vraag ik niet teveel van het gewoon onderwijs? Wat zullen anderen zeggen als mijn kind naar het buitengewoon onderwijs gaat? Deze ondersteuning is niet enkel nodig bij scharniermomenten zoals de keuze van een school of de overgang van kleuter naar lager onderwijs maar blijft belangrijk gedurende de hele schoolloopbaan van het kind. Ook hier is een belangrijke taak voor het CLB weggelegd, naast andere advies- en begeleidingsinstanties die betrokken kunnen zijn. Verder moet elke ouder van een kind met een handicap ook het recht hebben om betrokken te worden in het hele gebeuren. Ouders moeten beschouwd worden als evenwaardige partners in het bepalen van de schoolloopbaan van hun kind. Ouders die kiezen voor inclusief onderwijs, zijn sowieso vaak de drijvende kracht achter het hele project en moeten dan ook gezien worden als een volwaardig lid van het ondersteuningsteam. Maar het blijft ook voor hen belangrijk om te weten welke vorm van participatie of verantwoordelijkheid ze hebben binnen het schoolgebeuren. Ouders moeten niet belast worden met taken die prioritair door professionele hulpverleners kunnen worden opgevangen. Ten slotte is het ook belangrijk te benadrukken dat ouders het recht hebben te kiezen welke rol ze willen en kunnen opnemen wat betreft de schoolloopbaan van hun kind met een handicap. Ook voor ouders kan de lat niet voor iedereen even hoog liggen. Het kind Het kind met een handicap zelf kan niet over het hoofd worden gezien bij zo n keuze. Het spreekt voor zich dat de keuze in de eerste plaats in het belang van het kind moet genomen worden. Kan het en wil het naar een gewone school gaan? Is het kind voldoende weerbaar? Wordt het kind gepest of niet? Kan het kind met een handicap zichzelf zijn in die bepaalde omgeving? Voelt het zich goed in de klas? Vanuit EVO willen wij onze taak opnemen om ouders dichter te brengen bij het soort onderwijs dat nodig is voor hun kind met speciale noden. Bij dit artikel hoort de getuigenis van een moeder die voor haar dochter koos voor het inclusief onderwijs. In ons volgend nummer Evocatief ouders voor ouders komt het lager onderwijs aan het woord. 4
5 Wie zelf vragen of suggesties heeft, kan ons altijd contacteren via mail of via het nr. 09/ Geïntegreerd onderwijs (GON) is een samenwerkingsverband tussen het gewoon en het buitengewoon onderwijs. Leerlingen met een handicap (en hun leerkrachten) in het gewoon onderwijs krijgen enkele uren per week ondersteuning van een begeleider uit het buitengewoon onderwijs. Gon-leerlingen moeten wel de eindtermen van het gewoon onderwijs halen. Het recht op deze extra ondersteuning hangt af van een attest buitengewoon onderwijs, dat een CLB kan uitschrijven. Inclusief onderwijs gaat uit van de gedachte dat vooral de school zich moet aanpassen aan de diversiteit of de handicap van een kind. Bij inclusief onderwijs is het niet de bedoeling dat de ontwikkelingsdoelen of eindtermen worden gehaald. Er kan m.a.w. geen getuigschrift of diploma behaald worden. Belangrijk zijn de sociale doelen en het kunnen opgroeien in een normale omgeving. Inclusief onderwijs richt zich vooral naar kinderen met een verstandelijke handicap en is in Vlaanderen momenteel nog beperkt tot een 50-tal kinderen. 5
6 This document was created with Win2PDF available at The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.
Inschrijven en aanmelden
Inschrijven en aanmelden Heb ik het recht om me in te schrijven in de school die ik het liefst wil? De vrije schoolkeuze is een heel belangrijk recht. Iedereen mag zich inschrijven in een school of vestigingsplaats
Nadere informatieVormingsavond inclusief onderwijs
Vormingsavond inclusief onderwijs Op dinsdagavond 5 december was het dan eindelijk zo ver: de langverwachte vormingsavond over inclusief onderwijs kon uiteindelijk toch nog plaatsvinden. En tot onze grote
Nadere informatieExecutieve functies in de klas: interventies
Executieve functies in de klas: interventies Door Wijnand Dekker, gezondheidszorgpsycholoog Anneke Dooyeweerd, pedagoog/coach Inleiding In de vorige nieuwsbrief omschreven we wat er wordt verstaan onder
Nadere informatieCOZOCO 19 maart 2014. M-decreet. Goedgekeurd door het Vlaams Parlement op 12 maart 2014
COZOCO 19 maart 2014 M-decreet Goedgekeurd door het Vlaams Parlement op 12 maart 2014 Situering 2005: lancering van het leerzorgkader 2009-2014 geleidelijke invoering van het decreet op leerzorg -geen
Nadere informatieAanmeldingsformulier Zonnetje
De vrijwilligersprijs het Zonnetje wordt jaarlijks, tijdens de eindejaarsbijeenkomst van het Dagelijks Bestuur van deelgemeente Kralingen-Crooswijk, uitgereikt aan de hiervoor in aanmerking komende vrijwilligers
Nadere informatieUw ervaringen na 1 jaar M-decreet
Uw ervaringen na 1 jaar M-decreet Heeft u leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften door de invoering van het M-decreet in uw klas of school? Is uw rol als ondersteuner gewijzigd omwille van de invoering
Nadere informatieGON- BEGELEIDING Informatiebrochure voor ouders
BSBO Wilgenduin GON- BEGELEIDING Informatiebrochure voor ouders Inhoud p 1 Wie zijn wij? 3 2 Wat betekent GON? 4 3 Wie komt in aanmerking voor GON-begeleiding? 4 4 Aan welke voorwaarden moet je voldoen
Nadere informatieelk kind een plaats... 1
Elk kind een plaats in een brede inclusieve school Deelnemen aan het dagelijks maatschappelijk leven Herent, 17 maart 2014 1 Niet voor iedereen vanzelfsprekend 2 Maatschappelijke tendens tot inclusie Inclusie
Nadere informatiePassend Onderwijs voor de kinderen op school: samen met ouders en leerkracht
Passend Onderwijs voor de kinderen op school: samen met ouders en leerkracht Vanaf 1 augustus is de Wet passend onderwijs van kracht. De school van uw kind/uw school is aangesloten bij het samenwerkingsverband
Nadere informatieBergtrein. Figuur 2 staat ook op de uitwerkbijlage. a. Bepaal de afstand die de trein op t = 20 s heeft afgelegd.
Bergtrein In een bergachtig gebied kunnen toeristen met een bergtrein naar een mooi uitzichtpunt reizen De trein wordt aangedreven door een elektromotor en begint aan een rit naar boven In figuur 2 is
Nadere informatieVLAAMSE THUISBEGELEIDINGSDIENSTEN AUTISME. Floor Tempelaere Pedagogisch begeleider in het project rond competentieontwikkeling Regio West-Vlaanderen
VLAAMSE THUISBEGELEIDINGSDIENSTEN AUTISME Floor Tempelaere Pedagogisch begeleider in het project rond competentieontwikkeling Regio West-Vlaanderen floor.tempelaere@katholiekonderwijs.vlaanderen Als een
Nadere informatieNaam: Louay Alzaghtity StudentNum:1593536 GroepNum: imm08309
Naam: Louay Alzaghtity StudentNum:1593536 GroepNum: imm08309 Abstract In dit essay zal ik uitleg geven over het samenwerken en wat ik vooral geleerd hebt. Verder zal ik uitleggen over mijn interactieve
Nadere informatieEngagementsverbintenis. Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen
Engagementsverbintenis Gezondheidszorg in eerste lijn en thuisvervangende milieus Het Leven Helpen vzw Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Deze overeenkomst bepaalt de samenwerking tussen: enerzijds
Nadere informatieBegeleid Werken HET ROER
Begeleid Werken HET ROER Begeleid Werken is een droomjob voor volwassenen met een verstandelijke beperking van Het Roer. Dagcentra, woonvormen, ambulante begeleiding Het Roer Unit Het Roer biedt zorg en
Nadere informatieHet ondersteuningsmodel
1 Het ondersteuningsmodel 1. Het budget De vroegere GON/ION-begeleiding verdwijnt. De middelen hiervoor worden samen met de waarborgregeling en een extra 15,2 miljoen euro gebruikt voor het nieuwe ondersteuningsmodel.
Nadere informatieVerdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Artikel 24 - Onderwijs. Schriftelijke communicatie
Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap Artikel 24 - Onderwijs Schriftelijke communicatie Het Belgian Disability Forum (BDF) is een vzw die thans 18 lidorganisaties telt en meer dan 250.000
Nadere informatiewegwijs in opvang voor je baby of peuter
wegwijs in opvang voor je baby of peuter 1. Opvang zoeken 1.1 Wat zijn je wensen? De opvang zorgt samen met jou voor de opvoeding van je kind. Daarom is opvang kiezen een belangrijke keuze, waar je zelf
Nadere informatieHuidige toestand : Hoever sta ik met de eindtermen? doelmatige manier.
ICT-project Sint-Laurens Zelzate-West a b c d e f g Huidige toestand : Hoever sta ik met de eindtermen? naam: LA Linda De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken
Nadere informatieVISIE PEDAGOGISCH PROJECT
VISIE PEDAGOGISCH PROJECT van daltonschool De Kleine Icarus Algemene visie De opdracht van daltonschool De Kleine Icarus bevat naast het onderwijskundig eveneens een maatschappelijk aspect Wij brengen
Nadere informatieToolkit. Mijn kind wil een kind. Kinderen, waar kies ik voor?
Toolkit Kinderen, waar kies ik voor? Mijn kind wil een kind Informatiefolder voor ouders van mensen met een verstandelijke beperking en een kinderwens 2 Vraag een willekeurige persoon wat voor hem belangrijk
Nadere informatieALGEMENE PRINCIPES VAN HET NIEUWE ONDERSTEUNINGSMODEL IN BASIS- EN SECUNDAIR ONDERWIJS
INFORMATIE VAN HET KABINET ONDERWIJS JUNI 2017 Een nieuw ondersteuningsmodel voor kinderen en jongeren met specifieke onderwijsbehoeften in basis- en secundair onderwijs, en voor studenten met een functiebeperking
Nadere informatieVrijetijdsbesteding en -behoeften van Brusselse jeugd met een handicap. Roeland Janssen Joris Van Puyenbroeck Dirk Smits
Vrijetijdsbesteding en -behoeften van Brusselse jeugd met een handicap Roeland Janssen Joris Van Puyenbroeck Dirk Smits Doelgroep Kinderen met een functiebeperking (6-12 jaar) en hun ouders Nederlandstalig
Nadere informatieInschrijvingsbeleid Daltonatheneum Het Leerlabo Schooljaar
Inschrijvingsbeleid Daltonatheneum Het Leerlabo Schooljaar 2016-2017 Daltonathenheum Het Leerlabo Spikdorenveld 22 2260 Westerlo 1 Toelatingsvoorwaarden Om in onze school ingeschreven te worden, dien je
Nadere informatieInformatie voor ouders
Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!
Nadere informatieType 4 Voor kinderen met een motorische en/of meervoudige beperking
Type 4 Voor kinderen met een motorische en/of meervoudige beperking Type 4 - Kleuter- en lager onderwijs op maat Kinderen met een motorische beperking zijn welkom bij De Leerexpert in Dullingen. We bieden
Nadere informatieCLB themanieuwsbrief Ondersteuningsnetwerken Schooljaar , nieuwsbrief nr mei 2017
CLB themanieuwsbrief Ondersteuningsnetwerken Schooljaar 2016-2017, nieuwsbrief nr. 5 31 mei 2017 Geachte directeur, Uitzonderlijke situaties vragen uitzonderlijke maatregelen. In deze themanieuwsbrief
Nadere informatieM decreet. Redelijke aanpassingen: nieuwe maatregelen Bron: onderwijsvlaanderen.be
M decreet Redelijke aanpassingen: nieuwe maatregelen Bron: onderwijsvlaanderen.be Schooljaar 2015 2016 Els Stroobant zorgcoördinator gbs De Windwijzer Laarne - Kalken Redelijke aanpassingen: nieuwe maatregelen
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieNaam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen
Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen Onze film gaat over een droom van een student die de Vrije universiteit doorloopt en aan het eind van het film woedend wakker
Nadere informatieKLEINE MENSEN GROTE WENSEN
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang
Nadere informatiepesten in een modern kleedje
pesten in een modern kleedje Cyberpesten : een definitie Cyberpesten omvat alle vormen van pesterijen die een beroep doen op ICT* om slachtoffers lastig te vallen, te bedreigen, te beledigen * Informatie-
Nadere informatie1. Wat weet ik er al van. Ik doe mijn werkstuk over "Tunnels en Bruggen". Ik weet er nog niet veel van, daarom wil ik er meer over weten.
Edwin van Tienen TUNNELS EN BRUGGEN Inhoud. 1. Wat weet ik er al van. 2. Tunnels. 2.1 Boren. 2.2 Tunnels in de bergen. 3. De kanaaltunnel. 3.1 Tunnel onder de zee. 3.2 De TGV. 4. Bruggen. 4.1 Onderzoeken
Nadere informatieOpleidingsvorm 1 (OV1) Voor jongeren met een mentale beperking of een motorische en/of meervoudige beperking
Opleidingsvorm 1 (OV1) Voor jongeren met een mentale beperking of een motorische en/of meervoudige beperking Opleidingsvorm 1 Secundair onderwijs op maat Jongeren tussen 13 en 21 jaar met een mentale beperking
Nadere informatieGEZINSBELEID. Het gezin in al zijn vormen
VRIJE BASISSCHOOL HERZELE Kerkstraat 12 9550 Herzele Telfax: (053)62 36 98 info@vsbh.be www.vbsh.be Vestigingen: Kerkstraat Station Woubrechtegem GEZINSBELEID Het gezin in al zijn vormen Een groot aantal
Nadere informatieTevredenheidsonderzoek. Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk.
Tevredenheidsonderzoek Rapportage over de tevredenheid van de jongeren die een programma volgen bij Prins Heerlijk. Stichting Buitengewoon leren & werken Prins Heerlijk Juni 2013 Stichting Buitengewoon
Nadere informatiePassend onderwijs - Op zoek naar een school
Passend onderwijs - Op zoek naar een school Wanneer u op zoek gaat naar een passende school voor uw kind zijn veel factoren van belang. Uiteindelijk gaat het om een match tussen wat het beste bij uw kind
Nadere informatieAannamebeleid Emile Weslyschool Maastricht
Aannamebeleid Emile Weslyschool Maastricht In werking vanaf 1 augustus 2014 Samen aan de slag voor de beste onderwijsplek voor uw kind! Aannamebeleid EWS, J.D. Pagina 1 Inleiding Vanaf 1 augustus 2014
Nadere informatiePedagogisch Project van het Stedelijk Onderwijs
Pedagogisch Project van het Stedelijk Onderwijs (1) Het Stedelijk Onderwijs is de dynamische ontmoetingsplaats van alle leernetwerken ingericht door de Stad Antwerpen. (2) Het Stedelijk Onderwijs voldoet
Nadere informatieWij gaan met plezier naar school.
www.schoolbranst.be Wij gaan met plezier naar school. 3...onze visie Onze school is een landelijk gelegen dorpsschool, een groene school, waar we leven in verbondenheid met de natuur en met elkaar en handelen
Nadere informatieHieronder volgt een overzicht van het verloop van het onderzoek en van de bevindingen die naar voor zijn gekomen.
Onderzoek Inclusief Onderwijs Vanuit de vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent is er tussen 2002 en 2005 onderzoek gedaan naar de praktijk van inclusief onderwijs in Vlaanderen. Het onderzoek
Nadere informatieOm de school te helpen bij het voeren van een zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid
Een geïntegreerd zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid Leidraad bij het stappenplan Sinds 1 september 2012 is elke school verplicht een geïntegreerd zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid te voeren. Dit
Nadere informatieJaarplan ASVZ 2016 Zorg pakken we samen aan
Jaarplan ASVZ 2016 Zorg pakken we samen aan Jaarplan ASVZ 2016 eenvoudige versie Dit is het jaarplan van ASVZ. Hierin schrijft ASVZ op wat we in 2016 gaan doen, en wat beter of anders kan in de zorg. Het
Nadere informatieIk wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld
Ik wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld Symposium Slachtofferhulp Grenzen in het geding Den Haag, 20 februari 2015 Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris
Nadere informatieOmgaan met. meer- en anderstaligheid. op school
Omgaan met meer- en anderstaligheid op school Omgaan met meer- en anderstaligheid op school 1 Basisvoorwaarden Een school die goed weet om te gaan met meer-/anderstaligheid neemt een open houding aan tegenover
Nadere informatieWerkwoorden zijn woorden die aangeven wat iets of iemand doet, is of wordt.
DEEL 1: werkwoorden 1. Werkwoorden Werkwoorden zijn woorden die aangeven wat iets of iemand doet, is of wordt. Voorbeelden: komen, gaan, zwemmen, lopen, zijn enz. 1.1 Vormen van het werkwoord Werkwoorden
Nadere informatie7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids 2012-2013
7 Passend onderwijs 7.1 Algemeen Kinderen zijn nieuwsgierig en willen graag leren. Deze eigenschap hoort bij het kind zijn. Alle kinderen verdienen aandacht en zorg, maar zeker ook diegenen die moeite
Nadere informatieWat kan (na) OKAN? Vervolgschoolcoaches vertellen. 25 april 2013
Wat kan (na) OKAN? Vervolgschoolcoaches vertellen 25 april 2013 Inhoud 1. Vervolgschoolcoach 1. Functiebeschrijving 2. Takenpakket 2. De OKAN-leerling in een OKAN-school 1. Voorbereiding studiekeuze 2.
Nadere informatieZelfdoding in het jeugdwerk. Crisissituaties
Zelfdoding in het jeugdwerk Crisissituaties 18 Je kan heel wat uiteenlopende crisissituaties tegenkomen waarbij iemand denkt aan zelfmoord, een poging onderneemt of dreigt een poging te doen. Het is meestal
Nadere informatieEEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS
EEN SCHOOL MET TALENTUITDAGEND ONDERWIJS Een school met talentuitdagend onderwijs Een basisschool kiezen is moeilijk. Er is zoveel om op te letten. Is de school wat zij lijkt? Van buiten kan een schoolgebouw
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Jeugd & Gezin
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Jeugd & Gezin We redden het niet met de opvoeding van ons kind. Is er iemand bij wie we terecht kunnen? Iemand die ons begrijpt? Ons kind heeft een beperking,
Nadere informatieVerslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen
Verslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen Doelgroep Methodiek Thema s 11 ouders van jongeren in secundaire scholen (2014) Waarderende benadering Ouderbetrokkenheid- Communicatie Ondersteuning
Nadere informatieDe algemene basiszorg
Onze visie op zorg Op onze school streven we ernaar de eigenheid van elk kind een plaats te geven. Om tegemoet te komen aan de noden van elk kind omringen we hen met een brede zorg. De rode draad binnen
Nadere informatieSociale leeromgeving. Wie zit er in jouw netwerk? Leeromgeving sociale leeromgeving
Sociale leeromgeving Bij sociale leeromgeving gaat het om de mensen die jij kent en hoe je je bij hen voelt. Hoe voel je je in de klas?, kun je goed omgaan met je klasgenoten?, hoe zijn de docenten op
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling Ons kind is anders dan andere kinderen. Wat is er aan de hand? Mijn dochter is in de puberteit. Hoe ga ik
Nadere informatieInnovatie in het onderwijs aan kinderen met specifieke onderwijsbehoeften. Machteld Verbruggen Secretaris-generaal VVKBuO
Innovatie in het onderwijs aan kinderen met specifieke onderwijsbehoeften Machteld Verbruggen Secretaris-generaal VVKBuO Innovatie? o Aanpassing: beperkt zich tot de reeds aanwezige systeemeigenschappen
Nadere informatieVerslag onderzoek Wat Werkt - deel 3
Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI
Nadere informatieAan de slag met een VERSLAG!
1 Aan de slag met een VERSLAG! Zorg2daagse regio MB Oostende 25-26 januari 2018 Joke Boeckx, Stéphanie Van Eyen en Luc Bosman PBC PB Competentie regio M-B 1 Doelstellingen: De mogelijkheden verkennen om
Nadere informatieWe beginnen het avontuur met 3 gaats dieselpoten, verlaagd door jamex veren en voorzien van enkele schijven
Gereedschap: Pers Doppenset Ratel Schroevendraaier Gebogen bektang Aluminium ringen Oude lagers (gewenst) Bankschroef Pollietrekker Beitel en Hamer Etc. Etc We beginnen het avontuur met 3 gaats dieselpoten,
Nadere informatieipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)!
18 responses View all Publish analytics 18 responses ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 9 ouders) Summary View all responses Publish analytics In welke mate ziet u uw zoon of dochter de ipad thuis
Nadere informatieVerslag van een ontmanteling
Verslag van een ontmanteling door Stichting Steungroep Nederland Roemenië in samenwerking met Stichting Oost-Europa Boskoop en vrijwilligers ten behoeve van hulpprojecten in Roemenië. Op uitnodiging van
Nadere informatieM-decreet 05 mei 2015 Maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
M-decreet 05 mei 2015 Maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Waarover gaat het M-decreet Over kinderen en jongeren die hun leraren uitdagen op hun Meesterschap Geen miskenning van
Nadere informatieCentrum voor begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele handicap
Centrum voor begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele handicap Ganspoel Ganspoel is een gespecialiseerd Centrum voor de begeleiding van kinderen en volwassenen met een visuele (meervoudige)
Nadere informatieONS SCHOOLCONCEPT Onze visie: Algemene schoolregel: Ik laat zien dat ik respect heb voor mezelf, de ander en mijn omgeving.
HET SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL (SOP) VAN OBS HET LANG Op 1 augustus 2014 is de Wet Passend Onderwijs van kracht. Alle basisscholen maken dan deel uit van een samenwerkingsverband Passend Onderwijs. Onze
Nadere informatieZelfreflectieformulier ondersteunend personeel
School Naam personeelslid Zelfreflectieformulier ondersteunend personeel PERSOONLIJKE STELLINGEN 1 voor ONDERSTEUNEND PERSONEEL ter voorbereiding van een FUNCTIONERINGSGESPREK 2. I Enkele richtlijnen en
Nadere informatieVOORSTEL VAN DECREET VAN MEVROUW SONJA BECQ EN MEVROUW VEERLE HEEREN C.S HOUDENDE REGELING VAN DE THUISOPVANG VAN ZIEKE KINDEREN
ADVIES VOORSTEL VAN DECREET VAN MEVROUW SONJA BECQ EN MEVROUW VEERLE HEEREN C.S HOUDENDE REGELING VAN DE THUISOPVANG VAN ZIEKE KINDEREN Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gelijke Kansen. Voorstel
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieHET ZORGBELEID OP ONZE SCHOOL
HET ZORGBELEID OP ONZE SCHOOL VISIE OP ZORG Elke leerling, elke leerkracht en elke medewerker is een unieke persoonlijkheid. Wij stimuleren de leerlingen om zich optimaal te ontplooien en scheppen mogelijkheden
Nadere informatieAmbulante begeleidingsdienst ZigZag
Ambulante begeleidingsdienst ZigZag Gestichtstraat 4 9000 Gent 09/2401325 Ambulante begeleidingsdienst ZigZag Binnen ambulante begeleidingsdienst ZigZag onderscheiden wij twee types van ondersteuning in
Nadere informatieONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT
ONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon-instellingen - deze lijn wordt niet afgedrukt > Deze woordenlijst
Nadere informatieVan de berg en de. muis. Gebruikersoverleg Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid
Van de berg en de muis Over de berg en de muis * Enkele vragen om te starten * Wie ben ik? * Feiten en cijfers * (centrale) uitgangspunten * Denken over handicap * Wetgeving en discriminatie * De manier
Nadere informatiestemmen van ouders Of zoals een moeder het formuleerde: Hoe meer uitleg, hoe meer je iets verstaat. Hoe meer je begrijpt, hoe beter je kan meewerken.
stemmen van ouders Luisteren is meer dan woorden uitspreken of woorden horen. Luisteren is begrijpen en is ook nagaan of de zaken duidelijk zijn. Stap voor stap overlopen tot de hulpverlener weet dat de
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieOm u vast vertrouwd te maken met de nieuwe site volgen hieronder enkele screenshots.
NetRad: nieuwe ontwikkelingen Sinds begin 2001 heeft de NVvR haar webpagina NetRad in eigen beheer. Op dit moment is onze provider Numotion druk bezig met een upgrade naar NetRad versie 2, gebaseerd op
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieWerkblad 7.1 Opdracht 3, module 3, les 7
Werkblad 7.1 Opdracht 3, module 3, les 7 Lees de vragen. Kruis aan: ja of nee. ja nee 1. Wil de moeder over haar kind praten? 2. Kan de juf s morgens over het probleem praten? 3. Onderbreekt de juf de
Nadere informatieSoorten gezinnen. 2. Vakgebied en vakonderdeel: Wereldoriëntatie / Godsdienst. Eerste graad Tweede graad Derde graad 1 2 3 4 5 6
Soorten gezinnen 1. Thema: Diversiteit 2. Vakgebied en vakonderdeel: Wereldoriëntatie / Godsdienst 3. Doelgroep Eerste graad Tweede graad Derde graad 1 2 3 4 5 6 4. Duur: 50 min. 5. Doelen Eindtermen Wereldoriëntatie:
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieVragen gesteld op de ouderavond op 11 februari 2014 gehouden in De Boemerang te Naaldwijk
Vragen gesteld op de ouderavond op 11 februari 2014 gehouden in De Boemerang te Naaldwijk 1: En wat kunnen jullie betekenen voor hoogbegaafde kinderen. Het is aan de school om aanbod te hebben voor hoogbegaafde
Nadere informatieVCLB. E. VCLB IN DE ZONNEWIJZER p. 2
VCLB E. VCLB IN DE ZONNEWIJZER p. 2 E.1 Werking van het CLB p. 2 E.2 Openingsuren van het centrum p. 3 E.3 Samenwerking met het Vrij Centrum voor Leerlingbegeleiding p. 3 E.4 Belangrijk voor leerlingen
Nadere informatieMEE. Voor ouders. Ondersteuning bij leven met een beperking. Passend onderwijs
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor ouders Passend onderwijs Passend onderwijs Voor ouders Hoe kan ik invloed uitoefenen op de ontwikkeling van mijn kind? Welke ondersteuning heeft mijn
Nadere informatieHoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog
Hoe maak ik mijn kind weerbaar? Saskia de Ridder, MSc Kinder-& Jeugdpsycholoog 1 Vragen Wie vindt dat zijn kind voldoende weerbaar is? Wie zou graag zien dat zijn kind wat weerbaarder is? 2 Wat is weerbaar?
Nadere informatieProjectplan Stichting Kwaliteiten & Werk Rotterdam
Projectplan Stichting Kwaliteiten & Werk Rotterdam p/a Heer Bokelweg 114 3032 AD Rotterdam KvK24352741 Www.adegoede.nl tel. 010-4659944 fax 010-4655634 e- mail info@adegoede.nl 1 Inhoudsopgave Pagina 1
Nadere informatieProcedure inschrijving onder ontbindende voorwaarde
Procedure inschrijving onder ontbindende voorwaarde 1. Doel Dit document ondersteunt directeurs en hun teams bij het inschrijven van leerlingen onder ontbindende voorwaarde en het doorlopen van de bijhorende
Nadere informatieKleintjes worden snel groot!
Kleintjes worden snel groot! Is je kind geboren in 2013 of vroeger? Kies NU al een school! 1 LOP103_Brochure A5.indd 1 9/12/14 15:09 Naar dezelfde school als broer of zus? Broers en zussen van ingeschreven
Nadere informatieLevensloopbegeleiding
Levensloopbegeleiding vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Levensloopbegeleiding bij autisme Levensloopbegeleiding is ondersteuning in iedere fase van het leven, op alle levensgebieden
Nadere informatieE-brochure GIDS VOOR OUDERS VAN KINDEREN MET SPECIFIEKE DOSSIER M. ONDERWIJSBEHOEFTEN: deel 1
E-brochure DOSSIER M GIDS VOOR OUDERS VAN KINDEREN MET SPECIFIEKE ONDERWIJSBEHOEFTEN: deel 1 DOSSIER M GIDS VOOR OUDERS VAN KINDEREN MET SPECIFIEKE ONDERWIJSBEHOEFTEN VOORWOORD KOOGO is de koepel voor
Nadere informatieOPVOEDINGSPROJECT DE LINDE
OPVOEDINGSPROJECT DE LINDE DOELSTELLING De Linde is een school voor buitengewoon lager onderwijs. Onze doelstelling kadert volledig binnen de algemene doelstelling van de Vlaamse Overheid met betrekking
Nadere informatiedeeltijds kunstonderwijs en leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
deeltijds kunstonderwijs en leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Deeltijds kunstonderwijs en leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften: hand in hand voor verbreding? W IM SMET Sinds de overheveling
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatie1. Pedagogisch project - visie
1. Pedagogisch project - visie 1.1. Inleiding 1.1.1. Een pedagogisch project - algemeen Een pedagogisch project is een geheel van fundamentele uitgangspunten dat door een school wordt vastgelegd. Met andere
Nadere informatieZorgbeleid 2015-2016 1 Zorgbeleid 2015-2016
Zorgbeleid 2015-2016 1 1. Inleiding De Leerheide een rustige plek in de natuur waar onze kinderen kunnen en durven schitteren als echte diamanten! Een diamant is het fijnste en hardste edelgesteente. Ze
Nadere informatieGoede gesprekken bekeken door de bril van kwetsbare ouders
Goede gesprekken bekeken door de bril van kwetsbare ouders Een suggestielijst voor schoolteams en CLB-medewerkers Achtergrond De communicatie over heikele onderwerpen met ouders wordt door school en CLB
Nadere informatieInstructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.
VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn
Nadere informatieBen ik verplicht om naar school te gaan? Kan de school mij als straf naar huis sturen? Kunnen we op school een leerlingenraad opstarten?
Ben ik verplicht om naar school te gaan? Kan de school mij als straf naar huis sturen? Kunnen we op school een leerlingenraad opstarten? Zit je met een vraag over school? Of wil je weten wat je rechten
Nadere informatieGelet op de artikelen 14 en 15 van de Wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen;
DE PROVINCIERAAD VAN W EST- VLAANDEREN, Gelet op de artikelen 14 en 15 van de Wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen; Gelet op het Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieM-decreet en Basisaanbod. Bert Smet
M-decreet en Basisaanbod Bert Smet 1. WAT IS HET M-DECREET? M-decreet = maatregelen decreet. Dit moet het inclusief onderwijs aansturen. Het M-decreet heeft ervoor gezorgd dat leerlingen zo lang mogelijk
Nadere informatieInhoud. 10 aanraders. Meer weten? 94 Reeds verschenen 95
Inhoud 10 aanraders 1. Visie voor beweging 04 2. De vertellende IB er 12 3. De afstemming 22 4. Het succes voorop 30 5. Charisma dat aanzet 40 6. Crea-inspiratie 48 7. De witte zwerm 58 8. Spreukcontact
Nadere informatieTERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014
TERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014 Beste ouders, Om te beginnen willen we alle 94 ouders die hebben bijgedragen aan het resultaat van deze tevredenheidspeiling hartelijk bedanken. U heeft
Nadere informatie