Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden
|
|
- Marcella Lemmens
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden Hoogbegaafdheid (Terman, 1925) Intellectuele hoogbegaafdheid: IQ 130 Marcel V. J. Veenman Instituut voor Metacognitie Onderzoek Hoogbegaafdheid = intelligentie Intellectuele hoogbegaafdheid = potentieel-model ( belofte voor de toekomst ). Intelligentie is voor ca. 60% erfelijk bepaald. Intelligentie is niet trainbaar ( opwrijven van de thermometer ). Hoogbegaafdheid = potentieel + motivatie en doorzettingsvermogen (Renzulli & Mönks) Probleem 1: hoog-intelligente putjeschepper-op-zee ( onvervulde belofte ). Probleem 2: minder intelligente leerlingen die het tóch zeer goed doen ( onverwachte uitblinkers ). Hoogbegaafdheid = gerealiseerd potentieel ( vroegtijdig blijk geven van excellent presteren ) Metacognitie: wat is dat? HB-lln. hebben de capaciteit om snel en effectief nieuwe informatie te verwerken en daardoor goed te presteren op een nieuwe taak (Elshout, 1988; Veenman, 2008).! Kennis en vaardigheden om het eigen denken, handelen en leren te sturen en te controleren. Guido Gezelle (1893): Denkt aleer gij doende zijt en doende, denk dan nog. Wat zijn de factoren die voorspellen of iemand uitzonderlijk zal presteren in allerlei nieuwe situaties? Intelligentie en... 1
2 Metacognitie: wat is dat? Kennis en vaardigheden om het eigen denken, handelen en leren te sturen en te controleren:! - Oriëntatie & taakanalyse (Opdracht grondig lezen. Wat is de aard van de taak? Wat wordt er van me verwacht?) - Voorkennis activeren (Wat weet ik al? 2x) - Doelen stellen (Wat moet ik bereiken?) - Plannen (Hoe ga ik de taak aanpakken?) - Plan systematisch uitvoeren (Stap-voor-stap) - Monitoren (Jezelf in de gaten houden) - Zelf-evaluatie (Heb ik mijn doel bereikt? 2x) - Recapitulatie & reflectie (Conclusies trekken & terugkijken) Cycli van metacognitieve vaardigheden bij taakuitvoering Voorbereiding: Taakoriëntatie Doelstellen Plannen genereren Uitvoering: Plan volgen Monitoring Zelf-evaluatie: Taakevaluatie Reflectie zelfcorrectie Nelson s model (vergl. fabriek) & Zelfinstructies (Veenman, 2011, 2017) Meta-niveau Metacognitie en leerprestatie Metacognitie bepaalt in hoge mate de leerprestatie (40%), en is daarmee belangrijker dan intelligentie, voorkennis, sociaal-economische-status, studie-motivatie etc. van de leerling (Veenman, 2008; Wang, Haertel, & Walberg, 1990). Controle Object-niveau (cognitief) Monitoring Metacognitie kan succesvol worden getraind in leerlingen en studenten van alle onderwijsniveaus (late-po, VO & HO) => betere leerprestaties. Metacognitieve ontwikkeling & het brein: Executieve Functies (inhibitie) Ontwikkeling: Domein-specifieke vs. Algemene metacognitieve vaardigheden tekst probleem oplossen inductief leren 8-12 jr. algemeen programma van zelfinstructies 14 jr. en ouder Tot 12 jr. ontwikkelen metacognitieve vaardigheden zich op verschillende eilandjes van goedgelijkende taken en domeinen (Veenman & Spaans, 2005). Vanaf 14 jr. zijn metacognitieve vaardigheden taak- en domeinoverstijgend van aard => algemeen repertoire (Van der Stel & Veenman, 2011). 2
3 Ontwikkeling: Domein-specifieke vs. Algemene metacognitieve vaardigheden Metacognitie en intelligentie tekst probleem oplossen inductief leren 8-12 jr. algemeen programma van zelfinstructies 14 jr. en ouder Sternberg (1990): Metacognitie is centrale component van intelligentie. Hoog-intelligente leerlingen zouden dan ook over meer en betere metacognitieve vaardigheden beschikken dan minder intelligente leerlingen. Sekseverschil: in deze overgang naar algemene metacognitieve vaardigheden lopen meisjes 1 jaar vooruit op jongens. Dus meisjes jr. en jongens jr. Jongens halen deze rijpingsachterstand dus later in => géén blijvend verschil (Veenman e.a., 2014). Wat denkt u? Intelligentie metacognitie (Veenman, 2008) Ca. 500 leerlingen/studenten van verschillende leeftijden met diverse taken in allerlei domeinen (PO, VO & HO). Bijdrage aan leerprestaties: Intelligentie-uniek = 10% Metacognitie-uniek = 18% Gedeeld IQ-Meta = 22% Totaal = 50% Het Onderwijsbewijs-project naar hoogbegaafdheid en metacognitie: 82 geselecteerde Pre-University studenten (5-VWO) vs. 71 controle klasgenoten. Pre-studenten > controle klasgenoten, qua IQ ( = 8.4 IQ-punt)*, Metacognitie* & Leerprestatie* Maar hoog IQ ( 130) vs. overigen (IQ < 130), geen verschil in metacognitie. Bij 45% van de hoog-iq groep was de metacognitie matig tot zwak ( vergelijkbaar met overige leerlingen). Conclusie: excelleren = IQ + Metacognitie + Het Onderwijsbewijs-project: Tweede studie Beschikbaarheidsdeficiëntie: slimme leerlingen kunnen het écht niet => volledige training. Productiedeficiëntie: slimme leerlingen kunnen het wél, maar ze doen het niet => metacognitieve hints. Onderzoek: Leerlingen met metacognitieve hints vs. controleleerlingen zonder hints. Resultaat: Leerlingen profiteerden niet van metacognitieve hints. Ook leerlingen met IQ 130 profiteerden niet van hints. Conclusie: Beschikbaarheidsdeficiëntie. Er is dus doorgaans geen sprake van onwil of luiheid om metacognitieve vaardigheden toe te passen. Ze beheersen deze vaardigheden écht niet. Hoge intelligentie hoge metacognitie Verklaring: sommige hoog-intelligente leerlingen worden in het VO onvoldoende uitgedaagd om metacognitieve vaardigheden te ontwikkelen. Homo-economicus: Als je het VO met gemak doorloopt, louter door je hoge intelligentie, waarom zou je dan metacognitieve vaardigheden ontwikkelen? Risico op latere studievertraging en uitval in 4VWO en WO/HO. 3
4 11/25/18 Lage intelligentie lage metacognitie : goede metacognitie als compensatie Wat kunnen ouders & docenten voor leerlingen betekenen? IQ-hoog Sommige leerlingen compenseren voor hun relatief lagere intelligentie met goed ontwikkelde metacognitieve vaardigheden => Pre-University College & Universiteit. Metacognitie Gymniasten met dyslexie > Gymniasten zonder dyslexie (recent onderzoek bij lln jr.). Meta -hoog Meta -laag X IQ-laag (rel.) Slim & Metacognitief geordend => zeer goede leerprestaties. Minder slim, maar Metacognitief geordend en gedisciplineerd => redelijke leerprestaties. Slim, maar chaotisch => wisselende leerprestaties. Minder slim & chaotisch => zeer zwakke leerprestaties. Belang van adequate diagnostiek voorafgaand aan metacognitieve instructie Meting van metacognitieve vaardigheid 1) Herkennen of een leerling zwak is qua metacognitie (bij metacognitief goede leerlingen kan rigide instructie & training zelfs schadelijk zijn => interferentie). Géén vragenlijsten: wat leerlingen zelf rapporteren op vragenlijsten (bv. ILS) correspondeert niet of nauwelijks met wat zij daadwerkelijk doen tijdens de uitvoering van een leertaak => supermarkt voorbeeld (Nisbett & Wilson, 1977) & rijexamen. (Veenman, 2011, 2018) 2) Vaststellen welke metacognitieve zwakheden optreden, zodat je metacognitieve instructie specifiek daarop kunt richten. Anders risico van verveling ( weten we al, kennen we al, doen we al ). Zeker bij HB-leerlingen. Maar neem niet zomaar aan wat leerlingen zelf zeggen... Observeren van metacognitieve vaardigheid (Veenman, 2011, 2015) Dus observeren wat leerlingen daadwerkelijk doen tijdens de uitvoering van een leertaak (of huiswerk). Je vraagt het kind om een schooltaak hardop-denkend uit te voeren. Géén hulp geven, maar alleen nagaan welke metacognitieve activiteiten het kind spontaan vertoont. Training en instructie van Metacognitieve vaardigheden. In tegenstelling tot intelligentie, blijkt metacognitie wél trainbaar te zijn en daardoor grote leerwinst te kunnen opleveren (Veenman, 2013). Het gaat om het aanleren van vaardigheden: het kost leerlingen tijd en moeite om die vaardigheden te verwerven. Globaal vaststellen of kind impulsief of juist bedachtzaam handelt: wel/geen voorbereiding, stapsgewijze uitvoering + monitoring, en wel/geen evaluatie). Nadeel: individuele afname is tijdrovend. 4
5 Metacognitieve vaardigheden zijn trainbaar, mits... (Veenman, 2013) 1) Metacognitieve instructie moet worden geïntegreerd met de leertaak om succesvol te kunnen zijn => geen aparte studievaardigheidslessen. 2) Het nut van metacognitieve activiteiten moet expliciet worden uitgelegd om leerlingen ertoe te brengen de extra inspanning van die activiteiten te leveren => Waarom vertalen in wat voor het kind van belang is (tijdwinst, minder fouten, & hogere cijfers). 3) Metacognitieve instructie moet over een langere periode worden gegeven om een (langdurig) effect te bewerkstelligen => inslijpen door oefening. WWW&H regel voor de instructie van metacognitie (Veenman, 1998, 2013) Wat: welke metacognitieve activiteiten? Wanneer moeten die activiteiten worden toegepast? Waarom zijn die activiteiten noodzakelijk? Hoe moeten activiteiten worden uitgevoerd? (Vooral het Hoe en Waarom schieten weleens tekort.) Individuele instructie: Stappenplan probleemoplossen (Wat & Wanneer) Individuele instructie: Stappenplan tekstbestuderen (Wat & Wanneer) 1) Lees de gehele opdracht grondig door. 2) Probeer in je eigen woorden te zeggen wat je te weten moet komen. 3) Welke getallen heb je nodig om dit probleem op te lossen? 4) Plan vooraf de stappen die je moet nemen om dit probleem op te lossen. 5) Ga bij elke stap na of de uitkomst van je berekeningen klopt. 6) Ga bij elke stap na of je vooruitgang boekt. 7) Kun je aan het eind een conclusie trekken als antwoord op de vraag? 1) Lees de gehele opdracht grondig door. 2) Lees de titel en probeer in je eigen woorden te zeggen wat je over dit onderwerp te weten moet komen. 3) Ga na wat je al over dit onderwerp weet. 4) Bedenk vooraf hoe je het lezen van de tekst gaat aanpakken: waarop ga je je aandacht richten? 5) Ga bij elke zin of alinea na of je begrijpt wat er staat. 6) Ga bij elke alinea na wat je nu meer weet over het onderwerp. 7) Maak aan het eind een samenvatting in eigen woorden: weet je nu voldoende over het onderwerp van de tekst? Instructiemethode stappenplan (Waarom & Hoe) Modeling: - stap voordoen terwijl u uitlegt Waarom & Hoe u dat doet; - stap laten uitvoeren door het kind terwijl u het kind helpt indien nodig; - stap geheel zelfstandig laten uitvoeren door kind; - kind laten oefenen met stap. Principes modeling: - de stappen één-voor-één aanbieden; - niet teveel stappen per sessie; - bij elke nieuwe sessie dienen eerdere stappen kort te worden herhaald en geoefend door het kind. Impliciete vs. expliciete instructie: docent als rolmodel (Veenman, Haan, & Dignath, 2009) Omdat docenten experts in hun vak zijn, passen zij zelf ook metacognitieve vaardigheden toe, maar... Geen instructie: niet zichtbaar/hoorbaar. Impliciete instructie: docenten wijzen leerlingen niet expliciet op waarom je dat moet doen. (vb. gemaakte fouten op het bord uitwissen). Expliciete instructie (< 3%): bij elke meta-cognitieve vaardigheid wordt expliciet aandacht besteed aan de WWW&H regel: ( Dit is plannen, dat doe je zo, en dat doe je hier omdat je dan ). 5
6 Expliciete instructie: Suggesties Ouders/docenten moeten zich bewust worden van de metacognitieve vaardigheden die zij zélf toepassen, maar ook van de vaardigheden die zij niet (hardop) toepassen; Ouder/docent als rolmodel: expliciete instructie van elke metacognitieve activiteit, vooral ook over het waarom van elke activiteit; Monitoring en evaluatie verdienen meer aandacht; Wat te doen wanneer uw kind in verzet gaat? ( doe ik al, niet nodig, geen zin in ) Dwingen heeft geen zin, overreden wel ( probeer het een tijdje uit, dan kun je zelf ervaren dat het werkt. ). Kost in eerste instantie moeite, maar gaat je daarna juist tijdsbesparing opleveren => doelgerichter & minder fouten. Ultieme argument: minder fouten => levert hoger cijfer op. Lange-termijn perspectief is lastig voor pubers: misschien lijkt het nu niet nodig, maar straks (bovenbouw VO, of WO) kun je in problemen komen (onvoldoendes, studie-uitval). Wees alert op metacognitieve opmerkingen van kinderen ( Da s handig! ) en reageer altijd daarop met expliciete instructie. Erasmus+ project SCOL Leiden overzicht metacognitieve training PO-8 Conclusies Erasmus+ Meta training of teachers Pretest Meta Plant task Meta training of students discovery biology math & reading Metacognitieve training door docenten verbeterde de metacognitieve vaardigheden van leerlingen, in vergelijking tot controlegroep zonder training. Des te langer de training periode voor leerlingen, des te sterker het effect op metacognitie. Transfer van leren van getrainde taken naar andersoortige taak met andere inhoud => niet een truukje geleerd, maar een toepasbare vaardigheid verworven. Posttest Meta Otter task discovery biology Meta-training op verschillende taken (parallel), waarbij op overeenkomsten in gebruik van Meta s wordt gewezen. Metacognitief organiseren van studie- en huiswerk (macro-niveau) Agenda-gebruik (planning/werkverdeling). Vaste, rustige werkplek om huiswerk te maken. Afleiders (smart phone, tablet, TV, computerspelletjes). Werktijden (tijdsplanning, balans met nevenactiviteiten, maar vooral ook voldoende slaap). Verschillende schriften voor verschillende vakken (of werk organiseren in folders/files op de computer). Voorbereiding: s avonds tas inpakken voor de volgende dag (benodigde boeken, schriften, gymkleren etc.). Na school, thuis bespreken wat er die dag goed is gegaan (pluim geven), en daarna wat er fout is gegaan en waarom (niet afkeuren, maar om ervan te leren). Organiseren van studie- & huiswerk Ervaart de leerling (uw kind) het organiseren van studie- & huiswerk ook zelf als een probleem? => het kind heeft de bereidheid om er iets aan te doen. Afspraken niet eenzijdig opleggen of afdwingen => contraproductief omdat het dan een gevecht tegen elkaar i.p.v. met elkaar wordt. Samen tot afspraken komen & ook samen bespreken indien het kind zich niet aan gemaakte afspraken kan houden (maak het kind medeverantwoordelijk). Geef positieve feedback wanneer iets wél lukt (veel effectiever dan verwijten, zeuren, dreigen of straf). Wees geïnteresseerd en aanspreekbaar voor vragen (niet om controle uit te oefenen). 6
7 Practische suggesties voor het organiseren van studiewerk Neem samen de agenda van het kind door & leer het kind hoe schoolwerk in te plannen en te spreiden in tijd. Plan ook nevenactiviteiten in de agenda, evenals ontspanning en beoogde bedtijd. Laat het kind aan de hand van een overvolle agenda zien dat er keuzes moeten worden gemaakt => laat het kind zelf prioriteiten stellen (maar stel wel vragen). Wees een goed voorbeeld door te laten zien hoe u zelf zo n planning uitvoert. Leg vooral uit wat het nut voor het kind is (Wat heb je er aan?). Bij gesteggel over gebruik smart phone, laat het kind zelf turven hoeveel keer de smart phone gebruikt wordt tijdens het maken van huiswerk (bewustwording). In een notendop Hoogbegaafdheid kan worden opgevat als gerealiseerd potentieel, gekenmerkt door een hoog niveau van zowel intelligentie als metacognitieve vaardigheid. Metacognitie is de belangrijkste factor in het leerproces (40%). Metacognitie wordt verworven tijdens de late kindertijd & adolescentie. Vanaf jaar: algemeen repertoire. Ook hoog-intelligente kinderen kunnen zwak zijn qua metacognitie (beschikbaarheidsdeficiëntie). Omgekeerd kunnen minder intelligente kinderen compenseren met adequate metacognitie. Herkenning van metacognitieve zwakheden: gebruik géén vragenlijsten => observeer kind tijdens de taakuitvoering. Metacognitie kan worden getraind: geef expliciete metacognitieve instructies van WWW&H (ouder/docent = rolmodel). In een notendop Het heeft dus geen zin om alleen maar tegen kinderen te zeggen dat zij moeten plannen, of hun uitkomsten moeten controleren, of een samenvatting moeten maken van een tekst. Essentieel is de uitleg waarom zij dat zouden moeten doen: wat schieten zij er zélf mee op? (minder tijd, minder fouten, hogere cijfers) Meestal moet ook worden uitgelegd hoe je een plan maakt, hoe je controleert, of hoe je een samenvatting maakt. Pas metacognitie ook toe op macro-niveau van studie- & huiswerk. mvjveenman@snelnet.net 7
Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden
Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden Marcel V. J. Veenman Instituut voor Metacognitie Onderzoek mvjveenman@snelnet.net i M o Hoogbegaafdheid: intelligentie Intellectuele hoogbegaafdheid = potentieelmodel
Nadere informatieMetacognitie in het onderwijs Focus & Flow
Metacognitie in het onderwijs Focus & Flow! Marcel V.J. Veenman Instituut voor Metacognitie Onderzoek mvjveenman@snelnet.net Focus & Flow? Focus (aandacht) & Flow (betrokkenheid) worden vaak gezien als
Nadere informatieHoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden
Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden Overzicht workshop Sted. Gymnasium Schiedam 20 januari 2015! Marcel V. J. Veenman Instituut voor Metacognitie Onderzoek mvjveenman@snelnet.net i M o Is er
Nadere informatieBrein als gereedschapskist
Metacognitieve vaardigheden in Reken- en Wiskundeonderwijs SCOL Conferentie 6 november 2013 onderwijsadvies@manitavanderstel.nl www.manitavanderstel.nl Overzicht workshop Inleiding (wat is metacognitie;
Nadere informatieDenken (zeer) begaafde leerlingen aleer zij doende zijn, en al doende denken zij dan nog? Drs. Hanneke van Dasler
Denken (zeer) begaafde leerlingen aleer zij doende zijn, en al doende denken zij dan nog? Drs. Hanneke van Dasler Voorstellen? drs. Hanneke van Dasler Psycholoog Nip, Kind/Jeugd en therapeut ECHA Specialist
Nadere informatieDe ontwikkeling van effectieve leerstrategieën en metacognitieve vaardigheden. Nieuwegein, 10 november 2015
De ontwikkeling van effectieve leerstrategieën en metacognitieve vaardigheden Nieuwegein, 10 november 2015 Geef leerlingen een stuur! Even kennismaken Lineke van Tricht ECHA specialist in gifted education
Nadere informatieKarin Nijman & Inge Verstraete. CNV onderwijsthemadag Masterclass leerstrategieën
Karin Nijman & Inge Verstraete CNV onderwijsthemadag Masterclass leerstrategieën masterclass Deel I/ theorie De basis van leren (leren is-zintuigenkennishaakjes-wg-zelfregulatie & metacognitie) Regie
Nadere informatieHOOGBEGAAFDHEID EN EXCELLENTIE
AANSLUITING PO-VO DIFFERENTIATIE HOOGBEGAAFDHEID EN EXCELLENTIE 22-4-2015 22-4-2015 (Hoog)begaafdheid en excellentie is een van de thema s waarop aansluiting tussen het PO en VO wordt gezocht. Dit document
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieDonderdag 2 FEBRUARI 2017
Donderdag 2 FEBRUARI 2017 Opening en welkom door Mw. Peursum Presentatie (Hoog)begaafdheid door Mw. drs. Sonja de Vries-Smits ECHA-specialist in gifted education Pauze ontvangst uitslag Uitleg IST hoogbegaafdheid
Nadere informatieDE METADENKENDE LEERLING TRAINING DEEL 1 16 JUNI 2015 IMPROVE-METHODE VOOR HET VERBETEREN VAN DE METACOGNITIE BIJ LEERLINGEN
DE METADENKENDE LEERLING TRAINING DEEL 1 16 JUNI 2015 IMPROVE-METHODE VOOR HET VERBETEREN VAN DE METACOGNITIE BIJ LEERLINGEN Rodica Ernst-Militaru Udens College R.Ernst@udenscollege.nl Plonie Nijhof Hermann
Nadere informatieRubrics vaardigheden
Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden
Nadere informatieVerslag symposium donderdag 7 juni
Verslag symposium donderdag 7 juni Als afsluiting van het project OnderwijsBewijs werd 7 juni jongstleden voor de PRE-mentoren van de deelnemende scholen en andere geïnteresseerden een symposium gehouden.
Nadere informatieOpbrengsten van CNV thema onderwijsdag 20 april 2016 Masterclass leerstrategieën door Karin Nijman & Inge Verstraete
10 werkvormen om het denken te activeren Goede metacognitieve vaardigheden worden gezien als een voorspeller van succesvol leren. Door expliciet aandacht te besteden aan denkvaardigheden, stimuleer je
Nadere informatieSCHOOLWERK HET ONDERSTEUNEN VAN MIJN TIENER BIJ HET HUISWERK. Anna Koster Orthopedagoog Remedial teacher
SCHOOLWERK HET ONDERSTEUNEN VAN MIJN TIENER BIJ HET HUISWERK Anna Koster Orthopedagoog Remedial teacher INHOUD PRESENTATIE Adolescentie Benodigde vaardigheden/functies voor leren Woordjes en teksten leren
Nadere informatieHoe een training in metacognitieve vaardigheden leerlingen en docenten helpt! Bijeenkomst 2
Hoe een training in metacognitieve vaardigheden leerlingen en docenten helpt! Bijeenkomst 2 Rodica Ernst-Militaru R.Ernst@udenscollege.nl Plonie Nijhof nyh@hermannwesselinkcollege.nl Deze bijeenkomst 14:00-15:15
Nadere informatieExecutieve functies ontwikkelen met denkspellen.
Executieve functies ontwikkelen met denkspellen. Heeft uw leerling moeite met plannen en organiseren? Is hij zijn huiswerk weer eens vergeten of kwijt? Kan hij moeilijk aan een taak beginnen maar nog moeilijker
Nadere informatieDe BLIKSEM-aanpak. Willy van Elsäcker (HCO) & Maud van Druenen (Expertisecentrum Nederlands)
De BLIKSEM-aanpak Willy van Elsäcker (HCO) & Maud van Druenen (Expertisecentrum Nederlands) Aan de orde komt Waarom BLIKSEM en wat houdt het in? Wat zijn de resultaten na twee jaar onderzoek op 40 scholen?
Nadere informatieEffectieve instructie
Effectieve instructie Bij het aanbieden van (nieuwe) leerstof is het geven van instructie een belangrijk aspect van het onderwijsgedrag. Bestaan er 'effectieve' en 'minder effectieve' manieren van instructie
Nadere informatieZelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatie8.45-9.00 opening in Nieuwe Aula (David Asser, Nico Louter) 9.00-11.00 lezing metacognitieve vaardigheden bij hb-leerlingen, Marcel Veenman
Inschrijving workshops studiedag BPS 30 september Op dinsdag 30 september hebben we een studiedag die gewijd is aan BPS en aangrenzende thema s. Het gaat een mooie dag worden met veel aansprekende lezingen
Nadere informatieZelfgestuurd leren met Acadin
Zelfgestuurd leren met Acadin 1. Wat is zelfgestuurd leren? Zelfgestuurd leren wordt opgevat als leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen
Nadere informatiePraktijkschool Westfriesland
Beste ouders/verzorgers, Praktijkonderwijs is een (bijzondere) richting in het voortgezet onderwijs. Praktijkonderwijs is eindonderwijs en richt zich op het verwerven van competenties. De leerlingen worden
Nadere informatieD.1 Motiveren en inspireren van leerlingen
DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt
Nadere informatieRapport: Delegeren is te leren.
Rapport: Delegeren is te leren. Ingrid Jeuring, trainer, coach, spreker 1 Delegeren is te leren. Allereerst bedankt voor het downloaden van dit rapport. Het betekent dat je open staat voor ontwikkeling
Nadere informatieLeerwerktaak: Verhaaltjessom oplossen aanleren
Leerwerktaak: oplossen aanleren Titel Gekoppeld aan beroepstaak OWE ILS-wi 614 Gekoppeld aan de volgende competenties(s) Niveau Geschikt voor de volgende vakken Ontwerper/ ontwerpgroep/ sectie/ school
Nadere informatieattitudes zelfstandig leren kennis vaardigheden
zelfstandig leren Leren leren is veel meer dan leren studeren, veel meer dan sneller lijstjes blokken of betere schema s maken. Zelfstandig leren houdt in: informatie kunnen verwerven, verwerken en toepassen
Nadere informatieRichtlijn Het Activerende Directe Instructie Model
Richtlijn Het Activerende Directe Instructie Model Omschrijving Verwijzing naar Doelgroep Opsteller Intern document die uitleg geeft over het activerende directe instructiemodel. Vaardigheidsmeter Betrokken
Nadere informatieKoppeling leren leren met executieve functies
Koppeling leren leren met executieve functies Leren leren vindt zijn oorsprong in onze dynamische samenleving. Onder invloed van onder andere automatisering, innovatie en waarden en normen die in de 21e
Nadere informatieHenk De Reviere Schoolbegeleider Regio Oost-Vlaanderen
Wat werkt in binnenklasdifferentiatie? Tips en technieken voor een goede les! Henk De Reviere Schoolbegeleider Regio Oost-Vlaanderen 0495 53 30 66 henk.dereviere@katholiekonderwijs.vlaanderen 1 Ideeën
Nadere informatieIs Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs?
Is Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs? Door Mariëlle van der Heijden, leerkracht Montessorischool Anne Frank Zelfregulerend leren is een veelgehoorde term binnen het onderwijs. Het betreft
Nadere informatiemijnplein 30 okt 2013 Begrijpend lezen = Begrijpend leren
mijnplein 30 okt 2013 Begrijpend lezen = Begrijpend leren Doelen Aan het eind van deze masterclass: Ken je het belang en de plek van begrijpend lezen/luisteren binnen het onderwijs Ken je de belangrijkste
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieBrochure Begrijpend lezen VMBO 1
Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 2 Inleiding Het belang van begrijpend lezen kan nauwelijks overschat worden. Het niveau van begrijpend lezen dat kinderen aan het einde van
Nadere informatieOmgaan met aandacht- en geheugenproblemen. Café Brein, Uden en Oss, September 2014
Omgaan met aandacht- en geheugenproblemen Café Brein, Uden en Oss, September 2014 Hersenletsel.. En dan? Helaas is er nog te weinig bekendheid rondom niet-aangeboren hersenletsel (NAH) Filmpje SWZ Wat
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve vaardigheden. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve vaardigheden Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen 25 jaar voor de klas (speciaal en regulier) 10 jaar achterin de klas Ondersteuning algemeen Coördinator masterclass
Nadere informatieZelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Ø Waarom zelfgestuurd leren? Ø Wat is zelfgestuurd leren? Ø Instrumenten voor de praktijk Ø Aan de slag met modelleren
Nadere informatieExecutieve functies, wat zijn dat:
Executieve functies, wat zijn dat: Sinds het breinonderzoek een grote vlucht heeft genomen, hebben wetenschappers ontdekt dat leerlingen met bepaalde stoornissen, problemen hebben in dezelfde hersengebieden
Nadere informatieExecutieve functies. Signaleren
Executieve functies Onlangs was ik op een VMBO voor een voorlichting aan het docententeam over TOS. Toen ik de executieve functies noemde als een belemmering bij TOS, werd mij gevraagd wat executieve functies
Nadere informatieBeter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink
Beter bij de Les Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Drie onderwerpen die aan bod komen 1. Wat zijn executieve functies? 2. Wat is een cognitieve training en wanneer
Nadere informatie*..\filmpjes\roltrap stopt.flv.flv
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Welke beeld heb jij bij activerende didactiek? Neem eerst even denktijd. Vergelijk daarna met je buur. Dolf Janson..\filmpjes\roltrap stopt.flv.flv
Nadere informatieWat is slim? Nederlands vwo 2018-I. Tekst 4
Tekst 4 Wat is slim? (1) Bij mijn overburen werd een steiger gebouwd door een stel sterke mannen. Ze riepen elkaar toe in een mengsel van Nederlands en Pools. Ik 5 stelde me voor dat ik een van hen zou
Nadere informatieObservatieleidraad leertaak zelfregulerend leren
Observatieleidraad leertaak zelfregulerend leren Groepsnummer: Datum observatie: Tijdstip: van tot Naam leerling: Volgnummer leerling: Klas leerling: School leerling: Geslacht leerling: 1 Instructies Net
Nadere informatieAlgemene inleiding. Twee voorbeelden van definities:
Protocol hoogbegaafdheid Rotterdamse Montessorischool December 2017 Inhoud Algemene inleiding... 3 Doel van het protocol... 4 Signalering... 5 Onderbouw... 5 Midden- en bovenbouw... 5 Kerndoelen en verrijking...
Nadere informatieHelp, ik kan het niet alleen!
Help, ik kan het niet alleen! Even voorstellen Fanny Cattenstart Trainingen / lezingen / workshops Observaties en begeleiding Plusgroepen Advies aan organisaties Begeleiding ouders en kinderen Gratis webinars
Nadere informatieAandachtspunt
FEEDBACK VOOR DE LEERLING Plannen en organiseren Planmatig werken Ik werk chaotisch en heb geen aandacht voor plan en schema. Ik kan geen prioriteiten stellen. Ik werk ordelijk, maar vergeet daarbij het
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatie3.1 Tips voor leerkrachten in het middelbaar beroepsonderwijs Met dank aan Heleen Schoots, KPC-groep
3.1 Tips voor leerkrachten in het middelbaar beroepsonderwijs Met dank aan Heleen Schoots, KPC-groep Leerproces Onderwijs aan kinderen met een aan autisme verwante stoornis, vraagt om een ongewone aanpak
Nadere informatieOnderwijs op het Cals College Nieuwegein
Onderwijs op het Cals College Nieuwegein 2017-2020 1 Onze kernwaarden Ambities onderwijsvernieuwing 2017-2020 We hebben vertrouwen in elkaars We streven een sfeer van openheid kunnen en bedoelingen. We
Nadere informatieDe overgang po vo. Hoe bepalen wat een leerling kan? Trudie Schils Universiteit Maastricht
De overgang po vo Hoe bepalen wat een leerling kan? Trudie Schils Universiteit Maastricht Kansenongelijkheid bij overgang po vo % 60 50 40 30 20 Laag opgeleide ouders (geen startkwalificatie) Gemiddeld
Nadere informatieSamenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht
Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar metacognitieve vaardigheden van leerlingen
Nadere informatieInleiding leerlijn. Inleiding inschalingsdocument
Inleiding leerlijn De leerlijn is ontwikkeld op basis van literatuur bekend over executieve functies en ervaringen in de praktijk met jongeren in het voortgezet onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs.
Nadere informatieCompetenties De Fontein
Competenties De Fontein We werken met de volgende 4 competenties: 1. Verantwoordelijkheid 2. Samenwerken 3. Organisatie en planning, zelfstandigheid 4. Motivatie - In klas 1 wordt gewerkt aan de volgende
Nadere informatieSlim huiswerk maken, tips om huiswerk maken te begeleiden
Slim huiswerk maken, tips om huiswerk maken te begeleiden Werkplek - De spullen binnen handbereik o Houd spullen die nuttig zijn bij het maken van huiswerk dicht bij de hand. o Handige spullen bij het
Nadere informatieIntroductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.
Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van
Nadere informatieWerk in/ aan uitvoering
Wat ga je vanmiddag leren? Werk in/ aan uitvoering Liz Dolfin - Selma Huitema adviseurs passend onderwijs Expertisecentrum Orion Wat zijn executieve functies? Hoe verloopt de ontwikkeling van executieve
Nadere informatieen 2 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1
en 2 Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 2 Inleiding Het belang van begrijpend lezen kan nauwelijks overschat worden. Het niveau van begrijpend lezen dat kinderen aan het einde
Nadere informatieHUISTAAKVOORBEREIDING:
HUISTAAKVOORBEREIDING: Het blijkt dat vooral bij jonge kinderen de ouders dikwijls de opdracht opnieuw moeten uitleggen en toelichten. We zorgen bij het geven van huistaken voor ondubbelzinnige en concrete
Nadere informatieleren en motivatie Drs. M. Reijns, klinisch psycholoog
leren en motivatie Drs. M. Reijns, klinisch psycholoog Leren = automatiseren Om te automatiseren is nodig: Aandacht X Geheugen Om te leren is nodig: Leer strategieën Motivatie Aantal andere aspecten die
Nadere informatietalentstimuleren.nl CREATIEF DENKEN Ik kom met originele oplossingen en bedenk vernieuwende ideeën
Ik kom met originele oplossingen en bedenk vernieuwende ideeën Ik let op (onopvallende) details en voeg details toe aan eerdere ideeën Ik zie meerdere denkrichtingen en verander flexibel van denkrichting
Nadere informatie2013-2017. Huiswerkbeleid
01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het
Nadere informatieIk ben gewoon geen bèta: Hoe kunnen we beperkende zelfbeelden doorbreken?
Ik ben gewoon geen bèta: Hoe kunnen we beperkende zelfbeelden doorbreken? Juliette Walma van der Molen Sandra van Aalderen Universiteit Twente/Hogeschool Saxion Even opwarmen Even opwarmen Even opwarmen
Nadere informatieJe bent jong en je wilt wat
Je bent jong en je wilt wat Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong een vve-masterclass opbrengstgericht werken Doel masterclass a. aandacht voor ontwikkelingsvoorsprong, b. uitwisselen van ervaringen,
Nadere informatie9-10-2013. voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs. Dolf Janson. www.jansonadvies.nl 1
voor wie JA zegt tegen actief en inspirerend onderwijs Dolf Janson www.jansonadvies.nl 1 energie 9-10-2013 Teken eens het verloop van het energieniveau van je leerlingen tijdens een ochtend. tijd Hoe komen
Nadere informatieZelfsturend leren met een puberbrein
Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden
Nadere informatie3.10 Leerlingen met autisme en het maken van huiswerk.
3.10 Leerlingen met autisme en het maken van huiswerk. Het noteren van huiswerk, het plannen van huiswerk en het maken van huiswerk is voor ieder kind een leerproces. Voor leerlingen met autisme moet dit
Nadere informatieAandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU
Aandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU VOORSTELLEN DOELEN IN DEZE KORTE TIJD Meer kennis over mogelijke achtergronden en oorzaken van niettaakgericht gedrag
Nadere informatieDIFFERENTIATIE op Leesontwikkeling Vaardigheden van de leerkracht
DIFFERENTIATIE op Leesontwikkeling Vaardigheden van de leerkracht Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieTrainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën
Trainingskaarten Zelfregulerend leren met effectieve leerstrategieën 2016 Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik & Boom uitgevers Amsterdam 1 Introductie Zelfregulerend leren houdt in dat leerlingen het eigen
Nadere informatieMisschien VIND je het vervelend, maar het is wel echt nodig om hier goed mee bezig te zijn. Waarom? Daarover hieronder en op de volgende dia s meer!
Wat is huiswerk? Misschien VIND je het vervelend, maar het is wel echt nodig om hier goed mee bezig te zijn. Waarom? Daarover hieronder en op de volgende dia s meer! Eérst even wat huiswerk echt IS: -
Nadere informatieRegie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017
Introductie brein Voorwaarden voor leren Tips om het leren te ondersteunen Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Workshops: Gameverslaving Alcohol/drugs Social media Praten met je puber Invloed van
Nadere informatieDoesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011
Doesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011 Hoe je het onderbuikgevoel zichtbaar maakt voor leerlingen (en jezelf) Wat bedoel ik met determineren? Hoe doe je dat
Nadere informatieWelke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015
Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve functies. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve functies Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen Ondersteuning algemeen, coördinator masterclass Leer- & gedragsspecialist Stelling Een hoog IQ is bepalend voor
Nadere informatieBETER BIJ DE LES INFORMATIE
BETER BIJ DE LES INFORMATIE Training in executieve functies BROCHURE Beter bij de les is bedoeld voor kinderen op de basisschool vanaf 8 jaar en bestaat uit een Werkboek, een Handleiding en Trainingsmateriaal
Nadere informatieBRIEF-A. Vragenlijst executieve functies voor volwassenen. HTS Report. Elizabeth Smit ID Datum Zelfrapportageversie
BRIEF-A Vragenlijst executieve functies voor volwassenen HTS Report ID 255-83 Datum 23.06.2015 Zelfrapportageversie 3 / 12 INTERPRETATIE De BRIEF-A is binnen het diagnostisch proces te gebruiken als onderdeel
Nadere informatieMuiswerk Strategisch Lezen is gericht op het aanleren van deelvaardigheden die nodig zijn voor een strategische leesaanpak.
Strategisch Lezen Muiswerk Strategisch Lezen is gericht op het aanleren van deelvaardigheden die nodig zijn voor een strategische leesaanpak. Doelgroepen Strategisch Lezen Muiswerk Strategisch Lezen is
Nadere informatieDoel van de workshop
Praten over gedrag Doel van de workshop In deze workshop leer je waarom praten met kinderen zo belangrijk is! In deze workshop krijg je ideeën aangereikt voor het voeren van gesprekken met het kind over
Nadere informatieop (afnemende) sturing Een interventie gericht op docenten bij het opleiden en begeleiden van studenten naar zelfstandig beroepsbeoefenaars.
op (afnemende) sturing Een interventie gericht op docenten bij het opleiden en begeleiden van studenten naar zelfstandig beroepsbeoefenaars. Auteur: Anneke Lucassen Zelfevaluatie begeleiden bij zelfstandig
Nadere informatieNieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren
Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Opleiding Mbo-Verpleegkundige Graafschap College Doetinchem w.reijrink@graafschapcollege.nl
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieWeek van de hoogbegaafdheid: Workshop voor ouders: Opvoeden van je hoogbegaafde kind
Agenda Workshops Week van de hoogbegaafdheid: Workshop voor ouders: Opvoeden van je hoogbegaafde kind Woensdag 16 maart, 19.30 21.30 uur. Praktijk Karnemelksloot 55. Kosten: 15,00. Aanmelden: stuur een
Nadere informatieJouw motivatie. Excellent gemotiveerd. Waarom? Excellent gemotiveerd 2014. Hoe creëer je een omgeving waarin leerlingen willen excelleren?
Excellent gemotiveerd Excellent gemotiveerd Hoe creëer je een omgeving waarin leerlingen willen excelleren? Motivatie volgens Deci en Ryan Feedback geven met 3 vragen Zelf oefenen Sandra Elzinga Sandra@betaonderwijsopmaat.nl
Nadere informatieDoel van deze presentatie is
Doel van deze presentatie is Oplossingsgericht? Sjoemelen? Evaluatie van de praktische oefening. Verbetersuggesties qua oplossingsgerichtheid (niet met betrekking tot de inhoud van de gebruikte materialen)
Nadere informatieOPDRACHT FORMATIEF EVALUEREN: VAN CONTROLEREN NAAR INFORMEREN
OPDRACHT FORMATIEF EVALUEREN: VAN CONTROLEREN NAAR INFORMEREN BESCHRIJVING OPDRACHT In deze opdracht leer je hoe je door meer en beter formatief te evalueren toetsen onderdeel van het leerproces kan maken,
Nadere informatieExecutieve functies - compenseren Programma. - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie
Executieve functies - compenseren Programma - Voorkennis opfrissen - Compenseren van zwakke zelfsturing - Toepassen in je eigen klas - Reflectie Antwoord Executieve functies Herhaling De denkprocessen
Nadere informatieProfessionalisering van leraren ter bevordering van zelfsturend leren van basisschoolleerlingen
Professionalisering van leraren ter bevordering van zelfsturend leren van basisschoolleerlingen Patrick Sins: Lectoraat Vernieuwingsonderwijs, Saxion Hogeschool; Thomas More Hogeschool Emmy Vrieling: Welten-instituut,
Nadere informatieStellingen Zelfsturend Leren
Stellingen Zelfsturend Leren 1 Regie nemen voor je eigen leerproces De leerling is in staat om zelf initiatief te nemen en regie te voeren over zijn of haar leerproces, waar, wanneer, wat, hoe en met wie.
Nadere informatieBijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs
Bijlage 5 Interviewformulier studieadviseurs Studentnummer: Naam aanmelder: Stap 1. Welkom heten en uitleggen wat het onderzoek inhoudt (Tijd: 5 minuten) Landelijk en bij de FEM is er sprake van een hoge
Nadere informatieZwakke rekenaars sterk maken
Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 5 28 september 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Diagnostiek Presentatie Welke onderwerpen in kaart? Voorbeelden Werken
Nadere informatieDyslexie en Hoogbegaafdheid
Dyslexie en Hoogbegaafdheid Amber de Wilde in samenwerking met Evelyn Kroesbergen - Universiteit Utrecht, afdeling Orthopedagogiek - Ambulatorium Universiteit Utrecht - Pieter Span Expertisecentrum Hoogbegaafdheid
Nadere informatieBijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatieAdaptief onderwijs met ICT Alumni dag Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam
Adaptief onderwijs met ICT Alumni dag 2009 Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam Introductie Voorstellen Wie zijn jullie? Doen jullie wat met E-learning? Adaptieve ondersteuning Adaptief onderwijs materiaal
Nadere informatieDe rol van de schoolleider bij het systematisch gebruiken van data voor onderwijsverbetering
De rol van de schoolleider bij het systematisch gebruiken van data voor onderwijsverbetering VO-congres, 29 maart 2018 Kim Schildkamp: k.schildkamp@utwente.nl Cindy Poortman: c.l.poortman@utwente.nl Programma
Nadere informatieToelichting V.O. Format OPP ontwikkelingsperspectief
Toelichting V.O. Format OPP ontwikkelingsperspectief I. OPP format Dit format ontwikkelingsperspectief is het format dat ingevuld (en uitgevoerd) wordt op het moment, dat de school vaststelt, dat: een
Nadere informatieLESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen
LESSENSERIE 4: CKV-NL Recensie schrijven Lesplannen Algemene gegevens Docent Evah den Boer School Helen Parkhurst Titel lessenserie Recensie schrijven CKV/NETL Klas (en niveau) 4 vwo Aantal leerlingen
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatie