Gemeentelijk rioleringsplan Woerden

Transcriptie

1 Gemeentelijk rioleringsplan Woerden Stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater Planperiode Definitief Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN Grontmij Nederland bv Houten, 11 november 2008

2 Verantwoording Titel : Gemeentelijk rioleringsplan Woerden Subtitel : Stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater Planperiode Projectnummer : Referentienummer : 13/ /BU Revisie : D2 Datum : 11 november 2008 Auteur(s) : ir. M.Ph. Bunt adres : michel.bunt@grontmij.nl Gecontroleerd door : ir. K.J. van Esch Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : dr. ir. A.J. Oomens Paraaf goedgekeurd : Contact : De Molen DB Houten Postbus DC Houten T F midwest@grontmij.nl Pagina 2 van 58

3 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Aanleiding Geldigheidsduur Procedures... 6 Termen en definities Leeswijzer Evaluatie rioleringsbeleid Inleiding Evaluatie Gewenste situatie Inleiding Beleidskeuzes gemeentelijke watertaken Relaties met andere plannen en regelgeving Doelen en functionele eisen Overleg met andere overheden Huidige situatie en toetsing Inleiding Stedelijk afvalwater Hemelwater Grondwater Verordeningen en vergunningen De opgave Inleiding Operationeel jaar programma Aanleg van voorzieningen Beheer van bestaande voorzieningen Organisatie en financiën Personele middelen Financiële middelen Kostendekking Samenvatting en besluit Pagina 3 van 58

4 Inhoudsopgave (vervolg) Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Bijlage 8: Tabellen Wet- en regelgeving Woordenlijst Referenties Reacties van derden Overzicht woningbouwprognose Maatregelen optimalisatiestudie afvalwaterketen Concept raadsvoorstel Pagina 4 van 58

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Voor het verwijderen van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater uit de woonomgeving zijn er voorzieningen nodig. Aanleg en beheer van deze voorzieningen is een gemeentelijke taak die zijn wettelijke basis vindt in de Wet milieubeheer (Wm art ) en de Wet op de waterhuishouding (Whh art. 9a en 9b). De gemeente is wettelijk verplicht een GRP op te stellen (Wet milieubeheer art. 4.22). In 2006 is het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) Woerden opgesteld. In dit GRP is een aantal onderzoeken opgenomen. Een groot deel van deze onderzoeken is in de periode uitgevoerd. Met de resultaten uit deze onderzoeken wordt het bestaande GRP geactualiseerd. In dit GRP van de gemeente Woerden is tevens weergegeven hoe de gemeente haar watertaken de komende planperiode vorm wil geven. Artikel 4.22, Wet milieubeheer 1. De gemeenteraad stelt telkens voor een daarbij vast te stellen periode een gemeentelijk rioleringsplan vast. 2. Het plan bevat ten minste: a. een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater als bedoeld in artikel 10.33, alsmede de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater als bedoeld in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding, en maatregelen teneinde structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, als bedoeld in artikel 9b van de laatstgenoemde wet, en een aanduiding van het tijdstip waarop die voorzieningen naar verwachting aan vervanging toe zijn; b. een overzicht van de in de door het plan bestreken periode aan te leggen of te vervangen voorzieningen als bedoeld onder a. c. een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen, bedoeld onder a en b, worden of zullen worden beheerd; d. de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen als bedoeld onder a, en van de in het plan aangekondigde activiteiten; e. een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 3. Indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk rioleringsplan. 4. Onze Minister kan, in overeenstemming met Onze Minister van Verkeer en Waterstaat, aan gemeenten de plicht opleggen tot prestatievergelijking ten aanzien van de uitvoering van de taak, bedoeld in artikel 10.33, alsmede de taken, bedoeld in artikel 9a en 9b van de Wet op de waterhuishouding. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden opgesteld over de frequentie, inhoud en omvang van de prestatievergelijking. Het maken van goede beleidsafwegingen op het terrein van beheer openbare ruimte, bescherming van bodem en waterkwaliteit, de zorg voor het totale watersysteem worden steeds belangrijker. Ook het financiële beleid, de inzet van middelen en toenemende lastendruk zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. 1.2 Geldigheidsduur Op basis van de informatie uit het gemeentelijke rioleringsbeheersysteem en recent onderzoek, kan een goed beeld worden gegeven van de te verrichten activiteiten en te nemen maatregelen op korte termijn. Op langere termijn spelen beleidsontwikkelingen, zoals de Europese Kaderrichtlijn Water een belangrijke rol. Duidelijkheid over de hieruit voor de gemeente volgende Pagina 5 van 58

6 Inleiding maatregelen, kunnen waarschijnlijk pas na 2009 helder in beeld worden gebracht en spelen daarom in dit GRP een bescheiden rol. De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het plan vast (art Wm). De geldigheidsduur van dit beleidsplan is vijf jaar (2009 t/m 2013). De peildatum van dit GRP is 1 januari 2008 en alle genoemde bedragen zijn op prijspeil 1 januari In 2013 zal het GRP aan de dan bestaande inzichten worden getoetst en zonodig worden bijgesteld. 1.3 Procedures Dit GRP is in nauwe samenwerking tussen de gemeente en Grontmij tot stand gekomen. De volgende instanties zijn bij het opstellen van het plan betrokken: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR); Provincie Utrecht. Na de formele vaststelling door de gemeenteraad zal het plan worden toegezonden aan de bovenvermelde instanties. 1.4 Termen en definities Dit GRP is een gemeentelijk plan, waar de gemeenteraad zich over moet uitspreken. Het is echter niet alleen voor de politiek geschreven, maar ook voor overleg met de in de Wm genoemde instanties. Dit heeft tot gevolg dat in dit GRP vaktaal wordt gebruikt. In dit GRP is daarom een uitgebreide verklarende woordenlijst opgenomen. 1.5 Leeswijzer Dit GRP is conform de aanbevelingen in de Leidraad Riolering (ref.1) opgezet en bestaat uit de volgende onderdelen: Hoofdstuk 1 is de inleiding, met de aanleiding, de geldigheidsduur en een leeswijzer. In hoofdstuk 2 komt de evaluatie van het gevoerde rioleringsbeleid tot 2008 aan de orde. De uitkomsten vormen de beginsituatie voor het GRP In hoofdstuk 3 'Gewenste situatie worden voor de komende planperiode (en de periode daarna) doelen beschreven en uitgewerkt. Hiermee wordt een toetsingskader gegeven waarmee onder meer de gevolgen voor het milieu (Wm artikel 4.22 lid 2d) kunnen worden aangegeven. In hoofdstuk 4 'Toetsing huidige situatie' wordt getoetst in hoeverre de doelen nu al zijn gerealiseerd. Hoofdstuk 4 geeft het in de wet gevraagde overzicht van de aanwezige voorzieningen (Wm, artikel 4.22 lid 2a). In hoofdstuk 5 'De opgave' worden in hoofdlijnen de maatregelen weergegeven die nodig zijn om de gestelde doelen te kunnen realiseren. Daarmee wordt invulling gegeven aan lid 2b en 2c van artikel 4.22 van de Wet milieubeheer. In hoofdstuk 6 'Middelen en kostendekking' wordt de in hoofdstuk 5 weergegeven strategie vertaald naar benodigde personele en financiële middelen en een wijze van kostendekking (Wm, artikel 4.22 lid e). Tabellen met een letter (bijvoorbeeld tabel A) zijn in de rapporttekst opgenomen, tabellen met een cijfer in bijlage 1. Pagina 6 van 58

7 2 Evaluatie rioleringsbeleid Inleiding Voorafgaand aan het opstellen van het geactualiseerde gemeentelijk rioleringsplan, is het goed terug te kijken naar de uitgevoerde activiteiten in de achterliggende periode. De resultaten bepalen mede de vertrekpositie voor het nieuwe GRP. De evaluatie van het GRP heeft betrekking op een vijftal terreinen: 1. Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing. 2. Aanleg van riolering bij nieuwbouw. 3. Onderzoek. 4. Maatregelen. 5. Organisatie en financiën. 2.2 Evaluatie Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing In het GRP Woerden is aangegeven dat er nog 14 ongerioleerde percelen buiten de bebouwde kom aangesloten moesten worden op (druk)riolering. Al deze percelen zijn gelegen nabij Harmelen. Deze percelen zijn inmiddels aangesloten op drukriolering Aanleg van riolering bij nieuwbouw Bij nieuwbouw worden de woningen en bedrijven altijd aangesloten op de riolering Onderzoek In het GRP is een aantal onderzoeken opgenomen, van inventarisatie, inspecties tot het opstellen van nieuwe plannen. In de afgelopen twee jaar is een groot deel van deze onderzoeken uitgevoerd. Met de uitkomsten van de uitgevoerde onderzoeken wordt het GRP geactualiseerd. Inventarisatie, bestandsbeheer De gemeente Woerden beschikt sinds 2005 over een rioolbeheersysteem met daarin de gegevens van de vrijvervalriolering. Het is belangrijk om de rioleringsgegevens actueel te houden. Ten behoeve van de uit te voeren onderzoeken in het kader van de basisrioleringsplannen is een deel van de bestaande rioleringsgegevens opnieuw geïnventariseerd en zijn de gegevens in het beheersysteem opgenomen. Voor de kern Harmelen zijn de rioleringsgegevens in het beheersysteem nog niet beoordeeld. In de komende planperiode zal hier dan ook extra aandacht aan moeten worden besteed. In 2006 zijn wel alle beschikbare inspectiegegevens uit de periode opgenomen in het rioleringsbeheersysteem van de gemeente. De inspectiegegevens uit de periode worden in 2008 opgenomen in het beheersysteem en worden daarna beoordeeld. Inspectie Voor het uitvoeren van inspecties van het vrijverval stelsel is een jaarlijks bedrag van ,- beschikbaar. Het gaat hier om het uitvoeren van tv-/video inspecties. De laatste twee jaar ( ) is hier uitvoering aan gegeven. De inspectieresultaten van de uitgevoerde inspectie in de periode zijn voor een groot deel beoordeeld om de juiste maatregelen te kunnen bepalen. Op de resultaten van deze beoordeling wordt in hoofdstuk 5 nader ingegaan. Pagina 7 van 58

8 Evaluatie rioleringsbeleid De rioolgemalen en drukrioleringsunits worden geïnspecteerd tijdens de halfjaarlijkse onderhoudsbeurt. In verband met de theoretische vervangingspiek van het mechanisch/elektrische deel van een aantal gemalen en drukrioleringsunits is in 2007 een extra onderzoek uitgevoerd naar de werkelijke toestand van de gemalen en drukrioleringsunits. De resultaten van dit onderzoek worden in hoofdstuk 5 behandeld. Basisrioleringsplannen In 2007 is het basisrioleringsplan van de kern Woerden [ref. 7] afgerond. In 2007 zijn de basisrioleringsplannen van de kernen Zegveld [ref. 9] en Kanis&Kamerik [ref. 8] afgerond. In deze plannen is het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de gemengde riolering getoetst. Het resultaat van de basisrioleringsplannen is een maatregelen pakket om de vuilemissie uit de gemengde overstorten te laten voldoen aan de basisinspanning. De maatregelen bestaan uit een combinatie van diametervergrotingen van riolering en het aanleggen van bergbezinkbassins. Naar aanleiding van de resultaten van de berekeningen in de basisrioleringsplannen is door de gemeente en het Hoogheemraadschap besloten om een optimalisatiestudie [ref. 13] uit te laten voeren. In deze optimalisatie studie is gekeken naar de relaties tussen de riolering en AWZI. Het maatregelenpakket uit de basisrioleringsplannen is deels overgenomen in de optimalisatie studie (OAS). In de OAS wordt voorgesteld om het gemaal Pinkepad inclusief de persleiding te verplaatsen. In hoofdstuk 5 wordt dieper ingegaan op het maatregelen pakket dat het resultaat is van de optimalisatie studie. Monitoringsprogramma riolering Woerden In de Wvo-vergunning is een voorschrift opgenomen dat de gemeente moet gaan registreren hoe vaak en hoeveel water er overstort op het oppervlaktewater tijdens hevige neerslag. Om het voldoen aan de meetverplichting te stroomlijnen is HDSR samen met negen gemeenten een samenwerkingsverband gestart, gericht op het opstellen van een gezamenlijk meetplan [ref. 11] voor metingen aan riooloverstorten. Het voordeel hiervan is dat er meer uniformiteit komt in het verzamelen en communiceren over de meetgegevens. Daarnaast kan er inkoop voordeel behaald worden bij de aanschaf van de meetapparatuur. In hoofdstuk 5 wordt verder ingegaan op het meetplan. In 2008 wordt verder invulling gegeven aan de opzet en inhoud van het monitoringsprogramma. Gemeentelijk afkoppelplan In 2007 is het gemeentelijk afkoppelplan (GAP) [ref. 10] Woerden opgesteld. In dit GAP zijn gemeentebreed de kansen voor het afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak geformuleerd. De kansen voor het daadwerkelijk kunnen afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak hangen voornamelijk af van de mogelijkheid om het afkoppelen gelijktijdig te laten plaatsvinden met een wegreconstructie en het vervangen van de vrijvervalriolering. Deze kansen blijken in het bestaande gebied van Woerden gering te zijn. In hoofdstuk 5 wordt dieper ingegaan op de resultaten van het afkoppelplan. Waterkwaliteitsspoor Met de resultaten van de vuiluitworp berekeningen in de uitgevoerde optimalisatiestudie wordt gekeken naar de effecten hiervan op het oppervlaktewater. Dit onderzoek het waterkwaliteitsspoor is in 2008 uitgevoerd. Operationeel programma (Rioolbeheerplan) In 2006 is een eerste aanzet gedaan in het opstellen van een rioolbeheerplan. Het resultaat van het rioolbeheer is een meerjarenplanning voor reiniging, inspectie, vervanging en reparatie van de riolering. Vanaf 2009 moet het opstellen van een rioolbeheerplan een jaarlijks terugkerend onderzoek in de vorm van een operationeel programma worden. Stroomgebiedsbeheerplan EU KRW De gevolgen van de Europese Kaderrichtlijn Water beginnen voor gemeenten steeds duidelijker te worden. In 2008 wordt duidelijk wat de eventuele gevolgen voor de gemeente zullen zijn. De verwachting is dat voor de riolering geen aanvullende maatregelen nodig zijn. Pagina 8 van 58

9 Evaluatie rioleringsbeleid Waterplan In februari 2006 is het Waterplan Woerden [ref. 12] definitief door de gemeenteraad vastgesteld. Het Waterplan Woerden is opgesteld met als doel het realiseren van een veerkrachtig en gezond watersysteem voor mens en natuur in de toekomst. Er is afdoende bescherming tegen het (hoog) water. Het Waterplan leidt tot een kwaliteitsimpuls aan de beleving en het beheer van het water in en om Woerden. In hoofdstuk 5 wordt dieper op het Waterplan ingegaan Maatregelen Maatregelen bestaan uit vervanging of repareren van gemalen, drukrioleringsunits, vrijvervalriolering en verbeteringen aan het stelsel. Deze verbeteringen zijn het resultaat van de uitgevoerde onderzoeken in het kader van de basisrioleringsplannen, optimalisatie studie en waterkwaliteitsspoor. Aangezien er in de afgelopen 2 jaar veel onderzoek is gedaan naar de maatregelen die uitgevoerd moeten worden zijn er naast het reguliere onderhoud geen aanvullende maatregelen uitgevoerd Organisatie en financiën In het GRP is aangegeven dat de personele capaciteit en het inzicht van de organisatie niet aan de doelstellingen voldoet. In de kostendekkingsberekening is extra budget opgenomen voor extra personele capaciteit. Hieraan is in 2008 invulling gegeven. Er is 1 fte bijgekomen. In de rioolrechtverordening van 2007 is het beleid uit het GRP overgenomen. De gemeenteraad heeft ingestemd met een jaarlijkse verhoging van 2,5%, exclusief de inflatiecorrectie. Met alle resultaten van de in de laatste 2 jaar uitgevoerde onderzoeken wordt in het geactualiseerde GRP gekeken of deze stijging voldoende is Samenvatting evaluatie In figuur A is een samenvatting weergegeven van de voorgenomen en uitgevoerde onderzoeken en maatregelen. Deze evaluatie heeft betrekking op de jaren In het GRP zijn veel onderzoeken opgenomen. De meeste van deze onderzoeken zijn inmiddels uitgevoerd. De onderzoeken die nog niet zijn uitgevoerd hebben te maken met het meetprogramma riolering en het opstellen van operationele programma s. Doordat er veel onderzoek is uitgevoerd in het kader van optimalisatiestudie, basisrioleringsplan en het waterkwaliteitsspoor is het pas in de loop van 2007 duidelijk geworden welke verbeteringsmaatregelen uitgevoerd moeten worden. Halverwege 2007 is de gemeente begonnen met de voorbereiding van de uitvoering van verbeteringsmaatregelen. Met het beoordelen van een groot deel van de inspectieresultaten is er inzicht gekomen in de te vervangen en te repareren riolering, hier wordt in 2008 verder invulling aan gegeven. Het reguliere onderhoud aan de riolering, gemalen en drukriolering is volgens plan uitgevoerd. Aanleg bij nieuwbouw Aanleg bij bestaande bebouwing Onderzoek 100% 80% 60% 40% 20% 0% Voorgenomen Vervanging Uitgevoerd Onderhoud figuur A Samenvatting evaluatie Samengevat kan worden gesteld dat: De gemeente een nieuwe zorgplicht met betrekking tot het grondwater heeft gekregen en dat de gemeente invulling moet geven aan de vernieuwde zorgplichten voor het stedelijk afvalwater en het hemelwater. Vanaf 2008 het monitoringsprogramma verder wordt ingevuld en uitgevoerd. Er in de komende periode veel aandacht nodig is voor het uitvoeren van de verbeteringsmaatregelen aan de riolering. eer aandacht besteedt moet worden aan het opstellen van operationele programma s. Pagina 9 van 58

10 Pagina 10 van 58

11 3 Gewenste situatie 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de doelen van de rioleringszorg benoemd en worden daar eisen en maatstaven aan gekoppeld. De doelen geven de gewenste situatie weer voor het beheer van de bestaande rioleringsvoorzieningen en voor de aanleg van nieuwe voorzieningen. Om de uitgangssituatie vast te leggen wordt de relatie met andere overheidstaken en ontwikkelingen aangegeven, omdat die van invloed zijn op de doelen, eisen en maatstaven. Het beleid van derden vormt een belangrijke invulling van de aanwezige aandachtspunten. Een groot aantal maatstaven wordt door andere overheden opgelegd door wettelijke regels of vergunningvoorschriften. Ontwikkelingen geven aan waar de aandacht de komende jaren op gericht zal zijn. 3.2 Beleidskeuzes gemeentelijke watertaken Op 16 augustus 2007 is in het Staatsblad (276) de wet Verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken gepubliceerd. Deze wet creëert een aantal wettelijke voorzieningen ten aanzien van de gemeentelijke watertaken door wijziging van de Gemeentewet, de Wet op de waterhuishouding en de Wet milieubeheer. De wet is op 1 januari 2008 in werking getreden. Met de wetswijzigingen krijgen de gemeenten de zorgplicht voor: 1. het inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater; 2. het inzamelen en verwerken van het afvloeiende hemelwater; 3. het grondwater. Vooral de zorgplicht voor grondwater is nieuw. Dit betekent vooralsnog dat de gemeente in het openbaar gemeentelijke gebied maatregelen dient te treffen die structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk voorkomen of beperken. Dit zover het doelmatige maatregelen betreft die niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. Het beleid van de gemeente Woerden met betrekking tot de drie zorgplichten is verwoord in doelstellingen met bijbehorende functionele eisen en maatstaven Stedelijk afvalwater De gemeentelijke zorgplicht is vastgelegd in artikel van de Wet milieubeheer en heeft uitsluitend betrekking op de inzameling en transport van stedelijk afvalwater. De zorgplicht sluit aan op de zorgplicht van de waterschappen om het afvalwater te zuiveren (artikel 15a Wvo). De vernieuwde regeling houdt het volgende in: De gemeente heeft een zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuiveringstechnisch werk van stedelijk afvalwater. De gemeente kan in plaats van aanleg en beheer van een openbaar vuilwaterriool ook gebruik maken van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA s), als daarmee eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. Indien de inzameling en transport van afvalwater in delen van het buitengebied niet doelmatig is, kan de gemeente van de provincie een ontheffing krijgen van de zorgplicht. Pagina 11 van 58

12 Gewenste situatie Indien de gemeente geen ontheffing van de zorgplicht heeft, geldt de "verbrede zorgplicht". Dit houdt in dat de gemeente zorg draagt voor de verwijdering van het stedelijk afvalwater van het gehele gemeentelijke grondgebied. Deze zorgplicht hoeft echter niet uitsluitend met een openbaar rioolstelsel te worden ingevuld. Aan de zorgplicht kan ook invulling worden gegeven door kleinschalige voorzieningen, zoals IBA s, te treffen mits voor het betreffende gebied maar eenzelfde graad van milieubescherming wordt gerealiseerd als met een openbaar riool. De Gemeentewet is zodanig aangepast dat de gemeente de lozer financieel hetzelfde kan behandelen als wanneer deze is aangesloten op de riolering (rioolheffing). Beleid gemeente Woerden Doelstelling: Inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerde stedelijk afvalwater. Functionele eis: Alle percelen op het gemeentelijk gebied waar afvalwater vrijkomt moeten van een rioleringsaansluiting zijn voorzien, uitgezonderd bij specifieke situaties waar lokale behandeling een zelfde graad van milieubescherming biedt. Maatstaf: Alle percelen binnen de gemeente moeten aangesloten zijn op riolering tenzij met een lokale behandeling (IBA) van het afvalwater eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt of directe lozing geoorloofd is met het oog op kosten en het milieu Hemelwater In de systematiek van voor 1 januari 2008 was de hemelwaterzorgplicht een onderdeel van de algemene zorgplicht volgens artikel Wm. In de nieuwe systematiek, zoals die van kracht is met de inwerkingtreding van de Wet gemeentelijke watertaken, is de algemene zorgplicht gesplitst in een stedelijk afvalwaterzorgplicht en een hemelwaterzorgplicht. De hemelwaterzorgplicht is verankerd in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding. In de nieuwe systematiek zijn gemeenten verplicht de zorg van het hemelwater als onderdeel op te nemen in het gemeentelijk rioleringsplan (GRP). Gemeenten hebben bij uitvoering van de zorgplicht de nodige beleidsvrijheid en kunnen voor een aanpak kiezen die gelet op de lokale omstandigheden het meest doelmatig is. Op particulier terrein is primair de eigenaar van het terrein verantwoordelijk voor de afvoer van het hemelwater. Het hemelwater wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater of wordt in de bodem geïnfiltreerd. Uitgangspunt is dat hemelwater schoon is, tenzij het verontreinigd wordt. Wanneer het ingezamelde hemelwater te verontreinigd is en verontreiniging van het hemelwater valt niet te voorkomen, dan dient het afvalwater ter plaatse, door de houder, te worden gezuiverd. De gemeentelijke hemelwaterzorgplicht gaat in als de houder van het verzamelde hemelwater zich er niet op een andere wijze van kan ontdoen. Deze zorgplicht omvat niet meer dan een door de gemeente aangeboden voorziening waar het hemelwater in geloosd kan worden. Het is aan de gemeente welke voorziening dat is. Dat zou ook een gemengd riool kunnen zijn, alhoewel het rijksbeleid uitgaat van een voorkeur van een gescheiden inzameling. Voorwaarde voor het teruggrijpen op de gemeentelijke zorgplicht is echter wel dat van de perceelseigenaar (de houder van het afstromend hemelwater) redelijkerwijs niet gevergd kan worden het hemelwater af te voeren, bijvoorbeeld omdat er geen oppervlaktewater in de buurt is waarop geloosd kan worden en de grondwaterstand dermate hoog is dat infiltratie niet mogelijk is. De gemeentelijke zorg voor het beheer van afvloeiend hemelwater heeft, naast het hemelwater dat door particulieren vanaf particulier terrein wordt aangeboden, ook betrekking op het afvloeiend hemelwater van openbaar terrein. De gemeente heeft in dat geval dezelfde rol als een particulier, of een bedrijf, op wiens terrein hemelwater neerkomt. Beleid gemeente Woerden Doelstelling 1: Voor zover rendabel afkoppelen van schoon hemelwater zonder wateroverlast en ongewenste milieuverontreiniging te veroorzaken. Functionele eis: Afkoppelen indien technisch uitvoerbaar, toelaatbaar voor het milieu en kosteneffectief. Maatstaf: Toetsen aan beleid van HDSR en gemeentelijk afkoppelbeleid (zie gemeentelijk afkoppelplan). Pagina 12 van 58

13 Gewenste situatie Doelstelling 2: Schoon hemelwater zal bij voorkeur worden hergebruikt en/of geïnfiltreerd 1 in de bodem dan wel afgevoerd middels bufferbassins en/of afwateringssloten. Functionele eis: Bestaande bebouwing: Alle percelen zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, tenzij men zich niet van het hemelwater wil ontdoen doch het voor lokale waterhuishouding of andere doeleinden wil gebruiken of wanneer indirecte lozing geoorloofd is. Nieuwbouw: Bij gescheiden en verbeterd gescheiden stelsels dient dwa en rwa afzonderlijk op de erfscheiding te worden aangeboden. Daar waar mogelijk mag de eigenaar (na overleg met de waterbeheerder) ook rwa rechtstreeks lozen op waterpartijen. Industrieterreinen: dwa en rwa afzonderlijk op de erfscheiding (straatzijde) aanbieden. In geval van een separaat stelsel voor het dakwater dient de eigenaar ook het dakwater separaat aan te bieden op de erfscheiding (straatzijde). Voorwaarde: Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame en milieu vriendelijke materialen. Uitlogende materialen zoveel mogelijk niet gebruiken. Maatstaf: Toepassing van o.a. nationaal pakket Duurzaam Bouwen wordt aanbevolen Grondwater In artikel 9b in de Wet op de waterhuishouding, is per 1 januari 2008 een gemeentelijke zorgplicht opgenomen voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Voorwaarde hierbij is dat de te treffen maatregelen doelmatig zijn en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. Op grond van deze zorgplicht dienen gemeenten zich zoveel mogelijk in te spannen om structurele problemen als gevolg van een voor de gebruiksfunctie nadelige grondwaterstand in openbaar bebouwd gebied te voorkomen of te beperken. In de bestemmingsfase worden de problemen onderkend op basis van de watertoets (ruimtelijke ordening) en in de inrichtingsfase worden de maatregelen gerealiseerd door middel van grondexploitatie en bouwvoorschriften (bouwvergunning). Mochten zich daarna nog problemen voordoen in verband met de grondwaterstand dan dient de gemeente, binnen de grenzen van doelmatigheid, maatregelen te treffen om deze gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Deze zorgplicht richt zich met name op maatregelen van waterhuishoudkundige aard. Ze kunnen bestaan uit het inzamelen, bergen, transporteren en het nuttig toepassen van schoon water, het verbeteren van de waterdoorlaatbaarheid van de bodemtoplaag en hydrologische compartimentering van de bodem door aanleg van kleidammen en kleischermen. De maatregelen kunnen ook de vorm hebben van een openbaar ontwateringstelsel, waarmee grondwater wordt ingezameld, getransporteerd, nuttig toegepast of wordt teruggebracht in het milieu. Het af te voeren grondwater kan afkomstig zijn van openbaar terrein en van particuliere percelen. Voor de inzameling op particulier terrein is de perceelseigenaar verantwoordelijk. In een aantal gevallen zal het af te voeren grondwater niet schoon genoeg zijn om direct te lozen op het oppervlaktewater of in de bodem waardoor zuiveringsvoorzieningen noodzakelijk zijn. Beleid gemeente Woerden De gemeente heeft een regisseursrol. Deze regisseursrol houdt in dat de gemeente eventuele klachten zal moeten onderzoeken om na te kunnen gaan of er daadwerkelijk sprake is van een grondwaterprobleem en om na te gaan welke partij daarvoor aanspreekbaar is. In de planperiode van dit GRP zal de gemeente onderzoeken hoe het beste een (grond)waterloket opgezet kan worden inclusief de daadwerkelijke toepassing hiervan in Het is voor de gemeente Woerden van belang een onderbouwd beeld te ontwikkelen van de grondwaterstandssituatie in de gemeente. Alleen op die manier is het mogelijk om te kunnen 1 Uit onderzoek in het kader van het afkoppelplan is gebleken dat het infiltreren van hemelwater in Woerden niet mogelijk is door de hoge grondwaterstanden en de grondslag. Pagina 13 van 58

14 Gewenste situatie achterhalen of er sprake is van een wijziging van de grondwaterstand en hoe vaak en waar bepaalde grondwaterstanden leiden tot overlast. In 2008 wordt er een onderzoek uitgevoerd naar de grondwatersituatie in de gemeente Rioolheffing Voor de bekostiging van de drie geformuleerde gemeentelijke watertaken zal een aparte heffingsbevoegdheid gecreëerd worden in de Gemeentewet. Deze zal een verbreding van de bestaande rioolheffing inhouden. Op zich kan het bestaande heffingensysteem voor het rioolrecht daarbij intact blijven. De enige wettelijke begrenzing is dat het gaat om het verhalen van kosten specifiek voor de drie genoemde watertaken. Dit kunnen ook twee afzonderlijke (bestemmings)heffingen worden ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan: a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, evenals zuivering van huishoudelijk afvalwater; b. het inzamelen en verwerken van afvloeiend hemelwater alsmede het treffen van maatregelen teneinde structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Beleid gemeente Woerden In het GRP zullen alle kosten die te maken hebben met de drie zorgplichten zoveel mogelijk gescheiden worden weergegeven. Dit gescheiden weergeven van de kosten geeft een goed inzicht welke kosten betrekking hebben op welke zorgplicht. Het uitgangspunt in dit GRP is dat er één kostendekkende heffing wordt berekend. De rioolrechtverordening wordt aangepast en wordt opgesteld op basis van artikel 228a Gw in plaats van artikel 229 Gw. 3.3 Relaties met andere plannen en regelgeving Inleiding Riolering staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van de waterketen (drinkwatervoorziening - riolering - afvalwaterzuivering) en heeft relaties met het watersysteem, zie figuur B. Binnen de waterketen is de zorg voor de riolering neergelegd bij de gemeente. Als voornaamste taak van de rioleringszorg wordt beschouwd het afvoeren van stedelijk afval- en (overtollig) regenwater. Ten behoeve van de financiering van de rioleringszorg mag een gemeente rioolheffing in stellen. figuur B Relatie riolering - waterketen watersysteem In de gemeente Woerden wordt onder riolering verstaan het geheel aan voorzieningen voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater, regenwater en grondwater. Concreet omvat de riolering dus objecten als perceel- en kolkaansluitingen, putten, riolen, randvoorzieningen, gemalen, drukriolering, overstorten, persleidingen, maar ook drainage, infiltratie- en retentievoorzieningen voor zover dit geen oppervlaktewater betreft dat in beheer is bij het Waterschap. De kosten voor de drie afzonderlijke watertaken zullen waar mogelijk gescheiden worden weergegeven in dit GRP. Pagina 14 van 58

15 Gewenste situatie Algemeen Ontwikkelingen, wet- en regelgeving zijn belangrijk voor het beleid in de afvalwaterketen. Ze vormen het uitgangspunt voor het kijken naar de toekomst en hebben directe invloed op de te ontwikkelen visie. Tevens hebben wet- en regelgeving directe invloed op het toetsingskader voor dit GRP als zodanig. Dit GRP heeft dan ook relaties met andere (beleids)plannen, zowel van de gemeente als van andere overheden. Ze hebben directe invloed op de te nemen maatregelen en actuele uitvoeringstermijn van de maatregelen die in dit GRP aan de orde komen. In onderstaand overzicht, tabel A, is aangegeven welke ontwikkelingen, plannen en wet- en regelgeving op welk(e) aspect(en) van de afvalwaterketen ingrijpen. In de bovenste helft zijn de (belangrijkste) ontwikkelingen weergegeven, in de onderste helft de (belangrijkste) wet- en regelgeving. Een aantal relaties wordt in bijlage 2 tekstueel kort toegelicht. Voor uitgebreide informatie wordt verwezen naar de betreffende (beleids)stukken. tabel A Wet- en regelgeving Aandachtsgebied Ontwikkelingen Wet- en regelgeving Ontwikkelingen op het gebied van de rioleringszorg Ontwerp riolering Emissie oppervlaktewater Emissie grondwater Ruimtelijke ordening (Huis)aansluitingen Risico's Monitoring Veiligheid, volksgezondheid Volksgezondheid en water in de stad X X X X X X Kwaliteit leefomgeving, IBOR X X Diffuse lozingen X X X X Klimaatverandering X X X Rijksvisie op de waterketen X Rijksbrief omgaan met regen water en grondwater X X X X X Integrale Waterwet Wetsvoorstel 'Grondroerdersregeling' X Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) X X X Europese richtlijn Stedelijk Afvalwater X Nationaal Bestuursakkoord Water X X X X Vierde Nota Waterhuishouding X X X X Wet Milieubeheer (Wm) X X X X X Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (WVO) X X X X Woningwet en Bouwbesluit X X Nationaal Milieubeleidsplan X X X R.O. (Vijfde Nota, streekplannen, bestemmingsplannen) X Bouwverordening gemeente Woerden X X Wet 'Verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken' X X X X Waterhuishoudingsplan Provincie Utrecht X X X X Waterbeheersplan HDSR X X Bestuursakkoord Waterketen 2007 Bekostiging Proces, doelmatigheid en samenwerking X Pagina 15 van 58

16 Gewenste situatie 3.4 Doelen en functionele eisen Met de rioleringszorg worden doelen nagestreefd. Door aan de doelen functionele eisen en maatstaven te koppelen wordt de rioleringszorg toetsbaar gemaakt. figuur C Toetsingskader rioleringszorg: Doelen, functionele eisen en maatstaven Wat is nu het doel van de zorg voor de riolering? In het verleden werd, en ook nu wordt riolering aangelegd om: de volksgezondheid te beschermen: de aanleg en het beheer van riolering zorgt ervoor dat verontreinigd afvalwater uit de directe leefomgeving wordt verwijderd; de kwaliteit van de leefomgeving op peil te houden: de riolering zorgt voor de ontwatering van de bebouwde omgeving door naast het afvalwater van huishoudens en bedrijven ook het overtollige regenwater van daken, pleinen, wegen e.d. in te zamelen en af te voeren; de bodem, het grond- en oppervlaktewater te beschermen: door de aanleg van riolering of individuele afvalwaterbehandelingsystemen wordt de directe ongezuiverde lozing van afvalwater op bodem- of oppervlaktewater voorkomen. Vanuit deze algemene doelen zijn doelen voor de rioleringszorg afgeleid waarmee is aangegeven hoe aan de rioleringszorg (aanleg en beheer) invulling wordt gegeven Doelen rioleringszorg De doelen voor de rioleringszorg zijn aangepast aan de nieuwe rol ten aanzien van het hemelwater en grondwater en sluiten goed aan bij het gedachtegoed van de invoering van de verbrede watertaken (paragraaf 3.3.1). De rioleringszorg in Woerden dient de volgende doelen (zie ook Leidraad Riolering, module "Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden": 1. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater. 2. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater. 3. Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier). 4. Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater. 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. Hierbij is van belang dat de definitie van stedelijk afvalwater ten opzichte van voorheen beter is omschreven, zodat tegenwoordig duidelijk onderscheid wordt gemaakt in stedelijk afvalwater en Pagina 16 van 58

17 Gewenste situatie hemelwater. Stedelijk afvalwater omvat huishoudelijk water of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Hemelwater wordt, zolang het niet in aanraking komt met ander afvalwater of verontreinigingen, niet meer beschouwd als stedelijk afvalwater. Grondwater is het water dat vrij onder het oppervlak voorkomt met de daarin aanwezige stoffen. De doelen inzameling en transport van stedelijk afvalwater (1 en 2) en inzameling en verwerking van hemelwater (3 en 4) hebben betrekking op de splitsing van de algemene zorgplicht van de gemeente in een afzonderlijke zorgplicht voor stedelijk afvalwater en hemelwater. De wettelijke verplichting om stedelijk afvalwater in te zamelen bestond voorheen ook al. Om het stedelijke afvalwater te kunnen inzamelen en transporteren, moeten de buizen, putten, etc. in goede staat zijn. Tijdige vervanging is daarbij noodzaak. De wet biedt ook mogelijkheden om alternatieve systemen toe te passen. Doel 2 heeft betrekking op het transport van het stedelijk afvalwater naar de afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI). Voor het transport moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water door de riolen onder vrij verval naar het gemaal of uitlaat binnen een bepaalde tijd kunnen afstromen. De voorzieningen mogen ook niet vervuild zijn met zand of andere ongerechtigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker zijn. Dit doel heeft ook betrekking op wateroverlast tijdens regen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, moet de riolering als totaal voldoende afvoercapaciteit hebben. De zorgplicht voor hemelwater houdt in dat de gemeente zorg dient te dragen voor een doelmatige inzameling van het afvloeiende hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiende hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. Naast de zorg voor het afvloeiende hemelwater van particuliere terreinen heeft dit natuurlijk ook betrekking op het hemelwater dat van openbaar terrein afstroomt. Ten aanzien van de verwerking van het ingezamelde hemelwater is de keuze aan de gemeente. Onder het verwerken van het hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater. Bij het verwerken van hemelwater worden onder andere door het Hoogheemraadschap eisen gesteld. Het betreft de eisen aan de vuiluitworp uit de riolering naar oppervlaktewater en lekkage naar bodem en grondwater. Onder wateroverlast wordt 'water op straat' verstaan: het met huishoudelijk afvalwater vermengde regenwater komt uit de riolering op straat of het regenwater kan bijvoorbeeld door verstopte kolken niet in de riolen komen. Het is niet mogelijk om riolering en regenwatervoorzieningen aan te leggen die alle mogelijke extreme regenbuien kunnen verwerken. Een landelijk geaccepteerde maatstaf is dat een bui die maximaal eenmaal in de twee jaar voorkomt, verwerkt moet kunnen worden (gemiddeld maximaal één keer per twee jaar water op straat ) door het rioolstelsel. De regenwatervoorzieningen worden gedimensioneerd conform de eisen van het waterschap. Tijdens hydraulische doorrekening van het stelsel zal ook gecontroleerd worden hoe het stelsel reageert op zwaardere buien gezien de klimaatsverandering. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert (5). Dit is een nieuw doel dat specifiek gericht is op het grondwater. Dit doel vormt de invulling van de zorgplicht voor het grondwater. Grondwater speelt ten slotte een belangrijke rol binnen de stedelijke openbare ruimte. De ruime omschrijving van dit doel is noodzakelijk omdat de oorzaken en oplossingen van grondwaterproblemen liggen op het grensvlak van stedelijk waterbeheer en ruimtelijke ordening. Op eigen terrein heeft de burger nadrukkelijk zelf een verantwoordelijkheid om het grondwaterprobleem op te lossen en te voorkomen. De gemeente stelt zich tot doel de burger het mogelijk te maken deze verantwoordelijkheid te nemen. Pagina 17 van 58

18 Gewenste situatie Functionele eisen Om te kunnen toetsen of de doelen worden gehaald, zijn functionele eisen en bijbehorende maatstaven opgesteld, deze zijn opgenomen in tabel B. In hoofdstuk 4 vindt de toetsing aan deze maatstaven plaats. De toetsing aan de maatstaven vindt plaats via de meetmethoden. tabel B Doelen, functionele eisen en maatstaven Doel 1. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 1a. Alle percelen op het gemeentelijk gebied Alle percelen binnen bebouwde kom moeten Registratie van lozingssituatie van de waar afvalwater vrijkomt moeten van een aangesloten zijn op riolering en, buiten de percelen binnen en buiten de bebouwde rioleringsaansluiting zijn voorzien, bebouwde kom aansluiten op riolering tenzij kom. uitgezonderd bij specifieke situaties waar een lokale behandeling van het afvalwater lokale behandeling een zelfde graad van (IBA) wordt toegepast of directe lozing milieubescherming biedt. geoorloofd is met het oog op kosten en milieu. 1b. Er dienen geen ongewenste lozingen op de riolering plaats te vinden. 1c. Het scheiden van (afval) waterstromen in huishoudens, bedrijven en industrie dient te worden bevorderd. 1d. De aansluitleidingen moeten in goede staat zijn. Geen overtredingen van de Lozingsvoorwaarden bij of krachtens de Wet milieubeheer en geen foutieve aansluitingen. Toepassen gescheiden systemen in huishoudens, bedrijven en industrie. Geen klachten over functioneren aansluitleidingen 1e. Beperkte hoeveelheid intredend grondwater. Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid (conform NEN 3398) mogen niet voorkomen. Controle, handhaving en registratie Controle, handhaving en registratie in het kader van bouwvergunningen. Meldingen- en klachtenregistratie Visuele inspectie met classificatie volgens NEN f. Geen afvoer van drainagewater via gemengde en/of dwa riolen. Drains zijn niet op gemengde en/of dwariolen aangesloten. 1g. De stabiliteit van de riolen dient gewaarborgd Ingrijpmaatstaven voor stabiliteit (conform te zijn. NEN 3398) mogen niet voorkomen. Waarneming en metingen. Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3398 Doel 2. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 2a. De afvoercapaciteit moet voldoende zijn om bij droog weer het aanbod van afvalwater te verwerken. Optimaal stelselontwerp, volgens landelijke normen (o.a. NPR 3218) en Leidraad Riolering. Hydraulische berekeningen 2b. De afstroming dient gewaarborgd te zijn Ingrijpmaatstaven voor afstroming mogen niet voorkomen. 2c. Het afvalwater dient zonder overmatige aanrotting de rwzi te bereiken. Verblijftijd van het afvalwater in het stelsel niet langer dan 16 uur. 2d. De objecten moeten in goede staat zijn. Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid en stabiliteit mogen niet voorkomen. 2e. De vervuilingstoestand van de riolering dient acceptabel te zijn. Ingrijpmaatstaven voor afstroming (conform NEN 3398) mogen niet voorkomen. Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3398 Hydraulische berekeningen Visuele inspectie met classificatie volgens NEN Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3398 en hydraulische berekening. 2f. De vuiluitworp uit rioolstelsels dient beperkt te zijn. De vuiluitworp uit gemengde rioolstelsels moet kleiner of gelijk zijn aan de vuiluitworp van het referentiestelsel volgens de eenduidige basisinspanning van de CIW. Tienjarige regenreeksberekeningen volgens de Leidraad Riolering. Vermenigvuldiging van de overstortvolumes met de vuilconcentratie. 2g. De vervuilingstoestand van de riolering dient acceptabel te zijn. Ingrijpmaatstaven voor afstroming (conform NEN 3398) mogen niet voorkomen. Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3398 en hydraulische berekening. Pagina 18 van 58

19 Gewenste situatie Doel 3. Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier) Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 3a. Alle percelen binnen het gemeentelijk gebied Alle percelen zijn voorzien van een waar hemelwater vrijkomt waarvan men zich aansluiting op de riolering, tenzij men zich Registratie van lozingssituatie van de percelen binnen en buiten de bebouwde wenst te ontdoen, moeten van een rioleringsaansluiting zijn voorzien. niet van het hemelwater wil ontdoen doch het kom. voor lokale waterhuishouding of andere doeleinden wil gebruiken of wanneer indirecte lozing geoorloofd is. 3b. Voor zover rendabel afkoppelen van schoon hemelwater zonder wateroverlast en ongewenste milieuverontreiniging te veroorzaken. 3c. Schoon hemelwater zal bij voorkeur worden hergebruikt en/of geinfiltreerd in de bodem dan wel afgevoerd middels bufferbassins en/of afwateringssloten. 3d. De vuiluitworp door regenwaterlozingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn. Afkoppelen indien technisch uitvoerbaar, toelaatbaar voor het milieu en kosteneffectief. Toetsen aan beleid van HDSR en eigen afkoppelbeleid. Bestaande bebouwing : Visuele waarnemingen en Alle percelen zijn voorzien van een meldingenregistratie. aansluiting op de riolering, tenzij men zich niet van het hemelwater wil ontdoen doch het voor lokale waterhuishouding of andere doeleinden wil gebruiken of wanneer indirecte lozing geoorloofd is. Nieuwbouw: Bij GS dient dwa en rwa afzonderlijk op de erfscheiding te worden aangeboden. Daar waar mogelijk mag de eigenaar (na overleg met de waterbeheerder) ook rwa rechtstreeks lozen op waterpartijen. Industrieterreinen: dwa en rwa afzonderlijk op de erfscheiding (straatzijde) aanbieden. In geval van een separaat stelsel voor het dakwater dient de eigenaar ook het dakwater separaat aan te bieden op de erfscheiding (straatzijde). Resterende vuiluitworp mag geen belemmering vormen voor de waterkwaliteit. Visuele waarnemingen en meldingenregistratie. Visuele waarnemingen en meldingenregistratie. Toetsing oppervlaktewaterkwaliteit 3e. De instroming in riolen via de kolken dient ongehinderd plaats te vinden. Plasvorming bij kolken dient beperkt te zijn. Visuele waarnemingen en meldingenregistratie. Doel 4. Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 4a. De afvoercapaciteit van de riolering voor Gemiddeld maximaal éénmaal per twee jaar Hydraulische berekeningen conform afvalwater moet toereikend zijn om het aanbod bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd bij bepaalde buitengewone omstandigheden. water op straat (theoretisch). Leidraad Riolering C2100 bij een gebeurtenis met een herhalingstijd van T=2 jaar (bui08) 4b. De vuiluitworp door overstortingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn. Vuiluitworp gelijkwaardig aan die bij het 'referentiestelsel', (voldoen aan basisinspanning en waterkwaliteitsspoor). Berekenen en meten van vuiluitworp conform richtlijnen waterkwaliteitsbeheerder. Doel 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden 5a. Adequate handhaving van het grondwaterregime. (bestemminginrichtingsfase) 5b. Adequate afvoer van overtollig grondwater (bij te hoge grondwaterstanden). (beheerfase) De ontwateringsdiepte is minimaal 70 cm beneden maaiveld, die maximaal 2 weken per jaar mag worden overschreden. (bestemmings- en inrichtingsfase). Bij nieuwe gebieden is de ontwateringsdiepte minimaal 1,25m beneden maaiveld. - GHG<50 cm-mv: bij groot onderhoud aan de weg of riolering treffen van grondwatermaatregelen. (beheerfase) Onderzoek grondwaterstanden eventueel in combinatie met grondwatermodellering. Peilbuizen registratie, onderzoek grondwaterstanden. - GHG cm-mv: bij groot onderhoud Peilbuizen registratie, onderzoek aan weg of riolering (afhankelijk van grondwaterstanden. situationele grondwatergegevens) onderzoek uitvoeren. (beheerfase) - GHG>70 cm-mv: geen maatregelen. (beheerfase) Peilbuizen registratie, onderzoek grondwaterstanden Voorwaarden voor effectief beheer De rioleringsbeheerder moet een aantal voorwaarden scheppen om een doelmatige inzameling en transport te kunnen realiseren. Wanneer niet aan die voorwaarden wordt voldaan is een effectieve besturing niet mogelijk en kan de doelmatigheid van de inzameling en het transport niet worden gewaarborgd. Hier ligt ook de relatie met de eis uit de Wet Milieubeheer (art. 4.22) dat bekend moet zijn wat er aan rioleringsvoorzieningen aanwezig is en in welke staat zij verkeren. Pagina 19 van 58

20 Gewenste situatie tabel C Voorwaarden voor effectief beheer Voorwaarden 1 Het rioleringsbeheer dient zo goed mogelijk te worden afgestemd op andere gemeentelijke taken 2 De gebruikers van de riolering dienen bekend te zijn en ongewenste lozingen dienen te worden voorkomen. Maatstaven 1a. In operationele programma's samenhang aangeven. 2a. Naleving en actueel houden vergunningen (Wvo- en aansluitvergunningen). 2b. Eenmaal per jaar rioleringsbestand controleren. 2c. Geen illegale of foutieve aansluitingen. 2d. Actueel overzicht van de aansluitingen op de riolering. 3 Inzicht in kosten op langere termijn. 3a. Alle kosten van de rioleringszorg minimaal één keer in beeld. 4 Er dient inzicht te bestaan in de toestand en het functioneren van de riolering (onderscheiden in gemengde en gescheiden riolering). 5 Er dient zoveel mogelijk gebruik te worden gemaakt van duurzame en milieuvriendelijke materialen 6 Er dient een klantvriendelijke benadering te worden nagestreefd. 7 De samenwerking tussen de gemeente en het waterschap dient effectief ingericht te worden 8 De bedrijfszekerheid van gemalen en andere objecten moet gewaarborgd zijn. 9 De riolering dient zodanig te worden ont- en belucht te zijn dat overlast door stank wordt voorkomen. 10 Overlast tijdens werkzaamheden aan de riolering dient beperkt te zijn. 4a. Direct toegankelijkheid en beschikbaarheid riolerings gegevens. 4b. De riolering dient eenmaal in de 10 jaar geïnspecteerd en gereinigd te worden. 4c. Verwerking revisiegegevens binnen 6 maanden. 4d. Periodieke hydraulische controle, eenmaal per 10 jaar. Indien dit zinvol is bijvoorbeeld bij wijzigingen van verhard oppervlak of grootschalige nieuwbouw. 4e. Verwerken van meetgegevens riolering. 5a. Toepassing van o.a. nationaal pakket Duurzaam Bouwen wordt aanbevolen. 6a. Meldingen dienen snel en effectief afgehandeld te worden. 6b. Voldoende voorlichting en informatie naar belanghebbenden. 7a. Periodiek overleg tussen gemeente en waterschap. 8a. Het aantal storingen per object dient minder dan twee maal per jaar te zijn. Storingen dienen binnen 48 uur te zijn verholpen, overlast dient binnen 24 uur verholpen te zijn. 9a. Geen klachten over overlast door stank vanuit de riolering. 10a. Goede afstemming van rioolwerken op werkzaamheden andere diensten en nutsbedrijven, bereikbaarheid percelen zoveel mogelijk handhaven. 3.5 Overleg met andere overheden Het concept GRP is ter becommentariëring verstuurd naar het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en de Provincie Utrecht. In het overleg tussen de gemeente, Provincie en het Hoogheemraadschap op 1 juli 2008 is het concept GRP besproken. De relevante opmerkingen zijn in dit GRP verwerkt. De reactie op het definitieve concept van het GRP van het Hoogheemraadschap en de Provincie is in bijlage 5 bijgevoegd. De belangrijkste gemeenschappelijke opmerking heeft betrekking op de bezorgdheid over het inzicht in de toestand van de vrijvervalriolering. Ruim 50% van het gemengde en dwa stelsel is geïnspecteerd, dit is inclusief recent aangelegde riolering in Snel&Polanen. Als dit buiten beschouwing wordt gelaten is circa 80% van het gemengde en dwa stelsel geïnspecteerd. Van de geïnspecteerde riolering voldoet circa 80% aan de gestelde eisen. In circa 20% is een ingrijpmaatstaf geconstateerd. Hiermee wordt in de opgave voor de komende planperiode rekening gehouden (vervanging en reparatie van vrijverval riolering). Ook wordt in de komende planperiode invulling gegeven aan de inspectie en onderhoudsstrategie. Dit betekent concreet dat in 2009 de resterende 20% van het gemengde en dwa stelsel gereinigd en geïnspecteerd wordt. Pagina 20 van 58

21 4 Huidige situatie en toetsing 4.1 Inleiding Wat hebben we nu aan riolering en hoe voldoen we aan de eisen? In dit hoofdstuk vindt de toetsing van de huidige situatie plaats. Deze toetsing is het uitgangspunt voor het bepalen van de benodigde maatregelen (hoofdstuk 5). Naarmate de gewenste en de huidige situatie meer van elkaar afwijken, zullen meer ingrijpende en omvangrijke maatregelen noodzakelijk zijn. Het vaststellen van de huidige situatie heeft plaatsgevonden op basis van: Basisrioleringsplan Kanis&Kamerik [ref. 8]; Basisrioleringsplan Zegveld [ref. 9]; Basisrioleringsplan kern Woerden [ref. 7]; Gemeentelijk afkoppelplan [ref. 10]; Optimalisatie studie afvalwaterketen Woerden [ref. 12]; Waterplan Woerden [ref. 12]; Waterkwaliteitsspoor Harmelen [ref. 18]; Waterkwaliteitsspoor Woerden [ref. 19] Door de gemeente aangeleverde gegevens en gegevensbestanden van de riolering. Per paragraaf zal het bijbehorende doel en/of functionele eisen worden genoemd. In dit hoofdstuk wordt onderscheid gemaakt in de drie zorgplichten voor: stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. 4.2 Stedelijk afvalwater Nog niet aangesloten bestaande bebouwing Bijbehorend doel: Inzameling van stedelijk afvalwater (doel 1) Per 1 januari 2006 bevinden zich in de gemeente Woerden circa woningen. Hiervan zijn er circa in het buitengebied aangesloten op drukriolering. Er zijn in de gemeente nog 6 percelen, zie tabel D, die niet op (druk)riolering zijn aangesloten of een andere voorziening hebben gekregen. Dit zijn ten opzichte van het GRP nieuwe percelen. Het aansluitpercentage komt hiermee in de gemeente op nagenoeg 100%. tabel D Nog niet aangesloten bestaande bebouwing Adres Aantal Type woning Rietveld 89A 1 Recreatiewoning Rietveld 76 1 Poldergemaal + machinistenwoning Meye Recreatiewoning Barwoutswaarder 71A 1 Paardenstal Waardsedijk 50 1 Clubhuis kynologenclub Parallelweg West 1 Clubhuis Bouvierclub 6 Conclusie: de huidige situatie in de gemeente Woerden voldoet nog niet helemaal aan de maatstaf dat er geen ongezuiverde lozingen van afvalwater plaatsvinden op oppervlaktewater (maatstaf 1a). Pagina 21 van 58

22 Huidige situatie en toetsing Afvoer en behandeling van afvalwater Bijbehorende doelen: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater en hemelwater (doelen 1, 2 en 3). De inzameling van stedelijk afvalwater binnen de bebouwde kom van Woerden, Kanis&Kamerik, Zegveld en Harmelen vindt hoofdzakelijk plaats door vrijvervalriolen. Buiten de bebouwde kom wordt het afvalwater hoofdzakelijk ingezameld door middel van drukriolering. Het ingezamelde stedelijk afvalwater van de kernen Kanis en Kamerik wordt via gemalen en een persleiding verpompt naar het rioolstelsel van de kern Woerden. Het rioolstelsel van Woerden loost het afvalwater onder vrijverval op de rioolwaterzuivering (AWZI) van Woerden. Het ingezamelde stedelijk afvalwater van de kern Zegveld wordt via een gemaal en een persleiding verpompt naar de AWZI van Woerden. Dit gemaal en met bijbehorende persleiding is in beheer van het Hoogheemraadschap. Het ingezamelde stedelijk afvalwater van de kern Harmelen wordt via een eindgemaal en een persleiding verpompt naar de AWZI De Meern. Dit gemaal en met bijbehorende persleiding is ook in beheer van het Hoogheemraadschap. Conclusie: In de huidige situatie in de gemeente Woerden wordt het stedelijk afvalwater en hemelwater ingezameld en getransporteerd naar een lozingspunt Overzicht aanwezige voorzieningen Voorwaarden voor effectief beheer: overzicht van in de in beheer zijnde voorzieningen. De gegevens van de riolering zijn opgenomen in het rioleringsbeheerpakket GBI bij de gemeente. Het rioolstelsel voor de inzameling en transport van het stedelijk afvalwater heeft de volgende kenmerken: In totaal is er circa 184,9 km vrijvervalriolering voor stedelijk afvalwater aangelegd waarvan: o gemengd 111,2 km o dwa-riolen 72,6 km o transportriolen 1,1 km Bij de gemeente zijn 37 hoofdrioolgemalen in beheer (15 in Woerden, 2 in Kanis&Kamerik, 6 in Zegveld en 14 in Harmelen). De lengte van bijbehorende persleidingen bedraagt circa 10,4 km, zie ook tabel 4.1 GEM en 4.2 GEM in bijlage 1. Alle gemalen en de aanwezige randvoorzieningen zijn voorzien van een telemetriesysteem (Landynet van Landustrie voor de gemalen in de kern Harmelen en Priva van Robot Pumps voor de gemalen in de kernen Woerden, Kanis&Kamerik en Zegveld). Er is drukriolering aanwezig met 880 pompunits, circa 118,3 km drukleiding, zie ook tabel 4.3 DWA in bijlage 1. Een viertal tussengemalen van het drukrioleringssysteem zijn voorzien van een telemetriesysteem (Landynet van Landustrie voor Harmelen en Priva van Robot Pumps voor Woerden, Kanis&Kamerik en Zegveld). In het gemengde rioolstelsel van de kern Woerden bevinden zich een viertal stuwputten. In figuur D is de hoeveelheid aangelegde riolering en leeftijdsopbouw per type (gemengd, dwa en transportriool) riool weergegeven. 80,00 70,00 Lengte riolering (km) 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 - < figuur D gemengd riool transport riool dwa riool Overzicht aanlegperioden gemengde en vuilwaterriolen Pagina 22 van 58

23 Huidige situatie en toetsing Conclusie: de gemeente beschikt over een geautomatiseerd rioleringsbeheer programma met bijbehorende gegevensbestanden. Aan de maatstaf voor beschikbaarheid en toegankelijkheid van gegevens wordt voldaan Toestand van de objecten Bijbehorende doelen: inzameling en transport van stedelijk afvalwater, (doelen 1 en 2). Inzicht in de toestand van de riolering is één van de noodzakelijke voorwaarden voor een effectief rioleringsbeheer. Het doel van rioolinspectie is het inzicht verkrijgen en houden in de kwaliteit van de riolen. Sinds 1998 is circa 52% van het totale gemengde en dwa rioolstelsel geïnspecteerd, zie figuur E. Dit is exclusief de opleveringsinspecties van nieuwe wijken. Als deze opleveringsinspecties erbij worden opgeteld is sprake van circa 80% geïnspecteerde riolering. In 2009 zal de laatste 20% van de riolering geïnspecteerd worden. Van deze 52% is circa 8% van de inspectieresultaten in detail beoordeel. Dit betekent dat van deze riolen de maatregel bepaald is, bijvoorbeeld repareren of vervangen. 8% 48% detailbeoordeling inspectie vanuit riool niet geinspecteerd 44% figuur E Percentage geïnspecteerde riolering (gemengd+dwa) De waarnemingen zijn geclassificeerd volgens de Nederlandse Norm NEN 3399:2004 (ref. 3). Dit houdt in dat gekeken wordt naar achttien verschillende toestandsaspecten (bijvoorbeeld lekkage, zand- en vuilophoping, aantasting van het beton van de buis) die in hoofdgroepen waterdichtheid, stabiliteit en afstroming zijn ondergebracht. De waarnemingen worden in vijf klassen verdeeld, waarbij een klasse 1 betekent dat er niets aan de hand is en een klasse 5 dat het toestandsaspect in ernstige mate is waargenomen (bijvoorbeeld grondwater dat door een lekke voeg naar binnen spuit, een buis die voor een groot deel is gevuld met zand, aantasting van de buis zodat het grind uit het beton valt). Een samenvatting van de inspectieresultaten van de geïnspecteerde riolen is in de volgende figuren weergegeven. Het betreft de inspectieresultaten uit de periode In figuur F is aangegeven in hoeveel procent van de geïnspecteerde riolen in de verschillende kernen samen een waarschuwings- of een ingrijpmaatstaf is vastgesteld. In circa 19% van de geïnspecteerde riolen komt een ingrijpmaatstaf voor. In circa 73% van de geïnspecteerde riolen komt een waarschuwingsmaatstaf voor. Deze waarschuwingsmaatstaven hebben veelal te maken met lekke riolen. Een waarschuwingsmaatstaf betekent dat de toestand van deze riolen in de toekomst moet worden gevolgd. 19% 8% geen bijzonderheden waarschuwingsmaatstaf ingrijpmaatstaf 73% figuur F Percentage waarschuwings- en ingrijpmaatstaven Uit figuur G blijkt, dat van de ingrijpmaatstaven (19% van de geïnspecteerde riolen) het grootste deel (circa 48%) te maken heeft met de stabiliteit van de riolen. Circa 20% van de ingrijpmaat- Pagina 23 van 58

24 Huidige situatie en toetsing staven heeft te maken met de afstroming. Dat wil zeggen dat de riolen vervuild zijn of dat er wortelingroei of obstakels zijn waargenomen. Ingrijpmaatstaven voor afstroming leiden alleen tot extra onderhoudswerkzaamheden (bijvoorbeeld reinigen van riolen). Van de ingrijpmaatstaven heeft 32% van de riolen te maken met de waterdichtheid. 20% 32% waterdichtheid stabiliteit afstroming 48% figuur G Verdeling ingrijpmaatstaven Conclusie: er wordt aan de functionele eis dat er inzicht moet zijn in de toestand van de (vuil water) riolen deels voldaan. Aan de functionele eis dat de hoeveelheid intredend grondwater beperkt moet zijn wordt niet voldaan (functionele eis 2d). Ook wordt niet voldaan aan de functionele eis dat er geen ingrijpmaatstaven op stabiliteit mogen voorkomen (functionele eis 1g) Functioneren van de voorzieningen Bijbehorende doelen: Zorgen voor transport van het stedelijk afvalwater (doel 2) en het zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater (doel 4). In is voor de kernen Woerden, Zegveld en Kanis&Kamerik het basisrioleringsplan (BRP) opgesteld. Het BRP is opgesteld om inzicht te krijgen in het functioneren van de riolering in de verschillende kernen. Het functioneren van het rioolstelsel in de huidige situatie (2007) is getoetst aan functionele eisen die in het GRP zijn geformuleerd. Ten eerste is het hydraulisch functioneren getoetst (afvoercapaciteit standaardbui 08). Vervolgens is het milieutechnisch functioneren getoetst, het voorkomen vuilemissie naar oppervlaktewater (de basisinspanning). De belangrijkste conclusie met betrekking tot het hydraulisch functioneren is dat tijdens hevige neerslag, zoals plaats heeft gevonden in juli/augustus 2007 en 2008, op meerdere locaties in de verschillende kernen water-op-straat optreedt. Een bekend knelpunt is bijvoorbeeld de Rijnstraat. De combinatie van hellend gebied en veel neerslag zorgt ervoor dat er wateroverlast kan optreden. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de problematiek met water-op-straat situaties. De belangrijkste conclusie met betrekking tot het milieutechnisch functioneren is dat volgens de uitgevoerde emissieberekeningen in de huidige situatie de vuilemissie vanuit de gemengde riolering niet voldoet aan het emissiespoor (de basisinspanning). Optimalisatie afvalwaterketen studie (OAS) Na het opstellen van het BRP is er een optimalisatiestudie (OAS) uitgevoerd. In deze OAS is de relatie tussen de gemeentelijke riolering en de afvalwaterzuiveringsinstallatie onderzocht. Bij het onderzoek hebben de gemeente en het Hoogheemraadschap nauw samengewerkt. Kort gezegd komt het hierop neer hoe harder men het afvalwater verpompt naar de AWZI hoe minder water er overstort op het oppervlaktewater tijdens hevige neerslag en hoe minder water-opstraat situaties er zullen voorkomen. Het in het BRP voorgestelde maatregelenpakket is deels overgenomen, deels aangevuld met nieuwe maatregelen en voor een deel komen te vervallen. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de uit te voeren maatregelen. Waterkwaliteitsspoor HDSR heeft in 2008 op basis van de resultaten uit de optimalisatiestudie [ref.: 13] het effect van de overstorten op de waterkwaliteit in de kern Woerden getoetst [ref.:19]. Met het uitvoeren van een doorspoelmaatregel bij de Magnolialaan wordt voldaan aan de waterkwaliteitsdoelstellingen Pagina 24 van 58

25 Huidige situatie en toetsing in de kern Woerden. HDSR heeft in 2001 op basis van het basisrioleringsplan Harmelen het effect van de overstorten op de waterkwaliteit in de voormalige gemeente Harmelen getoetst [ref. 18]. De toetsing toont aan dat de waterkwaliteitsdoelstellingen niet worden gehaald. De noodzakelijke verbeteringsmaatregelen bestaan uit: Aanpassingen aan het rioleringsysteem (overstorten). Aanpassingen aan het watersysteem (baggeren, aanpassing inlaatdebieten, verbetering doorspoeling, aanpassingen duikers e.d.). De afgelopen jaren is een deel van de verbeteringsmaatregelen uitgevoerd. Wat nog resteert, zijn de aanpassingen van de duikers in Harmelen Zuid en het aanpassen van de inlaatdebieten nabij de Willem de Zwijgerlaan en Bernhardlaan. HDSR heeft in 2008 de waterkwaliteitsspoor toetsing voor de kernen Woerden, Kanis & Kamerik en Zegveld uitgevoerd naar aanleiding van de actualisatie van de basisrioleringsplannen en de resultaten van de OAS. In hoofdstuk 5 wordt hier nader op ingegaan. Monitoring riolering In samenwerking met HDSR zal vanaf 2008 het functioneren van de riooloverstorten gemonitoord worden. Afspraken over het monitoren worden opgenomen in een op te stellen afvalwaterakkoord tussen HDSR en de gemeente. Bij een aantal overstorten wordt een spoor-1 meting uitgevoerd. Bovendien moeten deze metingen aangevuld worden met neerslagmetingen om een vergelijking te kunnen maken tussen de overstortgebeurtenis en de gevallen neerslag. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op het meetplan. Conclusie: De vuiluitworp uit de overstorten van de riolering en de oppervlaktewaterkwaliteit voldoen nog niet aan de richtlijnen van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (doel 4, functionele eis 4b). Er wordt voldaan aan de functionele eis dat de afvoercapaciteit van de riolering voor afvalwater toereikend is om het aanbod bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd bij bepaalde buitengewone omstandigheden (doel 4, functionele eis 4a). Pagina 25 van 58

26 Huidige situatie en toetsing 4.3 Hemelwater Verwerking van hemelwater De inzameling van hemelwater, bij (verbeterd) gescheiden stelsels, binnen de bebouwde kom vindt plaats middels vrijvervalriolering. Het hemelwater wordt via rioolgemalen en persleidingen deels afgevoerd naar de AWZI. Er zijn in de gemeente vooralsnog geen lamellenfilters, wadi s of ander voorzieningen aangelegd voor de verwerking van hemelwater Overzicht van aanwezige voorzieningen De gegevens van de hemelwater riolering zijn opgenomen in het rioleringsbeheerpakket GBI. En is bijgewerkt tot september De hemelwaterriolering in de gemeente Woerden laat zich als volgt karakteriseren: In de vijf verschillende kernen is 65,4 km hwa-riolering aangelegd voor het inzamelen en transporteren van hemelwater, zie figuur H. Het grootste deel hiervan is aangelegd in de vorm van een verbeterd gescheiden stelsel. Hierdoor wordt een deel van het hemelwater naar de AWZI getransporteerd. In de wijk Molenvliet-Oost en West is de hwa-riolering niet aangelegd als een verbeterd gescheiden stelsel maar als een gescheiden stelsel. Het hemelwater dat valt op de wegen wordt rechtstreeks geloosd op het oppervlaktewater. Er zijn 4 bergbezinkvoorzieningen aangelegd: Woerden: Vossenschanslaan: inhoud = 435 m 3 ; aanlegjaar = 2003; Kanis: Roerdompstraat: Inhoud = 45 m 3 ; aanlegjaar = 1999; Harmelen: Oudeland: Inhoud = 360 m 3, aanlegjaar = 2004; Harmelen: Raadhuislaan: inhoud = 220 m 3, aanlegjaar = ,00 Lengte hwa riolering (km) 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 - < figuur H Overzicht aanlegperioden hemelwaterriolen Conclusie: de gemeente beschikt over een geautomatiseerd rioleringsbeheer programma met bijbehorende gegevensbestanden. Aan de maatstaf voor beschikbaarheid en toegankelijkheid van gegevens wordt voldaan. Pagina 26 van 58

27 Huidige situatie en toetsing Toestand van de objecten Bijbehorende doelen: inzameling en verwerking van hemelwater, (doelen 3 en 4). De aanwezige 65 km hemelwaterriolering is niet geïnspecteerd. Het is daarmee niet mogelijk om de toestand van de riolen te kunnen bepalen. Conclusie: er wordt aan de functionele eis dat er inzicht moet zijn in de toestand van de (hemel water) riolen niet voldaan Functioneren van de voorzieningen Over het functioneren van het hemelwater stelsel zijn geen klachten bekend bij de gemeente. Het hemelwater stelsel functioneert goed. 4.4 Grondwater Bijbehorend doel: zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert (doel 5) Inzicht in grondwaterregime In de wet en regelgeving is de rioleringszorgplicht aangepast en uitgebreid. Naast een zorgplicht voor het stedelijk afvalwater en hemelwater is er een zorgplicht voor het grondwater bijgekomen. Enkele punten in deze nieuwe grondwaterzorgplicht zijn: de aanpak van grondwateroverlast is een samenspel van de grondeigenaar, gemeente, Waterschap en Provincie; de wet wijst uitdrukkelijk niet één van de overheden aan die zorgt voor een grondwaterstand; eigen verantwoordelijkheid van de grondeigenaar is het uitgangspunt; de gemeente treft in ieder geval maatregelen als grondeigenaar voor haar eigen grondgebied; maatregelen moeten problemen oplossen en doelmatig zijn; bouwkundige maatregelen hebben de voorkeur boven waterhuishoudkundige maatregelen; de zorgplicht eist van gemeente een goede analyse van oorzaken en mogelijke maatregelen; bij grondwaterproblemen moet de gemeente zich in grondwater verdiepen en keuzen maken. Voor het inzicht in het grondwaterregime in de gemeente is op diverse locaties een peilbuis aangebracht om het grondwaterpeil te kunnen bemeten. In de periode is bij deze peilbuizen de grondwaterstand gemeten. De metingen zijn periodiek uitgevoerd. Om meer en beter inzicht te verkrijgen in het grondwaterregime wordt in 2008 een onderzoek uitgevoerd. In dit onderzoek worden ook de oorzaken van grondwateroverlast beschreven inclusief de te nemen maatregelen. In dit onderzoek wordt gekeken naar de beschikbare informatie met betrekking tot het grondwater. Indien nodig wordt het bestaande meetnet van peilbuizen uitgebreid en wordt er gedurende een bepaalde periode gemeten aan de grondwaterstand. In hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de grondwaterproblematiek Overzicht aanwezige voorzieningen Binnen de gemeente is op diverse locaties drainage aangelegd om problemen met grondwater te kunnen voorkomen. Het aanleggen van drainage is alleen gedaan voor de bouwfase en niet voor de permanente beïnvloeding van de grondwaterstand. Op dit moment ontbreekt echter het overzicht op welke locaties de drainage is aangelegd. De planperiode van dit GRP zal gebruikt worden voor de inventarisatie van deze voorzieningen Klachten In de gemeente Woerden worden de klachten met betrekking tot het grondwater nog niet apart opgeslagen. De klachten worden wel geregistreerd en afgehandeld. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op het opzetten van een (grond)waterloket voor de behandeling van de vragen en klach- Pagina 27 van 58

28 Huidige situatie en toetsing ten van inwoners in de gemeente Woerden. Om inzicht te krijgen in de locatie, aard en hoeveelheid van de aan grondwater gerelateerde klachten wordt in 2008 een onderzoek uitgevoerd. Bewoners konden via het internet de grondwater gerelateerde klachten doorgeven Overlast Er is binnen de gemeente nog geen duidelijk inzicht en overzicht van eventuele grondwaterproblemen. In 2008 wordt er een onderzoek uitgevoerd om eventuele problemen met grondwater in kaart te brengen en voor zover mogelijk oplossingen hiervoor aan te dragen. Het onderzoek dient onder andere om aan te kunnen tonen of de overlast door het grondwater ontstaat of dat dit andere oorzaken heeft en of deze van structurele aard zijn. Conclusie: Op dit moment is er nog onvoldoende inzicht in het grondwaterregime om te kunnen bepalen of aan de gestelde maatstaven wordt voldaan. 4.5 Verordeningen en vergunningen Bijbehorend doel: Inzameling van het binnen het gemeentelijk gebied geproduceerde stedelijk afvalwater (functionele eis 1b). Voorwaarden voor effectief rioleringsbeheer: De gebruikers van de riolering dienen bekend te zijn en ongewenste lozingen dienen te worden voorkomen. Veel bedrijven vallen onder de Wet milieubeheer waardoor zij aan specifieke milieuregels moeten voldoen. Deze regels zijn vastgelegd in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) of in een milieuvergunning. Ieder bedrijf dat opgericht wordt of waarvan de bestaande (en vergunde) situatie wijzigt krijgt veelal te maken met deze regels. Bedrijven die niet vallen onder een AMvB hebben een milieuvergunning nodig. De controle van de vergunningen en naleving van de regelgeving betreffende de Wet milieubeheer is door de gemeente Woerden gedelegeerd aan de Milieudienst Noord-West Utrecht. Er worden integrale controles uitgevoerd waarbij ook het aspect lozing van afvalwater wordt meegenomen. De controles (en vergunningverlening en handhaving) vinden periodiek plaats, afhankelijk van type lozing en type bedrijf (milieucategorie). Daarnaast vindt ook controle plaats naar aanleiding van klachten. Het handhavingsbeleid (de controles) is een gemeentelijke verantwoordelijkheid; de Milieudienst Noord-West Utrecht is door de gemeente gemandateerd om deze controles bij de bedrijven en instellingen uit te voeren. Het aantal bedrijven is weergegeven in tabel E. tabel E Wm-vergunningplichtige en Wm-meldingsplichtige instellingen Controle frequentie > Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Cat. 4 totaal 1 x 10 jaar 1 x 5 jaar 1 x 2 jaar 1 x jaar Wm-vergunningplichtig Wm-meldingsplichtig totaal Conclusie: de lozingen op de riolering vallen onder de Wet milieubeheer. De Milieudienst Noord-West Utrecht is de controlerende instantie. Hiermee wordt voldaan aan de maatstaven met betrekking tot het terugdringen van ongewenste lozingen op de riolering (maatstaf 1b). Aansluitvergunning De gemeente Woerden levert het ingezamelde afvalwater aan bij twee AWZI s: AWZI Woerden (kernen Woerden, Kanis & Kamerik en Zegveld); AWZI De Meern (kern Harmelen). tabel F Overzicht aansluitvergunningen AWZI Verleend Geldigheidsduur Woerden 31 maart 1999 nvt Harmelen 19 december 1991 nvt Pagina 28 van 58

29 Huidige situatie en toetsing Door HDSR is aan de aansluitvergunning een aantal voorschriften verbonden. In een aantal gevallen vragen deze voorschriften om nader onderzoek c.q. nadere maatregelen. In het op te stellen afvalwaterakkoord tussen HDSR en de gemeente worden afspraken opgenomen, die in de oude aansluitvergunning zijn vermeld, zoals voorschriften met betrekking tot de hoeveelheid en kwaliteit van het aangeboden afvalwater. Overstortvergunning De overstortvergunning, die door de waterbeheerders als gevolg van de Wvo wordt verleend aan de gemeente, voor het lozen van overstortwater afkomstig uit de rioolstelsels in de gemeente op het oppervlaktewater waarvan het kwalitatief beheer berust bij de waterschappen is door de toenmalige gemeente Woerden op basis van het Vuilemissiereductieplan [ref. 17] aangevraagd. De vergunning is verleend d.d. 31 maart Deze overstortvergunning komt te vervallen, afspraken worden opgenomen in het op te stellen afvalwaterakkoord. De toenmalige gemeente Harmelen beschikt niet over een koepelvergunning voor de Wvo zoals Woerden die wel had. Alleen sommige afzonderlijke overstorten zijn vergund. In de planperiode wordt tussen HDSR en de gemeente een afvalwaterakkoord gesloten waarin alle afspraken worden opgenomen die in de oude aansluitvergunning en overstortvergunning waren opgenomen aangevuld met de resultaten van de recente onderzoeken. Wvo-vergunningplichtige instellingen Bij Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB) zijn inrichtingen aangewezen, waarvan het lozen van afvalwater op de riolering rechtstreeks onder de werkingssfeer van de Wvo vallen. De inrichtingen zijn genoemd in artikel 1 tweede lid en artikel 31 vierde lid van de Wvo. Voor deze indirecte lozingen is een Wvo-vergunning van de waterbeheerder (HDSR) vereist. In de gemeente Woerden zijn 22 Wvo-vergunningplichtige instellingen. Conclusie: Aan maatstaf V2a wordt deels voldaan: de gemeente heeft voor een deel actuele en geldige vergunningen. Wetswijzigingen per 1 januari 2008 Na inwerkingtreding van het Activiteitenbesluit op worden vrijwel alle lozingen vanuit inrichtingen geregeld met het Activiteitenbesluit. In het Activiteitenbesluit zijn de (nietagrarische) 8.40-amvb's en lozingsbesluiten samengevoegd. Het besluit regelt in principe alle lozingen vanuit inrichtingen, uitgezonderd de IPPC-inrichtingen. Ook de Wvo-plichtige indirecte lozingen (lozingen op oppervlaktewater via de riolering) zijn in het Activiteitenbesluit geregeld. Voor een groot aantal categorieën bedrijven was tot het waterschap bevoegd gezag, nu is dat de gemeente. De Wvo-vergunning is in die gevallen vervangen door algemene regels op grond van het Activiteitenbesluit. Pagina 29 van 58

30 Huidige situatie en toetsing Pagina 30 van 58

31 5 De opgave 5.1 Inleiding Een strategie geeft de hoofdlijnen weer van een aanpak die leidt tot het bereiken van gestelde doelen. Het is een samenstel van onderzoek (inspectie, studie), maatregelen (onderhoud, verbetering en vervanging), benodigde middelen (personeel, financieel) en tijd (NPR 3220). In de volgende paragrafen komt achtereenvolgens aan de orde: operationele programma s; aanleg van voorzieningen voor: o afvalwater o hemelwater o grondwater het beheer van de bestaande voorzieningen voor afvalwater, hemelwater en grondwater (onderzoek en maatregelen). figuur I Proces formuleren strategie (NPR 3220) Bedragen die worden genoemd zijn op prijspeil 2008 en exclusief BTW. De investeringen zijn inclusief percentages voor winst, risico, honorarium, voorbereiding en toezicht. 5.2 Operationeel jaar programma Dit GRP bevat het rioleringsbeleid voor de planperiode 2009 t/m Het geeft het kader waar binnen het onderzoek en de maatregelen binnen de planperiode moeten worden uitgevoerd. Dit houdt in dat de hoofdlijnen van aanpak zijn weergegeven om de gestelde doelen dichterbij te brengen. De uitvoering van deze hoofdlijnen moet aansluiting vinden bij de planning van werkzaamheden binnen de gemeente. Hierbij spelen tal van min of meer complexe factoren. Dit betekent dat het kader van het GRP jaarlijks moet worden uitgewerkt in jaar programma s (maatstaf V1a). Het uit te voeren onderzoek en de te nemen maatregelen kunnen hierin meer gedetailleerd worden beschreven. Ook kunnen dan optredende ontwikkelingen worden verwerkt. Het opstellen van een operationeel jaarprogramma wordt in eigen beheer uitgevoerd. In de op te stellen jaarprogramma s worden de volgende activiteiten uitgevoerd: beoordelen inspectieresultaten en verwer- Gemeentelijk rioleringsplan ken in onderhouds- en vervangingsplanning; beoordelen meetresultaten; bepalen te verrichten aanleg, onderzoek en maatregelen; uitwerken jaarprogramma: Jaar programma aard maatregel/type onderzoek; 2009 Jaar programma planning; 2010 Jaar programma benodigde middelen Jaar programma overleg en afstemming met andere (interne 2012 en externe beheerders en afdeling financiën. Jaar programma 2013 opstellen jaarbegroting; opstellen onderzoeksprogramma. Met het opstellen van operationele jaarprogramma s wordt voldaan aan voorwaarde 1a. Pagina 31 van 58

32 De opgave 5.3 Aanleg van voorzieningen Aanleg bij bestaande bebouwing Er zijn in de gemeente nog 6 percelen, zie tabel G, die niet op (druk)riolering zijn aangesloten of een andere voorziening hebben gekregen. Uitgangspunt van de gemeente is dat deze laatste ongerioleerde percelen alsnog worden gesaneerd. De percelen zullen worden aangesloten op drukriolering of op een IBA. Deze sanering zal in 2009 worden uitgevoerd en de kosten hiervoor bedragen ,--. tabel G Nog niet aangesloten bestaande bebouwing Adres Aantal Type woning Kosten ( ) Rietveld 89A 1 Recreatiewoning Rietveld 76 1 Poldergemaal + machinistenwoning Barwoutswaarder 71A 1 Paardenstal Waardsedijk 50 1 Clubhuis kynologenclub Parallelweg West 1 Clubhuis Bouvierclub Meye Woning Totaal Resultaat: Met het aansluiten van deze laatste woningen voldoet de gemeente Woerden aan de maatstaf dat er geen ongezuiverde lozingen van afvalwater plaatsvinden op oppervlaktewater of in de bodem (maatstaf 1a) Aanleg bij nieuwbouw In de komende planperiode ( zijn diverse nieuwbouwprojecten gepland in de gemeente Woerden. In bijlage 6 is een overzicht weergegeven van de nieuwbouwprojecten in de komende periode. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen inbreidingen en nieuwbouwwijken. De komende periode ( ) is voorzien in een uitbreiding van het woningareaal met circa woningen. Hierbij dient opgemerkt te worden dat voor een aantal projecten het aantal woningen evenals het jaar van aanleg nog niet exact bekend zijn. De woningen worden aangesloten op de gemeentelijke riolering. In geval van inbreiding wordt het perceel aangesloten op het bestaande (veelal gemengde) stelsel. Indien mogelijk, en financieel haalbaar, wordt gestreefd naar een duurzame oplossing voor de afvoer van het hemelwater (vasthouden-bergen-afvoeren), e.e.a. conform functionele eisen 1c, 2a en 2b. De kosten voor het aansluiten van nieuwe percelen binnen en buiten de bebouwde kom worden betaald door de aanvrager. In geval van (kleinschalige) nieuwbouw, bij bestemmingsplan wijziging, dienen de woningen verplicht op de riolering aangesloten te worden. Daarbij wordt uitgegaan van een verbeterd gescheiden stelsel of een gelijkwaardig alternatief. Ook hier zal bij het ontwerp en de aanleg rekening worden gehouden met een duurzame oplossing voor de afvoer van het hemelwater (e.e.a. conform functionele eis 2a & 2b). De aanleg van riolering bij nieuwbouwlocaties wordt in principe bekostigd uit de grondexploitatie. Deze kosten worden in het GRP buiten beschouwing gelaten. Beheer van deze voorzieningen wordt wel meegenomen. In nieuwbouwlocaties wordt riolering ontworpen en toegepast volgens de richtlijnen uit de Leidraad Riolering en het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. Het uitgangspunt is dat bij nieuwbouw het schone hemelwater rechtstreeks wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater (gescheiden stelsel). Bij inbreidingen worden de woningen veelal aangesloten op de bestaande vrijvervalriolering. De toename van het aantal woningen zal ook tot gevolg hebben dat de hoeveel af te voeren afvalwater zal toenemen. Met deze toename van het stedelijk afvalwater is rekening gehouden in de uitgevoerde optimalisatie studie afvalwaterketen (OAS). Door de toename van het aantal woningen zal tevens de lengte te beheren riolering toenemen. De gegevens van nieuw aan te leggen riolering zullen in het rioleringsbeheersysteem van de gemeente Pagina 32 van 58

33 De opgave worden opgenomen. Beleid van het Hoogheemraadschap en gemeente geeft aan dat uitlogende materialen zoveel mogelijk niet toegepast moeten worden. 5.4 Beheer van bestaande voorzieningen In de volgende paragraven wordt ingegaan op het beheer van de bestaande voorzieningen. Er wordt hierbij steeds een onderscheid gemaakt in voorzieningen die te maken hebben met het stedelijk afvalwater, hemelwater en het grondwater Stedelijk afvalwater Onderzoek Inventarisatie Gegevens zijn voor het rioleringsbeheer van groot belang, evenals de directe toegankelijkheid ervan. Om op adequate wijze de aan de riolering te verrichten maatregelen qua aard en omvang te kunnen bepalen, is een overzicht nodig van de in beheer zijnde voorzieningen. Dit overzicht is grotendeels in digitale rioleringsbestanden aanwezig. De reguliere terugkerende werkzaamheden hierbij zijn: Periodiek bijwerken van de revisiegegevens (vervangingen van de riolering). Toevoegen van nieuw aangelegde riolering (nieuwbouw). Invoeren van inspectie- en reinigingsgegevens in het GBI. Bijhouden van meldingen en storingen. Het is noodzakelijk de revisiegegevens frequent in de computerbestanden te verwerken en het beheersysteem actueel te houden. Het bestandsbeheer en het actualiseren van tekeningen wordt in eigen beheer gedaan. De kosten (uren) hiervoor zijn opgenomen in de gemeentelijke begroting. In 2009 is een bedrag opgenomen van ,-- voor het laten opnemen van alle drukriolering in het GBI. De jaarlijkse onderhoudskosten voor het rioleringsbeheerpakket GBI bedragen 7.000,-- en is opgenomen in de begroting, zie tabel 5.2 in bijlage 1. In het kader van het opstellen van de BRP n en de OAS zijn de rioleringsgegevensbestanden voor de kernen Woerden, Kanis&Kamerik en Zegveld deels geactualiseerd aan de hand van de beschikbare inspectiegegevens. Voor de kern Harmelen zijn de rioleringsgegevens in het rioleringsbeheerpakket nog niet beoordeeld. In 2009 wordt hier invulling aan gegeven, er is hiervoor een bedrag gereserveerd van ,--. In deze planperiode is het noodzakelijk om enkele rioleringsgegevens in het beheersysteem te actualiseren. Doordat de gemeente Woerden in een zettinggevoelig gebied is gelegen zijn verzakkingen te verwachten. Omdat dit invloed heeft op het functioneren van de riolering worden periodieke waterpasmetingen uitgevoerd. In het kader van de actualisatie van de data in het rioolbeheersysteem is in de komende jaren een intensivering benodigd. In is hiervoor ,-- opgenomen. Inspectie en controle vrijvervalriolering Om de kwaliteit van de vrijvervalriolering in beeld te brengen worden rioolinspecties uitgevoerd. Eenmaal in de 10 jaar wordt het hele stelsel geïnspecteerd. Tijdens deze rioolinspecties die een globaal (putvideo) of gedetailleerd (rijdende tv-camera) karakter kunnen hebben wordt het riool beoordeeld (geclassificeerd) op de toestandsaspecten zoals vastgesteld in de NEN-EN (sinds begin 2004). De kosten voor het uitvoeren van camera-video rioolinspecties zijn in de begroting opgenomen onder de post hoofdriool. Voorafgaand aan de inspectie moet het riool gereinigd worden. De totale kosten voor het reinigen van de riolering zijn opgenomen in de begroting onder de verzamelpost hoofdriool. Het bedrag voor inspecteren en reinigen zal toenemen met de groei van de te beheren lengte riolering. Na het inspecteren van de riolering zullen de inspectieresultaten beoordeeld moeten worden om de juiste maatregel te kunnen bepalen. Voor het beoordelen van inspectieresultaten is uit- Pagina 33 van 58

34 De opgave gegaan van 2,50 per meter en de beoordeling van circa 30% van de inspectieresultaten. Dit komt neer op een jaarlijks bedrag van circa ,--. Inspectie en controle overige objecten Vanuit de huidige strategie wordt inspectie van de rioolgemalen en drukriolering uitgevoerd tijdens de halfjaarlijkse onderhoudsbeurt. De gemeente ontvangt na elke onderhoudsbeurt een afschrift van het inspectierapport. De kosten hiervoor zijn inbegrepen in de begroting. Deze strategie volstaat en behoeft geen aanpassing. De overstorten in het gemengde stelsel en het verbeterd gescheiden stelsel, randvoorzieningen en stuwputten worden 1 x per jaar gecontroleerd en gereinigd. De kosten zijn opgenomen in de begroting. Berekeningen Het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de vrijvervalriolering zal periodiek (1 x per 10 jaar) moeten worden gecontroleerd, onder andere naar aanleiding van wijzigingen in bebouwing, optredende problemen (wateroverlast) of wijziging in regelgeving. In is het basisrioleringsplan (BRP) voor de gemeente Woerden (exclusief Harmelen) opgesteld. In het BRP is het hydraulisch en milieutechnische functioneren onderwerp van onderzoek. Voor het actualiseren van de hydraulische en milieutechnische berekeningen is eens in de tien jaar een bedrag nodig van circa ,-- vanaf Het basisrioleringsplan voor de kern Harmelen dateert uit In de komende planperiode dient een actualisatie uitgevoerd te worden. In het GRP is hiervoor in 2010 een bedrag van ,-- opgenomen. Actualisatie GRP In 2013 zal dit GRP geactualiseerd moeten worden. Hiervoor is een bedrag opgenomen van ,--. Benchmark rioleringszorg In 2008/2009 zal de gemeente Woerden meedoen met het benchmark onderzoek naar de rioleringszorg. Deze benchmark rioleringszorg wordt georganiseerd door Stichting RIONED in samenwerking met de Provincie Utrecht. Benchmarking is een vakterm voor prestatievergelijking tussen organisaties bijvoorbeeld gemeentes. Een veelgebruikte definitie is: "het systematisch onderzoeken van de eigen prestaties en achterliggende processen en werkmethoden en het vergelijken daarvan met die van een substantiële groep andere organisaties, waardoor een organisatie zich kan verbeteren op specifieke onderdelen. De kosten voor het meedoen aan deze benchmark worden gesubsidieerd door de Provincie Utrecht. In 2010 zal de gemeente ook meedoen met de nationale benchmark rioleringszorg. Monitoringsprogramma De gemeente Woerden beschikt binnenkort over een afvalwaterakkoord, waarin een meetinspanning is opgenomen om het functioneren van riooloverstorten in kaart te kunnen brengen. Om het voldoen aan de meetverplichting te stroomlijnen is HDSR samen met negen gemeenten een samenwerkingsproject gestart, gericht op het opstellen van een gezamenlijk meetplan voor metingen aan riooloverstorten. Deze gemeenten zijn Breukelen, De Bilt, Houten, Montfoort, Nieuwegein, IJsselstein, Wijk bij Duurstede, Woerden en Zeist. De voordelen die HDSR en de deelnemende gemeenten hiermee bereiken zijn zowel kwalitatief (eenduidigheid in de meetopzet, uniforme registratie) als financieel (geen dubbelingen in uniforme activiteiten als selectie meetapparatuur en meetopzet). Daarnaast zal naar verwachting de gezamenlijke aanpak leiden tot een reductie van de totale doorlooptijd tussen het vaststellen van het meetdoel en het beschikbaar hebben van kwalitatief hoogwaardige meetgegevens. Bij elke overstort waarvoor een vergunning is verleend, moeten spoor-1-metingen worden uitgevoerd. Bovendien moeten deze metingen aangevuld worden met neerslagmetingen om een vergelijking te maken tussen de overstortgebeurtenissen en de neerslag. De sporenaanpak is beschreven in de CIW-rapportage Riooloverstorten. Spoor 1 heeft als meetdoel het basaal in- Pagina 34 van 58

35 De opgave zicht verkrijgen in de locatie, het tijdstip, de frequentie en de duur van de overstorting. De meetopzet van spoor 1 volgt uit het doel: spoor 1 bestaat uit het verrichten van metingen, waaruit de overstortingsfrequentie en duur kan worden afgeleid, ter plaatse van externe lozingspunten. De metingen kunnen waterstandsmetingen zijn of registraties door overstortverklikkers. In de gemeente Woerden zullen circa 37 niveaumeters geplaatst worden om de waterstand te kunnen meten in de riolering. Er worden geen neerslagmeters geplaatst, in plaats daarvan wordt gebruikt gemaakt van radar gegevens. De totale investeringskosten bedragen in 2008 circa ,--. Voor het beheer van de geplaatste meetapparatuur is in de planperiode van dit GRP een bedrag opgenomen van 5 x ,--. Onderzoek water-op-straat gemeente Woerden In augustus 2006 en juli 2007 werden grote delen van Nederland, waaronder ook Woerden, getroffen door hevige regenval. Hierdoor ontstond er op vele plaatsen in de gemeente Woerden hinder en overlast. In sommige gevallen was er ook schade in woningen, winkels en bedrijven. De nieuwe klimaatscenario s van het KNMI geven aan dat dergelijke intensieve regenval in de toekomst vaker zal optreden en dat dus ook in de toekomst vaker problemen te verwachten zullen zijn. Het gaat hierbij om situaties waarbij er zoveel regen valt dat de riolering overbelast wordt en er tijdelijk water-op-straat situaties optreden. Naast capaciteitsproblemen van de riolering kan de wateroverlast ontstaan door (slecht of achterstallig) beheer van de riolering of de in de loop der tijd veranderde inrichting van de bovengrondse ruimte. Door het verwijderen van drempels en stoepranden is er minder ruimte voor berging van regenwater op straat. Ook is het mogelijk dat de capaciteit van het oppervlaktewatersysteem te beperkt is. De stedelijke wateropgave is in het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) gedefinieerd als de maatregelen die getroffen moeten worden om in het bebouwde gebied de kans op wateroverlast te verkleinen. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden in wateroverlast dat veroorzaakt wordt als gevolg van oppervlaktewater dat buiten de oevers treedt, wateroverlast door overbelasting van de riolering en wateroverlast door te hoge of te lage grondwaterstanden. In 2008 wordt een onderzoek uitgevoerd naar water-op-straat situaties, hierbij wordt alleen ingegaan op de wateroverlast veroorzaakt door de overbelasting van de riolering. In 2009 zal de verdere uitwerking en implementatie binnen de gemeente plaatsvinden. Voor het uitvoeren van maatregelen die uit dit onderzoek naar voren komen is in de planperiode een jaarlijks bedrag opgenomen van ,--. Overig onderzoek Naast de structurele onderzoeksactiviteiten zijn incidenteel kleinere deelstudies nodig, bijvoorbeeld naar aanleiding van klachten of vragen, actualisaties, et cetera. Op jaarbasis is hiervoor een bedrag van ,-- opgenomen. Handhaving verordening en vergunningen Het handhaven van de circa Wm-vergunningplichtige/Wm-meldingsplichtige lozingen van bedrijfsafvalwater op de riolering (zie ook 4.5) wordt uitgevoerd door de Milieudienst Noord- West Utrecht. Bij het uitvoeren van controles wordt de werking van de lozingsvoorzieningen, zoals vetvangers en benzineafscheiders, gecontroleerd. Met de huidige strategie wordt een adequaat handhavingsbeleid gerealiseerd, daarom blijft de huidige strategie gehandhaafd voor de komende planperiode. De laatste jaren worden in de gemeente alleen nog (verbeterd)gescheiden stelsels aangelegd. Bij gescheiden stelsels is de kans op het aansluiten van vuilwater vanuit de woning op het regenwaterriool of het aansluiten van regenwater op het vuilwaterriool aanmerkelijk groter dan bij de traditionele gemengde stelsels. Daarom is het noodzakelijk tijdens en na de bouw controles uit te voeren. Daarnaast verdient het de aanbeveling nieuwe aansluitingen (alle stelseltypen) te controleren bij het aansluiten op de uitleggers naar het gemengde riool. Aan het controleren van de bestaande huisriolering in en om de woning wordt geen prioriteit gegeven. De kosten voor deze controles zijn opgenomen in de begroting. Pagina 35 van 58

36 De opgave Het Ministerie van VROM werkt aan een nieuwe wet: de omgevingsvergunning (WABO). Deze wet wordt een geïntegreerde vergunning voor wonen, ruimte en milieu. Met deze wet kunnen straks vergunningen worden aangevraagd bij 1 loket, in plaats van meerdere vergunningen bij meerdere loketten. Deze Omgevingsvergunning is in 2007 wettelijk geregeld. In 2008 gaan gemeenten met de nieuwe vergunning werken en uiterlijk in 2010 haken ook de provincies aan bij de omgevingsvergunning. Bij de Omgevingsvergunning wordt uitgegaan van één bestuursorgaan dat de Omgevingsvergunning verleent. In de meeste gevallen blijft dat de gemeente. De invoering van de Omgevingsvergunning kan resulteren in een uitbreiding van het takenpakket voor de gemeente. Facilitair Overhead voor management, financiën, voorlichting, juridische zaken en secretariaat alsmede overhead voor training, studie en intern overleg is reeds volgens een verdeelsleutel opgenomen in het uurtarief van de gemeente. De overhead wordt daarom niet opgevoerd als aparte kostenpost bij dit GRP. Als facilitaire kosten komen wel in aanmerking diverse kosten zoals verzekeringen, contributies en dergelijke en de kosten benodigd voor het innen van de rioolrechten. Samenvatting onderzoeksinspanningen planperiode In tabel H is de strategie voor het uitvoeren van onderzoek voor de komende planperiode weergegeven met daarbij een schatting van de bijbehorende kosten (incl. toeslagen). Met de resultaten van het onderzoek zal in 2013 het GRP worden bijgesteld. tabel H Samenvatting onderzoeksinspanningen planperiode (EURO) Onderzoeksactiviteit jaarlijks Inspectie vanuit de leiding In expl. In expl. In expl. In expl. In expl. Jaarlijks Beoordelen van inspectieresultaten Jaarlijks Diverse ad-hoc studies Jaarlijks Opstellen operationeel jaarprogramma Onderzoek water-op-straat 2010 Actualisatie BRP Harmelen Actualisatie rioleringsgegevens Harmelen Onderzoek Benchmarking rioleringszorg Onderzoek nationale Benchmark Uitvoeren waterpasmetingen Opnemen drukriolering in GBI Actualisatie GRP (elke 5 jaar) Monitoringsprogramma planperiode Beheer meetapparatuur Resultaat van de strategie: er ontstaat structureel een goed inzicht in de toestand en het functioneren van de riolen (voorwaarden voor effectief beheer); ongeoorloofd gebruik van de riolering kan worden beperkt Maatregelen Onder maatregelen wordt verstaan: onderhoud, reparatie, renovatie, vervanging en verbetering. Een samenvatting van de (beheer)maatregelen in de planperiode met de (jaarlijkse) kosten is gegeven in tabel K. De objecten voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater bestaan uit riolen, bergbezinkvoorzieningen, gemalen en persleidingen en drukriolering. Pagina 36 van 58

37 De opgave Onderhoud rioleringsobjecten Bijbehorend doel: Inzameling en transport van het stedelijk afvalwater, inzameling en verwerking van hemelwater, doelen 1, 2, 3, en 4. Vrijverval riolering De reinigingsfrequentie van dwa en gemengde riolen is één maal in de 10 jaar voor alle kernen. Het reinigen van de riolen wordt uitbesteed. De kosten voor het schoonmaken van riolen en de verwerking van vrijkomend rioolslib zijn opgenomen in de rioleringsbegroting en weergegeven in tabel 5.2, bijlage 1. Straat- en trottoirkolken Het reinigen van de kolken is belangrijk om plasvorming op straat bij regenval te voorkomen en is een preventieve maatregel ter voorkoming van verontreiniging van het oppervlaktewater. Verontreinigingen hechten zich aan stof- en zanddeeltjes op straat, wanneer deze regelmatig worden verwijderd door vegen en/of reiniging van kolken dan worden deze deeltjes niet meegevoerd door het afstromend regenwater. De reinigingsfrequentie in de doorgaande wegen is 2 x per jaar. Kolken nabij winkelcentra worden 3 x per jaar gereinigd. Voorgesteld wordt de huidige strategie te handhaven en als zodanig op te nemen in het operationeel programma. Het reinigen van de kolken wordt uitbesteed. De jaarlijkse kosten bedragen ,-- en zijn opgenomen in de begroting. Gemalen De 37 gemeentelijke rioolgemalen in de gemeente zijn allemaal aangesloten op twee telemetriesystemen. Via de telemetriesystemen komen eventuele storingen direct binnen bij de centrale post van de gemeente. Deze worden vervolgens doorgegeven aan de leverancier van de pompen, die de storing verhelpt. Hierdoor is snel ingrijpen mogelijk en worden calamiteiten voorkomen. Het reguliere onderhoud aan de rioolgemalen vindt 2 x per jaar plaats, dit wordt door de leverancier uitgevoerd. Op jaarbasis is in de begroting hiervoor een budget van circa ,-- opgenomen. Hieronder valt ook het ad-hoc onderhoud in geval van storingen. Per gemaal wordt door de leverancier een logboek bijgehouden waarin kenmerken van de onderhoudsrondes en geconstateerde storingen worden bijgehouden. Aan de hand van dit logboek zijn reeds diverse (kleine) technische verbeteringen uitgevoerd aan de rioolgemalen. Voorgesteld wordt de huidige strategie te handhaven. Drukriolering Drukriolering (pompen en persleidingen) worden 2 x per jaar door derden onderhouden. Hieronder valt ook het ad-hoc onderhoud in geval van storingen. Op jaarbasis is in de begroting hiervoor een budget van circa ,-- opgenomen. In het drukrioleringssysteem zijn spoelgemalen opgenomen, die regelmatig de persleidingen doorspoelen. Voorgesteld wordt de huidige strategie te handhaven. Persleidingen De gemeente heeft momenteel geen gegevens voorhanden van de staat van de persleidingen (vervuiling, aantasting, mogelijke zettingen e.d.). In de oude GRP'n is aangegeven dat de persleidingen jaarlijks onderhouden dienen te worden. Momenteel verricht de gemeente geen onderhoud aan de persleidingen. Onderhoud aan de persleidingen wordt niet noodzakelijk geacht. Randvoorzieningen Het reinigen van de randvoorzieningen is inbegrepen in het reinigen van de vrijverval riolering. In het operationeel programma zal hiervoor een onderhoudsschema worden opgesteld. Dit onderhoudsschema omvat ook het bijhouden van een storings- en onderhoudsregistratie waardoor inzicht verkregen wordt in de toestand en de jaarlijks te maken kosten. Pagina 37 van 58

38 De opgave Terugslagkleppen Op dit moment vindt (nog) geen structureel onderhoud plaats aan de terugslagkleppen. In het operationeel programma zal hiervoor een onderhoudsschema worden opgesteld. Dit onderhoudsschema omvat ook het bijhouden van een onderhoudsregistratie waardoor inzicht verkregen wordt in de toestand en de jaarlijks te maken kosten. Resultaat van de strategie: door het uitvoeren van de hierboven genoemde maatregelen kan neerslag via de kolken in de riolering komen en wordt de afstroming van de vrijvervalriolen verbeterd waardoor de kans op verstoppingen wordt beperkt (maatstaf 2e, 3e, 4a).Daarnaast reduceert het schoonmaken van de regenwaterriolering en de kolken de vuilemissie uit regenwaterriolen op het oppervlaktewater (4b). Door onderhoud aan hoofdgemalen en drukriolering wordt de bedrijfszekerheid gewaarborgd. Vervanging, renovatie en reparatie van drukriolering Bijbehorende doelen: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater, doelen 1 en 2. Voor vervanging van de drukriolering is uitgegaan van standaard afschrijvingstermijnen, gebaseerd op ervaringscijfers van de gemeente en landelijke trends. Zo functioneren de mechanische en elektrische componenten van een pompunit gemiddeld 15 jaar en de bouwkundige delen circa 30 jaar. De gemeente heeft een onderhoudscontract met een particulier bedrijf. Kleine reparaties en vervanging van de pompen vallen binnen dit onderhoudscontract. De kosten van dit onderhoudscontract zijn opgenomen in de begroting. Na de theoretische levensduur van 30 jaar wordt het gehele systeem in principe vervangen. Deze vervangingskosten zijn niet opgenomen in de exploitatiebegroting en worden dan gezien als een nieuwe investering. In 2007 is er een inventarisatie uitgevoerd naar de toestand van de gemalen en drukrioleringsunits in de gemeente Woerden. Per cluster drukrioleringsunits is een steekproef uitgevoerd naar de toestand van het bouwkundige deel en het mechanisch/elektrische deel van de pompunit. Het resultaat van deze steekproef is uitgedrukt in goed, matig en slecht. Het advies is om de slechte onderdelen direct te vervangen en de matige onderdelen binnen 5 jaar te vervangen. Het advies goed betekent dat het onderdeel nog 5 tot 10 jaar meekan. Op basis van het onderzoeksrapport komen 127 pompunits in aanmerking om in 2009 vervangen te worden (mechanisch/elektrisch). De kosten hiervoor bedragen circa ,--. In 2009 komt ook het bouwkundig deel van 36 pompunits in aanmerking om vervangen te worden. De investering hiervoor bedraagt circa ,--. In 2010 komen 365 pompunits (mechanisch/elektrisch deel) in aanmerking voor vervanging. De kosten hiervoor bedragen circa ,--, zie ook de tabel 4.3 DWA, blad 1 en 2 in bijlage 1. In 2010 komt ook het bouwkundig deel van 78 pompunits in aanmerking om vervangen te worden. De investering hiervoor bedraagt circa ,--. Vervanging, renovatie en reparatie van gemalen Bijbehorende doelen: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater, doelen 1 en 2. Voor vervanging van de rioolgemalen is uitgegaan van standaard afschrijvingstermijnen, gebaseerd op ervaringscijfers van de gemeente en landelijke trends. Zo functioneren de mechanische en elektrische componenten van een rioolgemaal gemiddeld 15 jaar en de bouwkundige delen circa 30 jaar. In de planperiode komen de in tabel I genoemde gemalen in aanmerking voor vervanging. Dit is gebaseerd op de bevindingen van de inventarisatie die in 2007 is uitgevoerd. Pagina 38 van 58

39 De opgave tabel I Overzicht vervanging van rioolgemalen in de planperiode Jaar Locatie gemaal Onderdeel Kosten (EURO) 2009 Harzstraat/Bergstraat Kern Woerden Mechanisch/elektrisch Vossenschanslaan Kern Woerden Mechanisch/elektrisch s Gravensloot bij 12 Kern Woerden Mechanisch/elektrisch Spoorlaan Kern Woerden Mechanisch/elektrisch W. Alexanderstraat bij 36 Zegveld Mechanisch/elektrisch Adriaan Harmelen Bouwkundig Claushof Harmelen Bouwkundig-M/E Koningshof Harmelen Bouwkundig Prinsenhof Harmelen Bouwkundig Oranjepark Harmelen Bouwkundig Reyerscop Harmelen Mechanisch/elektrisch totaal Op basis van standaard levensduur van een gemaal komen ook het gemaal aan de Meerkoetstraat (geheel) in Kanis en het gemaal Gerverscop in Harmelen (mechanisch/elektrisch deel) in aanmerking voor vervanging in de planperiode. De kosten hiervoor bedragen ,--, zie ook tabel 4.1 GEM in bijlage 1. Vervanging, renovatie en reparatie van persleidingen Bijbehorende doelen: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater, doelen 1 en 2. Voor vervanging van de persleidingen is uitgegaan van standaard afschrijvingstermijnen van 60 jaar. Er is in deze planperiode geen vervanging voorzien van een persleiding. Vervanging en reparatie van riolen (gemengd + dwa) Bijbehorende doelen: Inzameling en transport van stedelijk afvalwater en inzameling en verwerking van hemelwater (doelen 1, 2, 3 en 4). Om de stabiliteit en waterdichtheid te waarborgen, is het nodig de riolering op tijd te repareren, te renoveren of te vervangen. Op basis van de rioleringsgegevens uit het rioleringsbeheersysteem van de gemeente is een vervangingsplanning op hoofdlijnen opgezet. Riolen krijgen een restlevensduur die is gebaseerd op inspectie of daarvan is afgeleid. Indien geen inspectiegegevens beschikbaar zijn wordt uitgegaan van standaardlevensduren, zie tabel 5.3 in bijlage 1. Voor de bepaling van de aanpak op hoofdlijnen (strategische planning) is dit een goede en bruikbare systematiek. In figuur J is de strategische vervangings-reparatie planning van de gemengde- en dwa riolering weergegeven. Pagina 39 van 58

40 De opgave Detailbeoordeling - Onbepaald Detailbeoordeling - Detailbeoordeling Inspectie vanuit riool - Onbepaald Inspectie vanuit riool - Reparatie Inspectie vanuit riool - Vervanging Standaardperiode - Onbepaald Lengte [m] figuur J Strategische vervangings-reparatie planning gemengde +dwa riolering In komt circa 10 km riolering op basis van detailbeoordeling van de inspectieresultaten in aanmerking voor reparatie of vervanging. De kosten hiervoor bedragen in totaal circa 1,47 miljoen euro. Daarnaast komt in de planperiode op basis van inspecties circa 21 km in aanmerking om gerepareerd of vervangen te worden. Op basis van standaardlevensduur komt circa 2,8 km in aanmerking om vervangen te worden. Deze riolering moet eerst geïnspecteerd worden om de juiste maatregel te kunnen bepalen. De totale vervangingskosten op basis van inspecties in de planperiode bedragen circa 2,3 miljoen. De totale reparatiekosten op basis van inspectie bedragen in de planperiode circa , Detailbeoordeling - Detailbeoordeling Inspectie vanuit riool - Onbepaald Inspectie vanuit riool - Reparatie Inspectie vanuit riool - Vervanging Standaardperiode - Onbepaald Lengte [m] figuur K Vervangings-reparatie planning in de planperiode Pagina 40 van 58

41 De opgave In de berekening van de vervangingskosten voor de vrijvervalriolering is rekening gehouden met de kosten voor het opbreken en aanbrengen van de wegverharding ter plaatse van de sleuf, met verkeersmaatregelen, met kosten voor het toegankelijk houden van de bebouwing en met kosten voor kolk- en huisaansluitleidingen (tot de erfgrens). Kosten voor de totale wegreconstructie zijn niet meegenomen. De levensduur van de vrijvervalriolen kan sterk uiteenlopen. Het tijdstip waarop de vrijvervalriolen moeten worden gerenoveerd of vervangen wordt niet alleen door de technische levensduur bepaald. Vervanging van andere infrastructuur (wegen, leidingen) of verbeteringsmaatregelen kunnen soms aanleiding zijn het riool voortijdig te vervangen. Verbetering hydraulisch en milieutechnisch functioneren (basisinspanning) Bijbehorend doel: zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater, doel 4. In het kader van de optimalisatiestudie van het afvalwatersysteem [ref. 13] in Woerden zijn er varianten op het maatregelenpakket uit het basisrioleringsplan bedacht. Deze varianten zijn in samenhang met de AWZI tegen elkaar afgewogen. Uiteindelijk is een optimale variant nader uitgewerkt in een maatregelenpakket. De vuilemissie uit het gemengde rioolstelsel op het oppervlaktewater voldoet aan de referentiesituatie volgens de basisinspanning. Het uit te voeren maatregelenpakket bestaat uit een combinatie van maatregelen zoals het vergroten van diameters, het aanleggen van een drietal bergbezinkbassins, het afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak, het verplaatsen van het gemaal Pinkepad het ombouwen van het stelsel in Barwoutswaarder tot een apart verbeterd gescheiden stelsel en het toepassen van sturing in het rioolstelsel van Snel&Polanen. De OAS is in nauwe samenwerking met het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden uitgevoerd. De totale kosten voor het uitvoeren van dit maatregelenpakket bedragen circa 9 miljoen euro, zie tabel J. tabel J Overzicht verbeteringsmaatregelen OAS Jaar Maatregel Kosten euro 2009 Verplaatsen gemaal Pinkepad inclusief persleiding Aanleg bergbezinkbassin Middelland + rioolvergroting Aanleg bergbezinkbassin Molenvliet Aanleg bergbezinkbassin Kamerik Aanpassen riool schilderskwartier Aanpassen riool Bomen en Bloemenbuurt Aanpassen riool Vogelbuurt Realisatie RTC Snel en Polanen Aanpassen riool overstorten kern Woerden Afkoppelen verhard oppervlak Barwoutswaarder Afkoppelen in schilderskwartier Verkleinen capaciteit rioolgemaal De Veste Vanuit onderhoudsbudget Totaal Conclusie: Met het uitvoeren van deze maatregelen voldoet de gemeente aan de richtlijnen van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (doel 4, functionele eis 4b). Er wordt ook voldaan aan de functionele eis dat de afvoercapaciteit van de riolering voor afvalwater toereikend is om het aanbod bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd bij bepaalde buitengewone omstandigheden (doel 4, functionele eis 4a). Pagina 41 van 58

42 De opgave Samenvatting beheermaatregelen planperiode In tabel K is de strategie voor het uitvoeren van maatregelen met betrekking tot het stedelijk afvalwater voor de komende planperiode weergegeven met daarbij een schatting van de bijbehorende kosten (incl. toeslagen). tabel K Samenvatting beheermaatregelen planperiode (gemengd+dwa) Jaar Maatregel Kosten euro Jaarlijks Onderhoud: Straat- en trottoirkolken Gemalen Drukriolering Randvoorzieningen Aansluiten ongerioleerde percelen op drukriolering Vervangen 127 drukrioleringsunits (mechanisch/elektrisch) Vervangen 36 drukrioleringsunits (bouwkundig) Vervangen 365 drukrioleringsunits (mechanisch/elektrisch) Vervangen 78 drukrioleringsunits (bouwkundig) Vervangen gemalen (mechanisch/elektrisch/bouwkundig) Vervangen gemalen (mechanisch/elektrisch/bouwkundig) Reparatie van riolen (op basis van gedetailleerde beoordeling) Reparatie van riolen (op basis van gedetailleerde beoordeling) Reparatie van riolen (op basis van gedetailleerde beoordeling) Planperiode Reparatie/vervanging van riolen (strategisch) Planperiode Reparatie van riolen (na beoordeling van inspectieresultaten) Planperiode Maatregelen uit OAS studie Resultaat van de strategie: de stabiliteit en de waterdichtheid van de riolen kunnen worden gewaarborgd waardoor hieraan gerelateerde overlast voor burgers wordt voorkomen (1c,4a, 5b); verontreiniging van bodem vanuit de riolering wordt tegengegaan (4c); de afvoercapaciteit blijft op peil (2b, 3a). Pagina 42 van 58

43 De opgave Hemelwater Onderzoek Inventarisatie Gegevens zijn voor het rioleringsbeheer van groot belang, evenals de directe toegankelijkheid ervan. Om op adequate wijze de aan de riolering te verrichten maatregelen qua aard en omvang te kunnen bepalen, is een overzicht nodig van de in beheer zijnde voorzieningen. Dit overzicht is grotendeels in digitale rioleringsbestanden aanwezig. Inspectie en controle Visuele inspectie van de hemelwaterriolen om de toestand van de riolen op de langere termijn te bewaken, vindt steekproefsgewijs, incidenteel plaats. De inspectie vormt de basis voor de beoordeling van de toestand van de riolen en daarmee voor de te nemen maatregelen zoals onderhoud, reparatie, renovatie en vervanging Maatregelen Onderhoud hemelwater stelsel Bijbehorend doel: Inzameling en verwerking van hemelwater, doelen 3 en 4. Het onderhoud aan de hemelwater riolen vindt op dezelfde manier plaats als het onderhoud aan de dwa en gemengde riolering. De reiniging van de hemelwater riolen wordt uitbesteed. De kosten voor het schoonmaken van hemelwaterriolen en de verwerking van vrijkomend rioolslib zijn opgenomen in de rioleringsbegroting en weergegeven in tabel 5.2 in hoofdstuk 8. Vervanging en reparatie van riolen (rwa) Bijbehorende doelen: inzameling en verwerking van hemelwater (doelen 3 en 4). Er is geen inzicht in de toestand van de hemelwater riolering omdat deze nog niet is geïnspecteerd. Om deze reden wordt er in de komende planperiode geen reparaties of vervangingen in het hemelwaterstelsel uitgevoerd. In figuur L is de strategische vervangingsplanning weergegeven. Op basis van de standaard levensduur van een riool zal na 2030 een grote vervangingspiek optreden Onbepaald - Standaardperiode Lengte [m] figuur L Strategische vervangingsplanning hemelwaterriolering Pagina 43 van 58

44 De opgave Maatregelen waterkwaliteitspoor Harmelen Uit de in 2001 uitgevoerde toetsing van het effect van de overstorten op de oppervlaktewaterkwaliteit in Harmelen [ref. 18] is naar voren gekomen dat de waterkwaliteitsdoelstellingen niet worden gehaald. De achterliggende jaren is een deel van de verbeteringsmaatregelen uitgevoerd. Voor maatregelen in de kern Harmelen is een bedrag opgenomen van ,-- in 2009 en een bedrag van ,-- in 2011 voor het uitvoeren van maatregelen in het kader van het waterkwaliteitsspoor. De maatregelen worden uitgevoerd afhankelijk van de meetresultaten uit het meetproject. De mogelijke waterkwaliteitsspoor maatregelen voor Harmelen bestaan uit het doorspoelen ter plaatse van de Ambachtsherenlaan, het automatisch sturen van inlaatdebieten Harmelen-Zuid en het vervangen van duikers in Harmelen-Zuid. Daarnaast is ook een jaarlijks bedrag opgenomen van 2.000,-- ( ) voor het beheer en onderhoud. Zie tabel 5.5 in bijlage 1. Waterkwaliteitsspoor Woerden In 2008 is het onderzoek in het kader van het waterkwaliteitsspoor voor de kernen Woerden, Kanis & Kamerik en Zegveld door HDSR uitgevoerd, dit naar aanleiding van de actualisatie van de basisrioleringsplannen en de resultaten van de optimalisatie studie (OAS). Voor het uitvoeren van maatregelen in Woerden die uit dit onderzoek naar voren zijn gekomen, is een bedrag opgenomen van ,-- in Het gaat hier om een doorspoelmaatregel bij de Magnolialaan. Daarnaast is in de periode een jaarlijks bedrag opgenomen van 2.000,-- voor het beheer en onderhoud in het kader van het waterkwaliteitsspoor. Afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak Bijbehorende doelen: inzameling en verwerking van hemelwater (doelen 3 en 4). Het afkoppelbeleid in de gemeente Woerden is vastgelegd in het gemeentelijk afkoppelplan [ref.10]. In dit GAP is een quick-scan uitgevoerd naar de kansen van afkoppelen van afvoerend oppervlak. Dit onderzoek heeft zich gericht op de mogelijkheden van afkoppelen van verhard oppervlak. De conclusies van de quick-scan zijn: 1) Gelet op de fysieke omstandigheden is in bestaand stedelijk gebied de enige reële afkoppeltechniek afvoer naar oppervlaktewater (al dan niet via een voorziening). 2) De komende jaren kan middels het meeliften met overige reconstructies dan wel in c.q. uitbreidingen circa 9 ha verhard oppervlak kansrijk worden afgekoppeld (afkoppelen middels afvoer naar oppervlaktewater). Hiervan is slechts 2,78 ha goed haalbaar. 3) Daarnaast kan via het 'meeliften in de afkoppelprojecten' een situatie worden gecreëerd waarbij aanvullende circa 20 ha verhard oppervlak afgekoppeld kan worden (wederom afkoppelen middels afvoer naar oppervlaktewater). 4) Op de langere termijn bestaan goede mogelijkheden tot het verder afkoppelen van bestaande verharding en daken. Ook hierbij zal nadere beoordeling van de aanwezigheid van open water in de nabije omgeving van de afkoppellocatie noodzakelijk zijn; Jaarlijks zullen er kansen zijn voor het afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak. Voornamelijk bij het groot onderhoud aan wegen zullen er kansen ontstaan om wegoppervlak af te koppelen. Om dit meer gestructureerd aan te kunnen pakken zal er per wijk een masterplan opgesteld moeten worden. Hiervoor is jaarlijks een bedrag van 5.000,-- opgenomen. Voor het benutten van afkoppelkansen bij groot onderhoud aan wegen is in de planperiode een jaarlijks bedrag opgenomen van ,--. Zie ook tabel 5.5 HWA+GW in bijlage 1. Pagina 44 van 58

45 De opgave Samenvatting beheermaatregelen planperiode In tabel L is de strategie voor het uitvoeren van maatregelen met betrekking tot het hemelwater voor de komende planperiode weergegeven met daarbij een schatting van de bijbehorende kosten (incl. toeslagen). tabel L Samenvatting beheermaatregelen planperiode (RWA) in euro Beheer Regulier onderhoud In expl. In expl. In expl. In expl. In expl. Maatregelen waterkwaliteitsspoor Harmelen Beheer en onderhoud waterkwaliteitsspoor Maatregelen waterkwaliteitsspoor Woerden Beheer en onderhoud waterkwaliteitsspoor Afkoppelen afvoerend oppervlak Resultaat van de strategie: de stabiliteit en de waterdichtheid van de riolen worden gewaarborgd waardoor hieraan gerelateerde overlast voor burgers wordt voorkomen (1c, 4a, 5b); bewust wordt nagegaan over de doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater (2a, 2c, 2d) verontreiniging van bodem vanuit de riolering wordt tegengegaan (4c); de afvoercapaciteit blijft op peil (2b, 3a) Grondwater Onderzoek In de Wet op de waterhuishouding heeft de gemeente per 1 januari 2008 een extra zorgplicht gekregen, de zorgplicht voor het grondwater. Deze nieuwe zorgplicht betekent vooralsnog dat de gemeente in het openbaar gemeentelijke gebied maatregelen dient te treffen die structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk voorkomt of beperkt. Dit zover het doelmatige maatregelen betreft die niet tot de zorg van het Hoogheemraadschap of de provincie behoren. Om te kunnen bepalen of er structurele problemen zijn in de gemeente met de aan de grond gegeven bestemming door de grondwaterstand moet er inzicht zijn in de gemeentelijke grondwaterstanden en de hieraan gerelateerde problemen. Dit structurele inzicht ontbreekt nu bij de gemeente. Het in beeld brengen van eventuele problemen is een belangrijke doelstelling voor dit GRP. In 2008 is er een onderzoek uitgevoerd naar de grondwatersituatie in de gemeente Woerden Opstellen maatregelen In het grondwater onderzoek worden grondwater doelstellingen geformuleerd. Indien er verschil is tussen de doelstellingen en de huidige situatie worden er een maatregelpakket opgesteld om aan de grondwaterdoelstellingen te kunnen voldoen. Voor het uitvoeren van dit maatregelenpakket is in 2009 een bedrag opgenomen van ,-- en ook jaarlijks een bedrag van ,--. Naast het uitvoeren van maatregelen wordt er ook invulling gegeven aan het: in overleg met het Hoogheemraadschap één centrale klachtenbalie voor alle soorten wateroverlast in te richten (onder andere grondwateroverlast). Met het oog op de gemeentelijke watertaken ten aanzien van grondwater en riolering, ligt het voor de hand deze balie bij de gemeente onder te brengen, en het maken van een stappenplan waarin wordt beschreven hoe met gemelde klachten wordt omgegaan. In dit stappenplan wordt beschreven wie wanneer en wat doet bij grondwaterproblemen. Pagina 45 van 58

46 De opgave Pagina 46 van 58

47 6 Organisatie en financiën 6.1 Personele middelen In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de werkzaamheden die uitgevoerd moeten worden om de doelen van de rioleringszorg te kunnen halen. Uitgangspunt daarbij is de module Personele aspecten van de rioleringszorg (D2000) van de Leidraad Riolering. Een goede basis om te komen tot een beeld van de rioleringstaken, waaraan in de nabije toekomst invulling moet worden gegeven, is dit GRP met planperiode 2009 t/m Aan de hand van een vijftal deeltaken is de benodigde formatie globaal bepaald. Uitgangspunt daarbij is de in de module Personele aspecten van de rioleringszorg beschreven voorbeeldgemeente met meer dan inwoners. De vijf deeltaken zijn: 1. Planvorming 1.1. Opstellen verbreed GRP 1.2. Afstemmen met andere plannen 1.3. Opstellen operationele programma s 2. Onderzoek 2.1. Inventarisatie 2.2. Inspectie/controle 2.3. Meten 2.4. Berekenen 2.5. Grondwater 3. Onderhoud 3.1. Riolen/kolken 3.2. Gemalen/mechanische riolering 3.3. Infiltratievoorzieningen/lokale zuiveringen 3.4. Grondwatervoorzieningen 4. Maatregelen 4.1. Aanleg van riolering 4.2. reparatie van riolering 4.3. Renovatie/vervanging 4.4. Verbetering 5. Facilitair De situatie in de gemeente Woerden wijkt op een aantal punten af van de voorbeeldgemeente; een lokale toespitsing is daarmee nodig. Het gaat daarbij om bijvoorbeeld kenmerken van het rioolstelsel, omgevingsfactoren maar ook om de organisatie binnen de gemeente. De kengetallen van de voorbeeldgemeente zijn gebruikt om tot een eerste, indicatieve, bepaling van de benodigde personele capaciteit te komen, zie tabel M. Onder facilitair worden de werkzaamheden verstaan die te maken hebben met het actueel houden van bestanden en tekeningen. Met het aantal productieve uren per jaar wordt bedoeld het aantal effectieve uren. Dit zijn de netto besteedbare uren dus exclusief ziekte, studie, verlof en andere indirecte activiteiten. Pagina 47 van 58

48 Organisatie en financiën tabel M Globale bepaling benodigde personele middelen Riolering, module Tijdsbesteding deeltaken Woerden GRP 2009 t/m 2013 D2000 eigen eigen situatie Woerden inwoners beheer beheer taken planning dagen fte % uitbst dagen fte gemeentelijk rioleringsplan (gemiddeld) 55 0,3 60% 20 0,1 overige jaren 18 0,1 0% 18 0,1 operationele programma's 80 0,4 40% 45 0,2 facilitair 70 0,4 40% 42 0,2 onderzoek, berekeningen - 100% - - onderzoek, inspectie 175 0,9 90% 20 0,1 onderzoek, meten aan de riolering 7-0% 7 - onderzoek, inventarisatie eenmalig pm pm pm pm pm onderzoek grondwater 7-0% 7 - subtotaal planning 412 2, ,7 taken onderhoud dagen fte % uitbst dagen fte onderhoud totaal ,1 40% 600 3,0 - onderhoud gemalen - onderhoud drukriolering - onderhoud vrijverval subtotaal onderhoud , ,0 taak algemeen dagen fte % uitbst dagen fte overhead 330 1,7 0% 330 1,7 subtotaal overhead 330 1, ,7 Totaal "dagelijkse" rioleringszorg , ,4 taken voorbereiding en toezicht dagen fte % uitbst dagen fte reparatie, renovatie en vervanging 1) 449 2,3 80% 90 0,5 verbetering 1) 440 2,2 80% 88 0,4 aanleg bij bestaande bebouwing 1) 4 0,0 80% 1 0,0 aanleg bij nieuwbouw 1) pm pm 80% pm pm subtotaal V&T 892 4, ,9 Totaal personeelsinzet investeringen 892 4, ,9 Totaal totale rioleringszorg , ,3 Produktieve uren per jaar: 1425 Uren per week: 36 Produktieve dagen per jaar 198 1): personeelskosten zijn inbegrepen in de investeringsuitgaven Voor de invulling van de rioleringszorg in Woerden is op basis van kentallen uit de Leidraad Riolering circa 13,4 fte (inclusief overhead) nodig. Onder de overhead wordt het management, financiën, voorlichting en juridische zaken verstaan. Met het uitbestedingsbeleid in de gemeente is er voor de invulling van de rioleringszorg circa 6,3 fte nodig. Met het buiten beschouwing laten van de overhead (1,7 fte) is in de gemeente Woerden circa 4,6 fte nodig voor het uitvoeren van alle rioleringstaken in de komende planperiode. Deze globaal bepaalde benodigde capaciteit komt overeen met hetgeen beschikbaar is in de gemeente, zie tabel N. Pagina 48 van 58

49 Organisatie en financiën tabel N Overzicht personele capaciteit (bron: begroting 2008) Uren kosten Uren kosten Uren kosten Uren kosten Uren kosten Uren Kosten Werken & RenovatieBeleid & Advies Stadsonderhoud Wijkonderhoud Financieel Beheer Totaal Totaal Rioolbeheersplan Rioolbeleidsplannen Hoofdriool Gemalen Persleidingen en pompen Kolken Rioolretributies Huisaansluitingen Totaal Afdeling uren kosten fte Werken & Renovaties ,4 Beleid & Advies ,2 Stadsonderhoud ,8 Wijkonderhoud ,2 totaal ,6 Financieel Beheer ,2 Totaal riolering ,8 Conclusie: De beschikbare personele capaciteit is voldoende om, met gebruikmaking van uitbesteding, de rioleringstaken uit te kunnen voeren. 6.2 Financiële middelen Algemeen Op korte termijn (de planperiode 2009 tot en met 2013) enerzijds en op de lange termijn (beschouwde periode van 60 jaar) anderzijds worden activiteiten uitgevoerd in het kader van aanleg en beheer van riolering. Deze activiteiten worden volgens de beschreven strategie uitgevoerd om de gestelde doelen te kunnen halen. In deze paragraaf worden de benodigde financiele middelen samengevat en wordt aangegeven hoe in de dekking van de kosten kan worden voorzien. Alle bedragen zijn op prijspeil 2008 en moeten dan ook voor de toekomst met de optredende inflatie worden geïndexeerd. De uitgaven zijn exclusief BTW. In de rioolrechtberekening is de BTW-component deels (alleen bij de exploitatielasten) wel betrokken Vervangingswaarde De vervangingskosten van de riolen zijn berekend met behulp van dg DIALOG. Kosten voor eventuele wegreconstructies zijn niet in de berekening betrokken. De vervangingskosten zijn berekend voor de gemengde riolen, dwa-riolen en hwa-riolen afzonderlijk. De vervangingswaarde van de te onderscheiden onderdelen van de riolering is als volgt: Vrijvervalriolen, putten, etc. - gemengd/dwa riolering - hemelwaterriolering Bijlage 1: tabel 5.4 Bijlage 1: tabel 5.4 HWA+GW Gemalen Bijlage 1: tabel 4.1 GEM Persleidingen Bijlage 1: tabel 4.2 GEM Drukriolering Bijlage 1: tabel 4.3 DWA Totaal De gemiddelde vervangingswaarde van de vrijvervalriolen met gemalen en persleidingen, bedraagt per strekkende meter riool circa 490,--.. Pagina 49 van 58

50 Organisatie en financiën Totale uitgaven Het totaal van de uitgaven dat met de aanleg (exclusief nieuwbouw) en het beheer van de riolering over de totale levenscyclus van zestig jaar gemoeid is, is samengevat weergegeven in tabel O (exclusief BTW) en in tabel 6.2 in bijlage 1. De periode van zestig jaar is gesteld omdat dan alle te verwachten uitgaven in beeld zijn gebracht. In figuur M zijn de uitgaven voor de totale beschouwde periode opgenomen. tabel O Totale uitgaven planperiode en daarna (x euro) Totaaloverzicht uitgaven, exclusief BTW, Totaal investeringen lineair afgeschreven Planperiode Jaarlijkse uitgaven Investeringen kosten van Kapitaal TOTAAL excl. BTW Onderzoek Exploitatie Vervanging / verbetering Overige Grondwater milieumaatregelen maatregelen investeringen lasten verleden jaar EURO totaal planperiode Totaal EURO jaar onderzoek exploitatie kap.last.verl. vervanging milieumaatregelen grondwater maatregelen figuur M Uitgaven totale periode 6.3 Kostendekking Inleiding In deze paragraaf komt de kostendekking op de lange(re) termijn aan de orde. Er wordt uitgegaan van de kosten voor de gehele beschouwde periode Voor dekking van kosten van aanleg en beheer van riolering en grondwatervoorzieningen komen in het algemeen verschillende bronnen in aanmerking. Aanleg riolering van nieuwe bestemmingsplannen wordt be- Pagina 50 van 58

51 Organisatie en financiën kostigd uit de exploitatieopzet van die plannen en zijn verdisconteerd in de m 2 -verkoopprijs. De kosten van beheer van riolering worden gedekt uit het rioolrecht en na 2010 uit de rioolheffing. De rioolrechtberekening is uitgevoerd met behulp van de contante-waarde-methode. Deze methode is met name geschikt om de effecten op langere termijn zichtbaar te maken. Het aldus berekende rioolrecht geeft de trend op langere termijn aan. In de nieuwe wet Verankering en bekostiging gemeentelijk watertaken wordt de mogelijkheid gecreëerd om 1 of 2 heffingen in te stellen, één heffing voor het vuilwaterdeel en één heffing voor het hemelwater- en grondwaterdeel. Dit nieuwe beleid is erop gericht op het nastreven van een financiële ontvlechting van de waterketen en het watersysteem. Om dit te kunnen bereiken moeten alle in dit GRP genoemde kosten worden toebedeeld aan één van deze twee posten. Voor een aantal zaken is dit vanzelfsprekend en voor minder vanzelfsprekende zaken wordt er een verdeelsleutel gebruikt, zie figuur N. Voor de achtergrond van deze verdeelsleutel wordt verwezen naar het rapport Voorstel toerekeningssystematiek kosten voor vuilwater- en regenwaterafvoer, VROM oktober figuur N Verdeelsleutel De gemeente is vrij om te kiezen of ze 1 of 2 heffingen willen instellen. In dit GRP is uitgegaan van de berekening van 1 rioolheffing. Dit is gedaan om de berekening van de heffing zo eenvoudig mogelijk te houden. Op deze manier wordt voorkomen dat de gemeente extra kosten moet maken om de verschillende heffingen te kunnen innen en te controleren. Het instellen van twee heffingen biedt vooralsnog geen toegevoegde waarde voor de gemeente Woerden Heffingseenheden Per 1/1/2008 bedraagt het aantal heffingseenheden In de rioolrechtberekeningen is ook rekening gehouden met een stijging van het aantal heffingseenheden als gevolg van woningbouw. Voor een overzicht van de toename van het aantal heffingseenheden wordt verwezen naar tabel 6.6 in bijlage Heffingsgrondslag In de gemeente Woerden wordt rioolrecht geheven volgens de Verordening op de heffing en de invordering van rioolrechten 2008, die ook als grondslag voor de berekening in dit GRP wordt gehanteerd. Deze retributie (rioolrecht) is gebaseerd op artikel 229 uit de Gemeentewet. Vanaf 1 januari 2008 krijgen gemeenten de mogelijkheid om de kosten voor de uitvoering van de zorgplichten te verhalen via een nieuwe rioolheffing. Voor de overgang naar de heffing geldt een overgangstermijn van twee jaar. Vanaf 2010 kan de gemeente alleen nog maar kosten verhalen op basis van de nieuwe heffing (op basis van artikel 228a Gm). Artikel 2 1) Onder de naam rioolrecht wordt een recht geheven van de gebruiker van een eigendom van waaruit afvalwater direct of indirect op de gemeentelijke riolering wordt afgevoerd. 2) Met betrekking tot het recht als bedoeld in het eerste lid, wordt als gebruiker aangemerkt: a) degene die naar omstandigheden beoordeelt het eigendom al dan niet krachtens eigendom, bezit, beperkt recht of persoonlijk recht gebruikt; b) ingeval een gedeelte van een eigendom- niet een gedeelte als bedoeld in artikel 3- ten gebruike is afgestaan: degene die dat gedeelte in gebruik heeft afgestaan. Pagina 51 van 58

52 Organisatie en financiën Artikel 3 Indien gedeelten van een in artikel 2 bedoeld eigendom blijkens hun indeling bestemd zijn om als afzonderlijk geheel gebruikt te worden, worden de rechten geheven ter zake van elk als zodanig bestemd gedeelte, met dien verstande dat indien twee of meer van die gedeelten tezamen als een geheel worden gebruikt, deze als 1 eigendom worden aangemerkt. Artikel 4 Het recht als bedoeld in artikel 2. eerste lid, bedraagt in 2008: Voor een eigendom waarvan de hoeveelheid opgepompt water minder is dan 275 m 3 : 9,80 per maand van het belastingtijdvak. Voor een eigendom waarvan de hoeveelheid opgepompt water gelijk of meer is dan 275 m 3 : 19,60 per maand van het belastingtijdvak; onverminderd het gestelde in onderdeel b bedraagt het recht voor elke m 3 toegevoegd of opgepompt water: boven de 550 m 3, maximaal m 3 : 0,048 per maand van het belastingtijdvak boven de m 3, maximaal m 3 : 0,046 per maand van het belastingtijdvak boven de m 3 : 0,044 per maand van het belastingtijdvak Inkomsten anders dan rioolrecht/heffing De voorziening heeft per 1/1/2008 een positief saldo van Er zijn verder geen andere inkomsten die ten goede komen aan de riolering Rioolrecht/heffing Met de contante-waarde-methode is een vergelijking van uitgaven en inkomsten in verschillende jaren mogelijk. De toekomstige uitgaven en inkomsten van elk jaar ( ) worden contant gemaakt naar 1 januari In de te verwachten inkomsten zit één onbekende: de hoogte van het benodigde rioolrecht. Door de contante waarde van de te verwachten inkomsten gelijk te stellen aan de contante waarde van de te verwachten uitgaven wordt de hoogte van het rioolrecht berekend. Bij deze berekeningsmethode is de verhouding tussen rente en inflatie (1+r/1+i) constant verondersteld. Indien de verhouding tussen rente en inflatie de komende jaren structureel anders blijkt te zijn dan die waarvan in dit rioleringsplan is uitgegaan, is dat reden voor herziening van de berekeningen. Bij de berekeningen is een rentevoet van 4,50% en een inflatie van 2,00% gehanteerd. De opbouw van de totale kosten per eenheid, gebaseerd op de contante waarde van de verschillende kostengroepen, is in figuur O aangegeven. Uit figuur O blijkt onder andere dat 55% van de totale kosten op langere termijn betrekking heeft op de vervanging en verbetering van de riolering. De jaarlijkse exploitatiekosten inclusief de structurele onderzoekskosten nemen 34% voor hun rekening. Van de totale kosten zijn 5% kapitaallasten die betrekking hebben op in het verleden gedane investering. 55% 5% 0% 1% 5% 34% Onderzoek ( totaal) EURO 2,29 Exploitatie ( totaal) EURO 68,97 Kapitaallasten verleden ( totaal) EURO 9,86 Vervanging en verbetering ( totaal) EURO 107,93 Overige milieumaatregelen ( totaal) EURO 10,90 Grondwatermaatregelen ( totaal) EURO 0,25 figuur O Opbouw totale kosten per heffingseenheid Pagina 52 van 58

53 Organisatie en financiën In de berekening van het rioolrecht is de BTW over de investeringen niet meegenomen. De BTW over de exploitatielasten zijn wel meegenomen. Om over de gehele beschouwde periode 2009 tot en met 2067 kostendekkend te zijn, zou het rioolrecht per 1 januari ,76 per heffingseenheid moeten bedragen. Omdat het rioolrecht in 2008 van 117,60 (per heffingseenheid per jaar) lager is dan het benodigde rioolrecht van 184,76 is uitgerekend hoe tot een kostendekkend tarief kan worden gekomen. Met een jaarlijkse stijging van 2,5% vanaf 2009 wordt een kostendekkend niveau van 224,73 in 2035 bereikt, zie figuur P. 400 bedrag per heffingseenheid EURO EURO 117,60 184,76 224, jaar direct getrapt figuur P Getrapte invoering kostendekkend rioolrecht scenario De bedragen zijn op prijspeil 1 januari Jaarlijks moeten deze met de optredende inflatie worden geïndexeerd. In bijlage 8 is het concept raadsvoorstel opgenomen. Het college van B&W is akkoord gegaan met dit voorstel. In de rioleringsbegroting is de jaarlijkse 2,5% stijging van de rioolheffing (exclusief inflatiecorrectie) opgenomen. Pagina 53 van 58

54 Organisatie en financiën Pagina 54 van 58

55 7 Samenvatting en besluit Waarom stelt de gemeente een Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) op? Gemeenten zijn op basis van de Wet milieubeheer verantwoordelijk voor de zorg voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Daarnaast heeft de gemeente de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater, dit is vastgelegd in de Wet op de waterhuishouding. In deze wet is ook vastgelegd dat de gemeente de zorg heeft voor het treffen van maatregelen in openbaar gemeentelijk gebied om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken. In de Wet milieubeheer is opgenomen dat alle gemeenten een GRP moeten opstellen. In dit GRP moeten in ieder geval de volgende onderdelen worden opgenomen: Wat willen we bereiken? Wat hebben we aan voorzieningen met betrekking tot het stedelijk afvalwater, hemelwater en het grondwater? Wat moeten we nog doen om de gestelde doelen te kunnen halen? Wat zijn de kosten en hoe dekken we deze? Wat ging er vooraf? In 2006 is het GRP opgesteld met als planperiode In deze planperiode lag de nadruk op het uitvoeren van verschillende onderzoeken. Met de resultaten van deze onderzoeken en de verandering in de wet- en regelgeving is het GRP geactualiseerd. Bij het actualiseren van het GRP is het ook goed om terug te kijken naar het gevoerde rioleringsbeleid in de afgelopen periode. Nagenoeg alle percelen in de gemeente, binnen en buiten de bebouwde kom, waar afvalwater vrijkomt, zijn aangesloten op (druk)riolering. Dit met uitzondering van 6 percelen, deze worden in de komende planperiode aangesloten op drukriolering. In het GRP lag de nadruk op het uitvoeren van een aantal onderzoeken. In eerste instantie zijn er basisrioleringsplannen opgesteld voor de kernen Woerden, Zegveld en Kanis&Kamerik. Dit heeft zijn vervolg gehad in een optimalisatiestudie tussen de gemeentelijke riolering en de afvalwaterzuiveringsinstallatie van Woerden. Dit onderzoek is in samenwerking met het Hoogheemraadschap uitgevoerd. Het resultaat van deze OAS is een maatregelenpakket om de vuilemissie op het oppervlaktewater te kunnen reduceren tot het niveau van de zogenaamde basisinspanning. Ook is er in samenwerking met het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden een afkoppelstudie uitgevoerd. Hierin is gekeken naar de mogelijkheden om verhard oppervlak van de riolering af te koppelen. Met de uit te voeren maatregelen voldoet de gemeente aan de basisinspanning. Pagina 55 van 58

56 Samenvatting en besluit Wat zijn de doelen voor de komende planperiode? De doelen voor de komende planperiode zijn: 1. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater. 2. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater. 3. Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier). 4. Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. De doelen zijn in dit GRP geconcretiseerd met het opnemen van functionele eisen en maatstaven zodat getoetst kan worden of de situatie in Woerden aan de gestelde doelen voldoet. Waar staan we nu? Op 1 januari 2009 zijn nagenoeg alle woningen en bedrijven in de gemeente Woerden aangesloten op (druk)riolering. Uitgezonderd 6 woningen die in de komende planperiode worden aangesloten. De te beheren voorzieningen bestaan uit 111 km gemengde riolering, 72,5 km dwa riolering, 65,4 km rwa-riolering, circa 10 km persleiding, 37 rioolgemalen, 4 bergbezinkvoorzieningen en 118,3 km drukriolering met 880 pompunits. De vervangingswaarde van deze voorzieningen vertegenwoordigt een waarde van ongeveer 136 miljoen. De gegevens van de vrijvervalriolen zijn opgeslagen in het rioleringsbeheersysteem (GBI) van de gemeente. De gegevens met betrekking tot de voorzieningen zijn daarmee goed toegankelijk. De toestand van de riolen wordt bewaakt middels camera-video inspecties en putfoto inspecties. Circa 52% van de totale lengte gemengde+dwa riolering is met camera-video geïnspecteerd. De hemelwaterriolering is niet geïnspecteerd. Indien uit de inspectieresultaten blijkt dat ingrijpen noodzakelijk is, wordt adequate actie ondernomen. Er is onvoldoende inzicht in het grondwaterregime om vast te kunnen stellen of er aan de gestelde maatstaven wordt voldaan. Voor de gemeente Woerden bestaat een gedetailleerd inzicht in het hydraulisch- en milieutechnisch functioneren van de riolering. De riolering voldoet nog niet aan de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor en daarmee aan de eisen van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De gemeente beschikt over de noodzakelijke vergunningen van het Hoogheemraadschap. De controle van de vergunningen en naleving van de regelgeving betreffende de Wet Milieubeheer heeft de gemeente uitbesteed aan de Milieudienst Noord-West Utrecht. Wat moeten we doen in de planperiode en daarna? In dit GRP staan de hoofdlijnen van aanpak om de doelen te halen. Dit beleid zal jaarlijks worden uitgewerkt in operationele programma s. Bij de uitwerking in operationele programma s worden de veelal complexe factoren die bij daadwerkelijke uitvoering van maatregelen een rol spelen betrokken en worden op projectniveau keuzes gemaakt. De toestand van vrijvervalriolen zal middels camera-video inspectie worden onderzocht en de inspectiegegevens zullen in het rioleringsbeheersysteem worden opgeslagen. Jaarlijks wordt een deel van de riolering gereinigd en geïnspecteerd. Om een goede afstroming in de vrijvervalriolering te kunnen handhaven is regelmatig onderhoud nodig. In het GRP is hier invulling aan gegeven. Pagina 56 van 58

57 Samenvatting en besluit In dit GRP is een vervangingsplanning voor de vrijvervalriolering opgesteld. De niet geïnspecteerde riolen hebben een standaard technische levensduur gekregen van 60 jaar. Bij het opstellen van de vervangingsplanning zijn de beschikbare inspectieresultaten meegenomen. In komt circa 10 km riolering op basis van detailbeoordeling van de inspectieresultaten in aanmerking voor reparatie of vervanging. De kosten hiervoor bedragen in totaal circa 1,47 miljoen euro. Daarnaast komt in de planperiode op basis van inspecties circa 21 km in aanmerking om gerepareerd of vervangen te worden. Op basis van standaardlevensduur komt circa 2,8 km in aanmerking om vervangen te worden. Deze riolering moet eerst geïnspecteerd worden om de juiste maatregel te kunnen bepalen. De totale vervangingskosten op basis van inspecties in de planperiode bedragen circa 2,3 miljoen. De totale reparatiekosten bedragen in de planperiode circa ,--. Naast het vervangen of repareren van een deel van de vrijvervalriolering komt het mechanisch/elektrisch gedeelte van enkele gemalen en drukrioleringsunits ook in aanmerking om vervangen te worden. Hiervoor is een investering opgenomen van 4,2 miljoen. Om invulling te geven aan de grondwaterzorgplicht gaat de gemeente in de planperiode verder onderzoek uitvoeren om inzicht te krijgen in de grondwatersituatie en locatie en aard van eventuele klachten en overlast dat door het grondwater veroorzaakt wordt. Hiervoor wordt er een meetnet van peilbuizen aangelegd en wordt een uitvoeringsplan opgesteld. De investering in de planperiode bedraagt jaarlijks circa ,--. Wat gaat het kosten en hoe betalen we dat? De aanleg en beheer van de rioleringsvoorzieningen kost veel geld. De investeringen (naast de reguliere begroting en de huidige kapitaallasten) voor de komende planperiode zijn begroot op circa 19 miljoen euro. De kosten worden gedekt door het rioolrecht en vanaf 2010 de rioolheffing. De kostenposten in het te heffen rioolrecht zijn weergegeven in het volgende figuur. 55% 5% 0% 1% 5% 34% Onderzoek ( totaal) EURO 2,29 Exploitatie ( totaal) EURO 68,97 Kapitaallasten verleden ( totaal) EURO 9,86 Vervanging en verbetering ( totaal) EURO 107,93 Overige milieumaatregelen ( totaal) EURO 10,90 Grondwatermaatregelen ( totaal) EURO 0,25 In de berekening van het rioolrecht is de BTW over de investeringen niet meegenomen. De BTW over de exploitatielasten zijn wel meegenomen. Om over de gehele beschouwde periode 2009 tot en met 2067 kostendekkend te zijn, zou het rioolrecht per 1 januari ,76 per heffingseenheid moeten bedragen. Pagina 57 van 58

58 Samenvatting en besluit Omdat het rioolrecht in 2008 van 117,60 (per heffingseenheid per jaar) lager is dan het benodigde rioolrecht van 184,76 is uitgerekend hoe tot een kostendekkend tarief kan worden gekomen. Met een jaarlijkse stijging van 2,5% vanaf 2009 wordt een kostendekkend niveau van 224,73 in 2035 bereikt. 400 bedrag per heffingseenheid EURO EURO 117,60 184,76 224, jaar direct getrapt Besluit Burgemeester en wethouders verzoeken de gemeenteraad het gemeentelijk rioleringsplan Woerden 2009 t/m 2013 vast te stellen door in te stemmen met: de in dit gemeentelijk rioleringsplan geformuleerde doelen; het voorgenomen onderzoek; de voorgenomen beheermaatregelen. Het raadsbesluit maakt onderdeel uit van het gemeentelijk rioleringsplan. Na vaststelling van dit GRP, zal dit plan tezamen met het raadsbesluit worden toegezonden aan: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden; Provincie Utrecht; Na vaststelling zal in één of meerdere dag- of weekbladen die in de gemeente worden verspreid, bekend worden gemaakt hoe burgers kennis kunnen nemen van de inhoud van dit gemeentelijk rioleringsplan. Pagina 58 van 58

59 Bijlage 1 Tabellen

60 Bijlage 1: Tabellen Gemalen Gemengd bedragen * EURO prijspeil 2008 Tabel 4.1 GEM 30 jaar 15 jaar Nr Lokatie gemaal aanlegjaar Cap investering vervanging bouwk deel investering vervanging mech/el deel (straatnaam) bouwk mech/el m3/h 1e vv-jaar excl. BTW BTW 1e vv-jaar excl. BTW BTW Kern Woerden T Carrosserieweg , ,00 - A Vossenschanslaan/Cattebroekerlaan , ,00 - Q2 Noordzee/Bergstraat , ,00 - Q1 Harzstraat/Bergstraat , ,00 - Q1 Steinhagenseweg , ,00 - Q1 Steinhagenseweg , ,00 - G V/d Valk Boumanlaan/Minkemalaan , ,00 - G V/d Valk Boumanlaan/Linschoterweg , ,00 - G V/d Valk Boumanlaan bij , ,00 - G Pinkepad* G 's Gravesloot bij , ,00 - G 's Gravesloot bij , ,00 - G Spoorlaan , ,00 - G Meerkoetlaantje , ,00 - C2 De Veste bij , ,00 - Kern Kanis KK Meerkoetstraat bij , ,00 - Kern Kamerik N De Meent , ,00 - Kern Zegveld Z3 Boschsloot bij , ,00 - Z1 W. Alexanderstraat bij , ,00 - Z1 Hoofdweg bij , ,00 - Z1 Middenweg bij 9 (RABOBANK) , ,00 - Z2 Nijverheidsbuurt/Hoofdweg , ,00 - Z1 Hoofdweg bij , ,00 - Kern Harmelen Hofwijk-West , ,00 - Meerkoet , ,00 - Adriaan , ,00 - Claushof , ,00 - Koningshof , ,00 - Prinsenhof , ,00 - Oranjepark , ,00 - Schoollaan , ,00 - Ambachtheerlaan , ,00 - Tiendweg , ,00 - Putkop , ,00 - Ijsvogel , ,00 - Gerverscop (tussengemaal) , ,00 - Reyerscop (tussengemaal) , ,00 - * Vervanging van gemaal Pinkepad is opgenomen bij de milieumaatregelen TOTALEN BK 1.085,00 - M/E 945,00 - Kosten bepaald aan de hand van Leidraad Riolering, module D Volgens inspectierapport "matig"; advies: vervangen binnen 5 jaar Omrekenfactor index Leidraad (pp 2007) naar , Volgens inspectierapport "slecht"; advies: direct vervangen. Formule: Kosten = factor * Basisprijs*capaciteit ^macht bouwkundig mech/elektr. capaciteit factor basisprijs macht factor basisprijs macht 0-10 m3/h m3/h 0, , , m3/h 0, ,35 0, , m3/h 0, , ,46 Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

61 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 1) Bergbezinkvoorzieningen (BBV) bedragen * EURO prijspeil 2008 Nr Lokatie BBV Tabel 4.1 HWA+GW 15 jaar aanlegjaar Inhoud investering vervanging mech/el deel bouwk mech/el m3 1e vv-jaar excl. BTW BTW Woerden 1 Vossenschanslaan ,00 - Kanis 1 Roerdompstraat ,00 - Harmelen 1 Oudeland ,00-2 Raadhuislaan ,00 - TOTALEN ,00 - Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

62 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 2) Persleidingen Gemengd bedragen * EURO prijspeil 2008 Tabel 4.2 GEM 60 jaar Nr persleiding behorend bij gemaal lengte diameter jaar 1e jaar Investering BTW (m) (mm) aanleg vervanging excl. BTW Kern Woerden T Carrosserieweg ,49 - A Vossenschanslaan/Cattebroekerlaan ,44 - Q2 Noordzee/Bergstraat ,29 - Q1 Harzstraat/Bergstraat ,40 - Q1 Steinhagenseweg ,30 - Q1 Steinhagenseweg ,83 - G V/d Valk Boumanlaan/Minkemalaan ,53 - G V/d Valk Boumanlaan/Linschoterweg ,81 - G V/d Valk Boumanlaan bij ,62 - G Pinkepad ,53 - G 's Gravesloot bij ,25 - G 's Gravesloot bij ,30 - G Spoorlaan ,44 - G Meerkoetlaantje ,06 - C2 De Veste bij ,68 - Kern Kanis KK Meerkoetstraat bij ,50 - Kern Kamerik N De Meent ,05 - Kern Zegveld Z3 Boschsloot bij ,10 - Z1 W. Alexanderstraat bij ,34 - Z1 Hoofdweg bij ,27 - Z1 Middenweg bij 9 (RABOBANK) ,49 - Z2 Nijverheidsbuurt/Hoofdweg ,00 - Z1 Hoofdweg bij ,36 - Kern Harmelen Hofwijk-West ,79 - Meerkoet ,69 - Adriaan ,69 - Claushof ,83 - Koningshof ,93 - Prinsenhof ,90 - Oranjepark ,76 - Schoollaan ,86 - Ambachtheerlaan ,79 - Tiendweg ,31 - Putkop ,00 - Ijsvogel ,69 - Gerverscop (tussengemaal) ,20 - Reyerscop (tussengemaal) ,20 - TOTALEN ,71 - Uitgangspunten vervangingsinvesteringen, in EURO, excl. BTW, prijspeil startjaar Vervangingskosten geschat : L[m] * D[mm] * 0,61 voor diameter mm 0,51 voor diameter mm Omrekenfactor index Leidraad (pp 2007) naar ,02 Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

63 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 3) Drukriolering (Droogweerafvoer) Tabel 4.3 DWA bedragen * EURO prijspeil 2008 blad 1 30 jaar 15 jaar Nr Druksysteem aantal leidinglengte jaar vervanging bouwkundig vervanging mech/el deel units druk vv aanleg 1e vv-jaar excl. BTW BTW 1e vv-jaar excl. BTW BTW Woerden 1 1e fase Rietveld , ,40-2 Rietveld , ,80-3 2e fase Rietveld+Zegveldse Uitweg 4 en 4a , ,40-4 3e fase Rietveld via Barwoutswaarder , ,60-5 Rietveld 6 Barwoutswaarder , ,60-7 Barwoutswaarder , ,60-8 1e ged. Geestdorp 21A t/m 32 + Utrechtse str.weg 114 t/m , ,40-9 2e ged. Geestdorp 33 t/m , , e fase Geestdorp 19 t/m 21 + Aula Rijnhof + manege , , e fase Geestdorp 1 t/m 18 + de Kruipin , , e fase Kromwijkerdijk , , e fase Kromwijkerdijk + parallelweg-oost + Diemerbroek , , e fase Waardsedijk , , e fase Waardsedijk Robin Hood+de Aar+clubhuis volkstuinver , ,80-16 Oostsingel , ,60-17 Kromwijk , ,40-18 's Gravensloot clubhuis tafeltennisvereniging , ,80-19 's Gravensloot , ,80-20 's Gravensloot , ,80-21 Cattenbroekerdijk 2 t/m , ,60-22 Breeveld + Haanwijk , ,20-23 Breeveld , ,80-24 Breeveld Geestdorp Houtdijk 12 t/m , ,40-25 Veldwijk , ,60-26 Hoge Rijndijk , ,80-27 Oudelandseweg 25, 26, , ,80-28 Oudelandseweg 28, 30, 31 t/m 35, 37, , ,80-29 Oudelandseweg Brediushage , ,80-30 Polanerzandweg , ,60-31 's Gravensloot (voormalig Kamerik) , ,80 - Kanis & Kamerik 32 Mijzijde 8 t/m , ,40-33 Van Teylingenweg 1t/m 14 + Mijzijde 2 t/m , ,80-34 Van Teyl.weg 5 t/m 7 + Nijverh.weg 21 + Handelsweg 24, , ,40-35 Van Teylingenweg , ,80-36 Van Teylingenweg 70, 71, , ,40-37 Van Teylingenweg 73, 73a, 74a, 75, , ,00-38 Van Teylingenweg 100a t/m , ,60-39 Van Teylingenweg 112a t/m , ,80-40 Van Teylingenweg 127a t/m 127b , ,80-41 Van Teylingenweg 131a + Oortjespad , ,80-42 Van Teylingenweg 13 + Oortjespad + Teckop + Enschedeweg , ,60-43 Van Teylingenweg 132 t/m , ,60-44 Van Teylingenweg 145 t/m 169+Houtkade+Mijzijde boerderijstrook , ,20-45 Mijzijde , ,80-46 Meerkoetstraat , ,80-47 Reigerstraat , ,80-48 Houtdijk 1t/m 11 + Geestdorp 42 t/m , ,40-49 's Gravensloot bij waterleiding , ,00-50 's Gravensloot bij , ,60 - TOTALEN bk 4.525,75 - m/e 2.766, Volgens inspectierapport "matig"; advies: vervangen binnen 5 jaar Uitgangspunten vervangingsinvesteringen, in EURO, excl. BTW, prijspeil startjaar 2009 Volgens inspectierapport "slecht"; advies: direct vervangen. Index LR (pp 2007) -> pp startjaar: 1,02 cursief Aanpassingsjaar aangepast obv inspectie rapport. Pompunit (bouwkundig ca.) Drukleiding per m1 47 Pompunit (mech/el) Vrijvervalleiding per m 200 Bufferput nvt Klep bufferput nvt Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

64 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 4) Drukriolering (Droogweerafvoer) Tabel 4.3 DWA bedragen * EURO prijspeil 2008 blad 2 30 jaar 15 jaar Nr Druksysteem aantal leidinglengte jaar vervanging bouwkundig vervanging mech/el deel units druk vv aanleg 1e vv-jaar excl. BTW BTW 1e vv-jaar excl. BTW BTW 51 Mijzijde 95 t/m 109+Overstek 8 tot 14+ Reigerstraat 14a, 14b , ,40-52 Mijzijde 92, 93, 93a , ,60-53 Van Teylingenweg , ,80 - Zegveld 54 Hoofdweg 92, 94, 94a , ,80-55 Hoofdweg 102 t/m 150 even t/m 1898 oneven , ,40-56 Molenweg 39 t/m 61 + Hazenkade , ,00-57 Milandweg 25 t/m 69 en 30 t/m 62, Branderpad 44-46, Br.weg 56 t/m , ,80-58 Dwarsweg 1, 3, 7, 13, 19, 25, 31 via Middenweg , ,60-59 Meije 216 t/m 312 en 139 t/m , ,20-60 Meije eiland van de Loet , ,80-61 Meije 185 t/m 221 en 314 t/m Oude Meije 4 t/m , ,40-62 Toegang 1 t/m , ,60 - Harmelen 63 Haanwijk , , e fase Breudijk , , e fase Breudijk , ,00-66 Wildveldsweg , ,80-67 Gerverscop , ,00-68 Reijerscop , ,00-69 Harmelerwaard , ,20-70 Dorpeldijk , ,00-71 Heldamweg , ,00-72 Gregor Mendelweg , ,80-73 Appellaan , ,80-74 Utrechtsestraatweg , ,20-75 Groenendaal , ,40-76 't Spycklaantje , ,40-77 Hugo de Vriesweg , ,60-78 Leidsestraatweg , ,80-79 Leidsestraatweg , ,80-80 Leidsestraatweg , ,80-81 Jonckherenlaan , ,20 - Subtotaal blad bk 3.849,88 - m/e 2.337,40 - Subtotaal blad , ,60 - TOTALEN bk 8.375,63 - m/e 5.104, Volgens inspectierapport "matig"; advies: vervangen binnen 5 jaar Uitgangspunten vervangingsinvesteringen, in EURO, excl. BTW, prijspeil startjaar 2009 Volgens inspectierapport "slecht"; advies: direct vervangen. Index LR (pp 2007) -> pp startjaar: 1,02 cursief Aanpassingsjaar aangepast obv inspectie rapport. Pompunit (bouwkundig ca.) Drukleiding per m1 47 Pompunit (mech/el) Vrijvervalleiding per m 200 Bufferput nvt Klep bufferput nvt Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

65 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 5) Onderzoeksuitgaven Tabel 5.1 bedragen in EURO prijspeil 2008 Uitgaven Vuilwater Hemelwater + GW Gemengd excl. BTW BTW excl. BTW BTW excl. BTW BTW STRUCTUREEL, Jaarlijks 1. Inspectie vanuit de leiding (jaarlijks euro, opgenomen in de exploitatielasten) Beoordeling riolering (jaarlijks circa 30% van 25 km a 2,50 euro per meter) 3. Diverse ad-hoc studies Bestandsbeheer (eigen beheer) Opstellen operationeel jaarprogramma riolering (eigen beheer) INCIDENTEEL PLANPERIODE Vuilwater Hemelwater + GW Gemengd excl. BTW BTW excl. BTW BTW excl. BTW BTW 2009 Opnemen drukriolering in GBI Waterkwaliteitsspoor Woerden Onderzoek water-op-straat Woerden Actualisatie BRP Harmelen Actualisatie rioleringsgegevens Harmelen Onderzoek benchmarking rioleringszorg Actualisatie GRP Uitvoeren waterpasmetingen Uitvoeren waterpasmetingen Plaatsen meetapparatuur Beheer meetapparatuur Beheer meetapparatuur Beheer meetapparatuur Beheer meetapparatuur Beheer meetapparatuur Opstellen wijkplan afkoppelen Opstellen wijkplan afkoppelen Opstellen wijkplan afkoppelen Opstellen wijkplan afkoppelen Opstellen wijkplan afkoppelen Actualisatie basisrioleringsplan (1 x 10 jaar) Leidraad Riolering, D1100, omgerekend naar prijspeil startjaar Basisprijs inspectie vanuit de put (putvideo) 30 excl. BTW Basisprijs visuele inspectie vanuit de leiding excl. BTW Basisprijs reiniging vrijvervalriolering excl. BTW Index LR (pp 2004) -> pp startjaar: 1,08 Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

66 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 6) Exploitatieuitgaven Tabel 5.2 bedragen in EURO prijspeil 2008 Uitgaven Vuilwater Hemelwater + GW Gemengd Omschrijving excl. BTW BTW excl. BTW BTW excl. BTW BTW Rioolbeheersplan Onderhoud beheerssysteem Uren stadsonderhoud Rioolbeleidsplannen Uren beleid & Advies Hoofdriool WA verzekeringen Kosten derden Uren Beleid & Advies Uren Wijkonderhoud Uren stadsonderhoud Gemalen Energie (gas & elektra) Telefoonkosten Kosten derden Bijdrage Grootwaterschap in kosten gemaal Uren stadsonderhoud Persriolering en pompen Kosten derden Persleiding riolering Bijdrage aan tunnels Uren stadsonderhoud Kolken Reinigen en legen kolken Vervangen en ontstoppen kolken Uren Wijkonderhoud Uren stadsonderhoud Invordering rioolretributies Kosten derden Inning door Eneco energie services bv Restitutie rioolafvoerrecht Uren Financieel Beheer Huisaansluitingen riolering Kosten derden Uren Werken en renovaties Uren stadsonderhoud Bron: Afdelingsplan 2008 Realisatie en Beheer Als gevolg van de uitbreiding van de riolering en de daaraan gerelateerde toename van het aantal heffingseenheden, nemen de exploitatielasten met EURO 60,00 per extra eenheid per jaar toe. Toename BTW-component 8,62 per extra eenheid per jaar toe. Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

67 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 7) Gehanteerde technische levensduren rioleringsonderdelen Tabel 5.3 Riolen, putten en kolken: Riolen krijgen een levensduur die is gebaseerd op inspectie of daarvan is afgeleid. Indien geen inspectiegegevens beschikbaar zijn wordt uitgegaan van onderstaande standaardlevensduren. Uitgangspunten ten aanzien van standaardlevensduur: Financiele Aanlegjaar Afmeting Vorm Materiaal Levensduur (jaar) afschrijvingstermijn rond beton rond beton ei beton rond beton rond beton ei beton > diverse beton 60 Overige vormen en materialen: Persleidingen Gemalen: Onderdeel Levensduur (jaar) jaar - mechanisch/electrisch bouwkundig Drukriolering: Onderdeel Levensduur (jaar) jaar - mechanisch/electrisch bouwkundig inclusief leidingen Randvoorzieningen: Onderdeel Levensduur (jaar) jaar - mechanisch/electrisch bouwkundig inclusief leidingen Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

68 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 8) Vrijvervalriolen (gemengd+dwa) Tabel 5.4 bedragen * EURO prijspeil 2008 toeslagen vervanging reparatie reparatie Aannemer V & T Totaal Totaal gemiddeld jaar na beoordelen 23% 15% incl toesl. excl. BTW BTW ,96 207,53 367,69 385,16 306, , ,18 46,10 86,37 68,80 527, ,97 80,40 454,96 148,79 118,52 908, ,76 111,49 52,02 41,44 317, ,50 215,30 51,69 41,17 315, ,63 50,36 405,30 322, , ,49 68,07 47,92 38,17 292, ,07 0,54 8,26 6,58 50, ,56 12,33 177,22 141, , ,77 11,31 9,01 69, ,11-710,41 565, , ,70-478,08 380, , ,17-355,46 283, , ,75-390,40 310, , ,03-280,03 223, , ,31-801,63 638, , ,92-370,25 294, , ,86-89,75 71,49 548, ,04-154,06 122,72 940, ,12-344,08 274, , ,10-722,93 575, , ,13-48,98 39,02 299, ,05-109,28 87,05 667, ,77-320,80 255, , ,85-842,82 671, , , , , , ,41-137,21 109,29 837, , , , , ,16-482,83 384, , ,75-153,29 122,11 936, ,01-101,39 80,76 619, ,09-305,33 243, , ,14-53,86 42,90 328, ,89-205,29 163, , ,06-68,92 54,90 420, ,84-113,41 90,34 692, ,27-245,52 195, , ,54-58,12 46,30 354, ,33-37,89 30,18 231, ,13-37,15 29,59 226, ,07-80,06 63,77 488, ,91-55,43 44,15 338, ,45-157,17 125,19 959, ,58-16,14 12,86 98, ,24-164,77 131, , ,25-515,33 410, , ,22-248,99 198, , ,20-161,98 129,03 989, ,80-3,90 3,10 23, ,98-629,64 501, , ,03-4,88 3,89 29, ,51-121,45 96,75 741, ,03-52,44 41,77 320, ,98-77,71 61,90 474, ,02-75,17 59,88 459, ,99-634,52 505, , Totalen Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

69 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 9) Vrijvervalriolen Hemelwater en grondwater Tabel 5.4 HWA+GW bedragen * EURO prijspeil 2008 toeslagen vervanging reparatie Afkoppelen Aannemer V & T Totaal 1000 Totaal jaar 23% 15% incl toesl. extra excl. BTW BTW ,16 32,75 26,09 200, ,16 32,75 26,09 200, ,16 32,75 26,09 200, ,16 32,75 26,09 200, ,16 32,75 26,09 200, ,28 37,05 22,35 17,80 136, ,90 39,42 31,40 240, ,84 2,05 1,63 12, ,54 15,67 12,48 95, ,86 4,38 3,49 26, ,25 50,40 40,15 307, ,31 0,77 0,61 4, ,20 10,49 8,35 64, ,42 3,34 2,66 20, ,20 9,10 7,24 55, ,66 15,93 12,69 97, ,96 222,94 177, , ,18 7,00 5,58 42, ,31 509,31 405, , ,58 123,09 98,05 751, ,93 15,30 12,18 93, ,28 131,84 105,02 805, ,16 113,25 90,21 691, ,84 19,45 15,49 118, ,57 11,27 8,98 68, ,24 87,29 69,53 533, ,52 167,63 133, , ,00 9,05 7,21 55, ,94 38,27 30,48 233, ,80 5,99 4,77 36, ,97 54,28 43,24 331, ,66 40,29 32,09 246, ,25 106,55 84,87 650, ,68 168,12 133, , ,47 441,37 351, , ,76 205,26 163, , ,89 120,62 96,08 736, ,19 6,77 5,40 41, ,78 416,62 331, , ,17 125,09 99,64 763, ,43 72,02 57,37 439, ,17 50,85 40,50 310, ,10 90,97 72,46 555, ,02 506,00 403, , Totalen ,33 37,05 705, Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

70 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 10) Milieumaatregelen Tabel 5.5 bedragen in EURO * 1000 prijspeil 2008 Investeringen jaar omschrijving maatregel Totaal excl. BTW Waterkwaliteitsspoor Harmelen 2009 Aanpassen duikers Harmelen 50, Maatregelen Harmelen 80,00 - jaarlijks Beheer en onderhoud ( ) 2,00 - BTW Aansluiten percelen buitengebied op drukriolering 2009 Rietveld 89A Recreatiewoning aansluiten op drukriolering 11, Rietveld 76 Recreatiewoning aansluiten op drukriolering 11, Barwoutswaarder 71A Paardenstal aansluiten op drukriolering 11, Waardsedijk 50 Clubhuis kynologenclub aansluiten op drukriolering 11, Paralelweg West Clubhuis Bovierclub IBA 11, Meije 306 aansluiten op drukriolering 11,00 - Totale kosten 66,00 - Maatregelen optimalisatiestudie Woerden 2009 Gemaal Pinkepad + persleiding 1.298, Bergbezinkbassin Middelland + rioolvergroting 2.369, Bergbezinkbassin Molenvliet 1.027, Bergbezinkbassin Kamerik 298, Aanpassen riool Schilderskwartier 1.275, Aanpassen riool Bomen en Bloemenbuurt 428, Aanpassen riool Vogelbuurt 558, Realisatie RTC Snel en Polanen 236, Aanpassen riooloverstorten kern Woerden 77, Afkoppelen Barwoutswaarder 1.500, Afkoppelen in Schilderskwartier Verkleinen capaciteit rioolgemaal De Veste - - Totale kosten 9.068,73 - Waterkwaliteitsspoor Woerden 2009 Uitvoeren van maatregelen 25,00 - jaarlijks Beheer en onderhoud ( ) 2,00 - Water-op-straat Woerden 2009 Uitvoeren maatregelen ter voorkoming van water-op-straat 20, Uitvoeren maatregelen ter voorkoming van water-op-straat 20, Uitvoeren maatregelen ter voorkoming van water-op-straat 20, Uitvoeren maatregelen ter voorkoming van water-op-straat 20, Uitvoeren maatregelen ter voorkoming van water-op-straat 20,00 - Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

71 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 11) Maatregelen Grondwater bedragen * EURO prijspeil 2008 Tabel 5.6 HWA+GW jaar Omschrijving investering excl. BTW BTW 2009 Maatregelem i.k.v. grondwaterzorgplicht 80, Maatregelem i.k.v. grondwaterzorgplicht 20, Maatregelem i.k.v. grondwaterzorgplicht 20, Maatregelem i.k.v. grondwaterzorgplicht 20, Maatregelem i.k.v. grondwaterzorgplicht 20,00 - TOTALEN 160,00 - Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

72 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 12) Kapitaallasten van in het verleden gedane investeringen, Gemengd Tabel 6.1 bedragen * EURO Voor BTW Compensatiefonds Na BTW Compensatiefonds jaar nominaal prijspeil 2008 nominaal prijspeil 2008 BTW inclusief BTW exclusief BTW mee te rekenen TOTAAL , , , ,71 997,76-997, ,02 898,72-898, ,71 804,47-804, ,53 710,01-710, ,98 615,88-615, ,85 517,55-517, ,98 474,44-474, ,63 411,07-411, ,93 389,03-389, ,30 307,87-307, ,79 213,76-213, ,48 203,02-203, ,29 189,62-189, ,70 177,87-177, ,86 168,56-168, ,81 152,10-152, ,30 143,76-143, ,56 136,22-136, ,65 113,71-113, ,14 98,35-98, ,09 93,09-93, ,84 87,87-87, ,76 82,29-82, ,84 48,39-48, ,10 26,27-26, ,88 25,03-25, ,66 23,82-23, ,44 22,65-22, ,22 21,52-21, ,99 20,42-20, ,77 19,36-19, ,55 18,33-18, ,33 17,34-17, ,11 16,37-16, ,02 13,51-13, ,27 5,53-5, ,89 5,23-5, ,53 4,96-4, ,19 4,71-4, ,85 4,46-4, ,55 4,24-4, ,18 3,56-3, ,89 3,37-3, ,60 3,18-3, ,32 3,00-3, ,03 2,83-2, ,74 2,66-2, ,45 2,49-2, Totalen Voor de omrekening van de nominale bedragen naar prijspeil startjaar bedragen is uitgegaan van 2,00 % inflatie Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnummer: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

73 Totaaloverzicht uitgaven, exclusief BTW, Totaal Tabel 6.2 Bedragen * EURO prijspeil 2008 Investeringen jaarlijkse uitgaven vrijverval gemalen persleiding mechanische riolering milieumaatregelen grondwater maatregelen subtotaal Onderzoek Exploitatie subtotaal kap.lasten Totaal jaar bouwkundig mech/el bouwkundig mech/el investering beheer investering invest. jaarl. uitg. verleden excl. BTW , , , , , , , , , , , , Totalen CW Kolom A B C D E F G H I J K L M N O P Q R Brontabel Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 13) Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnr: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

74 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 14) Baten, excl. rioolrecht, Totaal Tabel 6.5 bedragen x Egalisatievoorziening Verfijningsregeling Baten 2 Baten 3 Totaal Totaal jaar 2008 nominaal prijspeil nominaal prijspeil nominaal prijspeil nominaal prijspeil Totalen CW Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnr: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

75 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 15) Eenheden basistarief (Totaal) Tabel 6.6 rekeneenheden stijging stijging stijging stijging stijging stijging totaal jaar 2008 inbreidingen nieuwbouw eenheden Totalen Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnr: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

76 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 16) Samenvatting Contante Waarde berekening (totaal) Tabel 6.7 bedragen x prijspeil 2008 Beschouwde periode 2008 t/m 2067 Lasten Prijspeil Contante waarde Aandeel in totaal ex BTW BTW ex BTW BTW EURO % Onderzoek ( totaal) ,29 1,1% Exploitatie ( totaal) ,97 34,5% Kapitaallasten verleden ( totaal) ,86 4,9% Vervanging en verbetering ( totaal) ,92 53,9% Overige milieumaatregelen ( totaal) ,90 5,4% Grondwatermaatregelen ( totaal) ,25 0,1% Totaal BTW Totaal lasten incl. BTW ,20 100,0% kapitaallasten na het eindjaar niet meegenomen - effect: ,51 6,7% Baten Prijspeil Contante waarde Aandeel in totaal ex BTW BTW ex BTW BTW EURO % Egalisatievoorziening (totaal) ,94 1,0% Verfijningsregeling (totaal) ,0% Baten 2 (totaal) ,0% Baten 3 (totaal) ,0% Rioolheffing (totaal) ,76 92,3% Totaal Baten ,69 93,3% Aantal heffingseenheden De contante waarde van de inkomsten van de rioolheffing moet gelijk zijn aan de contante waarde van de te dekken kosten. De contante waarde van de rioolheffing kan worden bepaald door de sommatie van de jaarlijkse inkomsten uit de heffing: cwf(jaar n) * (hoogte heffing) * (aantal heffingseenheden) De vergelijking wordt dan: contante waarde lasten - contante waarde baten (excl rioolheffingen) = contante waarde rioolheffingen contante waarde lasten contante waarde baten excl. rioolheffingen contante waarde rioolheffingen * R contante waarde kapitaallasten na beschouwde periode Hieruit volgt het kostendekkend rioolheffing totaal bij directe invoering per 2008 van 184,76 Gehanteerd rentepercentage 4,50% Gehanteerd inflatiepercentage 2,00% De berekende kostendekkende rioolheffing is gesteld op huidig prijspeil en dient jaarlijks te worden gecorrigeerd met inflatie Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnr: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

77 Kostendekkingsberekening TOTAAL, trend lange termijn via kapitaaldienst (lineaire afschrijving) CW rente 4,50% alle bedragen (incl. tarief) in de toekomst met 2% per jaar indexeren Tabel 6.8 bedragen * EURO, tenzij anders vermeld prijspeil 2008 Inflatie 2,00% BTW-dekking 100% kostendekkingsperiode: 2008 t/m 2067 Lasten excl. BTW compensabele Baten Benodigde dekking Dekking Egalisatievoorziening nieuwe cum. nieuwe onderzoek oude subtotaal BTW excl heffing te dekken te dekken tarief stijging in eur stijging in % eenheden dekking geindexeerde mutatie rente voorz. saldo jaar investeringen kapitaallast en exploitatie kap. lasten excl BTW 100% en voorziening saldo (A) per eenheid excl infl. corr excl infl. corr excl infl. corr (B) stand vorig jaar A-B *) 4,50% ,63 117,60-0,0% ,84 120,54 2,94 2,5% ,33 123,55 3,01 2,5% ,38 126,64 3,09 2,5% ,37 129,81 3,17 2,5% ,52 133,05 3,25 2,5% ,85 136,38 3,33 2,5% ,37 139,79 3,41 2,5% ,52 143,28 3,49 2,5% ,19 146,87 3,58 2,5% ,72 150,54 3,67 2,5% ,10 154,30 3,76 2,5% ,26 158,16 3,86 2,5% ,72 162,11 3,95 2,5% ,81 166,17 4,05 2,5% ,71 170,32 4,15 2,5% ,95 174,58 4,26 2,5% ,85 178,94 4,36 2,5% ,22 183,42 4,47 2,5% ,10 188,00 4,59 2,5% ,85 192,70 4,70 2,5% ,60 197,52 4,82 2,5% ,40 202,46 4,94 2,5% ,62 207,52 5,06 2,5% ,50 212,71 5,19 2,5% ,84 218,02 5,32 2,5% ,47 223,47 5,45 2,5% ,30 224,73 1,26 0,6% ,20 224,73-0,0% ,29 224,73-0,0% ,89 224,73-0,0% ,00 224,73-0,0% ,26 224,73-0,0% ,57 224,73-0,0% ,23 224,73-0,0% ,72 224,73-0,0% ,00 224,73-0,0% ,31 224,73-0,0% ,32 224,73-0,0% ,15 224,73-0,0% ,79 224,73-0,0% ,89 224,73-0,0% ,65 224,73-0,0% ,17 224,73-0,0% ,72 224,73-0,0% ,12 224,73-0,0% ,53 224,73-0,0% ,70 224,73-0,0% ,28 224,73-0,0% ,86 224,73-0,0% ,23 224,73-0,0% ,24 224,73-0,0% ,69 224,73-0,0% ,36 224,73-0,0% ,03 224,73-0,0% ,80 224,73-0,0% ,50 224,73-0,0% ,68 224,73-0,0% ,97 224,73-0,0% ,80 224,73-0,0% CONTANTE WAARDE LASTEN BATEN CW lasten na CW baten CW eind periode 0 CW na van investeringen t/m van BTW t/m 2067 CW voorziening in 2008: Kapitaallasten buiten periode zijn niet gedekt Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 17) Project: GRP Woerden 2009 t/m 2013 Scenario: d2 Projectnr: Filenaam: GRP07-13.xls Datum: 11-nov-08

78 Bijlage 1: Tabellen (Vervolg 18)

79 Bijlage 2 Wet- en regelgeving

80 Bijlage 2: Wet- en regelgeving Ontwikkelingen Waterwet Acht bestaande wetten (o.a. Wet op de Waterhuishouding en Grondwaterwet) voor het waterbeheer in Nederland worden vervangen door één Waterwet. De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater. De wet zal gericht zijn op het bereiken van doelstellingen van watersystemen (stroomgebieden), met een heldere verdeling van verantwoordelijkheden en taken tussen de verschillende betrokken overheden. Tevens is de wet gericht op een adequaat instrumentarium voor de uitvoering van het waterbeleid. Dit betreft dan met name een vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten. Door de Waterwet zullen waterschappen, gemeenten en provincies beter in staat wateroverlast, waterschaarste en watervervuiling tegen te gaan. Ook voorziet de wet in het toekennen van functies voor het gebruik van water zoals scheepvaart, drinkwatervoorziening, landbouw, industrie en recreatie. Op basis van de functie worden eisen gesteld aan de kwaliteit en de inrichting van het water. In september 2006 is het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. Gestreefd wordt naar inwerkingtreding uiterlijk per 1 januari Volksgezondheid en Water in de stad Riolering is een belangrijke voorziening in het kader van de volksgezondheid. Bij het opstellen van maatregelen en het ontwikkelen en toepassen van nieuwe systemen moet dit aspect niet uit het oog worden verloren. De hoeveelheid en plaats van overstorten is daarbij belangrijk; bij afkoppelen moet goed worden gekeken welke oppervlakken kunnen worden afgekoppeld en of die al dan niet verontreinigd zijn. Het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden hanteert de beslisboom afkoppelen van de wrw bij het bepalen van de mogelijkheden van afkoppelen. Bij afkoppelen verdwijnt het water veelal uiteindelijk uit het zicht in de bodem of het verdwijnt zichtbaar in het oppervlaktewater. Binnen lopende projecten is een onderzoek naar mogelijk risico s voor de volksgezondheid op zijn plaats om problemen op langere termijn uit te sluiten. Dit onderzoek zal zijn plaats moeten krijgen binnen bestaande onderzoeken zoals het onderzoek naar water-op-straat. Kwaliteit leefomgeving Kwaliteit van de leefomgeving en integraal beheer van de openbare ruimte hebben een sterke relatie. Ook in de openbare ruimte staat riolering niet op zichzelf. Maatregelen aan de riolering moeten worden afgestemd op andere maatregelen aan de openbare ruimte om overlast voor burgers en bedrijven te minimaliseren en een efficiënte besteding van middelen te garanderen. Ook het voorkomen van wateroverlast en het zorgen voor schoon oppervlaktewater verhogen de kwaliteit van de leefomgeving. Rijksvisie op de waterketen en de omgang met regenwater en grondwater De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat het waterbeleid de nodige aandacht vraagt. Riolering speelt in het waterbeleid, zeker op lokaal niveau, een belangrijke rol. De aandacht voor hoe met de regenwatercomponent moet worden omgegaan zal de komende jaren de nodige inspanning vergen. Afkoppelen van schone oppervlakken zodat relatief schoon regenwater niet meer naar de rioolwaterzuiveringsinrichting wordt getransporteerd is een aanpak die past in deze ontwikkelingen. Het ministerie van VROM heeft in 2004 een beleidsbrief regenwater en riolering uitgebracht die aangeeft hoe de regenwaterproblematiek bij gemeenten het best kan worden aangepakt. Er worden vier pijlers van het regenwaterbeleid benoemd: 1. aanpak bij de bron: het voorkomen van verontreiniging van regenwater; 2. regenwater vasthouden en bergen; 3. regenwater gescheiden van afvalwater afvoeren; 4. integrale afweging op lokaal niveau. De gemeente wordt als regisseur gezien om dit regenwaterbeleid op lokaal niveau vorm te geven. De trits vasthouden-bergen-afvoeren is daarbij leidraad.

81 Bijlage 2: Wet- en regelgeving (Vervolg 1) figuur Q Vasthouden-bergen-afvoeren De watertoets is een belangrijk instrument om bij ruimtelijke plannen vroegtijdig samen te werken met de waterbeheerder die nieuwbouwplannen hierop beoordeeld. Wet- en regelgeving Europese Kaderrichtlijn Water (wet) De Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht de kwaliteit van watersystemen te verbeteren, onder meer door lozingen aan te pakken, op Europees niveau. Verder is het de bedoeling het duurzaam gebruik van water te bevorderen en de verontreiniging van grondwater aanzienlijk te verminderen. Naast een verbetering van de waterkwaliteit is het streven ook de Europese waterwetgeving te harmoniseren, uiterlijk in De KRW stelt voor alle wateren een hoge ecologische en kwaliteitsdoelstelling. Met name voor wateren met verhoogde natuurdoelstellingen kan verwacht worden dat nog grote inspanningen geleverd moeten worden. Over de implementatie en implicaties van de KRW voor gemeenten moet nog meer duidelijkheid komen. Wet Milieubeheer (wet) Met de inwerkingtreding van de Wet Milieubeheer zijn voorschriften gesteld aan het lozen van afvalwater. Lozingen op de riolering worden op basis van de Wet milieubeheer geregeld. Enerzijds mag het materiaal van de riolering niet worden aangetast, anderzijds mag ook de goede werking van de afvalwaterzuiveringsinrichting niet worden belemmerd. Tot slot is de kwaliteit van belang in verband met de overstortingen op oppervlaktewater. Een en ander is vastgelegd in de Instructieregeling lozingsvoorschriften milieubeheer. Bij Wet milieubeheercontroles bij bedrijven moet ook de rioleringscomponent worden meegenomen. Wet op de waterhuishouding (wet) De Wet op de waterhuishouding geeft regels op het gebied van de waterhuishouding. De wet heeft een tweeledige doelstelling. Aan de ene kant verschaft de wet instrumenten om een samenhangend en doelmatig beleid en beheer op het gebied van de waterhuishouding in haar geheel te verzekeren en aan de andere kant geeft zij regels voor het kwantiteitsbeheer van het oppervlaktewater. In de Wet op de waterhuishouding zijn voor de gemeente twee zorgplichten opgenomen, een hemelwaterzorgplicht en een grondwaterzorgplicht. Vierde Nota Waterhuishouding (richtlijn) In deze nota is veel aandacht voor het kernbegrip duurzaam. Voor nieuwbouw betekent dit afkoppelen van verhard oppervlak waar dit kan, het vermijden van toepassingen van uitloogbare materialen (zoals zink, koper, lood, etc.), de toepassing van alternatieve inzamelingssystemen (zoals infiltratie-transport-systemen) en dergelijke. Dit zijn maatregelen om enerzijds te voorkomen dat verontreinigingen in het afvalwater terechtkomen en anderzijds om te voorkomen dat schoon water naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie wordt getransporteerd.

82 Bijlage 2: Wet- en regelgeving (Vervolg 2) Nationaal bestuursakkoord water In februari 2001 sloten Rijk, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen en Vereniging van Nederlandse Gemeenten de Startovereenkomst Waterbeleid 21e eeuw. Daarmee werd de eerste stap gezet in het tot stand brengen van de noodzakelijke gemeenschappelijke aanpak. Twee jaar later op 2 juli 2003 zijn de resultaten van die samenwerking en van voortschrijdende kennis en inzicht neergelegd in het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). Twee belangrijke elementen uit de NBW betreffen: De noodzaak dat gemeenten in samenwerking met het waterschap een waterplan opstellen, mits sprake is van knelpunten in het watersysteem. De stedelijke wateropgave dient uiterlijk in 2009 te worden ingevuld door de gemeente samen met het waterschap, zodat voor de burgers ook in extreme situaties het houden van droge voeten wordt nagestreefd. Bestuursakkoord Waterketen 2007 Op 5 juli 2007 heeft de VNG samen met andere betrokken partijen een bestuursakkoord waterketen afgesloten. Dit akkoord bevat afspraken die leiden tot versterking en verdere stimulering van het bottum-up samenwerkingsproces tussen gemeenten, drinkwaterbedrijven en waterschappen. Resultaat van deze afspraken moet zijn dat de doelmatigheid en transparantie van de uitvoering van de taken wordt vergroot. Het akkoord gaat ervan uit dat een doelmatigheid van 10 a 20 % over 10 jaar haalbaar is. Aandachtspunten voor de gemeenten uit het bestuursakkoord waterketen zijn met name Benchmarking rioleringszorg, intergemeentelijke samenwerking en permanente samenwerking met het waterschap. Een belangrijk speerpunt is het doen van vergelijkend onderzoek ter verbetering van de uitvoering van taken (benchmarking). Benchmarking biedt objectieve informatie om de uitvoering van taken te vergelijken en op basis daarvan verder verbeteringen door te voeren. In het bestuursakkoord wordt opgeroepen om voor 2011 een benchmark uit te voeren. Het bestuursakkoord stelt tot doel dat gemeenten en waterschappen een permanente samenwerking in het afvalwaterbeheer realiseren en bestuurlijke overeenkomsten afsluiten om investeringen tegen de laagst maatschappelijke kosten te realiseren. Voor alle rioolwaterzuiveringsinstallaties en de aangesloten riolering dient in 2009 een optimalisatiestudie te zijn uitgevoerd, tenzij uit een snelle inventarisatie blijkt dat er geen optimalisatiekansen zijn. Het waterschap neemt hiertoe het initiatief. Het Rijk monitort de ontwikkeling van de doelmatigheid en transparantie ten opzichte van het referentiejaar In 2007 is de eerste monitor uitgevoerd, in 2009 en 2011 volgen de tweede en derde, de laatste. Waterhuishoudingsplan provincie Utrecht In het waterhuishoudingsplan wordt aangegeven dat de provincie streeft naar een duurzaam stedelijk waterbeheer met daarop afgestemde inrichting en beheer van de bebouwde omgeving. Belangrijk is hierbij een geïntegreerd milieu- en ruimtelijke ordeningsbeleid van de gemeente met aandacht voor diffuse bronnen, (grond) wateroverlast, ecologie en riolering. Ook is hierbij een goede samenwerking tussen gemeente en waterschappen essentieel. Belangrijke speerpunten in het waterhuishoudingsplan zijn: De provincie verwacht van gemeenten en waterschappen dat zij gezamenlijk plannen zullen maken voor het opstellen van afvalwaterakkoorden per zuiveringsgebied met als doel het verbeteren van de doelmatigheid in de waterketen. Gemeenten en waterschappen voeren gezamenlijk een optimalisatiestudie uit. De gemeenten stellen volgens het NBW een waterplan op. Het streven van de provincie is een gemiddeld afkoppelingspercentage van 5% van verharde oppervlakken in bestaand stedelijk gebied. Voor de lange termijn is dit 20%. De provincie verwacht van gemeenten dat zij hiertoe een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren. Bij het saneren van overstorten werken gemeenten en waterschappen volgens een tweesporenbeleid: het emissiespoor en het waterkwaliteitsspoor. Voor de percelen in het buitengebied die niet op de riolering worden aangesloten, moeten gemeente bij de provincie en ontheffing aanvragen van de gemeentelijke zorgplicht.

83 Bijlage 2: Wet- en regelgeving (Vervolg 3) Waterbeheerplan (Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden) Het rioleringsbeleid van Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden is vastgelegd in het Waterbeheersplan In dit plan wordt ingegaan op de sanering van ongezuiverde lozingen in het buitengebied, het stimuleren van milieuverantwoord afkoppelen door middel van een subsidieregeling en het streven naar de invulling van het waterkwaliteitsspoor voor 2010.

84 Bijlage 2: Wet- en regelgeving (Vervolg 4)

85 Bijlage 3 Woordenlijst

86 Bijlage 3: Woordenlijst De woorden en verklaringen in deze lijst zijn (voor een groot deel) afkomstig uit de NEN 3300 Buitenriolering Termen en definities en de publicatie Ontwatering in stedelijk gebied. AFKORTINGEN AMvB Algemene Maatregel van Bestuur BBB bergbezinkbassin BBL bergbezinkleiding BRP basisrioleringsplan GRP gemeentelijk rioleringsplan bob binnenonderkant buis CUWVO coördinatiecommissie uitvoering Wet verontreiniging oppervlaktewateren DWA droogweerafvoer HWA hemelwaterafvoer GRP gemeentelijk rioleringsplan IBA installatie voor individuele behandeling van afvalwater NEN Nederlandse norm NPR Nederlandse praktijkrichtlijn RWA regenweerafvoer AWZI rioolwaterzuiveringinrichting Wm Wet milieubeheer Wvo Wet verontreiniging oppervlaktewateren TERMEN EN DEFINITIES stedelijk afvalwater en hemelwater aangroei aansluitvergunning aantasting afkoppelen afvalwater afvoerend oppervlak afzetting basisinspanning basisrioleringsplan beheer bemalingsgebied beoordelen bergbezinkkelder berging bergingsverlies beslisboom aan- en afkoppelen verhard oppervlak verzameling van organismen die zich op de buiswand hebben vastgehecht of in slierten aan de buiswand hangen vergunning op grond van de aansluitverordening en de Wvo die wordt afgegeven door het zuiveringsschap voor de aansluiting op de rioolwaterzuiveringsinrichting (AWZI) een wijziging van de structuur van de buiswand als gevolg van (bio)chemische of mechanische processen het niet meer inzamelen en naar de AWZI transporteren van hemelwater alle water waarvan de houder zich met het oog op de verwijdering daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen (opmerking: hieronder wordt dus ook afvloeiend regenwater begrepen) het naar de riolering afwaterende oppervlak aankoeking van slib, vet en kalk op de buiswand; tevens afzetting van bodemmateriaal anders dan zand ter plaatse van een buisverbinding of scheur Term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren voor een Wvo of aansluitvergunningaanvraag opgesteld document (tekening + toelichting en berekeningen) met de huidige situatie van de riolering en de uit te voeren verbeteringsmaatregelen zie rioleringsbeheer een rioleringsgebied waaruit het afvalwater door een gemaal wordt verwijderd het toetsen van een parameter aan de bijbehorende maatstaf en het geven van een oordeel over de uitkomsten van de toetsing reservoir voor de tijdelijke opslag van afvalwater waarin tevens slibafzetting plaatsvindt met een voorziening om het slib te kunnen verwijderen en waaruit overstortingen kunnen plaatsvinden de inhoud van de riolering uitgedrukt in m 3 of mm/ha de vermindering van berging door permanente vulling in de riolering als gevolg van verzakkingen hulpmiddel voor gemeenten en particulieren om verantwoorde beslissingen te nemen bij het aan- en afkoppelen van verhard oppervlak in West-Nederland op wijk- en straatniveau

87 Bijlage 3: Woordenlijst (Vervolg 1) classificatie controleren dg DIALOG Riolering droogweerafvoer (dwa) drukriolering dwa-rioolstelsel emissiespoor externe overstort gemengd rioolstelsel gescheiden rioolstelsel hydraulisch hydraulische berekening ingrijpmaatstaf inhangend voegmateriaal inhangende rubberring inspectie lekkage maatstaf obstakels onderhoud onderzoek overstorting overstortput pompovercapaciteit randvoorziening regenwaterriool regenwaterrioolstelsel renovatie reparatie riolering de indeling van toestandsaspecten in klassen controle, toezicht houden op (bijvoorbeeld op de naleving van voorschriften, op het beheer van een zaak, op de werking van een machine het computerprogramma voor rioleringsbeheer de hoeveelheid afvalwater die per tijdseenheid in een droogweersituatie via het rioolstelsel wordt afgevoerd riolering waarbij het transport plaatsvindt door middel van pompjes en persleidingen zie vuilwaterrioolstelsel onderdeel van het tweesporenbeleid van waterkwaliteitsbeheerders gericht op het tot een bepaald niveau terugbrengen van de emissies (vuiluitworp) uit een rioolstelsel, ongeacht de werkelijke waterkwaliteit rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel, meestal op oppervlaktewater rioolstelsel, waarbij afvalwater inclusief ingezamelde neerslag door 1 leidingstelsel wordt getransporteerd rioolstelsel, waarbij afvalwater exclusief neerslag door een leidingstelsel wordt getransporteerd en neerslag door een afzonderlijk leidingstelsel rechtstreeks naar oppervlaktewater wordt afgevoerd waarbij van de leer van de praktische toepassing van waterbeweging gebruik wordt gemaakt het door rekenen bepalen van het hydraulisch functioneren van een rioolstelsel grenstoestand waarbij ingrijpen in de actuele toestand noodzakelijk is en waarbij maatregelen moeten worden opgesteld voegmateriaal (kit, bitumineuze profielstrip) dat uit de voeg in het doorstroomprofiel is gezakt of gedrukt een niet gescheurde rubberring die zichtbaar is of een gescheurde rubberring waarvan een gedeelte in het doorstroomprofiel hangt het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand het intreden of uittreden van water via voegen, scheuren, langs inlaten of door de buiswand grenswaarde (getalsmatig) op basis waarvan geconcludeerd wordt of aan een functionele eis wordt voldaan voorwerpen in het riool die geen functie in rioleringstechnische zin hebben en geen deel uitmaken van een normale afvalwaterstroom herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij de toestand van objecten ongewijzigd gehandhaafd wordt het verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van gegevens, zodanig dat informatie kan worden afgeleid over de toestand en het functioneren van de buitenriolering de lozing van afvalwater via een overstortdrempel naar oppervlaktewater rioolput voorzien van een overstortdrempel (poc) het deel van de pompcapaciteit dat beschikbaar is voor de regenwaterafvoer. Het andere deel van de capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer tijdens droog weer vloeistofdichte voorziening als onderdeel van het rioolstelsel die als doel heeft de lozing van vuil uit het rioolstelsel op oppervlaktewater te verminderen riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van neerslag rioolstelsel alleen bestemd voor de inzameling en het transport van neerslag herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een ingrijpende toestandswijziging wordt doorgevoerd; evenaren technische staat van nieuwaanleg herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij een beperkte toestandswijziging wordt doorgevoerd het samenstel van riolen, rioolputten en bijbehorende voorzieningen voor de inza-

88 Bijlage 3: Woordenlijst (Vervolg 2) rioleringsbeheer riool rioolput rioolwaterzuiveringsinrichting rwariool rwarioolstelsel scheuren verbeterd gescheiden rioolstelsel verbeteren vervangen visuele inspectie vrijvervalriool vuilemissie vuiluitworp vuilwaterriool vuilwaterrioolstelsel Waarschuwingsmaatstaf wadi waterkwaliteitsdoelstelling water op straat wateroverlast wortelingroei zandinloop zand en vuilophoping meling en het transport van afvalwater zorg voor het functioneren van de buitenriolering samenstel van buizen tussen twee putten bestemd voor de inzameling en/of het transport van afvalwater constructie toegang gevend tot het rioolstelsel (te herkennen aan gietijzeren deksels in de weg) het totaal van de grond, gebouwen en apparatuur voor de zuivering van afvalwater (AWZI) zie regenwaterriool zie regenwaterrioolstelsel het geheel van scheuren, barsten en breuken gescheiden rioolstelsel met voorzieningen waardoor de neerslag slechts bij wat grotere regenbuien naar oppervlaktewater wordt afgevoerd. Het meest vervuilde deel van de neerslag wordt 'geborgen' in de riolering en naar de zuivering afgevoerd. het aanpassen van het oorspronkelijke functioneren herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij het bestaande object wordt verwijderd en een nieuw gelijkwaardig object wordt teruggeplaatst het op directe wijze dan wel op indirecte wijze via optische hulpmiddelen inspecteren van de toestand riool waardoor afvalwater door middel van de zwaartekracht wordt getransporteerd zie vuiluitworp het totaal aan stoffen (niet zijnde water) geloosd uit een rioolstelsel op het oppervlaktewater via overstorten. Hierbij kan gedacht worden aan biologisch afbreekbare stoffen die bij afbraak in het water zuurstof verbruiken (BZV), aan stikstof en fosfaten en aan zware metalen riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag rioolstelsel voor de inzameling en het transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater, niet zijnde neerslag grenstoestand waarbij de actuele toestand discutabel is en nader onderzoek nodig is systeem voor hemelwater afvoer door drainage en infiltratie doelstelling voor de kwaliteit van een oppervlaktewater nodig om dat water een bepaalde functie te kunnen laten vervullen het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau het optreden van waterstanden boven maaiveldniveau waarbij hinder of schade wordt ondervonden de wortels van bomen of planten, die door voegen, scheuren of via gebouw of kolkaansluitingen het riool zijn ingegroeid het intreden van zand via buisverbindingen of scheuren opgehoopt materiaal met een losse structuur

89 Bijlage 3: Woordenlijst (Vervolg 3) TERMEN EN DEFINITIES grondwater Afsluitende laag: DINO Doorlatendheid Drainage Drooglegging Freatisch grondwater Geohydrologie GHG Grondwater Grondwaterisohypse Grondwateronderlast Grondwateroverlast Infiltratie Kruipruimte Kwel Ontwatering Ontwateringsdiepte Onverzadigde zone Opbolling Peilbuis REGIS Stijghoogte Wadi Zetting Laag in de bodem die zo wordt genoemd vanwege zijn eigenschap dat hij grondwater slecht doorlaat. Digitale Informatie Nederlandse Ondergrond, een direct benaderbare databank voor grondwatergegevens in beheer bij TNO Grondwater en Geo-Energie in Delft Het vermogen van de grond om water en/of lucht door te laten De afvoer van water over en door de grond en door het waterlopenstelsel De afstand tussen het oppervlaktewaterpeil en het maaiveld Het grondwater in de bovenste bodemlaag, dat (indirect) in contact staat met de atmosfeer. De freatische grondwaterstand is een andere term voor grondwaterspiegel De leer van de grondwaterstroming en de -dynamiek in samenhang met de structuur en de opbouw van de ondergrond. Gemiddeld hoogste grondwaterstand. Dit is het gemiddelde van de drie hoogste grondwaterstanden van de afgelopen 8 jaren, gebaseerd op maandelijkse metingen. Water beneden het grondoppervlak, meestal beperkt tot het water beneden de Grondwaterspiegel Hoogtelijn voor de grondwaterstand of voor de stijghoogte van het grondwater. Een grondwaterisohypsenkaart geeft met lijnen (isohypsen) punten aan met gelijke stijghoogte. De kaart geeft onder andere informatie over de stromingsrichting van het grondwater Problemen die zich voordoen als gevolg van lage grondwaterstanden. Bijvoorbeeld aantasting van houten funderingen als gevolg van droogstand Wateroverlast door hoge grondwaterstanden. Bijvoorbeeld plasvorming op binnenterreinen of vocht in kruipruimten Intreding van water in de bodem Ruimte onder de beganegrondvloer in gebruik voor het bereiken van leidingen voor inspectie, onderhoud of reparatie, en voor ventilatie van de vloer en eventuele houten constructiedelen onder de woning Het uittreden van grondwater De afvoer van water uit percelen over en door de grond en eventueel door drains, kleine sloten en greppels naar een stelsel van grote waterlopen, met als functie afwatering De afstand tussen de hoogste grondwaterstand tussen twee ontwateringsmiddelen (sloot, drain) en het maaiveld. Deel van de grond boven de grondwaterspiegel, waarin de bodemporiën zowel water als lucht bevatten. De verzadigde zone is het deel waar de poriën geheel gevuld zijn met water. Het maximale hoogteverschil tussen de grondwaterspiegel en de waterstand in de drainagebuizen en/of watergangen Algemene term voor een buis of soortgelijke constructie met een kleine diameter waarin een grondwaterstand c.q. stijghoogte kan worden gemeten Regionaal Geohydrologisch Informatiesysteem, een interactief informatiesysteem dat beschikt over voor het waterbeheer relevante en actuele gegevens. REGIS wordt beheerd door TNO. Hoogte boven een referentievlak tot waar het water in een peilbuis stijgt. Deze stijghoogte is afhankelijk van de druk van het grondwater ter plaatse van de opening onder in de peilbuis Voorziening voor de opvang, berging en afvoer van neerslag. In een komvormige greppel kan het regenwater infiltreren. Vervolgens kan infiltratie naar het grondwater plaatsvinden of afvoer via een drain. Bodemdaling als gevolg van inklinking, van krimp, door de bouw van kunstwerken, het ophogen van de grond of het aanbrengen van andere materialen

90 Bijlage 3: Woordenlijst (Vervolg 4)

91 Bijlage 4 Referenties

92 Bijlage 4: Referenties 1. Leidraad Riolering; Stichting RIONED en ministerie van VROM; onder redactie van W.A. Faber, met medewerking van A.J.H. de Beaufort [et al]; Samson Tjeenk Willink, Alphen aan den Rijn, 1992; module inhoud en opzet gemeentelijk rioleringsplan ; A1050; module doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden ; A1100; module Personele aspecten van de rioleringszorg ; D2000; module Kostenkengetallen rioleringszorg, D Nederlandse Praktijkrichtlijn Buitenriolering Beheer, NPR 3220, Nederlands Normalisatie Instituut, 2 e druk, NEN 3399:2004, Buitenriolering - classificatie systeem bij visuele inspectie van objecten, NNI, januari NEN 3398:2004, Buitenriolering - Onderzoek en toestandsbeoordeling van objecten, NNI, januari 2004; (vervangt NPR 3398:1992, NEN 3398: 2003 Ontw.) 5. Nederlandse Praktijkrichtlijn Inspectie en toestandsbeoordeling van riolen, NPR 3398, Nederlands Normalisatie Instituut, april Gemeentelijk rioleringsplan Woerden, juli 2006, Oranjewoud 7. Ontwerp-Basisrioleringsplan kern Woerden, juli 2007, Oranjewoud 8. Ontwerp-Basisrioleringsplan kern Kanis&Kamerik, juli 2007, Oranjewoud 9. Ontwerp-Basisrioleringsplan kern Zegveld, juli 2007, Oranjewoud 10. Gemeentelijk afkoppelplan, deel 1 quick-scan kansen, juli 2007, Oranjewoud 11. Basismeetplan, juni 2007, Royal Haskoning 12. Waterplan Woerden , maart 2006, HDSR, gemeente Woerden en Grontmij 13. Optimalisatiestudie afvalwaterketen Woerden, mei 2007, Grontmij 14. Waterbeheersplan , Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden 15. Tweede rioleringsnota, Werkgroep Riolering West-Nederland 16. Beslisboom aan- en afkoppelen verhard oppervlak, Werkgroep Riolering West-Nederland 17. Vuilemissiereductieplan gemeente Woerden, 18 maart Waterkwaliteitsspoor Harmelen, 17 april Waterkwaliteitsspoor Woerden, HDSR 2008

93 Bijlage 5 Reacties van derden

94 Bijlage 5: Reacties van derden Beoordeling GRP Woerden 2009 t/m 2013 Hoofd stuk Titel / onderwerpen die volgens de provincie in het GRP behandeld moeten worden Behandeld Toelichting / opmerkingen +, +/-, - 1 Inleiding A B Aanleiding waarom is het GRP geschreven (de aanleiding geeft aan waar het accent van het GRP kan liggen). + Geldigheidsduur hoe lang is het GRP geldig (bij veel onzekerheden korte termijn, circa 2 jaar) + 5 jaar geldig C D Procedures zijn de in de Wet milieubeheer genoemde instanties bij de voorbereiding betrokken is correct aangegeven hoe de provincie bij de voorbereiding is betrokken Opbouw rapport indeling conform Leidraad Riolering Doelen, functionele eisen en maatstaven A Evaluatie doelen voorgaande plannen voorgaande plannen (GRP of andere gemeentelijke plannen) + rioleringsplan buitengebied wat heeft de gemeente de afgelopen periode gerealiseerd in hoeverre komt dat overeen met wat verwacht werd indien niet gehaald, argumenteren B Overleg met andere overheden en relaties met andere plannen overleg met de provincie inhoudelijk goed weergegeven + Ik mis korte omschrijving van niet-gemeentelijke plannen en ontwikkelingen. provinciaal beleid goed verwoord maatwerkoverleg over het ontheffingenbeleid overleg met de waterkwaliteitsbeheerder(s) goed weergegeven overleg met de milieu-inspectie goed weergegeven Wet milieubeheer Vierde nota waterhuishouding belangrijke provinciale plannen in beschouwing genomen:

95 Bijlage 5: Reacties van derden Hoofd Titel / onderwerpen die volgens de provincie in het GRP behandeld moeten worden stuk Behandeld Toelichting / opmerkingen +, +/-, - waterhuishoudingsplan milieubeleidsplan ontheffingenbeleid zorgplicht riolering afstemming met plannen gemeentelijk wegenbeheer afstemming met plannen voor nutsvoorzieningen C Doelen en functionele eisen voor de komende planperiode doelen en eisen goed geformuleerd doelen, functionele eisen en maatstaven afgestemd op de provinciale koers 3 Toetsing huidige situatie + A Nog niet aangesloten bestaande bebouwing niet aangesloten bestaande percelen (ook woonboten) ongerioleerde percelen in de kern overzichtskaart inzake ongerioleerde percelen overzicht van de lozingen (op oppervlaktewater of in de bodem, kwetsbaarheid gebied/water, soort bodem) welke maatstaven zijn van toepassing gelet op het Lozingenbesluit bodembescherming het Lozingenbesluit Wvo huishoudelijk afvalwater benodigde ontheffingen +/- Par Zes percelen zijn nog niet aangesloten op riolering. Volgens tekst zijn dit nieuwe percelen tov vorig GRP. Waren deze nog niet bekend in vorig GRP? Want hoe kan het anders dat nieuwe percelen niet direct worden aangesloten op riolering? Geen overzichtskaart, wel beschrijving ligging. B Aan te sluiten nieuwe bebouwing overzichtskaart + Geen overzichtskaart. inzicht in de aard, omvang en plaats van de lozingen nieuwbouw gepland in grondwaterbeschermingsgebieden wordt alle nieuwbouw aangesloten op de riolering schoon regenwater (voor zover mogelijk) niet via het riool afvoeren ontheffingen C Overzicht reeds aanwezige voorzieningen overzichtskaart riolering aanwezig in grondwaterbeschermingsgebieden +/- Overzichtskaart van aanwezige voorzieningen ontbreekt.

96 Bijlage 5: Reacties van derden Hoofd Titel / onderwerpen die volgens de provincie in het GRP behandeld moeten worden stuk Behandeld Toelichting / opmerkingen +, +/-, - D Inventarisatie + beschrijving bestaande voorzieningen zijn alle overstorten bekend E Toestand van objecten inspectie inzicht in de ouderdom van de riolering - Onvoldoende inspecties uitgevoerd. Voor het geïnspecteerde deel geeft de toestand van de riolering reden voor zorg (in ca. 18 km van rioolstelsel komt ingrijpmaatstaf voor en in ca. 70 km komt een waarschuwingsmaatstaf voor!). Onvoldoende inzicht in toestand hemelwaterriool Onvoldoende inzicht in grondwaterregime. Studie loopt. F Functioneren van de riolering knelpunten -/+ Gemeente voldoet niet aan de basisinspanning. Knelpunten zijn bekend. basisinspanning toetsing G Verordeningen, vergunningen en ontheffingen benodigde vergunningen en ontheffingen aangevraagd / verkregen + In planperiode wordt afvalwaterakkoord gesloten tussen gemeente en HDSR waarin afspraken over vergunningen worden opgenomen. 4 Strategieën \ Strategie A Aanleg van voorzieningen bij bestaande bebouwing en/of bij nieuwbouw rioleringsplan buitengebied onderdeel van het GRP + In 2009 sanering van de 6 ongerioleerde percelen buitengebied. Voor aansluiting op IBA s is per 1 januari 2008 niet per se ontheffing van provincie nodig, mits kwaliteit IBA voldoende is (afhankelijk van kwetsbaarheid van gebied). concept duurzaam bouwen Par Goed dat bij nieuwbouw primair gekozen wordt voor afkoppelen regenwater, tenzij B Prioriteitsbepaling voor aanleg van voorzieningen + bestaande bebouwing nieuwbouw C Onderzoek inventarisatie - Onvoldoende inzicht wordt gegeven hoe achterstand in inspecties worden ingehaald. inspectie

97 Bijlage 5: Reacties van derden Hoofd Titel / onderwerpen die volgens de provincie in het GRP behandeld moeten worden stuk Behandeld Toelichting / opmerkingen +, +/-, - risicobenadering berekening controle D Maatregelen rioolslib +/- Algemeen: wat wordt strategie bij vervanging van riolering. Insteek provincie: in principe afkoppelen, tenzij.. afkoppelen afvoerend oppervlak Par volgens afkoppelplan is met meeliften reconstructies of inbreidingen 9 ha kansrijk af te koppelen. Toch wordt slechts 2,78 ha goed haalbaar geacht. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? 5 Middelen en kostendekking A B C Personele middelen; te leveren arbeidsinspanning aandacht voor de benodigde personele middelen Financiële middelen; kosten Kostendekking +/- Par Graag aangeven of de beschikbare fte ook daadwerkelijk is ingevuld. + + D Financiering uniforme eigen bedragen gesteld voor de lozers + Bij het vaststellen van het werkelijk tarief van het rioolrecht voor de jaren 2009 t/m 2013 wordt de gemeente in overweging gegeven na te gaan of afwijkingen t.o.v. de hiervoor genoemde uitgangspunten ( zoals inflatiecijfer, rentevoet en/of sterkere kostenstijgingen bij aanbesteding van werken vanaf 2008 ) verdere aanpassing van de berekende tariefsverhoging noodzakelijk maken. Met inachtneming van het vorenstaande kan worden ingestemd met de aangegeven dekking van lasten voortvloeiend uit het vast te stellen GRP Conclusies en besluit Het beperkte inzicht in en de geconstateerde toestand van de wel geïnspecteerde riolering geven aanleiding tot zorg. In het concept GRP wordt onvoldoende inzicht gegeven hoe de gemeente inspectie en onderhoud in de planperiode op een acceptabel peil gaat brengen. Graag vernemen wij de strategie van de gemeente in deze.

98 Bijlage 5: Reacties van derden Samenvatting t.b.v. beoordeling concept GRP gemeente Woerden Aan de hand van het toegezonden concept GRP de volgende teksten geselecteerd t.b.v. onze beoordeling. Beleid gemeente Woerden Het uitgangspunt in het GRP is dat: - er één kostendekkende heffing wordt berekend. -de rioolrechtverordening wordt aangepast en wordt opgesteld op basis van artikel 228a Gw in plaats van artikel 229 Gw. De investeringen (naast de reguliere begroting en de huidige kapitaallasten) voor de komende planperiode zijn begroot op circa 19 miljoen euro. De kosten worden gedekt door het rioolrecht en vanaf 2010 de rioolheffing. In de berekening voor het vaststellen van een kostendekkend rioolrecht is rekening gehouden met de volgende uitgangspunten: 1.Alle bedragen zijn op prijspeil 2008 en moeten dan ook voor de toekomst met de optredende inflatie worden geïndexeerd. De uitgaven zijn exclusief BTW. In de rioolrechtberekening is de BTW-component deels (alleen bij de exploitatielasten) wel betrokken. 2. Bij de berekeningen is een rentevoet van 4,50% en een inflatie van 2,00% gehanteerd 3.De voorziening heeft per 1/1/2008 een positief saldo van (NB. In de jaarrekening 2007 wordt een enigszins afwijkende cijfer gepresenteerd; de stand van de voorziening bedraagt per ca ) 4.Er zijn verder geen andere inkomsten die ten goede komen aan de riolering. Om over de gehele beschouwde periode 2009 tot en met 2067 kostendekkend te zijn, zou het rioolrecht per 1 januari ,91 per heffingseenheid moeten bedragen. Omdat het rioolrecht in 2008 van 117,60 (per heffingseenheid per jaar) lager is dan het benodigde rioolrecht van 179,91 is uitgerekend hoe tot een kostendekkend tarief kan worden gekomen. Met een stijging van 4,0% per jaar wordt een kostendekkend niveau van 195,67 in 2021 bereikt. ADVIES. Met inachtneming van het vorenstaande kan worden ingestemd met de aangegeven dekking van lasten voortvloeiend uit het vast te stellen GRP Hierbij de volgende kanttekening. Bij het vaststellen van het werkelijk tarief van het rioolrecht voor de jaren 2009 t/m 2013 wordt de gemeente in overweging gegeven na te gaan of afwijkingen t.o.v. de hiervoor genoemde uitgangspunten ( zoals inflatiecijfer, rentevoet en/of sterkere kostenstijgingen bij aanbesteding van werken vanaf 2008 ) verdere aanpassing van de berekende tariefsverhoging noodzakelijk maken. FTO/ Rien v.d.plaat

99 Bijlage 5: Reacties van derden

100 Bijlage 5: Reacties van derden

101 Bijlage 5: Reacties van derden

102 Bijlage 5: Reacties van derden

103 Bijlage 5: Reacties van derden

104 Bijlage 5: Reacties van derden

105 Bijlage 5: Reacties van derden

106 Bijlage 5: Reacties van derden

107 Bijlage 6 Overzicht woningbouwprognose

108 Bijlage 6: Overzicht woningbouwprognose planning meerjarenprogrammering woningbouw 2007 oplevering bouw bouwlocatie opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. A gemeentelijke locatie 1 Waterrijk eiland eiland eiland eiland Villapark subtotaal 2 Snellerpoort Defensie eiland Kamerik noordoost Subtotaal B niet programmeerbare particuliere locatie Binnenstad V. Oudheusdenstraat 1 Pr. Hendrikkade Oranjestraat Singel-Horthorst Torenwal Van Vliet subtotaal Schilderskwartier 6 Bredeschool 7 Van Ostadestraat 8 De Veste W. Alexanderschool P. de Hooghstraat Jan Steenstraat Rubensstraat Oudelandseweg Leidsestraatweg t Oude Landt subtotaal Bloemen- en bomenk. 16 Kalsbeek-Singel Hoge Rijndijk Meidoornstraat Staatsliedenkwartier 19 Fred. Hendriklaan 7 7 subtotaal Molenvliet 20 Langewiek Harmelen 21 Julianastraat e.o Heremalerhof HI-gebouw Zwembadterrein Veldwijk Kamerik 26 De Cope Zegveld 27 Nieuwstraat 28 Van Luinen 7 7 Subtotaal

109 Bijlage 6: Overzicht woningbouwprognose (Vervolg 1) planning meerjarenprogrammering woningbouw 2007 oplevering bouw bouwlocatie opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. opg. st. A gemeentelijke locatie C programmeerbare particuliere locatie Staatsliedenkwartier 1 Campinaterrein Harmelen 2 Driesprong fase Driesprong fase D programmeerbaar op termijn Schilderskwartier 1 Pius X-Keerkring Jan Kriegerstraat Staatsliedenkwartier 3 Den Oudsten Breeveld Harmelen 4 Ambachtsheerelaan Kamerik/Kanis 5 schoollocatie 6 Miland Zegveld 7 Milandweg Nieuwstraat-Hoofdweg Subtotaal totaal

110 Bijlage 6: Overzicht woningbouwprognose (Vervolg 2)

111 Bijlage 7 Maatregelen optimalisatiestudie afvalwaterketen

112 Bijlage 7: Maatregelen optimalisatiestudie afvalwaterketen Project OAS Woerden datum case EINDVARIANT kern Woerden Bemalingsgebied locatie maatregel nieuwe diameter lengte vervangings kosten (excl. BTW) vervangings kosten (incl. BTW) mm m EUR EUR Middelland Polanerbaan nieuwe leiding vergroten bestaand riool overstortleiding Korenmolenlaan vergroten bestaand riool Polanerbaan vergroten bestaand riool Korenmolenlaan/Pompmolenlaan vergroten bestaand riool Persleiding Pinkenpad nieuwe persleiding, 10% herstel verharding nieuw gemaal Pinkepad, 900 m3/h x gestuurde boring Bomenkwartier Hazelaarstraat vergroten bestaand riool Esdoornlaan/Magnolialaan vergroten bestaand riool overstortleiding Vogelkwartier Kievitstraat vergroten bestaand riool Schilderskwartier I Ridderstraat vergroten bestaand riool Rembrandtlaan aanbrengen koppeling Schilderskwartier II Vincent van Goghlaan vergroten bestaand riool Vincent van Goghlaan aanbrengen koppeling Subtotaal I Bemalingsgebied locatie maatregel Inhoud aanlegkosten (excl.btw) aanlegkosten (incl.btw) m3 EUR EUR Bedrijventerrein Middelland Polanerbaan bergbezinkbassin Molenvliet-oost Molenvlietbaan bergbezinkbassin Kamerik divers vergroten berging of bergbezinkbassin Subtotaal II Bemalingsgebied locatie maatregel nieuwe nieuwe kosten kosten drempelbreedte drempelhoogte (excl. BTW) (incl. BTW) m t.o.v. NAP EUR EUR Molenvliet-oost Overtoom dichtzetten overstort Molenvlietbaan aanleg nieuwe overstort WK9548 9,00-1, Bedrijventerrein Middelland Polanerbaan aanpassen drempelbreedte ov WG7156 9,00-1, Bedrijventerrein Honthorst Ohmweg aanpassen overstort WH8001 1,00-0, Bomenkwartier Magnolialaan aanpassen drempelbreedte ov WIOV13 6, Schilderskwartier II Pannebakkerijen aanpassen overstort WE9046 6,00-0, Willem Tholenstraat aanpassen overstort WE , Hendrik Chabotstraat aanpassen overstort WE , Paul Gabrielstraat aanpassen overstort WE3209 5,00-0, Vogelkwartier Ridderstraat aanleg overstortput WC ,00-0,25 Meeuwenlaan dichtzetten overstort WC Schilderskwartier I Leidsestraatweg aanpassen overstort WD3082 4,00-0, Subtotaal III Bemalingsgebied locatie maatregel m2 per m2 kosten kosten (excl. BTW) (incl. BTW) EUR EUR Afkoppelen Schilderskwartier (langs tracé diametervergroting) Ombouw Barwoutswaarder 13 hectare, 4 mm berging. Aanwezige berging is 326 m3, extra benodigd 194 m plaatsen 5 overstortputten plaatsen gemaal met dubbele pompopstelling herleggen 180 m Ø 315 mm herleggen 210 m Ø 400 mm herleggen 270 m Ø 315 mm ontvlechting perceelsaansluitingen extra marge ivm onzekerheden kabels en leidingen Ombouw Snel en Polanen dichtzetten 24 koppelingen rwa-dwa plaatsen bestuurbare kleppen t.p.v. cruciale koppelingen met dwa-riool (5x) Besturing RTC, 3x Totaal kosten leidingwerk Totaal kosten voor bergbezinkvoorzieningen Totaal kosten afkoppelen Totaal investeringskosten verbeteringsmaatregelen, referentiesituatie riolering kern Woerden

113 Bijlage 8 Concept raadsvoorstel

114 Bijlage 8: Concept raadsvoorstel

115 Bijlage 8: Concept raadsvoorstel (Vervolg 1)

116 Bijlage 8: Concept raadsvoorstel (Vervolg 2)