Digitale informatiemarkt

Transcriptie

1 Digitale informatiemarkt Informatievaardigheid als wapen voor een proces van zelfstandig en levenslang leren Ben Van Beeck Mediatheekbeheerder Erasmushogeschool Brussel Departement communicatie Alexander Stierman Bibliothecaris-coördinator Erasmushogeschool Brussel Centrale Administratie

2 Overzicht Achtergrond Informatievaardigheden Gevalstudie IV implementeren Vragen opmerkingen - suggesties

3 Achtergrond Complexere informatiemarkt Onderwijsvernieuwing Snijpunt

4 Achtergrond > complexere informatiemarkt Creatie Publicatie Distributie Organisatie Consumptie auteur, organisatie uitgever boekhandel, tijdschriftenagent bibliotheek, documentatiecentrum, consument Informatie ontwikkelen Informatie vastleggen en vormgeven Informatie verdelen Informatie beheren Informatie gebruiken

5 Achtergrond > complexere informatiemarkt Creatie Publicatie Distributie Organisatie auteur, organisatie boekhandel, tijdschriftenagent uitgever dotcom bibliotheek Consumptie consument

6 Ter illustratie: Achtergrond > complexere informatiemarkt Google is een bedrijf met een omzet van $ (2003) en 2000 werknemers waarvan de helft in sales en marketing (Search Engine Report, april 2004) informatie is koopwaar Google Bombing: Miserable Failure manipulatie op de informatiemarkt

7 Achtergrond > onderwijsvernieuwing studentgecentreerd levenslang leren competentiegerichte opleidingsprofielen

8 Achtergrond > snijpunt Ontwerp accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs Vlaanderen (Nederlands - Vlaamse Accreditatie Organisatie i.o., april 2004): De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot: het beheersen van algemene competenties als [ ], het verwerven en verwerken van informatie, (beoordelingskader bachelor hoger professioneel onderwijs en academisch onderwijs)

9 Informatievaardigheden Concept IV in het hoger onderwijs internationale initiatieven onderdelen van de competentiecluster IV

10 Informatievaardigheden > concept ontstaan in 1974 (Zurkowski) verschillende benaderingen (Boekhorst): ICT Informatiebronnen Informatieproces ACRL standaard (2000)

11 Informatievaardigheden > concept > ACRL-standaard een set vaardigheden die een individu moet beheersen om een informatiebehoefte te herkennen en om de benodigde informatie te lokaliseren, te evalueren en effectief te gebruiken

12 Informatievaardigheden > IV in het hoger onderwijs IV in het teken van het leerproces (Breivnik) Studentgecentreerde leeromgeving Zelfstandig onderzoek Probleemoplossend leren Kritisch nadenken IV zowel doel als middel!

13 Informatievaardigheden > internationale initiatieven Conference of Information Literacy Experts (Praag, september 2003) o.a. National Forum on Information Literacy (USA) ALA/ ACRL (Information Literacy Competency Standards for Higher Education, 2000) European Network on Information Literacy (Rome, januari 2004)

14 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 1. Informatiebehoefte inschatten 2. Informatie zoeken, vinden en beheren 3. Informatie evalueren 4. Informatie gebruiken en delen 5. Socio-economische context van informatie verwerven en verwerken van informatie

15 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 1. De informatievaardige student bepaalt de aard en de omvang van de informatiebehoefte o.a. bepaalt en verwoordt de informatiebehoefte (overleg en groepswerk) is zich bewust van de verscheidenheid aan soorten en vormen van potentiële informatiebronnen (inzicht in de informatiemarkt) weegt de kosten en baten van de informatieverwerving af (niet alles is gratis)

16 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 2. De informatievaardige student verkrijgt de benodigde informatie effectief en efficiënt o.a. selecteert de meest geschikte onderzoeksmethode of het meest geschikte informatiezoeksysteem (labo, veldwerk, / Google, tijdschriftendatabank, ) ontwerpt en implementeert zoekstrategieën (begrippenkader, vaktermen, synoniemen, ) verwerft informatie dmv van verschillende methodes (hulp van professionele informatieleveranciers) selecteert, verzamelt en beheert de informatie en haar bronnen (persoonlijk documentbeheer)

17 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 3. De informatievaardige student evalueert informatie en haar bronnen kritisch en integreert de geselecteerde informatie in zijn of haar kennishorizon en waardepatroon o.a. formuleert de criteria voor evaluatie en past ze toe op de informatie en haar bronnen (betrouwbaarheid, validiteit, accuraatheid, geloofwaardigheid, tijdloosheid en gezichtspunt of vooringenomenheid) valideert zijn inzicht en interpretatie van de informatie door overleg met medestudenten, vakexperts en professionals

18 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 4. De informatievaardige student, individueel of als groepslid, gebruikt informatie op effectieve wijze om een specifieke doelstelling te realiseren o.a. communiceert het product of prestatie op effectieve wijze naar anderen

19 Informatievaardigheden > onderdelen competentiecluster IV 5. De informatievaardige student heeft inzicht in meerdere economische, wettelijke en sociale kwesties omtrent het gebruik van informatie en weet informatie op een ethische en wettelijke wijze te benaderen en te gebruiken o.a. heeft inzicht in meerdere ethische, wettelijke en socioeconomische kwesties rond informatie en ICT eerbiedigt wetten, regelgeving, institutionele richtlijnen en etiquette met betrekking tot de toegang en het gebruik van informatiebronnen

20 Gevalstudie: toepassing Werkwijze: koppelen van de ACRLstandaarden (competentie, prestatieindicatoren, assessment) aan het opleidingsprofiel Public Relation (instructie, vaardigheidstraining) Bron: ACRL-standaard en studiegids Resultaat: globaal beeld van integratie van IV in het curriculum + hiaten

21 Gevalstudie: toepassing > bijvoorbeeld Competentie 1: De informatievaardige student bepaalt de aard en de omvang van de informatiebehoefte Prestatie-indicator De informatievaardige student bepaalt en verwoordt de informatiebehoefte. De informatievaardige student is zich bewust van de verscheidenheid aan soorten en vormen van potentiële informatiebronnen. Instructie Vaardigheidstraining Assesment ICT-introductie (vrijblijvend) Informatievaardigheden: Heuristiek Kritiek en argumentatie PGO fase 1 Stap 1 5 (zevensprong): 1. Begripsverheldering 2. Problemen definiëren 3. Analyse probleem brainstormen 4. Clusteren en inventariseren 5. Formuleren van leerdoelen a. overlegt met docenten en neemt deel aan klassengesprekken, groepswerk en elektronische discussiefora om een onderzoeksonderwerp of andere informatiebehoefte te identificeren b. ontwikkelt een probleemstelling en formuleert vragen op basis van de informatiebehoefte c. verkent algemene informatiebronnen om de voeling met het onderwerp te vergroten d. herformuleert de informatiebehoefte tot een haalbare doelstelling e. hanteert kernbegrippen en gepaste terminologie om de informatiebehoefte te omschrijven f. onderkent dat bestaande informatie en eigen ideeën, onderzoek en/of analyses geïntegreerd kunnen worden voor de productie van nieuwe informatie a. weet hoe informatie formeel en informeel geproduceerd, georganiseerd en verspreid wordt b. onderkent dat kennis gestructureerd kan worden volgens verschillende vakgebieden die bepalen op welke wijze informatie verkregen wordt c. kan potentiële bronnen van uiteenlopende media ( b.v. multimedia, databank, website, audio, video, boek) onderscheiden en inschatten d. herkent het doel en het publiek van potentiële bronnen (b.v. populair vs. wetenschappelijk, hedendaags vs. historisch) e. onderscheidt primaire van secundaire bronnen en begrijpt dat het gebruik en het belang ervan varieert per vakgebied f. beseft dat informatie soms met kale gegevens uit primaire bronnen moet samengesteld worden

22 IV implementeren Onderzoekspistes 1. Instructie 1. Initiatieven vanuit de bibliotheek 2. Onderdelen van het curriculum 2. Vaardigheidstraining 1. Specifieke oefeningen op IV 2. Vakoverschrijdende oefeningen 3. Vaardigheidstraining in natuurlijke context 3. Assessment Samenvatting

23 IV implementeren > onderzoekspistes > instructie Initiatieven vanuit de bibliotheek Hoe kan je de informatiewegwijzer integreren in het curriculum op verschillende niveaus?

24 IV implementeren > onderzoekspistes > instructie Analyse van het curriculum Wat is de reële dekking van het ACRL model door het bestaande vakkenaanbod?

25 IV implementeren > onderzoekspistes > instructie Analyse mogelijke leerfasen Wat is het ideale leertraject van de competentiecluster IV doorheen de opleiding? Kies je voor een integrale aanpak met stapsgewijze verbetering per competentie na elk studiejaar of voor een spreiding van de competenties over de jaren heen? Of een mengvorm?

26 IV implementeren > onderzoekspistes > instructie Analyse E-learning Wat is de bijdrage van de gebruikte ICT-tools in de onderwijsorganisatie en praktijk tot de ontwikkeling van informatievaardigheden?

27 IV implementeren > onderzoekspistes > instructie Actie in het curriculum Hoe kunnen we geschikte opleidingsonderdelen ontwikkelen om de hiaten in het curriculum op te vullen? - socio-economisch en juridisch kader (comp. 5) - persoonlijk informatiebeheer (< comp. 2) - attitude vakliteratuur (< comp. 1) -

28 IV implementeren > onderzoekspistes > vaardigheidstraining Analyse van het trainingsaanbod 1. specifieke oefeningen informatievaardigheid 2. vakoverschrijdende oefeningen 3. vaardigheidstraining in natuurlijke context Wat is het aanbod aan vaardigheidstraining binnen de opleiding op de drie niveaus? Voldoet elk niveau om succesvol op het volgende niveau te presteren? Volstaat het totaalpakket om de competentiecluster IV te verwerven?

29 IV implementeren > onderzoekspistes > vaardigheidstraining Actie in het trainingsaanbod Hoe kunnen we geschikte activiteiten van vaardigheidstraining ontwikkelen op basis van de vastgestelde hiaten?

30 IV implementeren > onderzoekspistes > vaardigheidstraining Opmerking (1) de rol van de coach Hoe kunnen we docenten bewustmaken van de competentiecluster informatievaardigheden, de verschillende vormen van instructie, vaardigheidstraining en assessment en hun bijdrage in de realisatie ervan? Hoe kunnen we een afdoend train-the-trainerapparaat ontwikkelen om hen deze taak daadwerkelijk succesvol te laten opnemen?

31 IV implementeren > onderzoekspistes > vaardigheidstraining Opmerking (2) informatievaardigheid vs. documentatie 1. onderzoek van de bestaande documentatie van casussen vanuit het standpunt van de competentiecluster informatievaardigheden 2. het vastleggen van een leertraject met een graduele verschuiving van gedocumenteerde casussen naar hogere eisen inzake informatievaardigheid.

32 IV implementeren > onderzoekspistes > assesment Actie Assessment Hoe kunnen we gepaste assessmenttools ontwikkelen op basis van de parameters van het ACRL-model + het ideale leertraject van de competentiecluster informatievaardigheden doorheen de opleiding?

33 IV implementeren > samenvatting Macro-niveau: accreditatie organisatie Meso-niveau: opleidingscoördinatoren Micro-niveau: docent Samenwerking en overleg

34 IV implementeren > samenvatting > accreditatie organisatie (macro) Rijkere invulling van IV in het accreditatiekader? Bij visitatie meer aandacht voor de implementatie van informatievaardigheden. Geen boeken tellen

35 IV implementeren > samenvatting > opleidingscoördinatoren (meso) Analyse van opleidingsprofielen op aanwezigheid van IV-onderdelen Integratie van IV in het curriculum plannen Samenwerking en overleg tussen informatiedeskundigen, opleidingscoördinatoren, vakdocenten

36 IV implementeren > samenvatting > docenten Integratie van IV-componenten in de cursus. Bijv. informatiewegwijzer, gastcolleges, Samenwerking en overleg tussen informatiedeskundigen en docenten

37 IV implementeren > samenvatting Bewustzijn van het belang van een ruime invulling van informatievaardigheid. Bereidheid tot samenwerking voor een integrale aanpak van IV in het curriculum.

38 Vragen opmerkingen - suggesties Is IV een zaak voor het hoger onderwijs? Of eerder voor het basis- en secundair onderwijs? Hoe ver gaat de rol van de informatiedeskundige? Workshops voor docenten? Studenten? Taakverdeling bij integratie van IV?

39 Contacteer ons