Betreft: Steunmaatregel N 12/ Uitbreiding van de regeling "INVEST - Risicokapitaalfonds" (Steunmaatregel N 543/00)

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C (2003) 1395 Betreft: Steunmaatregel N 12/ Uitbreiding van de regeling "INVEST - Risicokapitaalfonds" (Steunmaatregel N 543/00) Excellentie, 1. PROCEDURE De Belgische autoriteiten hebben bij schrijven van hun Permanente Vertegenwoordiging van 18 december 2002, dat op 3 januari 2003 bij de Commissie werd geregistreerd met het referentienummer SG (2003) A/114, bovengenoemde regeling aangemeld. Bij schrijven van 24 januari 2003 met het referentienummer D/50527 heeft de Commissie om aanvullende inlichtingen verzocht, welke haar zijn gezonden bij schrijven van 11 januari 2003, dat op 17 januari 2003 werd geregistreerd met het referentienummer A/31269, en welke werden aangevuld bij van 26 maart GEDETAILLEERDE BESCHRIJVING VAN DE MAATREGEL Het betreft hier de uitbreiding van de toepassing van steunregeling N 543/2000 tot de geografische zone vastgelegd in de Enige Programmeringsdocumenten (hierna: "EDP's") voor structurele communautaire maatregelen in de provincies Luik, Namen en Luxemburg die voor de periode onder doelstelling 2 vallen. Deze maatregel beantwoordt aan de tenuitvoerlegging van maatregel nr. 1.2 "Financiële engineering - Onderdeel Risicokapitaal" (EFRO) uit het EDP van doelstelling 2 Maas- Vesder, van de phasing-out van doelstelling 2 Maas-Vesder en doelstelling 2 Plattelandsgebieden, alsmede de phasing-out van doelstelling 5b en de phasing-out van doelstelling 2 Aubange. De looptijd van de INVEST-regeling in dit gebied is beperkt tot de looptijd van genoemde EDP's - dus tot en met 31 december De dochterondernemingen als beschreven in het besluit betreffende de oorspronkelijke aanmelding van Steunmaatregel 543/00 Zijne Excellentie de heer Louis MICHEL Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B BRUSSEL Wetstraat 200, B-1049 Brussel België Telefoon: centrale (+32) Telex: COMEU B Telegramadres: COMEUR Brussel.

2 Drie investeringsfondsen (de zogenaamde "Invests": Sambrinvest, Hoccinvest, Invest Borinage) zijn voor nagenoeg de helft in handen van "particuliere investeerders die representatief zijn voor het arbeidsmarktgebied", en voor de andere helft in handen van het Waals Gewest. Naast hun respectieve kapitaal van ongeveer 0,5 miljoen EUR beschikt elk investeringsfonds evenwel over trekkingsrechten ten laste van de begroting van het Waals Gewest, variërend van 12 tot 51 miljoen EUR naar gelang het fonds. Kapitaal geplaatst door: Trekkingsrechten Waals Gewest Particuliere SOGEPA ondernemingen Sambrinvest EUR EUR EUR Hoccinvest EUR EUR EUR Invest Borinage EUR EUR EUR Deze "Invests" zijn voor 50% aandeelhouder van drie ondernemingen ("dochterondernemingen ex doelstelling 1") die steun verlenen aan ondernemingen in Henegouwen. De overige 50% van het kapitaal van elk van de dochterondernemingen is in handen van het Waals Gewest. De middelen die worden gegenereerd door de activiteiten van de drie dochterondernemingen 1, worden opnieuw geïnvesteerd in de betrokken dochteronderneming. Afgezien van de verstrekking van financiële middelen hebben de dochterondernemingen ex doelstelling 1 tot taak de begunstigde ondernemingen bij te staan bij het beheer en bij de ontwikkeling van hun activiteiten. De beheerders van de fondsen van de dochterondernemingen zijn in feite beheerders die ter beschikking zijn gesteld door de "Invests". Deze beheerders zijn gekozen op grond van hun beroepsbekwaamheden en werken op basis van privaatrechtelijke overeenkomsten. De nieuwe dochterondernemingen ex doelstelling 2 De administratieve entiteit die belast is met het wetgevende initiatief en de toepassing van de regeling, is SOWALFIN, dat werd opgericht bij decreet van 9 juli 2002 en dat - in de plaats van SOGEPA - de Waalse "Invests" controleert. SOWALFIN verzorgt ook de regionale cofinanciering in opdracht van het Waals Gewest. Wat het EDP Maas-Vesder (provincie Luik) betreft, zal een risicopkapitaaldochter Doelstelling 2 "Meuse-INVEST" worden opgericht voor het beheer van het INVESTinitiatief. De uitgetrokken middelen bedragen EUR, uit te splitsen in EUR voor doelstelling 2-zones en EUR voor zones phasing out doelstelling 2; Wat het EDP "RURAL" (provincie Namen) betreft, zal een risicopkapitaaldochter Doelstelling 2 "Namur-INVEST" worden opgericht voor het beheer van het INVESTinitiatief. Daarvoor wordt EUR uitgetrokken; Voor het EDP "RURAL" in de phasing out van doelstelling 5b en doelstelling 2 van de provincie Luxemburg, wordt EUR uitgetrokken voor vergelijkbare initiatieven 1 Aflossing van leningen door ondernemingen of verkoop van participaties. -2-

3 die zullen worden genomen door een nog niet bepaalde risicokapitaalinstantie. Deze instantie zal door de Waalse regering worden aangesteld op basis van haar vermogen om op dezelfde wijze en op dezelfde voorwaarden te opereren als de overige, al geselecteerde instanties. Zodra deze instantie is geselecteerd zal de Commissie daarvan per brief worden in kennis gesteld. Deze instantie zal door SOWALFIN worden gecontroleerd volgens dezelfde structuur als voornoemde risicokapitaaldochters. De door de drie nieuwe dochterondernemingen te nemen initiatieven zijn identiek aan die van de dochterondernemingen ex doelstelling 1 zoals die in het besluit betreffende steunmaatregel N 543/00 zijn beschreven De steun kan onder de volgende drie vormen worden toegekend: een converteerbare, achtergestelde obligatielening: deze lening van maximaal EUR² kan er niet toe leiden dat de overheid een meerderheidsbelang in een onderneming verkrijgt. De looptijd ervan varieert van vijf tot tien jaar en de aflossing begint ten vroegste het derde jaar; een achtergestelde lening: voor een maximumbedrag van EUR². De looptijd ervan varieert van vier tot tien jaar en een aflossingsvrije periode van maximaal 36 maanden kan worden toegestaan, en een minderheidsdeelneming met terugkoopverplichting: deze deelneming voor een bedrag van ten hoogste EUR² kan niet tot gevolg hebben dat de overheid een meerderheidsdeelneming in een onderneming verwerft. De deelneming moet uiterlijk acht jaar na de plaatsing van het kapitaal worden teruggekocht tegen een prijs die afhangt van de gecorrigeerde nettoactiva van de onderneming op het tijdstip van de terugkoop, maar die minstens gelijk is aan de contante waarde van het geplaatste kapitaal. Eenzelfde onderneming kan in aanmerking komen voor meerdere vormen van steun tot een gecumuleerd totaal van EUR per KMO gedurende de hele periode. 2 De Commissie neemt nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten om in het geval van tijdelijke moeilijkheden bij de aflossing van een lening door een leningnemer: de aflossing niet langer dan 12 maanden te onderbreken, en ofwel ervoor te zorgen dat het bedrag van de niet-betaalde rente niet meer bedraagt dan het bedrag van de de-minimissteun, te weten EUR over een periode van drie jaar, een en ander met inachtneming van Verordening (EG) nr. 69/2001 van de Commissie van 12 januari 2001 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op de minimis-steun, ofwel ervoor te zorgen dat deze onderbreking van de aflossing plaatsvindt in overleg met de crediteurbanken van de betrokken ondernemingen. De Waalse autoriteiten hebben aangegeven dat de rentetarieven die op de verstrekte leningen worden toegepast, als volgt zullen zijn samengesteld: referentiepercentage basispunten 200 basispunten (EFRO-aandeel) voor de achtergestelde leningen, referentiepercentage 200 basispunten (EFRO-aandeel) voor de leningen met de gebruikelijke zekerheidsstelling. 2 Met uitzondering van spin-offprojecten, waarvoor een maximum van 1 miljoen EUR geldt. -3-

4 De door de initiatieven van de drie nieuwe dochterondernemingen begunstigde ondernemingen zijn van dezelfde aard als die welke beschreven werden in het besluit betreffende steunmaatregel N 543/00 De Commissie neemt nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten dat er geen enkele lening zal worden verstrekt of deelneming zal worden aangegaan nà 31 december De begunstigde ondernemingen zijn alle in de provincies Namen, Luxemburg en Luik gevestigd, regio's die deels onder artikel 87, lid 3, onder c) vallen en deels niet voor regionale steun in aanmerking komen. 3 De begunstigde ondernemingen beantwoorden aan de communautaire KMO-definitie. 4 Ondernemingen in moeilijkheden komen niet voor deze regeling in aanmerking. De steun is uitsluitend bedoeld voor de financiering van projecten voor initiële investeringen die worden uitgevoerd in in aanmerking komende gebieden en die beantwoorden aan de definitie uit punt 4.4 van de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen 5. Elk project moet levensvatbaar en rendabel worden geacht, rekening houdend met de algemene levensvatbaarheid van de onderneming en de technische, economische en financiële haalbaarheid van het project. Ondernemingen uit de sector productie, verwerking en afzet van de landbouwproducten van bijlage I van het EG-Verdrag zijn uitgesloten van deze regeling. Daarenboven zeggen de Belgische autoriteiten toe om de op 7 maart 2002 goedgekeurde multisectorale kaderregeling na te leven op het punt van de sectoren die met structurele moeilijkheden te kampen hebben. 3. BEOORDELING VAN DE MAATREGEL Aangezien het een maatregel betreft die nog niet van kracht is 6, stelt de Commissie vast dat de Belgische autoriteiten voldaan hebben aan hun aanmeldingsverplichtingen uit hoofde van artikel 88, lid 3, van het EG-Verdrag. De steun die op grond van de betrokken regelgeving wordt verleend, wordt gefinancierd uit een overheidsbegroting. De betrokken risicokapitaalondernemingen worden namelijk grotendeels door de overheid gefinancierd en verlenen de ondernemingen waaraan zij een lening verstrekken of waarin zij een belang nemen, voorwaarden die gunstiger zijn dan de marktvoorwaarden. De steun wordt alleen verleend aan ondernemingen die investeren in bepaalde regio's die zijn vastgelegd in het EDP "Maas Vesder", het EDP "RURAL" in de provincies Namen en Luxemburg en het EDP "Doelstelling 1 Henegouwen" 7 (met uitsluiting van de rest van het 3 Steungebieden en niet-steungebieden, alsmede steunintensiteiten worden gedefinieerd in schrijven SG(2000) D/ van de Commissie van Bijlage I bij Verordening nr. 70/2001, PB L 10 van , blz PB C 74 van , blz De fondsen voor de aangemelde regeling zijn nog niet gebruikt door de dochterondernemingen. 7 Zoals beschreven in het besluit betreffende steunmaatregel N 543/

5 Belgische grondgebied): deze steun vervalst dus de mededinging of dreigt deze te vervalsen door de begunstiging van bepaalde ondernemingen, en beïnvloedt dan ook het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig. Deze steun moet derhalve worden getoetst aan artikel 87 van het EG-Verdrag. De regeling kan worden getoetst aan Verordening (EG) nr. 70/2001 van de Commissie van 12 januari 2001 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun voor kleine en middelgrote ondernemingen 8, zowel wat de deelnemingen als de verstrekking van leningen aangaat. De deelnemingen vallen namelijk niet onder de mededeling betreffende staatssteun en risicokapitaal 9, in hoofdzaak wegens het beperkte aantal elementen op basis waarvan kan worden geconcludeerd dat de beslissingen zijn ingegeven door het behalen van winst (punt VIII.3). De inbreng van particulier kapitaal is vrijwel onbetekenend en de marktinvesteerders kunnen niet wegen op de besluiten omdat de overheidsmiddelen en de publieke aandeelhouders sterk in de meerderheid zijn. Bovendien worden de beheerders van de dochterondernemingen niet beloond naar gelang de behaalde winsten. Voorts hebben de dochterondernemingen doelstellingen die betrekking hebben op het aantal gecreëerde ondernemingen en arbeidsplaatsen, de toegevoegde waarde in termen van investeringen, en dus niet stricto sensu het nastreven van winst. Ten slotte is, gezien de in het verleden (periode ) behaalde resultaten, gebleken dat het nemen van participaties een verliesgevende activiteit is. De Belgische autoriteiten geven het bestaan van een steunelement toe en hebben de huidige regeling aangemeld op basis van voornoemde Verordening nr. 70/2001. De relevante elementen voor beide activiteiten blijven die welke in het besluit betreffende steunmaatregel N 543/00 werden genoemd Het lijkt nuttig hier te herhalen dat: de begunstigde ondernemingen aan de communautaire KMO-definitie voldoen; de steun uitsluitend bedoeld is voor de financiering van projecten voor initiële investeringen die beantwoorden aan de definitie uit punt 4.4 van de richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen 10. De Commissie neemt nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten om de volgende voorwaarden in acht te nemen: een eigen aandeel van de begunstigde van 25% waarvoor geen enkele steun wordt verleend, en handhaving van de investering gedurende vijf jaar. De Commissie neemt ook nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten om jaarlijks een verslag mee te delen als bedoeld in artikel 9 van voornoemde Verordening. Bovendien zullen er halfjaarlijkse en jaarlijkse verslagen van de werkzaamheden van de drie dochterondernemingen aan de Commissie worden meegedeeld. De deelnemingen 8 PB L 10 van , blz PB C 235 van , blz PB C 74 van , blz

6 Op basis van de berekeningsmethode die de Commissie hanteerde in haar besluit betreffende steunmaatregel N 543/00, komt het BSE van de deelneming uit op 28% 11 van de investering. Deze steunintensiteit is verenigbaar met de percentages van de Belgische regionalesteunkaart (39% en 43% BSE voor KMO's). De Commissie neemt nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten om buiten de steungebieden en buiten zone 4 de deelnemingen te beperken tot circa 40% (bij kleine ondernemingen) en 20% (bij middelgrote ondernemingen) 12 van het bedrag van de uitgevoerde initiële investeringen, zodat de maximale steunintensiteiten van 15% en 7,5% BSE in acht worden genomen. De leningen: de verschillen uit het besluit betreffende steunmaatregel N 543/00 blijven identiek De Waalse autoriteiten hebben aangegeven dat de rentetarieven die op de verstrekte leningen worden toegepast, als volgt zullen zijn samengesteld: referentiepercentage basispunten 200 basispunten (EFRO) voor de achtergestelde leningen, en referentiepercentage 200 basispunten (EFRO) voor de leningen met de gebruikelijke zekerheidsstelling. Deze percentages komen overeen met een verhoging met 450 basispunten in het eerste en 200 basispunten in het tweede geval. 13 Het is immers vaste praktijk van de Commissie 14 om, overeenkomstig de mededeling over de referentie- en disconteringspercentages 15, op achtergestelde leningen een risicopremie van 400 basispunten of meer toe te passen. Door deze verhoging met 450 of 200 basispunten komt de maximale steunintensiteit uit op, respectievelijk, 18% en 7,5% BSE van de investering voor de leningen die in de bewuste aanmelding worden beschreven, voorzover deze leningen 75% 16 van de investering dekken. 11 Het verlies van naar raming 11% (volgens de berekeningen van de Commissie in haar besluit betreffende steunmaatregel N 543/00) komt overeen met een gemiddeld jaarlijks verlies van ongeveer 0,85%, of een gemiddelde jaarlijkse steunintensiteit van 5,91%. (De geïnvesteerde middelen hadden - op basis van het referentiepercentage van steunmaatregel N 543/00 (Henegouwen) - een minimumrendement van 5,06% moeten opleveren. Momenteel bedraagt het referentiepercentage slechts 4,8%, zodat de jaarlijkse intensiteit van 5,91% die voor Henegouwen werd berekend, wel degelijk een maximum lijkt.) Over een periode van acht jaar, wat de maximale duur is van de deelneming, bedraagt de steun 37% van de deelneming, die op haar beurt ten hoogste 75% van de initiële investering bedraagt, hetgeen neerkomt op 28% BSE van de investering. 12 Het precieze cijfer is 40,18 (en 20,09). 13 De EFRO-bijdragen moeten namelijk worden meegerekend bij de totale staatssteun (zie met name de gemeenschappelijke verklaring betreffende de door de communautaire Structuurfondsen of andere financiële instrumenten verleende steun, die als bijlage aan de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte is gehecht, of artikel 8, lid 2, van Verordening (EG) nr. 70/2001 van de Commissie van 12 januari 2001 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het EG-Verdrag op staatssteun voor kleine en middelgrote ondernemingen). 14 Zie met name de steunmaatregelen N 324/99 Western Investment Fund (Ierland) of N 707/2000 Innovationsfonds Saksen-Anhalt (Duitsland). 15 PB C 273 van , blz. 3 en PB C 241 van , blz De Belgische autoriteiten hebben toegezegd om dit percentage in alle gevallen in acht te nemen. -6-

7 In de gebieden waarin de drie risicokapitaalondernemingen actief zijn, zijn overigens verschillende brutosteunintensiteiten toegestaan voor de aldaar gevestigde ondernemingen: 15% voor een kleine en 7,5% voor een middelgrote onderneming buiten een steungebied, en 39% of 43% in steungebieden 17. De Commissie neemt nota van de toezegging van de Belgische autoriteiten om deze maximale steunintensiteiten in acht te nemen, ook in het geval van cumulering met andere steunmaatregelen ten gunste van KMO's, met name de AIDE-steunregeling. Deze toezegging resulteert met name in de volgende uiteenlopende ratio's "bedrag van de lening/bedrag van de investering": Steungebieden Cumulering met AIDE Zonder cumulering met AIDE Zones 1 Achtergestelde lening 30 % 75 % (brutosteunintensiteit) 7,4% 18%) Lening met zekerheidsstelling 60 % 75 % (brutosteunintensiteit) 6% 7,5%) Zones 2 Achtergestelde lening 20 % 75 % (brutosteunintensiteit) 4,8% 18%) Lening met zekerheidsstelling (brutosteunintensiteit) 40 % 4% 75 % 7,5%) Buiten steungebieden 1 en 2 Kleine ondernemingen Middelgrote ondernemingen Achtergestelde lening 60 % 30 % (brutosteunintensiteit) 14,8% 7,4%) Lening met zekerheidsstelling (brutosteunintensiteit) 75 % 7,5% 60 % 6%) Voorts zullen in zone 3 (zone met een plafond van 15% netto) en zone 4 (zone met een plafond van 10% netto) geen leningen worden verstrekt bovenop de in het kader van de AIDE-regeling verleende steun. 4. BESLUIT De Commissie heeft derhalve besloten de steunmaatregel als verenigbaar met het EG- Verdrag te beschouwen op grond van artikel 87, lid 3, onder c). Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens bevat die niet mogen worden bekendgemaakt aan derden, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met 17 Steungebieden en niet-steungebieden, alsmede steunintensiteiten worden gedefinieerd in schrijven SG(2000) D/ van de Commissie van

8 mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op internet: Dit verzoek dient bij aangetekend schrijven of bij faxbericht te worden gericht aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Directoraat Staatssteun I B-1049 BRUSSEL Faxnummer: (+32) Inmiddels verblijf ik met gevoelens mijner bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Mario Monti Lid van de Commissie -8-