!!! !!! !!2014&2015! !!!!!!!

Transcriptie

1 2014&2015 Nieuwmeetinstrumentvoorlesprogramma ZitmetPit isgemeten omteweten Een$methodologisch$kwalitatief$meetinstrument$dat$kennis$meet$rondom$gezond$houdings6$en$ bewegingsgedrag$van$kinderen$uit$groep$5/6$die$het$lesprogramma$ Zit$met$Pit $volgen.$ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ Auteurs: D.Groen C.Groenen Studentnummer: Hogeschool: HogeschoolvanAmsterdam Opdrachtgever: ZitmetPit Projectbegeleider: A.Timmerman Medebeoordelaar: A.Klerk Datum: 12januari2015

2 Nieuwmeetinstrumentvoorlesprogramma ZitmetPit isgemeten omteweten Een$methodologisch$kwalitatief$meetinstrument$dat$kennis$meet$rondom$gezond$houdings6$en$ bewegingsgedrag$van$kinderen$uit$groep$5/6$die$het$lesprogramma$ Zit$met$Pit $volgen. Groen,D.&Groenen,C.HogeschoolvanAmsterdam Opdrachtgever:Felderhof,N.&Hoorn,Y.van. ZitmetPit ABSTRACT Doel:Binnenditonderzoekiseenwetenschappelijkonderbouwdmeetinstrumentopgesteldvoor kinderendiehetlesprogrammavan ZitmetPit volgen.hetmeetinstrumentheeftalsdoelhet verschiltussendebegin&eneindmetingwatbetreftkennisendeaspectenvangedragsverandering vaneigenhoudings&enbewegingsgedraginzichtelijktemaken.middelseensurvey&onderzoekis inzichtverkregenindevaliditeit,betrouwbaarheidendepraktischehanteerbaarheidvanhet meetinstrument. Design:Hetontwikkelenvaneenmeetinstrumentenhetbeoordelenervanmiddelseensurvey& onderzoekenvragengesprekken. Methode:Opbasisvanliteratuuriseenwetenschappelijkonderbouwdmeetinstrumentontwikkeld. Hetmeetinstrumentisgetestdoorhetafnemenvaneenenquêtebijkinderenn=122)en oefentherapeutenn=3).eveneensishetmeetinstrumentgetestdoorhetafnemenvan vragengesprekkenbijkinderenn=8). Resultaten:Deomgevingsfactorentijdensdeafnamewarengelijkvoorallekinderen.Zeventig procentvandekinderengavenaandatdeplaatjesinhetmeetinstrumentleukenduidelijkwaren. Volgensdekinderenzaghetmeetinstrumenteropzichzelfleukuit.Deface&validiteitvanhet meetinstrumentwerddooroefentherapeutenbeoordeeldalssprankelendeninspirerend.de vraagstellingenwerdenomschrevenalshelder,goedenafwisselend.ermistengeenbelangrijke aspecteninhetmeetinstrument.deduurvanhetmeetinstrumentwasgemiddeld15minutenende kostenlagenlaag. Conclusie:Uithetsurvey&onderzoekisnaarvorengekomendathetwetenschappelijkonderbouwde meetinstrumentmethodologischkwalitatiefisomkennisrondomgezondhoudings&en bewegingsgedragvanhetlesprogramma ZitmetPit temetenbijkinderenuitgroep5en6.echter isereenaanbevelingvoorvervolgonderzoek,waarbijvaliditeitenbetrouwbaarheidinhoudelijk dieperonderzochtkunnenworden.hetmeetinstrumentkanmetcijfersofwaardesonderbouwd worden. INLEIDING Rugpijniswereldwijdeenveelvoorkomend gezondheidsprobleem.in2005haddenmaar liefst2,4miljoenvolwassennederlanders chronischelagerugklachtenpicavet,2005). Dekostendiein2000gemaaktzijnbinnende gezondheidszorgvanwegelagerugklachten wordengeschatop 337,3miljoen.Hiervanis naarschattingcirca40%vandetotale uitgavenbesteedbinnendeeerstelijnszorg. Binnendeeerstelijnszorgis14%vanalle kostengemaaktdoordeparamedischezorg. Ditkomtuitopeenbedragvan 114,9 miljoen.nietalleendehogekostenvanwege lagerugklachtenzijneenprobleem,maarook hetziekteverzuim.maarliefst7.3miljoen verzuimdewerkdageninhetjaar2000waren toetewijdenaandelagerugklachten.datis naarschatting8,7%vanhettotale ziekteverzuimpicavet,2005). Ditprobleemkomtnietalleenbijvolwassenen voor.ongeveer80%vandewestersekinderen ervaarteenkeerrug&ofnekpijngeldhof, Cardon,deBourdeaudhij&DeClercq,2006). Onderzoektoonteentoenemendeprevalentie vanrugklachtenaanbijjongereninde leerplichtigeleeftijdwatsonetal.,2002;

3 Jones&Watson,2003).Uitonderzoekis geblekendatlangdurigzittenmeteen ongunstigehoudingeenmogelijkerisicofactor voorrugpijnisonderdejongeren.op volwassenleeftijdkanditzelfsvoorernstige gezondheidsproblemenzorgenmurphy& Buckle,2002;Drzal&Grabiec&Snela,2014) Schoollijkteenmogelijkebelastende risicofactorvanwegehetlangdurigzitten.het blijktdatkinderenvan4totenmet15jaar oudgemiddeld7tot8uurperdagzitten Drzal&Grabiec,Snela,Rykala,Podgórska& Rachwal,2014).Buitenschoolomspelen kinderenminderbuitenenzittengemiddeld langerachtereencomputerofzijnlangeraan hetgamenszetoetal.,2014).erbestaateen relatietussenlichamelijkeklachteneneen ongunstigehoudingtijdenshetwerkenachter decomputerasundi,odell,luce& Dennerlein,2010). Jong$geleerd,$oud$gedaan $ Kanditprobleempreventiefopgelost worden?volgensgeldhofetal.2007)ishet nuttigomeenpreventiefprogrammate ontwikkelen.eenrecentonderzoekvandrzal& Grabiecetal.2014)geeftaandathet noodzakelijkisomeeneducatiefprogramma tegevenaanschoolkinderenmetdaarbij betrekkingtotergonomie.volgensleboeuf& Ohm1998)blijktdateenlesprogramma klachtenopzoweljongealsvolwassenleeftijd kunnenverminderen.kinderenvoldoen volgensverhagen2012)nietaande dagelijksebeweegnorm.daarnaastzijnzezich nietbewustvandegevolgenvaneen ongunstigehoudingdrzal&grabiecetal., 2014). Voor ZitmetPit genoegredenenomeen lesprogrammavoorbasisschoolkinderenuit groep5en6teontwikkelen.hetdoelhiervan isomkinderenopjongeleeftijdbewustte makenvaneengunstigezit&,schrijf&en computerhoudingeneengezondbeweeg&en houdingsgedragrondomelektronische werkapparatuur,zoalseencomputeroftablet. Delessenwordengegevendoor oefentherapeutencesar/mensendieck.er wordtopeenleukemanierkennisverstrekt overhetbelangvanbewegen,genoeg pauzerenendeoorzaakvanpijnklachten. Binnenhetlesprogrammais gedragsveranderingeenbelangrijkaspect. ZitmetPit ishetenigepreventieve interventieprogrammawatgerichtisopde houdings&enbewegingsgedragvoorkinderen opbasisscholeninnederland.erkanop langeretermijnonderzochtwordenofde houdingsproblematiekverminderdkan worden.indiendithetgevalis,kanhierdoor hetziekteverzuimoplatereleeftijd verminderdworden.erzullenminder behandelingennodigzijn,wateenpositieve invloedheeftopdekostenbinnende gezondheidszorg.alsaangetoondkanworden dat ZitmetPit daadwerkelijkeffectiefis,zal hetgesubsidieerdwordendoorgemeentes. Ditbetekendvoordeberoepsgroep OefentherapieCesar/Mensendieckmeer naamsbekendheidgeneren. Erisnoggeenonderzoekgedaannaarde effectiviteitvanhetlesprogrammavan Zit metpit.omaantetonendathet lesprogrammadaadwerkelijkbijdraagtaanhet bewustmakenvaneengunstighoudings&en bewegingsgedragisechteronderzoeknodig. Eriseennieuwwetenschappelijkonderbouwd meetinstrumentontwikkeld.doormiddelvan ditmeetinstrumentkrijgt ZitmetPit inzicht inverschillendeaspecten.het meetinstrumentgeefthetverschilweer tussendebegin&endeeindmeting.hierdoor wordtduidelijkofhetkennisniveauvanhet kindvergrootis.tevenszalinzichtelijkworden ofeenveranderingheeftplaatsgevondenin hethoudings&enbewegingsgedrag.tussende begin&endeeindmetingissprakevan gedragsverandering.hetonderzoekisgeleid metdevolgendeonderzoekvraag: $ Hoe$ziet$een$methodologisch$kwalitatief$ meetinstrument$eruit$dat$de$kennis$meet$ rondom$gezond$houdings6$en$ bewegingsgedrag$van$kinderen$uit$groep$5/6$ die$het$lesprogramma$ Zit$met$Pit $volgen? Ondermethodologischekwaliteitseisenwordt hetonderzoekenvandevaliditeiten betrouwbaarheidverstaan.daarnaastishet eeneisdathetmeetinstrumentpraktisch

4 hanteerbaarenwetenschappelijk onderbouwdis. METHODE Binnenhetonderzoekisgekozenvooreen survey&onderzoek,omdatopdiemaniereen grotegroepparticipanteneenoordeelkon gevenomtrenthetmeetinstrument.medeis gekozenvooreenvragengesprekomhet onderzoekmetkwalitatieveinzichtente versterken. Uithetonderzoekisnaarvorengekomenof hetmeetinstrumentvalide,betrouwbaaren praktischhanteerbaaris.daarnaastishet meetinstrumentpervraagbestudeerdende meestopvallenderesultatengeanalyseerd. Totstandkomingmeetinstrument Deeerstestapvanhetonderzoekwashet ontwikkelenvanhetmeetinstrument. Voorafgaandaandeontwikkelingvanhet meetinstrumentisgezochtnaar onderbouwendeliteratuur.deliteratuuris verkregenuitdedatabasespubmeden GoogleScholar.Daarnaastzijnverscheidene boekengeraadpleegdenishetlesprogramma ZitmetPit gevolgd.vervolgensishet meetinstrumentopgezet. Operationaliseren$begrippen$ Allereerstzijndebegrippendieinhet meetinstrumentgemetenwerden geformuleerd.omvanbegrippentotvragen tekomen,zijndedefinitiesvanbegrippen uitgewerkt.aandehandvandiedefinitieszijn vragenopgestelddieterugtevindenzijnin bijlage1. Keuzes$meetinstrument$ Hetmeetinstrumentisonderverdeeldinvier onderdelen:kennis,gedragsverandering, houdings&enbewegingsgedrag.omhetvoor dekindereneenvoudigtemaken,zijnzeinhet meetinstrumentverdeeldindekopjes:kennis, eigenhouding,sportenoverig. Eenkindvan8tot10jaarkanzichgemiddeld 15tot20minutenconcentrerenalshetgaat omgedwongenconcentratiealgra,dolfsma& Troost&Nijenhuis,2008).Omdezeredenis rekeninggehoudenmethetaantalvragenen desoortvragen.zoisgekozenvooreen maximumvan25vragen.tevensisgekozen voormeerkeuzevragen,aangeziendatvoor eenparticipantgemakkelijkerensnellerte beantwoordenisdanopenvragensaunders, Lewis,Thornhill,Booij&Verckens,2011). Daarnaastishetcoderenvanmeerkeuze vragengemakkelijkerbaarda,degoede& Kalmijn,2007).Omdevariatieinmeerkeuze vragenteverhogen,isgekozenvoor verschillendesoorten antwoordmogelijkheden.erisgebruik gemaaktvanantwoordmogelijkhedenals dichotoom,lijst,enkel&enmeervoudige antwoordmogelijkhedenenhalfopen antwoordmeteenrestcategorie. Eenkindtussende9en11jaarheefteen passievewoordenschatvandertienduizend totnegentienduizendwoordenfeldman, 2009).Eenvolwasseneheefteenpassieve vocabulairevanvijftigduizendtot zeventigduizendwoorden.depassieve woordenschatzijndewoordendieeen persoonbegrijptdeutscher,2012).dit bewijstdatdewoordenschatvankinderen geringis.hetisvannoodzaakdathet meetinstrumentafgestemdisopdedoelgroep kinderen.volgenstromp&rietmeijer1989) ishetdaaromverstandigomeeneenvoudige vraagstellingoptestellengebruikmakendvan gewonewoorden.devraagstellingenzijnzo kortmogelijkgeformuleerd,aangezienlange vraagstellingenvaakmoeilijktebegrijpenzijn Saundersetal.,2011). Kinderenuitgroep5zijnbekwaamvoor gewoneschriftenmetenkelelijnenalshet gaatomschrijvenbal,2003).inhet meetinstrumentisdaaromgebruikgemaakt vanenkelelijnenwaarhetkindhetantwoord opkanschrijven. Inhetmeetinstrumentisgekozenvoor afbeeldingendiecorresponderenmetde vraagstellingofdienenals antwoordmogelijkheden.doorhetgebruik vanafbeeldingenwordtdetekstnon&verbaal versterkt.hierdoorishetvooreenkindbeter tebegrijpenverhoeven,2009). Indieneenkleineruimtetussendeteksten afbeeldingenwordengebruikt,wordthetkind

5 aangemoedigdomdeafbeeldingengoedte bestuderen.mayer&moreno,2003).hieris rekeningmeegehoudentijdenshetopstellen vanhetmeetinstrument.deafbeeldingendie bijeenvraagstellinghoren,zijnopdezelfde paginaafgebeeld.wanneerditnietgebeurt, kanditleidentoteenverstoringinhet leesprocesschnotz&bannert,2003). Omdeislamitischescholennietbuitente sluitenbijhetonderzoek,zijneruitsluitend plaatjesgebruiktwaarbijlangekledijtezienis. Erzijngeenblotelichaamsdelenalsarmenof benentezienzijn.vooreenvolledigeversie vanhetmeetinstrumentwordtverwezennaar bijlage2. Onderzoeksgroep Voorhetsurvey&onderzoekzijnintotaal126 kinderengeïncludeerd.dewillekeurige, geselecteerdeparticipantenwarenkinderen uitgroep5en6opeenregulierebasisschool binnennederland.indienerkinderenmeteen gedragsstoornisopdebasisschoolzaten, behoordezijmedetotdeinclusiecriteria. Echterwasheteenvereistedatzevoldoende beheersingvandenederlandsetaalhadden. Departicipantenhaddenopmomentvan afnamegeendeelnameaanhetlesprogramma van ZitmetPit. Departicipantenzijnbenaderddooreen steekproeftetrekkenvanscholenuitderegio AchterhoekenWest&Friesland.Descholenzijn benaderdmiddelstelefonischcontact.bijlage 3geefteenoverzichtvandescholenweerdie telefonischbenaderdzijn.voorafgaandaan hetonderzoekzijndeouders/verzorgersvan departicipantenopdehoogtegesteldvanhet onderzoekenhebbenhierbijtoestemming gegevenvoordeelname. Medetotdesteekproefbehoorde OefentherapeutenCesar/Mensendieck.De oefentherapeutendiebehoordetotde steekproefwarenopmomentvanafname licentiehoudersvan ZitmetPit.Zijwarenvia één&op&één&gesprekbenaderd. Totstandkomingenquête Intotaalzijntweeenquêtesopgesteld.Eén diendevoorkinderenendeanderevoorde oefentherapeuten.beidezijnopgesteldom hetmeetinstrumenttetestenop onduidelijkheden,praktische hanteerbaarheid,validiteiten betrouwbaarheid.tijdenshetopstellenvande enquêtesheefthetboek Basisboek Enquêteren Baardaetal.,2007)alsleidraad gediend. Bijhetopstellenvandeenquêteszijnnetzoals inhetmeetinstrument,begrippen geformuleerddieindeenquêteuitgevraagd werden.omvanbegrippentotvragente komen,zijndedefinitiesvanbegrippen uitgewerkt.aandehandvandiedefinitieszijn vragenopgestelddieterugtezienzijnin bijlage4. Enquête$kinderen$ Deenquêtebestaatuit25vragen.Deeerste 22vragenhaddenalsdoelinzichtverkrijgenin hetfeitofkinderendevraagstellingen begrijpen.delaatstedrievragenzijngericht opdemoeilijkheidvandevragen,de duidelijkheidvandeplaatjesenwatzijvande plaatjesvinden.deantwoordmogelijkheidin deenquêtewaseen3&puntslikertschaalmet smiley s.een3&puntslikertschaalwashet meestgeschiktvoorkindereningroep5en6, omdatzijhetmoeilijkvindenombijmeerdere antwoordmogelijkhedenhetjuisteantwoord tenoterentromp&rietmeijer,1989).deze Likertschaalisafgeleidvanhet meetinstrumentwongbakerfacespain RatingScaleendeMcGrathGezichtenSchaal Baker&Wong,2009;Beurskens&Van Peppen,2008).Hetantwoordwaareenkind uitkonkiezenis:1.iksnapdevraaguitde toets,2.iksnapdevraaguitdetoets,maar weethetantwoordnieten3.iksnapdevraag uitdetoetsniet.devolledigeversievande enquêtevoorkinderenistezieninbijlage5. Enquête$oefentherapeuten$ Deenquêtevandeoefentherapeutenbestaat uit23vragen.deenquêtehadbetrekkingop hetmeetinstrument.erisinformatie verkregenoverdeeersteindruk,lay&out, vrageninmeetinstrumentmet antwoordmogelijkhedenende plaatjes/afbeeldingen.tevenswerd uitgevraagdofallekennisvanhet lesprogrammaterugkomtinhet meetinstrument.indeenquêteisgebruikt gemaaktvanmeerkeuzevragenwaarbij ruimteisvooreeneventueletoelichting.

6 Inbijlage6isdevolledigeenquêtevoor oefentherapeutengepresenteerd. Afnamekinderen Deafnamevanhetmeetinstrument,de enquêteenhetvragengesprekzijndoorde onderzoekerssamenuitgevoerd,waardoor eengelijkewerkwijzeistoegepast. Erisgekozenvooreenschriftelijkeafnamebij kinderen.hetvoordeeldaarvanwasdatde anonimiteithooglagendekostenlaag. Omdebetrouwbaarheidteverhogenishet meetinstrumentmetdeenquêtegetest middelseenpilotvan12kinderen.vijf participantenkwamenuitgroep5enzevenuit groep6.nadepilotzijnaanpassingengedaan omtotdeuiteindelijketestversietekomen. Tijdensdeafnameisrekeninggehoudenmet deomgevingsfactorenzodatdezegeen invloedkunnenhebbenopderesultaten. Tevensverhoogdeditdebetrouwbaarheid.Zo isrekeninggehoudenmethethandhavenvan ééndezelfdeinstructie.dekinderenzatenniet intoetsopstellingentijdensdeafname werdengeeninhoudelijkevragengesteld. Nahetafnemenheefteenmondeling vragengesprekplaatsgevondenbijacht participanten.deredenhiervoorwasom onduidelijkhedenuithetmeetinstrumentte achterhalen. Afnameoefentherapeuten Hetmeetinstrumentendeenquêtevoorde oefentherapeutenzijnpermailverstuurd.de therapeutendienietbinneneenweek responsgaven,iseenherinneringsmail verstuurd. Verwerkengegevens Degegevensvandekinderenende oefentherapeutenzijnverwerktinmicrosoft Excel2010.Degegevenszijnanoniem verwerkt.ditisgedaandoorgeengebruikte makenvannamen.grafiekenendiagrammen zijneveneensgemaaktinmicrosoftexcel Deresultatenzijnonafhankelijkbeoordeeld doordeonderzoekers.vervolgenszijnde resultatenvandeonafhankelijkebeoordelaars naastelkaargelegdenisgekekennaarde overeenkomstenenverschillen.deresultaten kwamenmetelkaarovereen. Gegevens$verwerken$kinderen$ Omdegegevensvandekinderente verwerken,isgebruikgemaaktvaneen beschrijvendestatistiek.deresultatenvanhet meetinstrumentzijngecodeerdmiddelseen0 vooreengoedantwoordeneen1vooreen foutantwoord,waardoorhetmeetniveau nominaalis.erisgebruikgemaaktvaneen modusalscentrummaatwaardoornaarvoren kwamwelkevragenslechtgemaaktwaren.de resultatenzijninexcelgepresenteerdin percentages. Deresultatenvandeenquêtezijneveneens gecodeerd.een0voorhetantwoord iksnap devraaguitdetoets,een1voor iksnapde vraaguitdetoets,maarweethetantwoord niet eneen2voor iksnapdevraaguitde toetsniet.deresultatenhiervanwarenvan ordinaalmeetniveau.deuitkomstenvande resultatenzijngepresenteerdinpercentages enabsolutegetallen. Naasthetbekijkenvanderesultatenvande methodologischekwaliteitseisenisgekeken naaropvallenderesultatenuithet meetinstrumentzelf.doordeuitkomstenvan hetmeetinstrumenttevergelijkenmetde enquêtezijnonderlingeverbandengemaakt worden.eriszoalgekekennaarde samenhangtussenhetpercentagedatde vraagfoutbeantwoordheeftenhet percentagedataangeeftdathij/zijdevraagt nietbegrijpt.opdiemanierisnaarvoren gekomenwelkevraagmoeilijkenonduidelijk was.daarnaastishetmeetinstrumentper vraagbestudeerdengekekennaardemeest opvallenderesultaten. Gegevens$verwerken$oefentherapeuten$ Bijdeenquêtevandeoefentherapeutenis gekekennaardevaliditeit,betrouwbaarheid enpraktischehanteerbaarheid.de belangrijksteaspectenzijninderesultaten opgesomd.deresultatenzijnniet gepresenteerdineengrafiek,aangeziende steekproefgeringis.

7 RESULTATEN Vande126participantenzijnintotaal4 meetinstrumentenenenquêtesnietmee geteld,aangeziendiedusdanigonvolledig ingevuldwarenn=122).hiervanwas53% vrouwen47%man.intotaaldeden75 participantenuitgroep5en47uitgroep6 meeziefiguur1). Daarnaastdedenvieroefentherapeuten Cesar/Mensendieckmeeaanhetonderzoek. Hiervanwaséénoefentherapeutuitgevallen n=3). Figuur1:Kenmerkenvanparticipanten;uitval, verdelingvanman/vrouwengroep. Bijhetopsommenvanderesultatenisde volgendeopbouwgebruikt.allereerstworden demethodologischekwaliteitseisen besprokenmetdaarbijaandachtvoor validiteit,betrouwbaarheidenpraktische hanteerbaarheid.vervolgenswordende uitkomstenvanhetmeetinstrumentgetoond. Hierinwordenresultatengegevenoverkennis uithetlesprogramma ZitmetPit,deeigen houding,sportenoverige.totslotzijnde resultatenvandeoefentherapeuten opgesomd.deruwedatavanhet meetinstrumentendeenquêteszijntevinden inbijlage7. Methodologischekwaliteitseisen Validiteit$ Deface&validiteitvanhetmeetinstrument werdgetestbijkinderenen oefentherapeuten.vandeondervraagde kinderenvond70%deplaatjesinhet meetinstrumentleukenduidelijkziediagram 2) Daarnaastvondenzehetmeetinstrumenter opzichzelfleukuitzien.dezegegevens kwamenooknaarvoreninhetvragengesprek. Deoefentherapeutenbeoordeeldendeface& validiteitvanhetmeetinstrumentals sprankelendeninspirerend,maarookalslang. Deeersteindrukvandevraagstellingenwerd omschrevenalshelder,goedenafwisselend. Deoefentherapeutengavenaandatgeen belangrijkeaspectenuithetlesprogramma ontbrakeninhetmeetinstrument.dithadeen positieveinvloedopdecontent&validiteit.eén participantgafaandatallekennis,opde luisterhoudingna,terugkomtinhet meetinstrument.deoverigeparticipanten gavenaandatallekennisterugkomt. Betrouwbaarheid$ Omdebetrouwbaarheidteverhogenwerd eenuitgebreidepilotvan12kinderen gedraaid.dezepilotwerddoorbeide onderzoekerssamenuitgevoerdwaardoor ééndezelfdewerkwijzegecreëerdwerd.de omgevingsfactorentijdensdeafnameopde scholenwarengelijk.erwerdgebruikgemaakt vanééndezelfdeinstructievoorafgaandaan deafname.kinderenmochtengeen inhoudelijkevragenstellentussendoor.de kinderenzatentijdensdeafnamenietin toetsopstelling.deruisbinnenhetklaslokaal wasvergelijkbaarmetandereklassen.tevens warendeklassenvanvergelijkbaregrootte. Diagram2:Verdelingmeningoverplaatjesuitmeetinstrument.

8 Praktische$hanteerbaarheid$ computer.intotaallette15%altijdopde Hetmeetinstrumentwerdpraktisch houding.tevenslette59%vande hanteerbaargemaaktvoorde participantensomsopzijnofhaarhouding.de oefentherapeutenmiddelseen overigeparticipantenlettennietopde toelichtingsformulierenhandleiding.deduur houdingofwildenwelopzijnofhaarhouding vanhetmeetinstrumentwasgemiddeld15 letten,maarluktenhetnietofvergatenhet minuten.dekostenvanhetmeetinstrument ziediagram3). lagenlaag.deenigekostenwarenvoor hetprinten. Uitkomstenmeetinstrument Naastdemethodologische kwaliteitseisenwerdgekekennaarde itemsuithetmeetinstrument:kennis, houding,sportenoverig. Kennis$vanuit$lesprogramma$ Zit$met$Pit $ Vraagtweewasmet21%demeest Diagram3:Verdelingvanpercentagedatopzijn/haarhoudinglet. onduidelijkevraagvoordeparticipanten.deze vraagwasdoor56%foutbeantwoord.de Sport$ begrippenwervelkolom,tussenwervelschijfen Intotaalsportte64%vandekinderenminder zitbotjeswarenonbekendbijdeparticipanten. danvijfkeerperweek.ditwasinclusieftwee Intotaalvond58%devrageninhet keerschoolgym. meetinstrumentnietmoeilijk,maarookniet gemakkelijk.tevenswerdditbenoemdinhet Overig$ vragengesprek. Eenpercentagevan47keekminderdanéén uurperdagtelevisie.daarnaastspeelde56%, Vanalleondervraagdewist63%éénofmeer buitenschoolom,minderdanéénuurperdag aspectenvanwatbijeengunstigezithouding opdecomputer,tabletofmobieletelefoon. hoort.intotaalwist98%hoeeengunstige Hetpercentagedatééntottweeuurperdag computerhoudingeruitzietalsgekozenkan televisiekeekofopeencomputer,tabletof wordenuitvierafbeeldingen.daarnaastwist mobieletelefoonspeeldeis36.ziediagram4 88%watbelangrijkwasbijeengunstige vooreenoverzichtvandepercentages. schrijfhouding, maar7%wisthet antwoordniet. Bijhet vragengesprek bleekdatde participanten duidelijkvoor ogenhaddenwat welennietgoed Diagram4:Hetaantaluurdateenkind,buitenschoolom,perdagtelevisiekijkt wasbijeengunstigecomputer&en ofopdecomputer/tablet/telefoonspeeltinpercentages). schrijfhouding.zewistendegevolgen vaneenongunstigehouding,namelijk pijnklachten. Gedurendehetonderzoekervoer19%vande participantenneken/ofrugklachten.vandeze De$eigen$houding$ klachtenwas5,5%tewijtenaan Eenpercentagevan78gafaandathij/zijhet computergebruiken35,5%doorlangdurig belangrijkvondomopzijn/haarhoudingte zitten. lettentijdenshetzitten,schrijvenen

9 Uitkomstenoefentherapeuten Uithetsurvey&onderzoekkwamnaarvoren datenkelevragen,waarbijmeerdere antwoordengoedzijn,lastigkondenzijnvoor kinderen.zoweldevraagstellingenals antwoordmogelijkhedenwarenhelderen duidelijkgeformuleerd,ditwerddooralle oefentherapeutenbeaamd.eenpercentage van66.6dachtdatdevrageninhet meetinstrumentaanslotenophetniveauvan groep5/6.deoverige33.3%dachtdatde instaptoetslastigwasvoorkinderen,echter verwachttendeparticipantendatdeeindtoets goedaanslootophetniveauvanhetkind. Alleparticipantenvondendevragenop logischevolgordegerangschiktstaanener kwamengeenvragenteveelmetelkaar overeen.deplaatjesbeelddenuitwatze behorenuittebeeldenenpastenbijde vraagstellingen. DISCUSSIE Doorditsurvey&onderzoekisinzichtverkregen indevaliditeit,betrouwbaarheiden praktischehanteerbaarheidvanhet meetinstrument.eveneensisduidelijkwelke resultatenopvallendwareninhet meetinstrument.deresultatenvanhet onderzoekzijngebaseerdop122kinderenen 3oefentherapeuten. Uithetsurvey&onderzoekisnaarvoren gekomendatdeface&validiteitvanhet meetinstrumentbijdekinderenhoogis.maar liefst70%vandekinderengavenaandatde plaatjesinhetmeetinstrumentleuken duidelijkwaren.tevensisgeblekendathet meetinstrumenterinzijngeheelleukuitziet. Deoefentherapeutengavenaandatdeface& validiteitvanhetmeetinstrumentsprankelend eninspirerendwas,maarooklang.de vraagstellingwerdomschrevenalshelder, goedenafwisselend.erwerdaangegevendat geenbelangrijkeaspectenuithet lesprogrammaontbrakeninhet meetinstrument,behalveéénparticipantgaf aandatdeluisterhoudingontbrak.de participantengavenaandatzeverwachten datmethetmeetinstrumentdekennis gemetenkanworden.decontent&validiteitis naardemeningvandeonderzoekersmeteen voldoendebeoordeeld.echterisnietduidelijk gewordenhoehoogdevaliditeitis,aangezien inhetonderzoekgeencijfersaanwezigwaren. Debetrouwbaarheidvanhetmeetinstrument konnietuitgedruktwordenineen betrouwbaarheidsniveaumetfoutenmarge. Echterkanwelgezegdwordendatrekening gehoudenismetdeomgevingsfactorenzoals maniervanafname,ruisetcetera,watinvloed heeftopdebetrouwbaarheidvanhet onderzoek.tevensisdebetrouwbaarheidvan hetkwantitatieveonderzoekversterktdoor gebruiktemakenvankwalitatief eigenschappen,namelijkde vragengesprekken.deresultatenzijn onafhankelijkbeoordeelddoorde onderzoekers.daaropvolgendzijndeze gezamenlijkgeanalyseerd.doordezemanier vanwerkenisdebetrouwbaarheidverhoogd. Depraktischehanteerbaarheidvanhet meetinstrumentlaghoog.ditkanafgeleid wordenaandetijdsduurendekosten.de kostenvanhetmeetinstrumentlagenlaag aangezienhetmeetinstrumentalleengeprint hoefdeteworden.deduurvanhet meetinstrumentwas±15minuten,wattevens deeiswas.hetmeetinstrumentis ondersteunddooreentoelichtingsformulier enhandleiding,waardoordeonderzoekers vanmeningwarendathetopdezemanier voordeoefentherapeutengemakkelijkte hanterenis. Uitdeoverigeresultatenvanditonderzoek bleekdatkinderenzichbewustzijnvande gevolgenvaneenongunstigehouding.tijdens hetvragengesprekisuitgevraagdwatde gevolgenkunnenzijnvaneenongunstige houding.dekinderenwistenditte beantwoordenmetpijnklachtenals rugklachten.echterblijktuitliteratuurdat kinderenzichnietbewustwarenvande gevolgendrzal&grabiecetal.,2014). Erwerdgeschatdat16%vandekinderenin NederlandrugklachtenhebbenWijga, Scholtens,VanEffelen&Beckers,2010).Inhet onderzoekwasdateenpercentagevan10. Langdurigzittenleekeenmogelijkefactor voormogelijkerugpijnonderjongeren Murphy&Buckle,2002).Ditbleekookuitdit

10 onderzoek.eenpercentagevan35,5heeft aangegevendatdepijnklachtenkomendoor hetlangstilzitten. Kinderenvoldedenvolgensonderzoekvan Verhagen2012)nietaandedagelijkse beweegnorm.ditkomtovereenmetdit onderzoek.maarliefst64%vandekinderen sportteminderdan5keerperweekinclusief schoolgym. Buitenschoolomspeeldekinderenminder buitenenzatengemiddeldlangerachtereen computerofwarenlangeraanhetgamen Szetoetal.,2014).Uitonderzoekbleekdat eenpercentagevan56minderdanéénuur perdag,buitenschoolom,opdecomputer speelt.echterisditonderzoekuitgevoerdbij kinderenwonendindorpen.deonderzoekers haddendemeningdatkinderenuitdorpen meerbuitenspelendankinderenuitsteden. Ingroterestedenisoverhetalgemeenminder mogelijkheidtotbuitenspelen.hierdoorwas deverwachtingdatdezekindereneerder achtereencomputeroftelevisiezitten. Overhetgebruikvanmeerkeuzevragenkan getwijfeldworden.indienkindereneenvraag inhetmeetinstrumentnietwistenof begrepen,kondenzijgokken.hetisniet duidelijkinhoeverrekinderengegokthebben tijdensdeafname.daaromkanafgevraagd wordenofhetpercentagevaneengoed beantwoordevraagwelklopt. Hetmeetinstrumentisbeoordeeldmet behulpvandeenquête.kinderenkondenin deenquêtekiezenuit antwoordmogelijkheden iksnapdevraaguit detoets,maarweethetantwoordniet en ik snapdevraaguitdetoetsniet.hetis discutabelofkinderendaadwerkelijk onderscheidkondenmakentussendevraag nietsnappenófhetantwoordnietweten. Deafnamevanhetmeetinstrumentende enquêteheeftplaatsgevondenopwillekeurige tijdstippen.dezemomentenwareninde ochtendendemiddag.deconcentratievan dekinderenkonverschillendzijnopdeze tijdstippen.ditkoninvloedhebbenopde afnamevanhetmeetinstrumentende enquête.indiendithetgevalwas,kondit indirectinvloedhebbengehadopde resultaten. Tijdenshetonderzoekwasrelatiefweinig uitval.hierisvoorgezorgddoortijdensde afnamedemeetinstrumentenendeenquêtes tecontrolerenoponvolledigheid.erkan gezegdwordendathetmeetinstrumentgoede vragenbevat,aangezienindeenquêtenaar vorenisgekomendatalleenvraagtwee beoordeeldisalsmoeilijkevraag.bijde overigevragenuithetmeetinstrumentis aangegevendatdevraagstellinggoedte begrijpenis. Doormiddelvanditsurvey&onderzoekkan Zit metpit hetmeetinstrumentimplementeren binnenhetlesprogramma.doorde uitkomstenvanhetmeetinstrumentkunnen zijinspelenopdehiatenbinnenhet lesprogramma.echterisereenaanbeveling voorvervolgonderzoek,waarbijvaliditeiten betrouwbaarheidinhoudelijkdieper onderzochtkanworden.hetmeetinstrument kanopdiemaniermetcijfersofwaardes onderbouwdworden.tevenskaninde toekomstonderzochtwordenofhet lesprogrammavan ZitmetPit effectiefis.dit kanwordengedaanmetbehulpvanhet meetinstrumentdatisgetesttijdensdit onderzoek.erkanonderzochtwordenof kinderendaadwerkelijkbewustwordenvan zijn/haarhouding,kennisopgenomenwordt enuiteindelijkpijnklachtenverminderd kunnenwordenofpreventiefkunnentegen gaan.indienaangetoondwordtdat Zitmet Pit eeneffectieflesprogrammais,kanhet lesprogrammagesubsidieerdwordendoor gemeentes.hierdoorkunnennaar verwachtingmeerscholendeelnemenaanhet lesprogrammawaardoordekansoprug& en/ofnekklachtenbijkindereninnederland opdebasisschoolpreventiefverminderd kunnenworden.uiteindelijkzalditoplatere leeftijdzorgenvoorminderziekteverzuimwat eenpositieveinvloedheeftopde maatschappij.tevenskunnendehogekosten binnendegezondheidszorg,dietewijtenzijn aanrugklachten,verminderdworden.

11 CONCLUSIE Eenmeetinstrumentvoorkinderenuitgroep5 en6vandebasisschooldatkennismeet rondomgezondhoudings&en bewegingsgedragvanhetlesprogramma Zit metpit bestaatuit22zokortmogelijk opgesteldemeerkeuzevragen.erisgebruik gemaaktvanondersteunde plaatjes/afbeeldingen.erzijnaanwijzingendat hetwetenschappelijkonderbouwde meetinstrumentvoldoendebeoordeeldisop depraktischehanteerbaarheid,face&en content&validiteit.doorrekeningtehouden metdeomgevingsfactorenenhet onafhankelijkbeoordelen,zijnaanwijzingen datdebetrouwbaarheidverhoogdis.het meetinstrumentkanbinnen ZitmetPit toegepastwordenommetdeuitkomstende hiatenbinnenhetlesprogrammateverhelpen enteonderzoekenofhetlesprogramma effectiefis. DANKWOORD WijdankendeopdrachtgeversYolandavan HoornenNandaFelderhofvan ZitmetPit voorhetopenstellenvandeopdrachtvoorde bachelorthesis.hunkritischebliken waardevollefeedbackheeftmeegeholpenbij detotstandkomingvanhetmeetinstrument. Daarnaastwillenwijonzedocentbegeleidster AnnieckTimmermanbedankenvoorhaar professionelebegeleidingenadvies.eveneens willenwijonzedankuitbrengennaarde deelnemersvanhetonderzoek. REFERENTIES Algra,H.,Dolfsma&Troost,I.,&Nijenhuis,M. 2008).Kinderen$en $rust,$aandacht $ en$concentratie:$informatie,$plan$van $ aanpak$en$oefeningen$van$alle$ $ basisschoolgroepen.$amersfoort: Kwintessens. Asundi,K.,OdellD.,Luce,A.,&Dennerlein,J. 2010).Notebook$computer$use$on$a$ $ desk,$lap$and$lap$support:$effects$on $ posture,$performance$and$comfort. Baarda,B.,Goede,M.de.,&Kalmijn,M. 2007).Basisboek$Enquêteren. Groningen/Houten:Noordhoff UitgeversB.V. Bal,I.2003).Didactische$onderstelling$OA$ $ 4.61.Arnhem:Uitgeverij Angerenstein.Blz.133,152,302. Beurskens,S.,Peppen,R.van.,Stuttenheim, E.,Swinkels,R.,&Wittink,H.2009). Meten$in$de$praktijk:$stappenplan$voor$ $ het$gebruik$van$meetinstrumenten$in$ $ de$gezondheidszorg.$ Deutscher,G.2012).$Door$de$bril$van$de$taal:$ $ hoe$woorden$de$wereld$kleuren.$ $ Houten:Spectrum,Uitgeverij Unieboek. Drzal&Grabiec,J.,Snela,S.,Rykala,J., Podgórska,J.,&Rachwal,M.2014). Effect$of$the$sitting$position$on$the$ $ body$posture$of$children$aged$11$to$13$ $ years. Feldman,R.S.2009). Ontwikkelingspsychologie$4edruk). Amsterdam:PearsonEducation Benelux. Geldhof,E.,Cardon,G.,DeBourdeaudhuij,I., &DeClercq,D.2006).Effects$of$a$ $ Two6School6Year$Multifactorial$Back$ $ Education$Program$in$Elementary$ $ Schoolchildren.

12 Jones,G.,WatsonK.,Silman,A.,Symmons,D., &Macfarlane,G.2003).Predictors$of$ $ low$back$pain$in$britisch$ $ schoolchildren:$a$population6based$ $ prospective$cohort$study.$ Leboeuf&Yde,C.,&OhmKyvik,K.1998).$At$ $ What$Age$Does$Low$Back$Pain$Become$ $ a$common$problem?$ Mayer,R.,&Moreno,R.2003).Ninewaysto reducecognitiveloadinmultimedia learning. Murphy,S.,&Buckle,P.2002).Back$pain$ $ amongst$school$children$and$physical$ $ risk$factors$in$schools.$proceedings$of$ $ the$ Back$pain$in$Schoolchildren$ $ $ Causes$and$Solutions $Conference.$ $ RobensCentreforHealthErgonomics, UnitedKingdom. Saunders,M.,Lewis,P.,Thornhill,A.,Booij, M.,&Verckens,J.2011).Methoden$ $ en$technieken$van$onderzoek. Amsterdam:PearsonEducation Benelux. Schnotz,W.,&Bannert,M.2003). Construction$and$interference$in$ $ learning$from$multiple$representation.$ $ Learning$and$instruction.$ Szeto,G.,TsuiM.,Sze,W.,Chan,I.,Chung,C., &Lee,F.2014)Issues$about$home$ $ computer$workstations$and$primary$ $ school$children$in$hong$kong:$a$pilot$ $ study. Tromp,J.H.M.,&Rietmeijer,E.F.H.1989). De$aanpak$van$onderzoek.$Houten: BohnStafleuVanLoghum. Verhoeven,L.2009)Begrijpendlezenvan geïllustreerdeteksten. Watson,K.,Papageorgiou,A.,Jones,G., Taylor,S.,Symmons,D.,Silman,A.,& Macfarlane,G.2002).Low$back$pain$ $ in$schoolchildren:$occurence$and$ $ characteristics.$ Wijga,A.,Scholtens,S.,Oeffelen,A.van.,& Beckers,M.2010).Klachten$en$ $ kwalen$bij$kinderen$in$nederland.$ Internetbronnen Baker,C.,&Wong,D.2009).Wong6Baker$ $ Faces$Foundation.Geraadpleegdop December13,2014via <wongbakerfaces.org> Picavet,H.S.J.2005).Aspecifieke$lage$ $ rugklachten:$omvang$en$gevolgen. Geraadpleegdop13oktober,2014via < agerug_tcm4&27334.pdf> Verhagen,E.2012).Nederlandse$Norm$ $ Gezond$Bewegen.$Geraadpleegdop2 oktober,2014via < /nederlandse&norm&gezond&bewegen>

13 BIJLAGE1 Meetinstrumentkinderen Begrip Dimensies Indicatoren Enquêtevraag Armspieren Buikspieren Rugspieren Bovenbeenspieren Spieren Bilspieren Plaatjevanspieren: Welkespierwijstde pijlaan?buikspieren Halswervels Borstwervel Lendenwervel Tussenwervelschijven Bekken Heiligbeen Wervelkolom Stuitje Omcirkeldeletter waarjede tussenwervelschijf ziet? Zitbotjesindebillen Zitbotjes Bekkenkanteling Waarzittenje zitknobbels? Rotatie Flexie Extensie Anatomie Bewegingen wervelkolom Lateroflexie Opwelkfotoisderug zijwaartsgebogen? 2voetenplatopde grond,rechtonderde knieën Zitbotjes,handenonder billenvoelendoorheen enweerbewegen) Billenachterindestoel Ruggesteundtegende rugleuning Handenlosjesopschoot ofontspannenoptafel Zithouding Stoelgoedaangeschoven Watklopternietaan dezithoudingvanhet meisje/jongetje? Voetenstevigopde grond Zitbotjes,handenonder billenvoelendoorheen enweerbewegen) Billenachterindestoel Rugisrecht Schouderslaag Vuisttussenmaagen tafel Hoofdisnaarvoren gebogen Tweewijdeellebogen Houdingen Schrijfhouding Bladnaarlinksofrechts leggen Watisbelangrijkbij eengoede schrijfhouding?

14 Onderaanhetbladniet schrijvendehand Goedepengreep Voetenplatopdegrond Zittenopzitbotjes Afstandtothetscherm: 50 70cm Bovenkantschermop dezelfdeogenalsde ogen Schouderslaagen ontspannen Computerhouding Onderarmenrustenop detafel Opwelkefotowordt decomputerhouding goeduitgevoerd? Oorzaken pijn/houdingsklachten Statischehouding Spierenmoetlangachter elkaarhetzelfdedoen, hierdoorwordenzemoe engaanpijndoen Hoekomthetdatje pijnkrijgttijdenshet computeren Gunstigehouding Houdingnietlanger dan30minuten aanhouden Afwisselingvanhouding Wapperenmethanden Doorjeknieënbuigen, voetenblijvenopde grond Springenmettwee benentegelijk Hinkelen Preventie pijn/houdingsklachten Oefeningen tussendoor Tussendoorbewegen Buitenspelenofsporten Watmoetjedoenom geenpijntekrijgen tijdenshet computeren? Hoofdpijn Rugklachten Schouderklachten Nekklachten Armklachten Gevolgenvan ongunstigehouding tijdenszittencomputer etc) Pijnaanhanden/of duim Zeteenrondjeopde plekwaarjijpijnhebt tijdenshetspelenop eencomputer, laptop,tabletof telefoon.alsjegeen pijnhebt,danhoefje geencirkeltezetten. Groterekansomgezond teblijven Jemoet1uurperdag bewegen? Beweegnorm 1uurperdag 5dagenindeweek Wandelen,fietsen, zwemmen,schoolgym, sportenetc. Sportenisgezond? Watis lichaamsbeweging?

15 BIJLAGE 2 Meetinstrument Groep: Geslacht: Jongen Instap en eindtoets Meisje Omcirkel het goede antwoord 1. Omcirkel wat je ziet op het plaatje hieronder? A. Een gekleurde pen B. De voorkant en de zijkant van een wervelkolom C. Een slurf D. De voorkant en de zijkant van een been 2. Omcirkel de letter waar je de tussenwervelschijf ziet?

16 3. Waar zitten de zitbotjes? A. In de elleboog C. In de tenen B. In de knieën D. In de billen 4. Omcirkel de letter waar je de buikspieren ziet zitten? 5. Op welke foto is de rug zijwaarts gebogen? A. C. B. D.

17 6. Wat is niet goed aan de zithouding van deze vrouw? A. De vrouw zit op een verkeerde stoel B. De rug is krom C. De voeten staan niet goed op de grond D. Er is niets fout aan deze houding 7. Wat is belangrijk bij een goede schrijfhouding? A. Scheef op je stoel zitten C. Met je schouders opgetrokken zitten B. Met een rechte rug zitten D. Je neus dicht bij het blaadje houden 8. Op welke foto wordt de computerhouding goed uitgevoerd? A. B. C. D.

18 9. Hoe komt het dat je pijn krijgt tijdens het computeren? A. Door tussendoor te bewegen C. Door langer dan 30 minuten stil te zitten B. Door in een goede houding te zitten D. Door tijdens het computeren oefeningen te doen 10. Wat moet je doen om geen pijn te krijgen tijdens het computeren? A. Langer dan 30 minuten stil zitten C. Tussendoor bewegen en oefeningen doen B. In de verkeerde houding zitten D. Onderuit gezakt in je stoel zitten 11. Wanneer ben je aan het bewegen? A. Als je aan het tv kijken bent C. Als je aan het slapen bent B. Als je aan het tennissen bent D. Als je aan het computeren bent 12. Sporten is goed voor je spieren. A. Waar B. Niet waar 13. Je moet 5 van de 7 dagen in de week één uur per dag bewegen. A. Waar B. Niet waar Je houding 14. Ik vind het belangrijk om aan mijn houding te denken tijdens het zitten, schrijven en computeren? A. Ja, ik vind het belangrijk. B. Nee, ik vind het niet belangrijk. 15. Ik let op mijn houding tijdens het zitten, schrijven en computeren? A. Ik let hier altijd op. C. Ik wil het wel, maar ik vergeet het of het lukt me niet. B. Ik let hier soms op. D. Ik let er niet op. 16. Wat hoort er volgens jou bij een goede zithouding? Je mag meerdere antwoorden aankruisen. Op je zitbotjes zitten Onderuit gezakt zitten Beide voeten op de grond De stoel op de juiste hoogte Een mooie pen Billen achterin de stoel Warme kleren aan Een rechte rug Omgedraaid zitten Benen gekruist Schouders opgetrokken Te grote schoenen aan Sport 17. Op welke sport zit je? Je mag meerdere antwoorden aankruisen. Voetbal Zwemmen Dansen Handbal Hockey Paardrijden Gymnastiek/turnen Judo Volleybal Mijn sport staat er niet tussen, ik zit op 18. Hoeveel keer per week sport/train je? Vul het antwoord in. Ik sport/train.. keer per week. Een training en wedstrijd mag je bij elkaar optellen. Ik heb keer per week schoolgym.

19 Overig 19. Hoeveel uur per dag kijk je televisie? Minder dan 1 uur per dag 3 tot 4 uur per dag 1 tot 2 uur per dag Meer dan 4 uur per dag 20. Hoeveel uur per dag zit je thuis op de computer/tablet/telefoon? Wat je op school achter de computer/tablet doet, hoef je niet mee te rekenen. Minder dan 1 uur per dag 3 tot 4 uur per dag 1 tot 2 uur per dag Meer dan 4 uur per dag 21. Heb je ergens pijn? Zet dan een rondje op de plek waar jij pijn hebt. Als je geen pijn hebt, dan hoef je geen cirkel te zetten. 22. Ik heb pijn als ik: Aan het computeren ben Lang stil heb gezeten Aan het sporten ben of daarna Aan het spelen ben Mijn antwoord staat er niet tussen. Ik heb pijn als ik.

20 BIJLAGE3 Benaderdescholen Amsterdam: Naambasisschool Gebeld op Tel.nummer E<mailadres Afspraak Wel/niet Afspraakbezoek HetABC 5F11 020F F Niet,geenschool. DeVier Windstreken 5F11 020F G d Crescendo 5F11 020F Lidwina 5F11 020F Kreamerschool 5F11 020F Willemsparkschool 5F11 020F DeKaap 5F11 020F Noordmansschool 5F11 020F Wel 3dec09.30groep5/6 Koortvoort61/C Toestemmingg d80 kinderen) G d Niet G d Niet,speciaal onderwijs G d 7F11terugbellen mailen Geengehoor5F 11,12F11),terug bellen DeToekomst 5F11 020F G d 6F11terugbellen Niet mailen Dekraal 5F11 020F G d

21 Insulinde 5F11 020F Insulinde 5F Bijlmerdrie 5F11 020F G d 6F11terugbellen mailen Naambasisschool Amsterdam Gebeldop Telefoonnummer E<mailadres Afspraak Afspraakomte bezoeken Openbare BasisschoolDeGlobe DeRoosOpenbare Basisschool deodyssee Basisschool DeKinderboom Protestants Christelijk DeBrinkOpenbare Basisschool JanWoudsmaschool voorchr Basisonderwijs DeWitteOlifant Openbare Basisschool DeWiltzangh Basisschool 5F11 020F Automatische opwebsite vrijdag7f11terug bellen.g d 5F11 020F G d 5F11g dnaar groep6 5F11 020F G d G dop5F11 5F11 020F G d 5F11terugbellenom 14:30.G d. 5F11 020F G d G dnaar directieop 5F11 5F F F11terugbellenom 15:00 5F11 020F Namnietop,terug bellen 5F11 020F F11terugbellenom 12:00envragennaar dedirecteur Kanniet Kanniet Kanniet DeWespennest 5F11 020F F11terugbellen Kanniet Wereldwijs 5F11 020F G d G dnaar

22 directieop5f11 DeWeidevogel 5F11 020F G d G dnaar directieop5f11 DeWaterkant 5F11 020F Kanniet DeWaaier 5F11 020F G d G dop5F11 HetVogelnest 5F11 020F G d 6F11Terugbellen gestuurd EFmailteruggehad. Kanniet DeVlugtBasisschool 5F11 020F G d 6F11terugbellenna 11:00 DeVlinderboom 5F11 020F G d 5F11G d DeVlaamsereus 5F11 020F Kanniet Didam: Naambasisschool Gebeld Tel.nummer E<mailadres Afspraak Wel/niet Afspraakbezoek op DeToekomst 12F Niet DeToorts 12F TelPer: G d Wel Hoeftgeentoestemmingte vragen. 28november AlbertSchweitzer 12F Bellenmijterug Niet HetKompas 12F Niet SintJozef 12F Toestemmingouders maileng d Wel Toestemmingoudersmailen, enquêtesbrengenenweer ophalen30leerlingen). 24novemberallesbrengen SintAntonius 12F F11terug bellen

23 Beek: Naambasisschool Gebeld Tel.nummer E<mailadres Afspraak Wel/niet Afspraakbezoek op St.Martinus 12F Niet Kolkstede 12F Teruggebeld Niet Zevenaar: Naambasisschool Gebeld Tel.nummer E<mailadres Afspraak Wel/niet Afspraakbezoek op Fonkelsteen 12F G d Wel 10december09.00uur 25kinderen Kofschip 12F Niet WestFFriesland: Naambasisschool West<Friesland Gebeldop Telefoonnummer E<mailadres Afspraak Afspraakomte bezoeken Deadelaar 12F F Namnietop Hoogwoud Deakker 12F F Nahalf1bellen.Namniet Opmeer op truimteschip 12F F G d gestuurd Opmeer Dubbelepunt 12F F Namnietop Aartswoud Bonifatius 12F F Ikwordteruggebeld. Spanbroek St.Antonius 12F F Na11:00terugbellen. Kanniet.

24 NieuweNiedorp DeSnip NieuweNiedorp DeSnip OudeNiedorp PetrusCanisius Deweere DeMient Winkel 12F F G d Ermoeteen toestemmingsformulier opgesteldwordenmet uitlegoverhetonderzoek. Daarbijeen toestemmingsrandje. Ind ookeendatum voorstellen G dop14F11 12F F G d Ermoeteen toestemmingsformulier opgesteldwordenmet uitlegoverhetonderzoek. Daarbijeen toestemmingsrandje.. Ind ookeendatum voorstellen.gaatom7 kinderen. G dop14F11 12F F F11indeochtendterug bellen. 12F F G d Ikmailmorgeneen toestemmingsformulier. Dezedelenzijdanuitaan deouders. gaatom28kinderen G dop14F11 Langskomenna toestemmingvanouders Bezoekenop9F12F2014 9december11:00 9decemberomhalf10 afgebeld Plaats 12F F namnietop Beker Kraaienboom 12F F Namnietop Benningbroek DeCaegh 12F F G d sturen.Datumetc. 9decemberom13:00

25 Obdam herhalen. Een toestemmingsformulier opstellenmetonderwerp enuitlegenquêteerin. Dezekomtineenbriefte staan,zodraeenouder hiernietaanmeewilt werkendanwordtde schoolzelfgebeld. Gaatom100kinderen G dop14F11 uuraanwezigzijn.13:45 beginnenmetafnemen Kelderswerf Obdam 12F F Namnietop Bernadette Zuidermeer JosefenMaria Spierdijk DeArk Hensbroek 12F F G d Gebeld.Gaatom9 kinderen. G dop14F11 12F F :00terugbellen. 12F F G d G dop12F11 Zijwillengraageenterug koppelingnaarhetaantal kinderenmet houdingsklachten 24november13:00 afgesproken Toestemmingsformulier stuurikmorgennaarde schoolop.

26 BIJLAGE4 Enquêtekinderen Begrip Dimensies Indicatoren Enquêtevraag Praktische hanteerbaarheid DeopzetlayQout) Devraagstelling Heldergeformuleerd vraagthetwathet moetvragen?) Begrijpelijkevragen Temakkelijke/ moeilijkevragen Snapjevraag1? Voorbeeld, herhaling) Antwoordmet smileys. Watvondjevande vragen? Antwoordmet smileysmoeilijk, makkelijk,neutraal, bedenkmaarwat leuks) Detijdsduur 15minuten Geenvraag,maar wordt gecontroleerdbij afnemen Antwoordmogelijkheden Deantwoordenzijn Bijtherapeuten duidelijk bevragen Aantrekkelijk Leukeplaatjes Watvindjevande plaatjesindetoets? Deplaatjes Zijndezeduidelijk? Plaatjesgevenduidelijk weerwatzemoeten afbeelden Zijndeplaatjesinde toetsduidelijkvoor jou?dussnapjewat erwordtafgebeeld opplaatjes? Groottevanplaatjes Enquêteoefentherapeuten Begrip Dimensies Indicatoren Enquêtevraag Praktische hanteerbaarheid Devraagstelling Heldergeformuleerd Zijndetoetsvragenhelder enduidelijkgeformuleerd? Sluitaanopniveauvan groep5/6 Logischevolgordevan vragen Sluitendetoetsvragenaan ophetniveauvangroep5 en6? Staandetoetsvragenop eenlogischevolgorde gerangschikt? Detijdsduur 15minuten Q Antwoordmogelijkheden Zijnde antwoordmogelijkheden goed Zijnde antwoordmogelijkheden helderenduidelijk geformuleerd? Genoeg,teveel,teweinig verschillende antwoordmogelijkheden Watvindjevande verschillendesoorten antwoordmogelijkheden? Hiermeewordtde

27 afwisselingin antwoordmogelijkheden tussenplaatjes,teksten waar/nietwaarbedoeld. Sluitengoedaanopde vraag Deantwoordmogelijkheden diegegevenwordenzijn passendbijdevragendieer gesteldworden? Sluitaanopniveauvan groep5/6 Sluitende antwoordmogelijkheden aanophetniveauvan kindereningroep5 en6? Makkelijkafneembaar Verwachtudatdetoets makkelijkafneembaaris voordeoefentherapeut? Hiermeewordtbedoelddat udeverwachtingheeftdat detoetsbinnen15minuten afneembaariswaarbij kinderenzelfstandigde toetskunneninvullen. Tevensisdebijgevoegde instructieduidelijkvoorde oefentherapeuten. Hanteerbaarvoor oefentherapeuten Binnendetijdsduur Q Duidelijkgenoeg Beeldenzeuitwatze moetenuitbeelden Beeldendeplaatjesuitwat zemoetenuitbeelden?als erbijvoorbeeldnaarde zithoudingwordtgevraagd, isdezedanduidelijk afgebeeldopdefoto? Zijndeplaatjesvaneen kleurgeprinteversievan voldoendekwaliteitomhet juisteantwoordopdevraag tekunnengeven? InzwartQwitenkleur duidelijkafgebeeld Zijndeplaatjesvaneen zwartqwitgeprinteversie vanvoldoendekwaliteitom hetjuisteantwoordopde vraagtekunnengeven? Groottevanplaatjes Deplaatjeszijnopjuiste groottezodaterduidelijkte zieniswaterwordt afgebeeld? Sluitgoedaanopdevraag Sluitendeplaatjesaanbij devraagstellingen? Deplaatjes Komthetvoldoende overeenmethet lesmateriaal Komendeplaatjes voldoendeovereenmethet lesmateriaalvan Zitmet Pit?

28 Kleurrijk Gebruikvan lettertype/grootte PietjePit Komtmetdehuisstijlvan ZitmetPitovereen Logo Gerichtopkinderenuit groep5/6 IsdelayQoutgerichtop kinderenuitgroep5en6? Denkhierbijaanhet gebruikvankleuren, lettertype, lettertypegrootteen gebruikvanpietjepit. Aantrekkelijkheid Watwasuweersteindruk vandelayqoutvande toets? DeopzetlayQout) EersteindrukvandelayQ out SluitaanbijlayQoutvanZit metpit SluitdelayQoutvandetoets aanbijdelayqoutvan Zit metpit? Anatomie Houdingen Oorzakenrugklachten Preventierugklachten Alleonderdelenvankennis komennaarvoren Beweegnorm Komtdekennisuithet lesprogrammateruginde toets? Pijnklachten+ lichaamsdeeluitvragen Overigeeisen Sportuitvragen Ontbrekenervooruw belangrijkeaspecteninde toets? Eisen Tijdsduur 15minuten Q Watwasuweersteindruk vandetoets? FaceQvaliditeit Eersteindrukvandetoets Watwasuweersteindruk vandevraagstellingeninde toets? Missenerdingen Meethetdaadwerkelijkde kennisvandekinderen? Validiteit ContentQvaliditeit Dingendubbel Zijnervragenindetoets dieteveelovereenkomen metelkaar?

29 BIJLAGE5 Enquêtekinderen Vragenlijst, Bedanktvoorhetinvullenvandetoets.Nugajedezevragenlijstinvullen.Dezevragenlijstgaatover detoetsdiejenethebtgemaakt.wijwillenvanjouweten,watjijvandevragenindetoetsvond. Wistjevandetoetseenantwoordniet datishelemaalnietergditmagjeindezevragenlijst aangeven. Vragen Jehebtneteentoetsmet15vrageningevuld.Wijwillenwetenwatjevandevragenuitdetoets vond.hetmaaktnietuitdatjehetantwoordopdevraagwelofnietgoedhebt.hetisalleen belangrijkdatjedevraagsnapte.eerstwordtdevraaguitdetoetsherhaald,zodatjeweetomwelke vraaghetgaat.daarnawordtgevraagdofjedevraagsnapt.jegeeftantwoordmeteensmiley.jezet telkenseenkruisjeinhetvakjevan1smiley.jekuntdusmaar1antwoordgevenopelkevraag. 1. Vraag1uitdetoets:Omcirkelwatje zietophetplaatjehieronder?snapje dezevraag? 2. Vraag2uitdetoets:Omcirkelde letterwaarjedetussenwervelschijf ziet?snapjedezevraag? 3. Vraag3uitdetoets:Waarzittende zitbotjes?snapjedezevraag? 4. Vraag4uitdetoets:Omcirkelde letterwaarjedebuikspierenziet zitten?snapjedezevraag? 5. Vraag5uitdetoets:Opwelkefotois derugzijwaartsgebogen?snapje dezevraag? 6. Vraag6uitdetoets:Watisnietgoed aandezithoudingvandezevrouw? Snapjedezevraag? 7. Vraag7uitdetoets:Watisbelangrijk bijeengoedeschrijfhouding?snapje dezevraag? 8. Vraag8uitdetoets:Opwelkefoto wordtdecomputerhoudinggoed uitgevoerd?snapjedezevraag?

30 9. Vraag9uitdetoets:Hoekomthet datjepijnkrijgttijdenshet computeren?snapjedezevraag? 10. Vraag10uitdetoets:Watmoetje doenomgeenpijntekrijgentijdens hetcomputeren?snapjedezevraag? 11. Vraag11uitdetoets:Wanneerben jeaanhetbewegen?snapjedeze vraag? 12. Vraag12uitdetoets:Sportenisgoed voorjespieren.snapjedezevraag? 13. Vraag13uitdetoets:Jemoet5van de7dagenindeweekéénuurper dagbewegen.snapjedezevraag? 14. Vraag14uitdetoets:Ikvindhet belangrijkomaanmijnhoudingte denkentijdenshetzitten,schrijven encomputeren?snapjedezevraag? 15. Vraag15uitdetoets:Ikletopmijn houdingtijdenshetzitten,schrijven encomputeren?snapjedezevraag? 16. Vraag16uitdetoets:Wathoorter volgensjoubijeengoedezithouding? Snapjedezevraag? 17. Vraag17uitdetoets:Opwelkesport zitje?snapjedezevraag? 18. Vraag18uitdetoets:Hoeveelkeer perweeksport/trainje?snapjedeze vraag? 19. Vraag19uitdetoets:Hoeveeluur perdagkijkjetelevisie?snapjedeze vraag? 20. Vraag20uitdetoets:Hoeveeluur perdagzitjethuisopde computer/tablet/telefoon?snapje dezevraag? 21. Vraag21uitdetoets:Hebjeergens pijn?zetdaneenrondjeopdeplek waarjijpijnhebt.snapjedezevraag? 22. Vraag22uitdetoets:Ikhebpijnals ik.snapjedezevraag?

31 Plaatjes Jehebtnetverschillendeplaatjesindetoetsgezien.Indevolgendevragenwillenwijwetenwatjij hiervanvond. 23. Watvindjevandeplaatjesindetoets? 24. Zijndeplaatjesindetoetsduidelijkvoorjou?Dussnapjewaterwordtafgebeeldopplaatjes? 25. Watvondjevandevragenindetoets?

32 BIJLAGE6 Enquêteoefentherapeuten Algemenevragen Enquête 1. Watwasuweersteindrukvandetoets? 2. Watwasuweersteindrukvandelay=outvandetoets? 3. Watwasuweersteindrukvandevraagstellingenindetoets? Delay4out 4. Isdelay=outgerichtopkinderenuitgroep5en6?Denk%hierbij%aan%het%gebruik%van%kleuren,% lettertype,%lettertypegrootte%en%gebruik%van%pietje%pit. Ja Toelichting:. Nee. Deels.. 5. Sluitdelay=outvandetoetsaanbijdelay=outvan ZitmetPit? Ja Toelichting:. Nee. Deels.. Detoetsvragen 6. Zijndetoetsvragenhelderenduidelijkgeformuleerd? Ja Toelichting:. Nee. Deels.. 7. Sluitendetoetsvragenaanophetniveauvangroep5en6? Ja Toelichting:. Nee. Deels..