Gemeente jñ Bergen op Zoom

Transcriptie

1 Gemeente jñ Bergen op Zoom ĩ Aan de leden en duoburgerleden van de gemeenteraad van Bergen op Zoom Uw kenmerk RM Uw brief Onderwerp: Plan van aanpak vrachtwagen parkeren A4 - A58 Ons kenmerk U Beh. door B. Heijnen IR. van der Borght Afdeling Team Economie Datum Doorkiesnr. f 0 JAN Bijlage(n) Plan van aanpak Beste leden en duoburgerleden, Op 25 oktober 2017 heeft u de motie Chauffeursvoorzieningen (RM ) aangenomen. In deze motie vraagt u in gesprek te gaan met werkgevers en een Plan van Aanpak op te stellen om te komen tot een oplossing van de problematiek door realisatie van een passende voorziening voor chauffeurs. De afgelopen periode hebben wij diverse partijen gesproken en het lijkt erop dat we de tijd mee hebben om tot een goede oplossing te komen. Met deze brief willen wij u alvast informeren over het bij deze brief bijgevoegde Plan van Aanpak Vrachtwagen parkeren A4 - A58. Dit plan willen wij graag tijdens beeldvorming 1 in februari verder aan u komen toelichten. Door de economische groei en de opening van de A4 is het aantal verkeersbewegingen met vrachtwagens in de regio gegroeid. De regio heeft daarmee de positie van dé logistieke hotspot van Nederland nog verder verstevigd en binnen de strategische agenda van West-Brabant is en blijft logistiek één van de speerpunten. Vanuit het belang van de sector voor de gemeente zet Bergen op Zoom zich in voor adequate faciliteiten voor chauffeurs en hun vracht. In België wordt het landelijk verbod om buiten daarvoor aangewezen terreinen te overnachten in vrachtwagens streng gehandhaafd. Ook treden de gemeenten rondom de Rotterdamse haven ook strenger op tegen vrachtwagenchauffeurs die het lokale slaapverbod negeren. Dit zorgt ervoor dat in de zuidelijke grensgemeenten het aantal chauffeurs dat in hun vrachtwagens slaapt is gegroeid. Dit is ook de situatie in Bergen op Zoom. Daarnaast heeft Bergen op Zoom ook te maken met vrachtwagens die een herkomst of bestemming hebben in de gemeente zelf. De bedrijven op de bedrijventerreinen (o.a. Theodorushaven, Noordland en Oude Molen) zorgen er deels voor dat hun eigen chauffeurs op de eigen terreinen kunnen overnachten. Maar dat is niet overal standaard geregeld. Steeds vaker worden s nachts op diverse wegen vrachtwagens met daarin slapende chauffeurs aangetroffen. In de meeste gevallen staan deze zo geparkeerd dat er geen sprake is van een verkeersonveilige situatie. Wel is sprake van een overlastsituatie, doordat de chauffeurs bij vertrek hun afval vaak achterlaten en dit andere illegale dumpingen aantrekt. Om tegen deze overlastsituatie te kunnen optreden heeft de gemeenteraad een verbod op het slapen in voertuigen langs de wegen in de APV (Algemeen Plaatselijke Verordening) vastgesteld. Daarmee bestaat nu de mogelijkheid om binnen de gemeente te handhaven, maar dit biedt nog geen oplossing voor het probleem. Onze gemeente heeft ook niet de intentie om nu met deze regeling in de APV streng te gaan handhaven. De APV biedt ons wel de mogelijkheid om handhavend op te treden bij eventuele excessen. Wij willen daarom in samenwerking met diverse partners op zoek naar een oplossing voor de chauffeurs door het aanbieden van kwalitatief goede alternatieven voor het overnachten in de vrachtwagen. In dit voorliggend Plan van Aanpak staat beschreven wat we de komende periode nog meer gaan doen en op welke manier we de diverse partijen bij elkaar brengen. Jacob Obrechtlaan AR Bergen op Zoom Contact: Postbus AA Bergen op Zoom I T F (0164) KvK B nvbng rek. nr B IBAN: NL41BNGH B BIC: BNGHNL2G

2 Wij willen een oplossing te bieden voor de problematiek van het vrachtwagen parkeren in en rondom de gemeente Bergen op Zoom. Het samen met partners realiseren van alternatieve overnachtingsmogelijkheden voor zowel vrachtwagens met herkomst- of bestemming binnen de gemeente, als vrachtwagens die op doorreis zijn (A4 - A58) is het uitgangspunt. De uitkomst van de oplossing is drieledig: * Verhogen van de overnachtingscapaciteit voor chauffeurs. * Verbeteren van de veiligheid voor chauffeurs en vracht.» Verbeteren van de leefomgeving door overlast geparkeerde vrachtwagens in de woonwijken en bedrijventerreinen te verminderen. Op basis van voorgaande is bijgaand plan van aanpak opgesteld. Wij verwachten u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u over deze brief of Plan van aanpak nog vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met mevrouw N. Peers. Zij is bereikbaar via N.Peers@bergenopzoom.nl of telefonisch via Met vriendelijke groet, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom, Dhr. Th.J.M. Dhr. dr/f.a. Petter

3 Gemeente t Bergen op Zoom management consultants nmrm ţfť.rb imbupû'^į -t -rfw; r v;i:: Ma.i;,.. lakle (va.i- f Paul Martins Vrachtwagen parkeren A4 - A58 Plan van aanpak Bergen op Zoom, 8 januari 2018

4 Inleiding: oplossing is hard nodig AS8 ľ* Thoien î^íuv.t: Steenbergen Bergen op V Zoom ý A58 Door de economische groei en de opening van de A4 is het aantal verkeersbewegingen met vrachtwagens in de regio gegroeid. De regio heeft daarmee de positie van dé logistieke hotspot van Nederland nog verder verstevigd, en binnen de strategische agenda van West-Brabant is en blijft logistiek een van de speerpunten. Vanuit het belang van de sector voor de gemeente zet Bergen op Zoom zich in voor adequate faciliteiten voor chauffeurs en hun vracht. In België wordt het landelijk verbod om buiten daarvoor aangewezen terreinen te overnachten in vrachtwagens streng gehandhaafd. Ook treden de gemeenten rondom de Rotterdamse haven ook strenger op tegen vrachtwagenchauffeurs die het lokale slaapverbod negeren. Dit zorgt ervoor dat in de zuidelijke grensgemeenten het aantal chauffeurs dat in hun vrachtwagens slaapt is gegroeid. Dit is ook de situatie in Bergen op Zoom. Daarnaast heeft Bergen op Zoom ook te maken met vrachtauto s die een herkomst of bestemming hebben in de gemeente zelf. De bedrijven op de bedrijventerreinen (o.a. Theodorushaven, Noordland en Oude Molen) zorgen er deels voor dat hun eigen chauffeurs op de eigen terreinen kunnen overnachten. Maar dat is niet overal standaard geregeld. Steeds vaker worden s nachts op diverse wegen vrachtwagens met daarin slapende chauffeurs aangetroffen. In de meeste gevallen staan deze zo geparkeerd dat er geen sprake is van een verkeersonveilige situatie. Wel is sprake van een overlastsituatie doordat de chauffeurs bij vertrek hun afval vaak achterlaten en dit andere illegale dumpingen aantrekt. Om tegen deze overlastsituatie te kunnen optreden heeft de gemeenteraad een verbod op het slapen in voertuigen langs de wegen in de APV(Algemeen Plaatselijke Verordening) vastgesteld. Daarmee bestaat nu de mogelijkheid om binnen de gemeente te handhaven, maar biedt nog geen oplossing voor het probleem. De gemeente Bergen op Zoom heeft ook niet de intentie om nu met deze regeling in de APV streng te gaan handhaven. De APV biedt de gemeente wel de mogelijkheid om handhavend op te treden bij eventuele excessen. De gemeente Bergen op Zoom wil daarom in samenwerking met diverse partners op zoek naar een oplossing voor de chauffeurs door het aanbieden van kwalitatief goede alternatieven om s nachts te kunnen overnachten. In dit voorliggend Plan van Aanpak staat beschreven wat de gemeente de komende periode daarvoor gaat doen en op welke manier de gemeente de diverse partijen bij elkaar brengt. 2

5 Achtergrond: Europees probleem Een gedeelte van de problematiek komt voort uit de Europese rij- en rusttijden wetgeving. In de op dit moment geldende regelgeving omtrent weekendrust (48 uurs rust) is er onduidelijkheid of deze in de cabine genomen mag worden of niet. Waar het Nederlandse standpunt altijd is geweest dat dit mogelijk was, zijn omringende landen (België, Frankrijk, Duitsland) tot een andere conclusie gekomen. Om aan deze onduidelijkheid een einde te maken, spelen er op Europees vlak de volgende twee relevante zaken: Rechtszaak Valditrans BVBA tegen de Belgische Staat in Europese Hof van Justitie: In februari 2016 heeft een Belgische wegvervoerder de Belgische Staat gedaagd om het in België geldende verbod op het doorbrengen van de wekelijkse rusttijd in de cabine nietig te verklaren. De advocaat-generaal van het Hof heeft zich op 02/02/17 uitgesproken dat hij van mening is dat de huidige rij- en rusttijden wetgeving het niet toestaat om de wekelijkse rust in de cabine door te brengen. Het Hof heeft hier eind 2017 mee ingestemd. Voorstel vernieuwde rij- en rusttijden: In mei 2017 heeft de Europese Commissie een voorstel ingediend met nieuwe afspraken over de rij- en rusttijden. In het voorstel is opgenomen dat de weekendrust niet in de cabine plaats mag vinden, en dat werkgevers verantwoordelijk zijn (zij moeten dit financieren) voor accommodatie waarin hun chauffeurs kunnen rusten. Dit voorstel word op dit moment besproken in de Raad en het Europees Parlement. In de laatste is de Nederlandse Europarlementariër Wim van de Camp (CDA) verantwoordelijk voor het dossier in de transportcommissie. Het Parlement zal waarschijnlijk in juni het definitieve rapport opleveren, waarna onderhandelingen met de Raad kunnen worden gestart. Afhankelijk van de snelheid van de onderhandelingen kan ervoor de zomer van 2018 nog een akkoord liggen. Naast de bovenstaande wettelijke discussies, is de Europese Commissie zelf ook geïnteresseerd in het verder in kaart brengen van ontbrekende faciliteiten voor chauffeurs (in het licht van verdere dóórontwikkeling van het TEN-T netwerk). Eric Liegois, afdelingshoofd wegtransport van DG MOVE is bezig met het schrijven van een rapport ś plan van aanpak voor vrachtwagenparkeerplaatsen. Hoewel lidstaten zelf verantwoordelijk zijn voor de aanleg van faciliteiten voor transportnetwerken, is hier vanuit Europa wel budget voor beschikbaar (bijvoorbeeld binnen de CEF Transportsubsidieregeling). Erkenning van de problematiek in West-Brabant kan helpen hiervoor Europese subsidie vrij te spelen. 3

6 Achtergrond: de tijd is rijp Vrachtwagen parkeren is al langer een probleem binnen Nederland. Vooral in de grensregio s zijn onvoldoende parkeerterreinen of volwaardige truckparkings waar chauffeurs comfortabel en veilig kunnen overnachten. Vooral vanuit het oogpunt van veiligheid lijkt er in Nederland nu ook een gunstig politiek landschap aanwezig. Hieronder staan de afspraken die recentelijk over deze problematiek zijn gemaakt kort geschetst. Provincie Noord-Brabant: Op 10 november 2017 heeft Provinciale Staten een motie aangenomen waarin wordt opgeroepen voor meer truckparkings. Binnen Noord-Brabant en de regio West-Brabant in het bijzonder is een belangrijke logistieke hotspot. Onder vrachtwagenchauffeurs en transportondernemers bestaat de behoefte aan beveiligde parkeerplaatsen, voorzien van sanitaire voorzieningen en horeca. Aan de nieuwe minister van Infrastructuur en Waterstaat moet gevraagd worden om op korte termijn het initiatief te nemen om met betrokken overheden en andere partijen af te spreken hoe het model van de nieuwe truckparking Hazeldonk uitgerold kan worden over de rest van Brabant. Rijk: Op 29 november 2017 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin op korte termijn truckparkings gerealiseerd kunnen worden. Achtergrond hiervan is dat verzorgingsplaatsen langs het hoofdwegennet op de avonden en in de weekenden overvol zijn en dat er daardoor vrachtwagens op de vluchtstrook parkeren. In het belang van de verkeersveiligheid, doorstroming en criminaliteitspreventie wordt binnen het MIRT-programma goederencorridor Oost en Zuidoost samen met de regio s en marktpartijen gezocht naar oplossingen van deze problematiek. Daarvoor wordt gekeken of er in de buurt van deze acute knelpunten rijksgrond is waar op korte termijn beveiligde, private truckparkings kunnen worden gerealiseerd. Afspraken BO-MIRT (Rijk met Provincie): Op 6 en 7 december 2017 hebben het Rijk en de Provincies afspraken gemaakt tijdens de bestuurlijke overleggen. Afgesproken is dat de gezamenlijke partijen de kansen en mogelijkheden voor truckparkings op en rond de Oost- en Zuidoost corridors in beeld gaan brengen. 4

7 Opgave (4 oor vragen) P-Q/ň) I 0 ī (wií-ţesproten u^ens tot v*ca rider mg) ļ Pocmu\e P (uitdring) Binnen de gemeente Bergen op Zoom speelt het dossier met vrachtwagen parkeren al járen. In de afgelopen járen zijn diverse ideeën over het realiseren van een (betaalde) parkeerterrein voor vrachtwagens besproken. Hierbij ging het niet alleen over particuliere initiatieven, maar ook over gemeenschappelijke initiatieven van de gemeente en de bedrijfsvereniging TNP. Helaas zijn geen van deze initiatieven het niveau van planvorming ontstegen. De reden waarom tot op heden geen van de ideeën zijn gerealiseerd heeft te maken met o.a. het financieel niet rond krijgen van plannen of het niet meer beschikbaar (kunnen) krijgen van gronden. De zoektocht heeft zich niet alleen beperkt tot het bedrijventerrein zelf, maar ook is er gekeken in de nabije omgeving van TNP of op andere locaties in de gemeente. De gemeente Bergen op Zoom wil het dossier, nu de tijd rijp lijkt, samen met andere publieke en private partners vlot trekken en op korte termijn met een oplossing te komen. De gemeenteraad heeft hiervoor een Motie Chauffeursvoorzieningen aangenomen op 25 oktober De gemeente neemt met dit Plan van Aanpak en het aantrekken van een projectleider het voortouw in de regio West-Brabant om tot een gedragen oplossing te komen. Doel: Oplossing bieden voor de problematiek van het vrachtwagen parkeren in en rondom de gemeente Bergen op Zoom. Het samen met partners realiseren van alternatieve overnachtingsmogelijkheden voor zowel vrachtauto s met herkomst- of bestemming binnen de gemeente als vrachtauto s die op doorreis (A4 - A58) is uitgangspunt. De uitkomst van de oplossing is drieledig: * Verhogen van de overnachtingscapaciteit voor chauffeurs. * Verbeteren van de veiligheid voor chauffeurs en vracht. * Verbeteren van de leefomgeving door overlast geparkeerde vrachtauto s in de woonwijken en bedrijventerreinen te verminderen. 5

8 Organisatie Projectorganisatie Gemeenteraad College Stuurgroep Kernteam Externe klankbord Bij het uitvoeren van de werkzaamheden gaan we vooralsnog uit van de projectorganisatie zoals hiernaast aangegeven. Het hart van deze organisatie is het kernteam. Het kernteam gaat op zoek naar kansen en oplossingsrichtingen. Het kernteam zorgt voor de contacten met de stakeholders en bereid bestuurlijke stukken en afspraken voor. Het kernteam bestaat in ieder geval bestaat uit medewerker(s) vanuit het team Verkeer, Economie en Veiligheid en de projectleider. Gedurende het proces schuiven waar nodig of gewenst andere leden aan. Het kernteam stemt haar werkzaamheden en producten af met de interne en externe stakeholders en met de Stuurgroep. Op dit moment is nog niet met alle externe stakeholders gesproken. We kunnen ons voorstellen dat de Brabantse Wal gemeenten en het bedrijfsleven (o.a. TNP) een rol krijgen in het kernteam en Stuurgroep. Stuurgroep: Voor de slagvaardigheid en continuïteit in het proces toetsen we de resultaten op hoofdlijnen met de Stuurgroep. Zij bewaken mede de voortgang van het proces en adviseren het kernteam over het (bestuurlijke) traject binnen en buiten de gemeente. Samen met het kernteam bespreken ze de ontwikkelingen van de komende verkiezingen. Interne en externe klankbord: De klankbordgroep is een vaste groep vertegenwoordigers van interne en externe stakeholders die het proces nauw volgt en het kernteam (of bestuurders) met enige regelmaat adviseert over de te maken keuzen/voortgang. De leden van de klankbordgroepen reageren op en adviseren over de plannen en oplossingsrichtingen. Interne klankbord 6

9 Organisatie: opdrachtgeverschap Ambtelijk opdrachtgever is Anne-Marie Vrijenhoek- de Vries, Hoofd afdeling Stedelijke Ontwikkeling vanuit de opgave Economie. Ambtelijk opdrachtnemer is Natascha Peers, Teammanager Economie Afdeling Stedelijke Ontwikkeling. Het kernteam bespreekt de voortgang van de werkzaamheden, risico s en eventuele knelpunten met de ambtelijk opdrachtnemer. Dit voortgangsgesprek vindt ongeveer elke drie weken plaats. Samen met de ambtelijk opdrachtnemer worden de voortgang en de cruciale keuzen besproken met de coördinerend portefeuillehouder Ad Coppens, wethouder Economie. Via de coördinerend portefeuillehouder vindt de afstemming met het college en de gemeenteraad plaats. Op de volgende pagina s zijn de diverse stakeholders en het krachtenveld, zoals we die op dit moment kennen, opgenomen. 7

10 Krachtenveld: samen sterk In onze netwerksamenleving is het zaak om de kracht en energie van iedereen binnen die samenleving maximaal te benutten. Dat geldt ook bij het zoeken naar oplossing voor deze problematiek. De ervaring leert dat een investering aan de voorkant in het meenemen van stakeholders zich altijd terugverdient in een latere fase. Meer begrip en draagvlak zorgen voor een efficiëntere en snellere oplossing van de problematiek. Op de volgende pagina zijn de diverse stakeholders opgenomen die betrokken worden bij het vinden van een oplossing. Met diverse stakeholders hebben we reeds gesproken en informatie uitgewisseld. Meebeslissen, meewerken en meeweten De invloed en betrokkenheid van de stakeholders is verschillend, en ook hun belangen en motieven verschillen. Binnen het krachtenveld van stakeholders onderscheiden we drie categorieën, van grootste mate van betrokkenheid en invloed naar kleinste. o Meebeslissen: dit zijn de beslissers binnen dit project. De mate van beslissingsbevoegdheden ligt in het feit waar de oplossing gerealiseerd wordt en welke partijen daaraan bijdragen en participeren. o Meewerken: dit zijn direct betrokken partijen, die mede bepalen hoe de oplossing er uit komt te zien. Zij zijn noodzakelijk om de oplossing te realiseren en moeten daarom deze mede dragen. Waar mogelijk worden stakeholders vertegenwoordigd door belangenverenigingen en platforms. Met deze stakeholders worden (individuele) gesprekken en/of organiseren we gerichte bijeenkomsten. o Meeweten: dit zijn stakeholders met een gering belang. Via algemene informatie worden zij op de hoogte gehouden van het proces en de plannen. Daarnaast maken we waar nodig onderscheid in doelgroepen. Per categorie brengen we in kaart wat de motieven en de belangen van de verschillende stakeholders zijn. In de figuur op de volgende pagina hebben we een eerste aanzet opgenomen van de krachtenveldanalyse. Deze analyse is indicatief, zoals het nu lijkt te zijn. Doordat er momenteel op vele fronten naar deze problematiek gekeken wordt, kan gaande het proces het krachtenveld en de organisatie nog wijzigen. 8

11 Krachtenveld: samen sterk Lokaal/ Politie Brabantse Wal Brandweer De Kooi Meewerken Meebeslissen Gemeente Bergen op Zoom Havenbedrijl ^Rotterdam Gem Roosendaal.VNO-NCW I B-Z lomeinen Regio- ã Nationaal Er is volop aandacht voor de problematiek, zowel op Europees, landelijk, Provinciaal en regionaal niveau. Dat is goed en die aandacht wordt gebruikt om tot een oplossing te komen op korte termijn. Echter kan al die aandacht ook een risico vormen om snel tot concrete participatie, financiering en uiteindelijk realisatie te komen. Daarom gaan we op twee fronten aan de slag. Lokaal (Brabantse Wal) ligt de focus op lokale initiatieven en oplossingen voor op de korte termijn. Samen met de lokale partners/stakeholders gaan we snel aan de slag om de problematiek verder te concretiseren en op zoek te gaan naar mogelijke locaties. Regionaal/Landelijk ligt de focus op het op middellange termijn realiseren van een truckparking A4-A58. De focus ligt hier veel meer op de participatie en cofinanciering. 'ebra toui Lage Mierde Meilust Reimerpolder nmers' W CNV Vakmensei FNV Transport Parkeerbeheer 9

12 Aanpak: stappenplan Onze aanpak bestaat uit 4 stappen. Elke stap resulteert in een concreet product. In onderstaand figuur is de aanpak schematisch weergegeven en uitgezet in de tijd. Op de volgende pagina s is de aanpak stap voor stap toegelicht. Stap 1: Inventarisatie Stap 2: Focus bepalen Stap 4: Uitvoering Stap 3: Draagvlak - Gespreksronde - Bureaustudie - Stakeholderanalyse Twee sessies stakeholders: - Ambtelijk - Bestuurlijk (regio) - Opstellen intentie overeenkomst - Brede bijeenkomst (ambtelijk+bestuur) - Ambtelijke sessie - Opstellen uitvoeringsagenda lange/korte termijn Product: Aangescherpt overzicht problematiek Product: Focusgebieden + Randvoorwaarden Product: Ondertekende intentieovereenkomst Product: Uitvoeringsagenda 10

13 Werkzaamheden: stap 1 en 2 Stap 1: Inventarisatie Stap 2 Focus bepalen r Product: ^ r Aangescherpt overzicht problematiek Focusgebieden + k z Stap 1: Inventarisatie De eerste fase van het project gaan we samen met de key-stakeholders (o.a. bedrijfsleven, Brabantse Wal gemeenten, Provincies en chauffeurs) de aard en omvang van de problematiek verder aanscherpen. Door het aanscherpen kan er beter en gerichter op zoek gegaan naar een oplossing. Daarnaast is dit essentieel om in een latere fase draagvlak voor de oplossing te verkrijgen. In de eerste fase gaan we samen met de key-stakeholders op zoek naar potentiële locaties. De eerste stap resulteert in een notitie waarin het kernteam de aangescherpte problematiek beschrijft. Deze notitie wordt besproken met de Stuurgroep en ter informatie aan het college gestuurd. Planning: Q Stap 2: Focus bepalen In deze fase is het van belang dat de neuzen dezelfde kant op staan en dat duidelijk wordt wat de focusgebieden en randvoorwaarden van de oplossing zijn. Dit is ook het moment om zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau breed met elkaar hierover in gesprek te gaan. Daarvoor worden twee bijeenkomsten georganiseerd. Tijdens deze bijeenkomsten worden de resultaten uit de eerste stap besproken, wordt de oplossingsrichting duidelijk en worden vervolgafspraken gemaakt. Planning: Q1 en

14 Werkzaamheden: stap 3 en 4 Stap 3: Draagvlak - Opstellen intentie overeenkomst - Brede bijeenkomst (ambtelijk+bestuur) Product: Ondertekende intentieovereenkomst Stap 4: Uitvoering - Ambtelijke sessie - Opstellen uitvoeringsagenda lange/korte termijn Product: Uitvoeringsagenda Stap 3: Draagvlak De derde stap staat uit creëren van draagvlak en commitment. Zoals we nu in kunnen schatten doen we dat aan de hand van een publiek/private intentieverklaring op bestuurlijke niveau. Afhankelijk van de gekozen oplossingsrichting tekenen de betrokken partijen de intentie om de oplossing daadwerkelijk te realiseren. Uitgegaan wordt dat dit tijdens een brede bijeenkomst met alle stakeholders wordt gedaan. We gaan er vanuit dat in de zomer van 2018 de nieuwe gemeentebesturen geïnstalleerd zijn, zodat het tekenen van de intentieverklaring na de zomer van 2018 plaats kan vinden. Planning: Q Stap 4: Uitvoering In de laatste stap werken we toe naar een uitvoeringsagenda voor de korte en lange termijn. In deze uitvoeringsagenda staan de projecten en werkzaamheden beschreven die nodig zijn om tot realisatie over te kunnen gaan. Tevens wordt ingegaan op het proces en organisatie van de realisatie. Welke partijen zijn betrokken bij de uitvoering? Wie is trekker en/of opdrachtgever? En welke stappen worden doorlopen? In de uitvoeringsagenda worden ook een globale planning, kostenraming en financieringsmogelijkheden opgenomen. In deze stap werkt het kernteam samen met partners de uitvoeringsagenda uit. Deze wordt in eerste instantie met de Stuurgroep besproken. Na goedkeuring van de Stuurgroep wordt de agenda voorgelegd aan de betrokken en/of verantwoordelijke besturen. Planning: Q