Raadsvoorstel Reg. nr : Ag nr. : 16 Datum :

Transcriptie

1 Ag nr. : 16 Datum : Onderwerp Aan de slag met de gevolgen van de economische crisis. Status besluitvormend Voorstel 1. met het oog op de bestrijding van de gevolgen van de economische crisis, binnen de aangegeven kaders maatregelen in gang te zetten, die voldoen aan de criteria: op tijd effect hebben, tijdelijk zijn én doelgericht zijn; 2. daartoe een bedrag van af te zonderen uit de Investeringsreserve stedelijk gebied via de 12 de begrotingswijziging van de begroting het doen van strategische aankopen ten laste van de Reserve grondbedrijf, de Investeringsreserve stedelijk gebied, de Investeringsreserve landelijk gebied en de reserve kwaliteitsimpuls Ladonk-Vorst tot een bedrag van ten hoogste 50% van enig van die reserves; Inleiding De gemeenten kunnen de gevolgen van de economische crisis natuurlijk niet opvangen, maar we kunnen er wel wat aan doen. Als alle overheden voluit uitvoering geven aan de programma s die gepland zijn en waar mogelijk versnellen, kunnen de gevolgen van de crisis worden verzacht. Daarbij helpt het dat op landelijk niveau gesproken wordt over versnelling van stroperige procedures; nu de woorden nog in daden omzetten en we kunnen goed vooruit. Daarnaast is het Kabinet bezig met een stimuleringspakket en laat ook de Provincie zich niet onbetuigd met een pakket van 400,- miljoen. Bij alles wat we doen, is het evenwel van belang, dat we kwaliteit blijven leveren. In dit voorstel wordt kort ingegaan op de mogelijke gevolgen van de kredietcrisis en wordt aan de raad ruimte gevraagd om projecten waar mogelijk te versnellen. De crisis: dipje of keerpunt duurzaamheid. In de vergadering van de commissie Bestuurlijke Zaken van januari 2009 is gevraagd om een overzicht van de gevolgen van de kredietcrisis voor de gemeente Boxtel. Nog niet duidelijk is of er sprake is van een stevige dip in de economische ontwikkeling of dat dit een soort keerpunt is in de geschiedenis van de Westerse economie. Maar wat het ook is, een beleid gericht op duurzaamheid, zoals we dat in Boxtel hebben, is in alle gevallen verstandig. Met het oog op de toekomst moeten we onze afhankelijkheid van olie en aardgas ve r- minderen, minder energie verbruiken, minder afval produceren en nadenken over onze leefstijl en leefwijze. Omdat niemand weet hoe lang en hoe diep de crisis zal zijn, is het lastig om absolute uitspraken te doen, maar er valt wel iets over te zeggen. Begroting 2009: ambitieus en volop uitdaging. Vraag is welke gevolgen de crisis voor Boxtel heeft. In eerste aanleg zijn deze beperkt. De begroting 2009 is gemakkelijk tot stand komen. We hebben twee miljoen extra toegevoegd aan de Investeringsreserve stedelijk gebied, veel projecten zijn gepland en de benodigde budgetten zijn daarvoor gereserveerd. Bovendien hebben we de burger voor het eerst sinds jaren een belastingvermindering kunnen voorschotelen, met name Pagina 1

2 door een meevaller bij de afvalstoffenheffing. Kortom, mooier kan het bijna niet en er is volop uitdaging en mogelijkheid om het beleid en de projecten in het laatste volledige jaar van de beleidsperiode vorm te geven. Toch zal de crisis niet aan Boxtel voorbij gaan. We noemen drie risicogebieden. Veel projecten lopen voorlopig gewoon door. Er wordt hard gewerkt in Boxtel: het Rabo-datacenter, het plan Dommel door Boxtel, plan De Croon, plan Princenlant II, plan De Baanrots Baanderherenweg zijn op dit moment volop in gang, evenals de reconstructie van de Schijndelseweg. Met dit soort projecten zijn tientallen miljoenen gemoeid. Bij de bepaling van prioriteiten, kijken we niet alleen op welke wijze we gemeentelijke projecten kunnen versnellen, maar vooral ook, op welke wijze we de randvoorwaarden kunnen creëren om investeringen door anderen mogelijk te maken. Uiteraard zullen sommige projecten vertragen. Het zijn met name projecten die risico in zich dragen of die gericht zijn op realisering van nieuwe koopwoningen of nieuwe bedrijfsruimte. Maar er zullen ook projecten zijn die dit jaar van start zullen gaan en waarvoor de voorbereiding doorloopt. Zo zullen de woonstichtingen in de komende jaren fors investeren, zoals in Princenlant III, of is het particulier initiatief zo nauw betrokken bij de projectontwikkeling, dat projecten waarschijnlijk gewoon van start gaan, zoals bij de SIR-woningen op de locatie Oosterpoort en bij plan Heideweg. Daarnaast is de voortgang van een aantal projecten afhankelijk van beleidsbeslissingen. Zo is in de begroting een investering van 2,8 miljoen opgenomen voor de tweede onderwijscarrousel en is met de verplaatsing van ODC een bedrag gemoeid van ruim 5,- miljoen. De voortgang van de projecten is afhankelijk van nadere bestuurlijke besluitvorming. Kortom, sommige projecten vertragen, maar er zijn er genoeg die gewoon doorlopen. Overigens merken we wel dat het aantal bouwplannen enigszins terugloopt; ook zijn de ingediende plannen eenvoudiger van opzet. Eventuele tegenvallers worden opgevangen via de egalisatiereserve. Ontwikkelingen op het terrein van sociale zaken en arbeidsmarkt. Het tweede risico is een stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden. Doordat de bestedingen bij de duurzame verbruiksgoederen zijn ingezakt (zoals auto s en elektronica), daalt de industriële productie, ook bij toeleverende bedrijven. Dat is bijvoorbeeld te merken in de sociale werkvoorziening. Veel bedrijven willen het personeel dat vandaag over is graag binnenhouden, omdat ze overmorgen waarschijnlijk weer nodig zijn: dus vakantie wordt opgenomen, cursussen worden gevolgd en als het echt niet anders kan, wordt werktijdverkorting aangevraagd. Medewerkers die hun werk toch verliezen, zullen in eerste instantie de niet vervulbare vacatures vervullen, waardoor de spanning op de arbeidsmarkt minder wordt. Is dat niet mogelijk, dan ontvangen zij WW. En als ze er niet in slagen om binnen een aantal maanden werk te vinden, belanden ze uiteindelijk in de bijstand. De eerste effecten worden waarschijnlijk na de zomervakantie zichtbaar. Het kan even duren, maar uiteindelijk kan het effect voor de gemeente groot zijn, want de gemeente is 100% risicodrager. Inmiddels is de uitstroom nagenoeg stil gevallen; kwetsbare groepen staan als eerste langs de kant. Bij de richtlijnen voor de begroting is er van uitgegaan, dat eventuele tegenvallers in de komende twee jaar van tijdelijke aard zijn; dekking van de extra kosten uit de reserves ligt in dat geval voor de hand. Op termijn zal de vergrijzing er voor zorgen dat de krapte op de arbeidsmarkt toeneemt en het uitkeringsbestand weer zal dalen. Het contact met de werkgevers is geïntensiveerd gericht op allerlei vormen van scholing, het creëren van stageplaatsen en dergelijke. Dit teneinde vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op Pagina 2

3 elkaar af te stemmen, de gevolgen van de crisis te beperken en werknemers voor te bereiden op de arbeidsmarkt van morgen. Overigens, zoals de positieve effecten van een daling van het aantal uitkeringsgerechtigden gedempt wordt door een daling van de algemene uitkering, zo worden ook de negatieve effecten van een stijging van het aantal uitkeringsgerechtigden gedempt door een stijging van de algemene uitkering. Daarnaast zijn effecten te verwachten via loket WegWijs: economische tegenwind leidt niet zelden tot stijging van het aantal gevallen van schuldsanering en tot grotere spanning in gezinnen met alle gevolgen van dien. De afdeling Sociale Zaken staat er goed voor en is voorbereid op een eventuele toename van aanvragen. De ontwikkeling van de algemene uitkering. Een derde factor die mee kan spelen, is de ontwikkeling van de algemene uitkering. Als de economie inzakt en de olieprijs daalt, verminderen de inkomsten van het Rijk. Dan zal voor de begroting 2010 de tering naar de nering gezet moeten worden. De uitgaven van het Rijk zullen verminderen en dat heeft gevolgen voor de gemeenten, omdat sprake is van het principe: samen de trap op, dan ook samen de trap af. Het kan dus zijn, dat we bij de voorbereiding van de begroting bij de meicirculaire 2009 een tegenvaller te verwerken krijgen. Omdat we de meevaller die we in de septembercirculaire 2008 hebben meegekregen, niet structureel hebben ingezet, hebben we ruimte om in 2013 en volgende jaren een tegenvaller op te vangen. Wel zullen we moeten kijken of onze ambities over de gehele linie gehandhaafd kunnen blijven. Nieuwe kansen. De crisis brengt ook nieuwe kansen met zich mee en deze willen we natuurlijk graag benutten. Zo is het in deze tijd voor iedereen weer duidelijk, dat het slim, verstandig en vooral leuk is om bij de overheid te werken: we zullen vacatures gemakkelijker kunnen invullen. En doordat de markt gretig is, zou het zo maar kunnen zijn, dat aanbestedingen meevallen en dat werk rap wordt uitgevoerd. Er liggen veel projecten op de plank die uitgevoerd kunnen worden en de budgetten daarvoor zijn beschikbaar: in het komende jaar komt het er simpelweg op aan, om dat wat we gepland hebben zo snel en zo goed mogelijk uit te voeren. Het pakket voor 2009 is zeer ambitieus. Daarnaast beraden Rijk en Provincie zich over stimulering van de economie en ook dat biedt natuurlijk mogelijkheden om lokaal projecten op gang te houden of op gang te helpen. Voorgesteld wordt om extra capaciteit in te zetten om ook die kansen te benutten. Aan de slag op landelijk en provinciaal niveau Op allerlei niveaus wordt er voor gepleit om de uitvoering van projecten te versnellen. Bij eventuele versnelling van ruimtelijke projecten hebben we bij de planning en de uitvoering last van een eindeloze hoeveelheid regels: variërend van bouwregelgeving, Welstand, monumenten, politiekeurmerk veilig wonen en milieu tot water, energie, archeologie, flora en fauna, extern veiligheid et cetera. Ook inspraak- en aanbestedingsprocedures vragen normaal gesproken de nodige tijd. We zijn erg benieuwd of men er op landelijk en provinciaal niveau in slaagt, om voorwaarden te creëren voor versnelling van uitvoering van projecten. Pagina 3

4 Kaders voor gemeentelijke aanpak Intussen hoeft de gemeente niet stil te zitten. Zoals gezegd werken we hard aan de uitvoering van alle projecten die in de begroting van 2009 staan opgesomd. Daarnaast zijn aanvullende maatregelen denkbaar. Deze aanvullende maatregelen moeten voldoen aan de drie criteria die ook de provincie hanteert: Ze moeten op tijd effect hebben: maatregelen moeten niet afhankelijk zijn van procedurele en/of planologische hobbels; Ze moeten tijdelijk van aard zijn: structurele maatregelen komen eventueel later; Ze moeten doelgericht zijn: het vizier moet in het bijzonder gericht zijn op kwetsbare en strategisch belangrijke groepen; De beoogde maatregelen kunnen in drie categorieën verdeeld worden: Aan snee brengen van infrastructurele projecten, bouwgerelateerde projecten en landschappelijke projecten De nadruk ligt hier op de eerste plaats op uitvoeren wat is afgesproken in combinatie met het naar voren halen van reeds geplande projecten, die snel uit te voeren zijn en in het bijzonder gericht zijn op het ve r- beteren van de leefomgeving, bij voorkeur een gunstig effect hebben op de regionale economie en arbeidsintensief zijn. In dit verband wordt in het bijzonder gedacht aan onderhoudsprojecten in de wijken, kleinschalige reconstructies in het publieke domein, de beveiliging van woningen en landschapsprojecten. Verstevigen van het sociaal-maatschappelijke vangnet In combinatie met respectievelijk in aanvulling op de maatregelen uit de vorige categorie moeten projecten vooral gericht zijn op het benutten van arbeidskracht uit kwetsbare (WSW personeel, en uitkeringsgerechtigden) en strategisch belangrijke groepen (zelfstandigen zonder personeel, het kleinbedrijf, stagiair(e)s). Deze groepen vereisen een reeks van korte termijnprojecten die ofwel werkgelegenheid respectievelijk werkervaring bieden ofwel gelegenheid tot her- en bijscholing opleveren. Vooral ook moet worden voorkomen dat schoolverlaters werkloos aan de kant blijven staan en het spook van jeugdwerkloosheid opdoemt, met alle gevolgen van dien. Om de koppeling tussen onderwijs, overheid en ondernemers een extra impuls te geven wordt een intensivering van het Lokaal ArbeidsmarktBeraad en het gemeentelijke Ondernemersloket nagestreefd. Inzetten van flankerende maatregelen De belangrijkste actie die hier genoemd kan worden is de termijn voor betaling aan crediteuren door de gemeente Boxtel te stellen op maximaal 1 maand. Om de extra impulsen en investeringen van andere overheden te inventariseren en optimaal te benutten wordt tijdelijk extra personele capaciteit ingezet. Voorts wordt ernaar gestreefd, indien die kansen zich voordoen, strategische aankopen te doen ten laste van de reserve grondbedrijf, de Investeringsreserve stedelijk gebied, de Investeringsreserve landelijk gebied en de Reserve kwaliteitsimpuls Ladonk -Vorst. Voor de financiering van bovenstaande maatregelen, behoudens de strategische aankopen, kan op de eerste plaats geput worden uit de reeds eerder gevoteerde kredieten. Aanvullend wordt uit de Investeringsreserve stedelijk gebied een budget van afgezonderd en direct inzetbaar gemaakt om in algemene zin de maatregelen uit te kunnen voeren die hierboven genoemd zijn. Pagina 4

5 De strategische aankopen kunnen worden gefinancierd uit de eerder genoemde reserves met dien verstande dat de raad per ommegaande geïnformeerd wordt over gedane aankopen en voor zover zij niet 50 procent van enig van die uitstaande reserves overschrijden. Wij stellen u dan ook voor om de uitvoering van projecten waar nodig te versnellen en daartoe de nodige ruimte te creëren. Intussen dient het college alert te blijven op mogelijk negatieve effecten en te proberen deze zo goed mogelijk op te vangen. Uiteraard verwachten wij dat het college de raad bij de verdere voorbereiding van de programmabegroting op de hoogte houdt van de ontwikkelingen. Beoogd effect Een bijdrage leveren aan het opvangen van de gevolgen van de kredietcrisis. Argumenten 1. Gevolgen van de crisis verzachten door overheidsinvesteringen. De overheid kan de gevolgen van de crisis niet voorkomen, maar wel verzachten door de overheidsinvesteringen op peil te houden. De gemeente Boxtel kan daartoe haar steentje bijdragen. Het jaar 2009 is als het goed is in het gehele land een jaar waarin al veel gepland staat. Getracht wordt om dat ambitieuze pakket uit te voeren en waar mogelijk versnelling aan te brengen. 2. Voorkomen dat het aantal uitkeringsgerechtigden oploopt. Als alle overheden hun projecten versnellen, kan mogelijk voorkomen worden dat het aantal uitkeringsgerechtigden hoger oploopt dan nodig. Zowel uit het oogpunt van de werknemers, als uit het oogpunt van de overheids- en gemeentefinanciën is het van belang, dat het aantal uitkeringsgerechtigden zo laag mogelijk blijft. 3. Voorkomen dat de kwaliteit van woon- en leefomgeving achterblijft. Door een versnelling aan te brengen in de uitvoering van projecten, voorkomen we dat de kwaliteit van woon- en leefomgeving achterblijft en realiseren we een groter deel van het beleidsprogramma Als we het goed aanpakken, zal dat leiden tot kwaliteitsverbetering in het stedelijk en in het landelijk gebied. En dat is op middellange en lange termijn van belang om krimp van de bevolking voor te blijven. Kanttekeningen 1. Versnelling vraagt om vertrouwen. Als de raad het college opdraagt om te versnellen, betekent dat, dat soms voor een kortere weg wordt gekozen. Daarbij is het van belang, dat het college binnen ruime kaders kan opereren, zodat in concrete gevallen slagvaardig gehandeld kan worden. Dat alles uiteraard binnen de kaders van de strategische visie, het beleidsprogramma en de begroting. Bij een dergelijke aanpak past een verantwoording op hoofdlijnen bij bestuursrapportages en jaarrekening. 2. Aandacht voor de markt. De orderportefeuilles zijn nu nog redelijk gevuld. Aan het eind van het jaar kan de situatie heel anders zijn. Tenzij we er als gezamenlijke overheden in slagen om de overheidsinvesteringen te versnellen. En als die opzet slaagt, moeten we er weer voor oppassen, dat de vraag in de bouwsector dusdanig stijgt, dat er krapte ontstaat en de prijzen omhoog gaan. Het college volgt daartoe de bewegingen in de markt met aandacht volgen. Pagina 5

6 3. Zorgvuldigheid in de uitvoering. Voorkomen moet worden dat de Boxtel overvoerd wordt door maatregelen in de infrastructurele en ruimtelijke sfeer. In de komende maanden wordt de Schijndelseweg gereconstrueerd en dat heeft flinke gevolgen voor de verkeerscirculatie. Het college wordt gevraagd de versnelling van projecten zo te plannen, dat de overlast binnen de perken blijft. Communicatie Het college brengt de raad periodiek op de hoogte van de vorderingen met betrekking tot voorstel Boxtel, Namens de fractie van de PvdA / GroenLinks, Jos van Ooijen Namens de fractie van het CDA, Pieter Springer Namens de fractie van Combinatie 95, Peter van de Wiel Namens de fractie van de SP, Eric van den Broek Bijlagen Geen. Ter inzage Circulaires van de VNG over de gevolgen van de kredietcrisis. Contactpersoon J.J.M.M. van Ooijen, tel , jjmm.van.ooijen@planet.nl Pagina 6

7 Raadsbesluit Reg. nr : Aanhef De raad van de gemeente Boxtel; gelezen het initiatiefvoorstel van J.J.M.M. van Ooijen, P.M.B.M. van der Wiel, P. Springer en A.G.A. van den Broek van ; Besluit 1. met het oog op de bestrijding van de gevolgen van de economische crisis, binnen de aangegeven kaders maatregelen in gang te zetten, die voldoen aan de criteria: op tijd effect hebben, tijdelijk zijn én doelgericht zijn; 2. daartoe een bedrag van af te zonderen uit de Investeringsreserve stedelijk gebied via de 12 de begrotingswijziging van de begroting het doen van strategische aankopen ten laste van de Reserve grondbedrijf, de Investeringsreserve stedelijk gebied, de Investeringsreserve landelijk gebied en de reserve kwaliteitsimpuls Ladonk-Vorst tot een bedrag van ten hoogste 50% van enig van die reserves; Aldus vastgesteld in zijn openbare vergadering van DE GEMEENTERAAD VAN BOXTEL, de griffier, de voorzitter, drs. J. Vis F.H.J.M. van Beers Pagina 1