2 Mondiale demografische, ecologische en culturele ontwikkelingen

Transcriptie

1 2 Mondile demogrfishe, eologishe en ulturele ontwikkelingen Meerkeuzevrgen Het ndeel vn de ontwikkelingslnden in de wereldevolking edrgt ongeveer 20%. 40%. 60%. d 80% We spreken vn een demogrfishe trnsitie ls door een toenme vn de welvrt de (gewenste) gezinsgrootte fneemt. het zwrtepunt vn de wereldevolking vershuift in de rihting vn de ontwikkelingslnden. de urnistie toeneemt. d meer middelen voor gezinsplnning n de evolking ter eshikking worden gesteld In de ontwikkelingslnden is de evolkingsgroei reltief lg en dlend. lg, mr stijgend. hoog, mr dlend. d hoog en stijgend De VN verwht dt rond 2050 de evolking het meest vergrijsd zl zijn in Noord-Amerik en het minst in Azië. Europ en het minst in Afrik. Noord-Amerik en het minst in Afrik. d Europ en het minst in Azië De urnistiegrd is een elngrijke demogrfishe vriele voor ijvooreeld een produent vn verpkte merkrtikelen. Vn de ontwikkelingslnden is de urnistiegrd het hoogst in Afrik. Azië. Ltijns-Amerik. d Oenië De fhnkelijkheidsrtio is de verhouding tussen de kostwinners in een gezin en het ntl gezinsleden dt vn het inkomen fhnkelijk is. het ntl mensen jonger dn 15 jr en ouder dn 64 jr en het ntl mensen tussen 15 en 64 jr. het ntl mensen vn 65 jr en ouder en het ntl mensen onder de 15 jr. d het ntl kinderen en het ntl volwssenen. Oefeningen hoofdstuk 2 17

2 Welk vn de volgende lterntieven is onjuist? De vergrijzing heeft tot gevolg dt de onsumentenvoorkeuren vn de evolking vernderen. de eshikrheid vn reid fneemt. een rin drin optreedt. d het eonomishe drgvlk voor de gezondheidszorg fneemt We spreken vn een duurzme eonomishe ontwikkeling ls de eonomishe groei duurzm hoog is. geprd gt met een fnme vn het milieugeruik. duurzm gelijke tred houdt met de groei vn de eroepsevolking. d geen shde toerengt n mtshppij en leefomgeving Als de wereldevolking en de produtie per hoofd in een eplde periode eide verduelen, terwijl de vervuiling per eenheid produt hlveert, zl het milieugeruik hlveren. gelijk lijven. verduelen. d verviervoudigen Cultuur kunnen we omshrijven ls een hogere vorm vn eshving. het geheel vn olletieve normen en wrden wrdoor mensen hun gedrg eplen. gedrgsuitingen die de ene groep of ntionliteit ondersheidt vn de ndere. d de wijze wrop de eonomie in een lnd georgniseerd is In een ultuur met een grote mhtsfstnd etekent hiërrhie een ongelijkheid vn rollen die om prktishe redenen is ingesteld. etekent hiërrhie een fundmentele ongelijkheid tussen onder- en ovengeshikten. heeft de leider (de mnger) een grote mht, mr zijn privileges en sttussymolen voor mngers ongewenst. d moet de leider een ekwme demort zijn Als een Nederlnder een zkenreis mkt nr Mleisië, de Verenigde Stten, Cnd en Frnkrijk, mg hij erop rekenen dt de medezeggenshp vn werknemers het kleinst is in Mleisië. de Verenigde Stten. Cnd. d Frnkrijk. 18 Oefeningen hoofdstuk 2

3 In een olletivistishe ultuur vt men de verhouding tussen werkgever en werknemer op ls een morele nd, wrij wederzijdse loyliteit wordt verwht. een ontrt, op sis vn wederzijds voordeel. een tijdelijk smenwerkingsvernd, dt elk moment kn worden opgezegd. d een lngdurig smenwerkingsvernd, mits de eloning nr individuele presttie geeurt In een individulistishe ultuur wordt de verhouding tussen werkgever en werknemer gezien ls een morele nd. wordt de personeelskeuze eïnvloed door de groep wrtoe iemnd ehoort. zijn wrden en normen voor iedereen gelijk. d gt het onderhouden vn persoonlijk relties voor de tk Colletivistishe ulturen vinden we voorl in Noord- en Zuid-Amerik. Noord-Amerik en Europ. Europ en Azië. d Azië en Ltijns-Amerik In een ultuur die hoog soort op de dimensie msuliniteit leeft men om te werken. werkt men om te leven. zijn persoonlijke relties elngrijker dn mterieel ezit. d worden mngers geht nr onsensus te streven In lnden met een sterk feminiene ultuur zien we meestl een uitgereid stelsel vn soile zekerheid. eloning nr presttie. felle onurrentie tussen ondernemingen en individuen. d een grote elngstelling voor het verwerven vn mterieel ezit Een vn de kenmerken vn een ultuur met een zwkke onzekerheidsvermijding is een innerlijke drng tot hrd werken. een grote ehoefte n regels en proedures. een epttie vn innovtieve ideeën. d een geringe risioereidheid Een mnger op zkenreis door de Verenigde Stten mg er op grond vn het onderzoek vn Hofstede op rekenen dt Ameriknse mngers in vergelijking tot Nederlndse mngers meer wrde hehten n mrktwerking en onurrentie. smenwerking en overleg. mrktwerking en smenwerking. d esheidenheid en onsensus. Oefeningen hoofdstuk 2 19

4 Beloning nr presttie vn een werknemer pst ij uitstek ij een feminiene ultuur. individulistishe ultuur. ultuur met een sterke onzekerheidsvermijding. d ultuur met een kleine mhtsfstnd Grote inkomensvershillen zien we vk in een feminiene ultuur. ultuur met een grote mhtsfstnd. olletivistishe ultuur. d ultuur met een grote onzekerheidsvermijding Vrijhndel gt geprd met hoge prijzen en veel tehnishe vooruitgng. lge prijzen en lge effiieny. lge prijzen en veel keuzemogelijkheden voor onsumenten. d lge prijzen en weinig keuzemogelijkheden voor onsumenten Protetionisme gt geprd met een hogere welvrt en een inkomensherverdeling vn onsumenten nr produenten. een lgere welvrt en een inkomensherverdeling vn onsumenten nr produenten. een hogere welvrt en een inkomensherverdeling vn produenten nr onsumenten. d een lgere welvrt en een inkomensherverdeling vn produenten nr onsumenten De overheid vn een lnd zl eerder geneigd zijn om de hndelselemmeringen te verminderen ls de produenten ls elngengroep mhtig zijn. de eonomie zih in een lgonjuntuur evindt. de eonomie zih in een hoogonjuntuur evindt. d zij werkloosheidsestrijding elngrijker vindt dn infltieestrijding In het interntionle hndelsverkeer wordt onder dumping verstn: export vn produten uit een infnt-industry. die met lge lonen zijn geprodueerd. tegen een prijs die onder de kostprijs ligt. d tegen een prijs die onder de prijs op de innenlndse mrkt ligt De esherming vn de Europese lndouw tegen uitenlndse onurrentie is voorl geseerd op het volgende rgument: oneerlijke onurrentie. onfhnkelijkheid. represille. d infnt industry Strtegishe hndelspolitiek is geriht op de esherming vn industrieën in de verzdigingsfse vn de produtlevensylus. innovtieve industrieën. industrieën in de teruggngsfse vn de produtlevensylus. d industrieën die met dumping worden geonfronteerd. 20 Oefeningen hoofdstuk 2

5 Een produtvoorshrift over de veiligheid vn een produt is een vooreeld vn een importontingent. een non-trifire elemmering. een importquotum. d een vrijwillige exportelemmering. Opgven Helft wereldevolking woont in steden Ongeveer drie miljrd mensen wonen op dit moment in steden. Dt is de helft vn de wereldevolking. Volgens de Wereldnk neemt het ntl stedelingen de komende jren verder toe. In 2050 zullen steden tweederde vn de wereldevolking huisvesten. Over urnistie wordt momenteel een onferentie gehouden in Brelon. De Wereldnk spreekt vn een elngrijk onderwerp, omdt steden in veel gevllen de motoren zijn vn de eonomie. Door urnistie drgen regeringen in toenemende mte tken over n lokle utoriteiten. Bron: Het Finnieele Dgld, 14 septemer 2004 Wt verstn we onder de urnistiegrd? Welke voor- en ndelen rengt een snelle urnistie voor een ontwikkelingslnd met zih mee? Welke gevolgen heeft een toenme vn de verstedelijking in de ontwikkelingslnden voor een Nederlndse voedingsmiddelenfriknt die verpkte merkrtikelen in deze lnden wil fzetten? Kyoto-protool gt niet ver genoeg De fsprken vn het Kyoto-protool, het klimtverdrg uit 1997 over het terugdringen vn roeiksgssen, gn lng niet ver genoeg. Dt zei Rjendr Phuri, voorzitter vn de VN-orgnistie die het klimt onderzoekt (IPCC), nr nleiding vn de Russishe rtifitie vn het protool. Mijn indruk is, dt we wrshijnlijk veel meer moeten doen dn wrover nu wordt gesproken, ldus Phuri. Hij verwelkomde het feit dt de Doem, het Russishe prlement, het verdrg heeft ngenomen, wrdoor het zeven jr n dto eindelijk in werking kn treden. Mr hierdoor moeten we niet in slp gesust worden en denken dt we het proleem heen opgelost. Kyoto is onvoldoende, meent Phuri. We zullen met een frisse lik nr het proleem moeten kijken. In het Kyoto-protool is fgesproken dt de geïndustriliseerde lnden tot 2012 hun uitstoot vn roeiksgssen met ruim vijf proent zullen verminderen ten opzihte vn Dit om te voorkomen dt klimtverndering (het stijgen vn de tempertuur) op termijn leidt tot onontroleerre prolemen. Nu l is sprke vn een stijgende zeespiegel en smeltende gletsjers. Ook ntuurvershijnselen ls orknen en extreme droogte zijn volgens deskundigen het gevolg vn het roeikseffet. Phuri stelt voor om een lngetermijnstrtegie te ontwikkelen om het roeikseffet te estrijden. Drvoor zou onderzoht moeten worden hoeveel roeiksgssen de tmosfeer nkn. Wetenshppelijk estn er nog steeds twijfels over de preieze werking vn het klimt. Sommige wetenshppers reltiveren de invloed vn de mens op het klimt. Bron: NRC Hndelsld, 26 oktoer 2004 Wt zijn de elngrijkste oorzken voor een gerek n duurzmheid op milieugeied in de ontwikkelingslnden en de industrielnden? Op welke geieden zullen de ontwikkelingslnden en de industrielnden mtregelen moeten nemen? Oefeningen hoofdstuk 2 21

6 Welke gevolgen heeft de grotere ndht voor duurzmheid voor het eleid vn ondernemingen? Nederlnders zijn veel losser dn Duitsers Twintig minuten duurt de personferentie wr de Rotterdmse ondernemer Hns vn de Lnde nkondigt dt prijsvehter Rynir zijn Duitse luhthven Niederrhein, nij Venlo, in het vliegshem opneemt. Dr gingen nderhlf jr Duitse verrssingen n voorf. De trnsformtie vn de voormlige militire sis Lrruh vn de Britse luhtmht nr de iviele luhthven Niederrhein is in die httien mnden llesehlve gemkkelijk gegn, zo vertelt Vn de Lnde. Nog mr enkele weken geleden ws er ijn sprke vn een stking. Meerdere Duitse edrijven wilden de werkzmheden wr ze voor wren ingehuurd, ijvooreeld ouwen grondwerken, stilleggen. Het kostte Vn de Lnde enige tijd om te doorgronden wt de Duitsers dwrszt, mr toen egreep de Rotterdmmer ineens het proleem. Ze wilden eht geld. En wel diret. Vn de Lnde: Meestl stt op een rekening vn een Nederlnds edrijf dt je innen 30 dgen moet etlen, je krijgt dn ook nog eens 2% korting. In de prktijk etl je ehter ps n drie mnden. Lhend vervolgt hij: En dn trek je die korting vn 2% er ook nog eens f. Vn de Lnde wilde dt net zo gn doen met de Duitse rekeningen, l hd hij ook wel gezien dt dr meestl een veel kortere etlingstermijn gold, veell vijf tot tien dgen. Mr dt nm hij niet eht serieus. De Duitsers weigerden ehter om voor nk te spelen. De dreiging om met werken te stoppen ws voor de Nederlndse ondernemer toen rs voldoende om snel de rekeningen te etlen. Vn de Lnde kent nog meer vershillen tussen de Duitsers en de Nederlnders. Zo shrok hij in de eginfse vn de vele detils die de Duitse overheden en nnemersedrijven wilden weten voor llerlei werkzmheden. Elke leiding, elke muur en ijn elk shroefje moest op een tekening stn. Vn de Lnde: We moesten drdoor heel veel vershillende ingenieurs inhuren. Dt kost nogl wt. In Nederlnd gt zoiets heel nders, dr gt het veel gloler. Ahterf is hij erg lij geweest met die Duitse Gründlihkeit in de estekken. De Rotterdmmer: Ik denk dt het per sldo niets extr heeft gekost. Wnt vergeet niet, in Nederlnd he je vk hterf te mken met meerwerk. Dr hdden we nu geen lst vn omdt elk detil vn te voren is fgesproken. N httien mnden en de eerste grote klnt durft hij de stelling n dt Duitsers over het lgemeen ook minder ondernemend zijn dn Nederlnders. De direteur: Nederlnders zijn wt losser uit de pols, ze durven meer n te pkken, ze zijn retiever. Vn de Lnde ziet zihzelf ls ewijs vn die stelling. Tenslotte hdden ze een Nederlnder nodig om de huidige plnnen voor de luhthven te mken en te reliseren. De omintie vn Nederlndse retiviteit en zuinigheid en de Duitse vlijt en degelijkheid is inmiddels eloond door Rynir met een lnglopend ontrt voor twee dgelijkse vluhten tussen de nieuwe luhthven en het Londense Stnsted. Jrlijks moet dt tot pssgiers leiden. Rynir koos Niederrhein niet zomr. Bron: Het Finnieele Dgld, 30 jnuri 2003 Op welke ultuurdimensie(s) vn Hofstede vershillen de Nederlndse en de Duitse ultuur het sterkst? Op welke ultuurdimensie heeft het rtikel voorl etrekking? Volgens Hofstede is de Nederlndse ultuur ij uitstek geshikt voor dienstverlening, terwijl de Duitse ultuur zeer geshikt is voor industriële mssprodutie. Welke rol speelt ultuur hierij? EU klgt ij WTO over heffing VS De Europese Unie heeft een klht ij de wereldhndelsorgnistie WTO ingediend tegen het ntidumpingtrief dt de Verenigde Stten heen opgelegd op de import vn roestvrij stl vn de Britse firm Firth Rixson. Het gt om roestvrij stl, dt voorl wordt fgenomen door de Ameriknse luhtvrtindustrie. Volgens de EU heen de VS de uitleg vn Firth Rixson over de prijsstelling ten onrehte terzijde geshoven. Het Ameriknse ministerie vn Hndel heeft de Britse onderneming in mrt 2002 een ntidumpingheffing opgelegd vn ijn 126%. Volgens het ministerie zou het stl in de VS worden verkoht onder de juiste prijs. Bron: Het Finnieele Dgld, 10 novemer Oefeningen hoofdstuk 2

7 Wt verstt de WTO onder dumping? Wt moeten de Verenigde Stten ntonen ls ze nti-dumpingheffingen willen invoeren? Vrgstukken 2.1 V2.1 Chin: vergrijzing in rp tempo Westerse smenlevingen vergrijzen in een rp tempo. Mr het proleem gt ook in grote opkomende eonomieën spelen; vk in smenlevingen wr de eonomie zih nog niet volledig heeft ontplooid en wr soile vngnetten ngenoeg ontreken. Ook opkomende eonomieën ls Brzilië, Irn, Mexio, Turkije, Indonesië, Indi en Chin zien hun evolking gemiddeld ouder worden. In de meeste vn deze lnden egint het proes vn vergrijzing omstreeks 2015 te versnellen, mr in Chin is dit fenomeen l jren n de gng. De sterkst opkomende eonomie ter wereld vergrijst zelfs sneller dn elk nder lnd. Deze ontwikkeling is een gevolg vn het in 1979 ingevoerde éénkindeleid edoeld om de destijds explosief groeiende evolking f te remmen en de veretering vn de gezondheidszorg, wrdoor de kwliteit vn het leven sterk is toegenomen. Deennilnge hoge eonomishe groeiijfers deden tegelijkertijd de rmoede fors fnemen, eveneens een elngrijke ftor die de gemiddelde levensverwhting opshroefde. Meer dn 7% vn de een miljrd Chinezen is momenteel ouder dn 65 jr. Dt perentge loopt in 2050 op tot 24%, zo meldde het Chinese persureu Xinhu eind ugustus. Elk jr komen er nr shtting tien miljoen ouderen ij. Binnen een hlve eeuw telt Chin 400 miljoen ouderen (nu 130 miljoen). De gemiddelde levensverwhting steeg de fgelopen vijftig jr met 30 jr, vn 41 nr 72 jr. Over het lgemeen wordt ngenomen dt een vergrijzende evolking de eonomishe groei in een lnd drukt. Het Interntionl Monetir Fonds (IMF) onstteerde in de in septemer vershenen World Eonomi Outlook 2004 dt de gevolgen vn de komende demogrfishe vernderingen voor de eonomieën vn de rijke industriestten sustntieel kunnen zijn. Tot 2050 kn het hierij gn om een redutie vn de jrlijkse eonomishe groei met een hlf proentpunt. Chin moet de gevolgen vn het vergrijzingsvrgstuk onder ogen zien op een moment dt de eonomie nog in de fse vn opouw verkeert. Jpn drentegen werd ps met het proleem geonfronteerd toen het l een eonomishe supermht ws. Chin wordt oud voordt het rijk zl zijn, onludeerde de krnt Chin Dily eerder dit jr. Toh shept de vergrijzing ook een nieuwe onsumentenmrkt, wr tlloze innenlndse en uitenlndse edrijven hndig op inspelen. De toeristishe setor en frmeutishe setor vren er ijvooreeld wel ij. De snelle vergrijzing leidt er volgens diverse deskundigen ook toe dt innen enkele deenni Indi Chin ls eonomishe mht voorij zl streven. Wnt hoewel ook het zeer jonge Indi geleidelijk n ouder wordt, verloopt dit proes er veel lngzmer dn in Chin. De gemiddeld veel jongere reidsevolking wordt dn ook wel gezien ls het geheime wpen vn Indi. Bron: Het Finnieele Dgld, 25 oktoer 2004 d e f Wt verstn we onder de demogrfishe trnsitie? Wrom zien we met nme op het plttelnd in de ontwikkelingslnden grote gezinnen? Welke oorzken zijn er voor de snelle vergrijzing in Chin? Welke redenen zou de Chinese overheid heen gehd voor de een-kindpolitiek? Wt verstn we onder de fhnkelijkheidsrtio (voor ouderen)? De fhnkelijkheidsrtio (voor ouderen) in Chin neemt snel toe. Welke prolemen levert dt op voor een opkomend industrielnd ls Chin? 2.2 V2.2 In het jrverslg vn Grolsh over 2003 stt de volgende pssge: Continuïteit Grolsh streeft in de eerste plts nr ontinuïteit vn de onderneming. In dt kder is de ehrtiging vn de elngen vn lle stkeholders vn groot elng. Binnen en tussen deze elngen estt een grote intertie. Dit vrgt om het permnent vinden vn een lns. Oefeningen hoofdstuk 2 23

8 Onlns kn immers op lngere termijn de ontinuïteit vn het geheel edreigen. Het ewken vn dit evenwiht stt voor de Rd vn Bestuur entrl in hr strtegishe overwegingen. Conreet etekent dit dt de ondernemingstiviteit moet leiden tot: het ieden vn uitdgend werk, met dienovereenkomstige reidsvoorwrden en zekerheden, n de medewerkers. hndhving en veretering vn de kwliteit vn de leefomgeving in de ruimste zin vn het woord; Grolsh streeft nr eonomishe groei innen de grenzen vn het duurzm ondernemen. het reëren vn wrde voor de ndeelhouder; enkel op die wijze kn de onderneming lijven investeren in de toekomst. Wt verstn we onder duurzm ondernemen? Welke speten vn duurzmheid spelen een rol ij een ierrouwer ls Grolsh? Hoe zou het komen dt edrijven die duurzm ondernemen op lnge termijn een hoger rendement kunnen reliseren? 2.3 V2.3 Ongelukkige omintie De luhtvrtmtshppijen Air Frne en KLM vormen een zeer ongelukkige omintie, vindt emeritus-hooglerr Geert Hofstede (75), die zih in zijn werkzme leven veel heeft eziggehouden met de eonomishe etekenis vn ultuurvershillen. De ulturen vn eide edrijven gn zeker otsen, verwht Hofstede. KLM is een eht Nederlnds edrijf, Air Frne is een eht Frns edrijf en dn ook nog een edrijf wrin de stt grote invloed heeft. De Nederlndse ultuur is geriht op het ereiken vn onsensus, terwijl in de Frnse ultuur de werkelijkheid op een strikt rtionele wijze wordt enderd volgens de rtesinse denkwijze. Dt de kloof tussen werkelijkheid en idel vk groot is, dt epteren Frnsen heel mkkelijk. Nederlnders niet, die willen dn de ideeën npssen n de reliteit, zegt Hofstede. De Frnsen zullen dus feiten nders duiden dn Nederlnders. Dit hoeft op zihzelf geen rmp te zijn, mr in deze fusie spelen volgens Hofstede twee prolemen. Allereerst neemt nu een groot edrijf uit een groot lnd een klein edrijf uit een klein lnd over. Unilever en Koninklijke/Shell zijn suesvolle fusies, doordt het edrijf uit het kleinste lnd de meerderheid vn de ndelen ezit. Drdoor is er innen die edrijven een evenwiht ontstn, dt in de omintie Air Frne en KLM zl ontreken. Een nder proleem is volgens Hofstede dt de estuursvoorzitter vn KLM, Vn Wijk, heeft ngetoond niet te kunnen omgn met ultuurvershillen. De fusie met Alitli is mislukt doordt de Itlinen een elofte over vliegveld Mlpens rken, eweert KLM. Niet wr, zeiden de Itlinen, en ze heen gelijk gekregen vn een ritrgeommissie, ldus Hofstede. In elk gevl kun je zeggen dt de feiten door de vershillende prtijen nders zijn geduid. Nu prt KLM weer met een Zuid-Europese mtshppij en wt zegt Vn Wijk: Cultuurvershillen houden we uiten de gesprekken. Alsof dt mogelijk is, lsof de ultuur niet zit ingekken in de mnier vn werken. Bron: NRC Hndelsld, 26 septemer 2003 Op welke ultuurdimensies vn Hofstede vershillen de Nederlndse en de Frnse ultuur het sterkst? Hoe zouden deze ultuurvershillen tot uiting kunnen komen in de gefuseerde onderneming Air Frne/KLM? 2.3 V2.4 In mrt 2002 esloot de Ameriknse overheid importheffingen op stl te leggen die op kunnen lopen tot 30% vn de wrde vn de geïmporteerde stlproduten. De heffingen wren volgens de Ameriknse regering ingesteld om de noodlijdende Ameriknse stlindustrie de tijd te geven de setor te herstrutureren en (weer) onurrerend te mken. 24 Oefeningen hoofdstuk 2

9 De Europese Unie en Jpn dienden een klht in ij de World Trde Orgnistion. Zij deden de importheffingen f ls oneerlijk en wezen op de shdelijke gevolgen vn de heffingen op de stlmrkten uiten de Verenigde Stten. De EU kondigde nr nleiding vn het esluit vn de Ameriknse regering n om de eigen stlindustrie te vrijwren (sfegurd) vn een toevloed vn stl uit ndere lnden. Ook eiste de EU, indien de Ameriknse regering de mtregelen zou hndhven, ompenstie voor de shdelijke gevolgen vn de stlheffingen. De WTO stelde Jpn en de EU in het gelijk en mhtigde hen tot tegenmtregelen. Voordt deze in werking zouden treden, eëindigde de Ameriknse overheid de stlheffingen n het eind vn d Welke rgumenten heen lnden in het lgemeen voor protetionistishe mtregelen? Vn welk rgument is in dit gevl sprke? Leg uit welke invloed de Ameriknse heffing op stl heeft voor: de Ameriknse verwerkende industrie. de Ameriknse onsument. Welke invloed hd de Ameriknse stlheffing op de stlmrkten vn Jpn en de EU? Wren de vrijwringsmtregelen vn de EU volgens de regels vn de WTO geoorloofd? Oefeningen hoofdstuk 2 25