1 Inleiding Een eenvoudig voorbeeld Een complex voorbeeld 19. Deel I Klachtenbeelden Pijn 24

Transcriptie

1 Inhoud 1 Inleiding Een eenvoudig voorbeeld Een complex voorbeeld 19 Deel I Klachtenbeelden 23 2 Pijn Chronische lage rugpijn Kliniek Psychosociale factoren fmri-bevindingen Fibromyalgie Kliniek Psychosociale factoren fmri-bevindingen Prikkelbaredarmsyndroom Kliniek fmri-bevindingen Post-whiplashsyndroom Kliniek fmri-bevindingen Complex regionaal pijnsyndroom type 1 (CRPS-1) Kliniek fmri-bevindingen 34

2 3 Vermoeidheid Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) fmri-bevindingen Overspannenheid en burnout Kliniek 37 4 Stemmingsstoornissen Depressie Kliniek fmri-bevindingen Angst Kliniek fmri-bevindingen Paniekstoornis Kliniek fmri-bevindingen 40 5 Limbische disfuncties 42 Deel II Het limbisch systeem, centrum van emotie en motivatie 43 6 Geschiedenis 45 7 Hersengebieden Amygdala Oude kernen Nieuwe kernen Hippocampus Oude geheugen Nieuwe geheugen Gyrus cinguli Onderverdeling van de gyrus cinguli Insula Prefrontale cortex Orbitofrontale cortex 60

3 7.6.1 Waardeverlening en echtheid Hypothalamus Accumbens Vagus Affectfunctie van de vagus Autonoom zenuwstelsel Terugblik 65 Deel III Limbische functies 67 8 Inleiding Het limbisch systeem Gezonde limbische functies Aangrijpingspunten voor SOLK 70 9 Emotiesysteem Algemene aspecten Definitie Kenmerken Enkele belangrijke emotietheorieën Hiërarchie van emotie Niveau 1 Affecten en emoties Affecten Niveau2 Emotievorming Hiërarchische opbouw Specifieke contextgebonden prikkels Niveau 3 Emotieregulatie Gevoelssysteem Algemeen Gevoel als emotie Gevoel als tastsensatie Gevoel als lichaamsgevoel Spanning en stemming Spanning 92

4 Stemming Pijnsysteem Inleiding Pijnregistratiesysteem Perifeer in de huid Ionkanalen Receptoren Pijnvezels Achterhoorn Opstijgende banen Afdalende baan Insula en pijngewaarwording Cerebrale representatie van pijn Pijnregulatiesysteem Pijn en emotie Het genugebied en pijn Pijn, placebo en hypnose Pijn en prefrontale pijnregulatie Sensitisatie Aandriftsysteem Energie en motivatie Vermoeidheid Aandriftcontrolesysteem Aandachtssysteem Inleiding Monitorfunctie Bewustzijn Geheugen Inprenten, vastleggen en zich herinneren Episodisch geheugen Vergeetachtigheid 113

5 15 Autonoom zenuwstelsel Twee systemen Relaxatie Ademhaling Spanning Proprioceptie Alfa- en gammasysteem Hypertonie Psychologische factoren Behandeling Wat betekent deze kennis nu voor de behandeling? 121 Deel IV Limbische verklaring Verklaringen Arousal Hypothalamus-hypofyse-bijnieras (Engels: HPA-as) Psychoneuro-immunologie (PNI) Aandacht Allostasis Interoceptie Psychiatrie Systeem Samenvatting SOLK-overeenkomsten en limbisch disfunctioneren Argumenten SOLK en disfunctionele emotie Waar werkt de emotie in het limbisch systeem? Genugebied als het centraal station voor emotie Hoe werkt de emotie in het limbisch systeem? Sensitisatie 134

6 20.3 Welke emotie wordt een pathogene emotie? Limbische verklaring Waar komt de pathogene emotie vandaan? Van de geest naar het lichaam: een sluitende verklaring 140 Deel V Stressortherapie Stressortherapie: algemene aspecten Life events en daily hassles Hints Vissen in troebel water of vissen vangen SCEGS Negatief zelfbeeld (nz) Veerkracht en positieve psychologie CEG-psychologie Afstemmingsaspecten Inleiding Rapport Communicatiepatronen Complexiteitsindeling Gelaagdheid van de psyche Stressordetectie Inleiding Stappen Stap 1 Klachtgeschiedenis Stap 2 Klachtverklaring Stap 3 Psycho-educatie Stap 4 Stressoorzaak Stap 5 Persoonlijk maken Stap 6 Toegangsvormen Stap 7 Vaststellen Stap 8 Preventie: voorkomen van een recidief en reageren met gezond verstand bij dagelijkse zorgen 163

7 24 Stressorneutralisatie CEG-interventies Werkingsmechanismen van de psyche Behandelproces Zakendoen met emotie Reattributie en inzicht Uitspreken en verwerking Veranderen Weerstand Evaluatie Praktijkvoorbeelden Behandeling Cx Behandeling Cx Behandeling Cx Speciale aandachtspunten Praktijkgesprek gericht op stressor Anamnese Hulpvraag Behandeling Epiloog 185 Deel VI Aanhangsel Onderzoek Omgeving van het onderzoek Evidence-based onderzoek Effectiviteit Paramedisch onderzoek Werkzame factoren Observationeel onderzoek Inleiding Methode Resultaten 194

8 Discussie Aanbevelingen Dankzegging Afkortingen Literatuur 205