Inhoud. thema communicatie 15

Transcriptie

1 Inhoud 1 thema communicatie 15 Non-verbale communicatie Lichaamstaal Lichaamshouding Checklist leerkracht Checklist leerling 20 Een goed gesprek Randvoorwaarden voor een goed gesprek Een gesprek voorbereiden Ezelsbruggetjes Een haperend gesprek vlot trekken 24 Gesprekstechnieken Actief luisteren Samenvatten Vragen stellen Open vragen Gesloten vragen Vragen stellen in de klas Vragen die doordenken stimuleren Complimenteren 32 Specifieke leerlinggesprekken Helpend gesprek Helpend gesprek met jonge leerlingen Vermoeden van kindermishandeling Conflictoplossend gesprek Confrontatiegesprek Gesprek stimuleren in de klas Reflecterend gesprek Diagnostisch gesprek 40 Ouders Omgaan met ouders Oudergesprek, voorbereiding en evaluatie Huisbezoek, voorbereiding Huisbezoek Tienminutengesprek, voorbereiding Tienminutengesprek, ouderformulier 46

2 Praktijkwijzer basisonderwijs 1.31 Tienminutengesprek, het gesprek Tienminutengesprek, evaluatie Slechtnieuwsgesprek Omgaan met klachten De agressieve ouder Allochtone ouders, culturele aspecten Allochtone ouders, taalaspecten Gescheiden ouders 54 Literatuur 55 2 thema de leerling centraal 56 Sociaal-emotionele aspecten Emoties Boze en agressieve leerling Aanpak agressieve leerling Faalangst signaleren Faalangst aanpakken Signalen dat een kind gepest wordt Pesten, vijfsporenaanpak Digitaal pesten Werken aan zelfvertrouwen 66 Gedrag Oorzaken van concentratieproblemen Overbeweeglijke leerlingen De hyperactieve leerling Leerling met ADHD Hoogsensitief De leerling die afhaakt De onverschillige leerling De teruggetrokken, stille leerling Werkhoudingsproblemen 76 Het leren Autisme: kenmerken en gedrag De autistvriendelijke leerkracht De beelddenker Dyscalculie Dyslexie (Hoog)begaafdheid 83

3 inhoud 2.25 (Hoog)begaafd onderpresteren: kenmerken (Hoog)begaafd onderpresteren: aanpak Ontwikkelingsachterstand 86 Onderwijsbehoeften Onderwijsbehoeften groslijst SMARTI-onderwijsdoelen Leerlingen laten nadenken over leren In aanmerking komen voor een PGB De leerling met een beperking Externe deskundige raadplegen 92 Problemen onderzoeken Een probleem signaleren en hanteren Probleemgedrag in kaart brengen Onderzoeken wat er aan de hand is 96 Literatuur 97 3 thema klassenorganisatie 99 De leerkracht Klassenmanager Onderwijsstijlen Je onderwijsstijl verbeteren Eigenschappen van de geliefde leerkracht Een geliefde leerkracht worden De aandachtsvolle leerkracht Hoe verpruts ik mijn les? 107 De digitale wereld gebruik Facebookgebruik Het digibord Digitale media Samenwerken via tablets Games maken als leermiddel 113 Iets extra s organiseren Een project voor de bovenbouw Een thema voor de onderbouw De ouderavond De musical voor groep 8 118

4 Praktijkwijzer basisonderwijs De leerlingen Zelfstandig werken en verwerken De instroomgroep Overgang van groep 2 naar Van groep 8 naar het VO Blijven zitten Het sociogram 125 Het lokaal Inrichting Schoonhouden Schoon gedrag 128 Literatuur thema lesgeven 130 Goed onderwijs Algemene criteria voor goed onderwijs Een goede leerkracht Pedagogische aandachtspunten Een goed doordachte les Een prettige sfeer Een goede werksfeer Een krachtige leeromgeving Een motiverende werkomgeving Opbrengstgericht werken: de PDCA-cirkel Leerinhoud pakkend aanbieden Presentatievaardigheden Hoge verwachtingen Lage verwachtingen Materialen Het opzetten van een hoek 147 Voorbereiding Voorbereiding op het nieuwe schooljaar Een werkvorm kiezen Een circuitmodel opzetten Criteria lesdoelen (SMARTI) Lesdoelen en leerlingen Lesvoorbereiding De didactische vierslag 154

5 inhoud Groepsgesprekken Kringgesprek Regels voor het kringgesprek bijbrengen Kleine kring Het onderwijsleergesprek 158 Uitleg en instructie Het directe-instructiemodel Uitleggen Instructie Individuele hulp Aandacht vasthouden tijdens instructie 163 Werken aan opdrachten Aan het werk Leerlingen reflecteren op de instructie Gebruik van het stoplicht Verantwoordelijke leerlingen 167 Differentiëren Differentiatie in lesstof Versnellen en compacten Convergente differentiatie Divergente differentiatie 172 Samenwerken Een samenwerkingsles voorbereiden Leren samenwerken Moeite met samenwerken Groepen samenstellen en begeleiden Samenwerken beoordelen 178 Na de les De afronding van de les Evalueren Beoordelen van werk 182 Literatuur 183

6 Praktijkwijzer basisonderwijs 5 thema orde houden 184 Preventie Het begin van het schooljaar Waarover maken we afspraken en regels? 187 Oorzaken Oorzaken van ordeproblemen Wil je ordeproblemen? Wees negatief Als ze over je heen lopen Rustverstoorders Storend gedrag observeren 192 Zo krijg je orde Maak elke dag meteen contact Kleine ordeverstoringen Orde uitstralen Leiderschap uitstralen Een time-out 197 Regels Regels opstellen Criteria voor goede regels Inoefenen en effect van regels 200 Belonen en straffen Belonen: wanneer en hoe? Positieve feedback Valkuilen van belonen Straffen: wanneer en hoe De maatregelenladder 205 Zelfreflectie Wat zijn jouw opvattingen en overtuigingen? Checklist orde 207 Literatuur thema professionalisering 209 Waarom en hoe Waarom professionaliseren? Zo kun je professionaliseren 212 Groei en ontwikkeling Professioneel omgaan met problemen Het functioneringsgesprek 214

7 inhoud 6.5 Het beoordelingsgesprek Het bekwaamheidsdossier Competentieontwikkeling Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) AMORE: richting geven aan je wensen 219 Feedback De feedback-boodschap Ezelsbruggetjes voor feedback geven Feedback ontvangen graden feedback Valkuilen feedback 224 Intervisie Van elkaar leren Basismodel intervisie De LOS-OP-methode SWOT-analyse voor intervisie Mind mapping Collegiale consultatie 230 Werkplezier Beginnende leerkracht Plezier in je werk krijgen en houden Je werk onder de loep Ezelsbruggetje werkplezier 235 Literatuur thema reflectie 237 Waarom en hoe Zet je gewone bril eens af Boven en onder de waterlijn Vier vormen van reflectie Meningsverschil met je duo-collega Samen op een situatie reflecteren Onderzoekende houding en ervaringsleren 245 Reflectiemodellen ABCD-reflectie STARRT-methode Kernkwadrant 248

8 Praktijkwijzer basisonderwijs 7.10 Reflectiecyclus van Korthagen Het ui-model 252 Reflectietools De wondervraag Reflectie met behulp van beelden Succesreflectie 255 Reflectie op lessen Reflectie op een lesdag Reflectie op een individuele les Doorlopend reflecteren Reflectievragen voor leerlingen 259 Literatuur 260