Inhoud. Deel 1 Het gedrag in de klas. Over de website 14. Inleiding 15. Inleiding. 1 Het gedrag tijdens de eerste lessen 29

Transcriptie

1 Inhoud Over de website 14 Inleiding 15 Deel 1 Het gedrag in de klas Inleiding 22 1 Het gedrag tijdens de eerste lessen 29 Inleiding Orde houden als noodzakelijke voorwaarde voor een goede werkrelatie Orde houden op basis van verworven gezag Orde als basis voor een goed pedagogisch klimaat Stappenplan voor emotionele veiligheid Dominante gedragingen ontwikkelen Tien tips om orde te houden Kinderen van de straatcultuur: een speciale categorie leerlingen 55 Samenvatting 56 2 Het gedrag van een groep 57 Inleiding Een goede werkrelatie: van moeten naar kunnen Een goede werkrelatie begint met moeten Wetmatigheden Fase G Fase G Straatcultuurgedrag: een andere groepsdynamiek? 64 Samenvatting 64

2 3 Klassenmanagement 65 Inleiding Het GIP-model Wie heeft de regie in de klas: de docent of de leerlingen? Obergedrag en zelfbedieningsmodel De drie elementen van klassenmanagement Omgaan met verschillen: differentiatie structureren Omgaan met verschillen: differentiatie van de inhoud De leerlijn zelfstandigheid 73 Samenvatting 80 4 Hoe ziet een goede les eruit? 81 Inleiding Competenties moet je ontwikkelen Pedagogisch handelen Het traditionele en het nieuwe leren Doelmatige instructie met het directe-instructiemodel Dagelijkse terugblik Presentatie Begeleide inoefening Individuele verwerking Periodieke terugblik Feedback Vier andere sleutelfactoren Strategieën voor denken en leren Effectief gebruik van de leer- en instructietijd Systematisch volgen van leerlingen 97 Samenvatting 98 5 Het beïnvloeden van het gedrag van leerlingen in de klas 99 Inleiding Belonen en straffen (het waarderen en afkeuren van gedrag) Belonen Negeren Het verschil tussen grensbewaking en grensverdediging Onderscheid tussen problemen: van onprettig naar onwettig Passend reageren Het belang van onderscheid Een variëteit aan mogelijkheden Tips Op psychologische inzichten gebaseerde methoden Straffen 113

3 5.6 Directief en responsief handelen Een leerling uit de klas verwijderen Het beïnvloeden van het gedrag in de klas van leerlingen uit de straatcultuur 125 Samenvatting Omgaan met een lastige klas 129 Inleiding Wat is een lastige klas? Preventie via organisatorische maatregelen Een probleem van alle lesgevers Aanpak op basis van afspraken Aanpak op basis van regels Een klas met gedrag uit de straatcultuur 143 Samenvatting 144 Deel 2 Het gedrag in school Inleiding Pedagogisch klimaat: drie uitgangspunten 147 Inleiding Pedagogische uitgangspunten: het gezin Structuur bieden Opvoeders op één lijn Consequent nakomen van gemaakte afspraken en regels Pedagogische uitgangspunten: de school Wie heeft de regie in de klas? Wat doet structuur? 152 Samenvatting Structuur bieden 157 Inleiding Continuüm van regelgeleid gedrag in het gezin Continuüm van regelgeleid gedrag op school Hoe komen goede regels tot stand? Wat is een goede regel? Relatie tussen waarden en regels Soorten regels 165 Samenvatting 168

4 9 Opvoeders op één lijn 169 Inleiding De perverse triade Gevolgen van niet of te weinig samenwerken Een pathologisch systeem Perverse triades tussen school en thuis Docenten motiveren voor samenwerken Vrees voor aantasting van autonomie Vrees voor rigide structuur Afspraken verzanden door gebrek aan structuur Teamontwikkeling: van een organisatie met professionals naar een professionele organisatie Afspreken dat je wilt en moet samenwerken Draagvlak creëren Training Van T1 naar T4: ontwikkelingsfasen van een team Collega s aanspreken op hun gedrag Fouten maken en erkennen Collega s aanspreken op fouten Feedback geven en krijgen 201 Samenvatting Teamafspraken over consequenties 205 Inleiding Waarom houden leerlingen zich niet aan de regels? Methodieken voor gedragsverandering Straffen of belonen? Straffen Uniformiteit Gelijke monniken, ongelijke kappen Uniforme omgang met probleemgedrag 214 Samenvatting 215

5 Deel 3 Het gedrag van de docent Inleiding Jezelf leren kennen 219 Inleiding Externe en interne attributie: waar zoek je de oorzaak? Transactionele Analyse van de persoonlijkheid De Ouder De Volwassene Het Kind Vergroting van het handelingsrepertoire 228 Samenvatting Grondhouding en drijfveren 233 Inleiding Waar komt je grondhouding vandaan? Vier basisgrondhoudingen Hoe ontstaat een negatieve grondhouding? Vier typische drijfveren van docenten 240 Samenvatting Communicatie met leerlingen 245 Inleiding manieren om het gedrag van leerlingen te beïnvloeden Ontstaan van een negatief relatiepatroon Spelpatronen De Dramadriehoek Een negatief relatiepatroon doorbreken 260 Samenvatting Goochelen met aandacht 265 Inleiding Goochelen met het onderwerp Goochelen met tijd en plaats Goochelen met tijd Goochelen met plaats 272

6 14.3 Goochelen van inhoud naar betrekking Leerlingen die kwaad zijn Aanleidingen en reacties De judoaanpak: geluk in plaats van gelijk De persoonlijke aanval 280 Samenvatting 281 Deel 4 Het gedrag van de leerling: casuïstiek Inleiding Leerlingen met onbevredigende leerresultaten 291 A Leerlingen met een laag potentieel 291 B Faalangstige leerlingen 293 C Perfectionistische leerlingen 294 D Ongemotiveerde leerlingen Leerlingen met vijandig gedrag 299 A Vijandig-agressieve leerlingen 299 B Passief-agressieve leerlingen 301 C Uitdagende leerlingen Leerlingen met niet-adequaat schoolgedrag 305 A Afleidbare leerlingen 305 B Leerlingen met een ontwikkelingsachterstand 306 C Hyperactieve leerlingen Leerlingen met problemen in de sociale omgang 311 A Leerlingen die worden afgewezen door medeleerlingen 311 B Schuwe of teruggetrokken leerlingen 313 C Leerlingen in het autistisch spectrum Meerbegaafde leerlingen 319

7 Deel 5 Het gedrag van ouders 20 De relatie tussen school en ouders 325 Inleiding Ouderbetrokkenheid Groepen ouders die minder betrokken zijn Structurele inbedding Wederzijdse verwachtingen Achtergronden van communicatieproblemen tussen school en ouders Ouders mogen van school informatie verwachten Ouders mogen van school communicatie verwachten School mag van ouders informatie verwachten Het oudergesprek Structuur van het gesprek Professioneel communiceren met ouders Opvoeders op één lijn Regels als middel om loyaliteitsconflicten te voorkomen Hiërarchie in de complementaire docent-ouderrelatie Als er een probleem is 342 Samenvatting 344 Literatuur 346 Websites 351 Register 352 Over de auteur 360