Integratie Begeleid Werken en Begeleid Leren: een transnationaal project

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Integratie Begeleid Werken en Begeleid Leren: een transnationaal project"

Erika Pauwels
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Kapucijnenvoer Leuven +32(0) fax: +32(0) Integratie Begeleid Werken en Begeleid Leren: een transnationaal project Veerle De Jaegere Jeroen Knaeps Marian De Groof Iris De Coster Ann DeSmet Prof. Dr. Chantal Van Audenhove Leuven december 2011

be Integratie Begeleid Werken en Begeleid Leren: een transnationaal

2 Colofon Opdrachtgever Europees Sociaal Fonds (ESF) Projectmedewerkers VDAB Cathy Palstermans Lut Gailly Annemie Lesaffre Projectmedewerkers GTB Michaël De Herdt Sien Raskin Projectmedewerkers LUCAS KU Leuven Prof. dr. Chantal Van Audenhove Directeur LUCAS Ann DeSmet Iris De Coster Senior onderzoekers LUCAS Marian De Groof Veerle De Jaegere Jeroen Knaeps Wetenschappelijk medewerkers LUCAS Leuven, december 2011

3 Inhoudstafel Dankwoord 9 Samenvatting 11 Hoofdstuk 1 Probleemstelling 15 1 Werken voor personen met psychische problemen Werken voor personen met psychische problemen De arbeidsrehabilitatie in Vlaanderen Uitkeringsstatuten De tewerkstellingsgraad van de doelgroep in Vlaanderen 21 2 Leren voor personen met psychische problemen Mogelijke vormen van studiebegeleiding in Vlaanderen 23 3 Nood aan geïntegreerde trajecten van leren en werken Vanuit wetenschappelijk oogpunt Vanuit ervaringen in Vlaanderen Belangrijke ontwikkelingen in Vlaanderen 31 4 Besluit 33 Hoofdstuk 2 Doelstellingen en methode 35 1 Doelstellingen 35 2 Methode Literatuurstudie Focusgroepen Studiebezoeken Ruimere kennisdeling in Vlaanderen Peer review Exchange event Vertaling naar Vlaanderen 42 3 Besluit 43

1 Mogelijke vormen van studiebegeleiding in Vlaanderen 23 3 Nood aan geïntegreerde trajecten van leren en werken 25 3.1 Vanuit wetenschappelijk oogpunt 25 3.2 Vanuit ervaringen in Vlaanderen 26 3.2.1 Belangrijke ontwikkelingen in Vlaanderen 31 4 Besluit 33 Hoofdstuk 2 Doelstellingen en methode 35 1 Doelstellingen 35 2 Methode 35 2.

4 Hoofdstuk 3 De modellen Begeleid Werken en Begeleid Leren 45 1 Begeleid Werken voor personen met psychische problemen Doelstellingen en principes Verschillende modellen Resultaten 50 2 Begeleid Leren voor personen met psychische problemen Doelstellingen en principes Verschillende modellen Resultaten 54 3 Integratiemodellen van Begeleid Werken en Begeleid Leren Integratie van Begeleid Werken en Begeleid Leren Integratie van Begeleid Leren en Begeleid Werken: goede praktijken Regionaal Opleidingen Centrum Zadkine (NL) Health and Care National Health Services Trust (Worcestershire, VK) Vroege Interventie Psychose (VIP) (Amsterdam, NL) Mental Health National Health Services Trust (Londen, VK) Het Clubhouse model in Denemarken en Finland Goede praktijken buiten Europa 63 4 Besluit 67 Hoofdstuk 4 Resultaten van de studiebezoeken Trajecten Begeleid Werken en Begeleid Leren volgens IPS principes Teamsamenstelling en functieprofielen Werkbegeleiding Studiebegeleiding Trajecten Begeleid Werken en Begeleid Leren in Clubhouse modellen Teamsamenstelling en functieprofielen Toelichting van de internationale standaarden Werkbegeleiding Studiebegeleiding Een integratiemodel van Begeleid Werken en Begeleid Leren De samenwerking met werkgevers en onderwijsinstanties De samenwerking met werkgevers De samenwerking met onderwijsinstanties De omgang met cliënten Modellen die werken volgens IPS principes Het Clubhouse model 89

3 Resultaten 54 3 Integratiemodellen van Begeleid Werken en Begeleid Leren 56 3.1 Integratie van Begeleid Werken en Begeleid Leren 56 3.

5 4.6 De visie van cliënten Positieve punten Noden of werkpunten Belangrijke factoren en randvoorwaarden Het formuleren van een gedeelde missie Het opbouwen van een netwerk Beeldvorming in de maatschappij Een goede omkadering Financiële aspecten Een persoonlijk engagement en gedrevenheid van individuen Regelmatige communicatie en onderlinge steun Strenge selectie van de doelgroep Een toelichting van ervaren barrières Financiële aspecten Specifieke regelgeving Stigma en beschermende houding Moeilijke overgang naar regulier werk Moeilijke overgang naar regulier onderwijs Besluit 103 Hoofdstuk 5 Een ruimere kennisdeling in Vlaanderen Peer review Exchange event Wat is het belangrijkste kerninzicht na dit evenement? Hoe kan dit vertaald worden naar de eigen dagdagelijkse praktijk? Besluit 109 Hoofdstuk 6 Kernaspecten bij de implementatie van geïntegreerde trajecten Begeleid Leren en Begeleid Werken Inleiding Doelstelling Organisatiemodel van geïntegreerde begeleiding Inleiding Afweging bij de keuze van het model Taakinhoud van de verschillende functies Arbeidstherapeut Arbeidsspecialist 120

7.8 Strenge selectie van de doelgroep 100 4.8 Een toelichting van ervaren barrières 100 4.8.1 Financiële aspecten 100 4.8.2 Specifieke regelgeving 101 4.8.3 Stigma en beschermende houding 102 4.8.4 Moeilijke overgang naar regulier werk 102 4.

6 3.3.3 GGZ hulpverlener Programmacoördinator en supervisor Diensten voor arbeidsbemiddeling Opleidingsinstellingen of diensten voor studiebegeleiding / opleiding Een strategisch plan voor de samenwerking in team De betrokkenheid van alle relevante partners in het opzet Visie en doelstellingen Gedeelde visie Doelstellingen Opzetten van een proces- en uitkomstevaluatie Evaluatie van proces Modelgetrouwheid van Begeleid Werken en Begeleid Leren Self-efficacy bij de deelnemers De mate van zelfmanagement en werken aan herstel Taakverdeling VTO beleid (Vorming, Training en Opleiding) Communicatielijnen Begeleiding in de praktijk: vereiste competenties Arbeidstherapeut / Casemanager Welzijn Ondersteunen van zelfmanagement en herstel Stressmanagement- en mindfulness Cognitieve vaardigheidstraining Sociale vaardigheidstraining en uitbouwen van natuurlijke steun Motiverende gespreksvoering en het overlegmodel Begeleiding bij het omgaan met disclosure Arbeidsspecialist / Casemanager Werk Intake en assessment Het zoeken naar en vinden van een job of opleiding Analyse en (re)design van de job of de opleiding Ondersteuning in functie van behoud van werk of opleiding Bronnen voor achtergrondinformatie en concrete handvaten Implementatie van het model in een pilootproject Disseminatie Algemeen besluit 175 Referenties 179 Bijlagen 195

3 Opzetten van een proces- en uitkomstevaluatie 131 4.3.1 Evaluatie van proces 131 4.3.2 Modelgetrouwheid van Begeleid Werken en Begeleid Leren 131 4.3.3 Self-efficacy bij de deelnemers 132 4.3.4 De mate van zelfmanagement en werken aan herstel 132 4.

7 Overzicht tabellen Tabel 1 Invulling van de studiebezoeken 40 Tabel 2 Basisprincipes van Begeleid Leren en Begeleid Werken 57 Tabel 3 Overzicht van enkele goede praktijken buiten Europa 65 Tabel 4 Peer review: overzicht van de belangrijkste inzichten 105 Tabel 5 Kernfuncties in het geïntegreerd model, met de corresponderende benamingen in de verschillende programma s 118 Tabel 6 Overzicht van projectdoelstellingen en uitkomsten 129 Tabel 7 Voorstel van mogelijke taakverdeling van de verschillende functies 134 Tabel 8 Mogelijke communicatie strategieën 137 Tabel 9 Overzicht van aanpassingen op organisatieniveau 145 Tabel 10 Stappen van het Thinking Skills for Work programma 146 Tabel 11 Belangrijke thema s van een sociale vaardigheidstraining in de arbeidsrehabilitatie 149 Tabel 12 Effecten van een natuurlijk steunsysteem via het inzetten van peters/meters 153 Tabel 13 Aandachtspunten om tot een beslissing over disclosure te komen 156 Tabel 14 Te bespreken punten ingeval van disclosure 156 Tabel 15 Fasen binnen Begeleid Werken en Begeleid Leren 158 Tabel 16 Het verloop van de intake 160 Tabel 17 Beschrijving van functies en capaciteiten 163 Tabel 18 Overzicht van functieaanpassingen 167 Overzicht figuren Figuur 1 Structuur van het rapport 12 Figuur 2 Aanwezigen op het exchange event 41 Figuur 3 Ontwikkeling van een geïntegreerd model 42 Figuur 4 Het VETE model (Frost, Morris, Sherring & Robson, 2008) 116 Figuur 5 Integratiemodel Vlaanderen 116 Figuur 6 Sociale vaardigheidstraining (Tsang, 2001) 150 Figuur 7 Cliëntenwiel (Coenen-Hanegraaf et al., 2000) 160 Figuur 8 Persoonsprofiel en werkplekprofiel (Coenen-Hanegraaf et al., 2000) 167 Figuur 9 Beslissingsboom follow-up 168 Figuur 10 Voorstel van implementatie 173

projectdoelstellingen en uitkomsten 129 Tabel 7 Voorstel van mogelijke taakverdeling van de verschillende functies 134 Tabel 8 Mogelijke communicatie strategieën 137 Tabel 9 Overzicht van

8 8

9 Bijlagen Bijlage 14: ErgoKijk 1 - KansenWerkvloer Jobcentrum vzw Bron: (geraadpleegd op 22/09/2011) 271

10 Bijlagen 272

11 Bijlagen 273

12 Bijlagen 274

13 Bijlagen Bijlage 15: Checklijst aandachtspunten voor een werknemer met chronische ziekte Aandachtspuntenlijst voor de (toekomstige) werknemer met een chronische ziekte Punt van aandacht? Communiceren Omgaan met collega s en leidinggevenden: bij een aanval Omgaan met personen Werken op bepaalde tijden Het aantal uren werken per dag Het aantal uren werken per week Allerlei andere aspecten in relatie tot werktijden Mobiliteit Gebruiken van vervoermiddelen Bron: 275

Communiceren Omgaan met collega s en leidinggevenden: bij een aanval Omgaan met personen Werken op bepaalde tijden Het aantal

15 Bijlagen Bijlage 16: Checklijst hulpmiddelen/aanpassingen werknemer met chronische ziekte Deze lijst kunt u gebruiken in een gesprek met u (potentiële) werknemer om na te gaan wat hij/zij nodig heeft voor het uitvoeren van de werkzaamheden in uw bedrijf of instelling. Rustkamer Thuis werken Werktijden Vermijdt werkdruk Regelmogelijkheden Pauzesoftware Dit is een kamer of ruimte op het werk die speciaal bedoeld is om even te rusten. De kamer heeft een bed en kan goed donker worden gemaakt. De kamer moet niet dicht bij ruimtes liggen waar veel lawaai is. Het kan een oplossing zijn om geheel of gedeeltelijk thuis te werken, zodat er flexibel met werktijden omgegaan kan worden. De werknemer kan werken op tijdstippen dat hij meer energie heeft. Een regelmatig leven zorgt voor beter functioneren. Onregelmatige diensten of nachtdiensten zullen niet altijd goed zijn. Dit zal echter per persoon en per chronische ziekte verschillen. Hoge werkdruk, stress en piekbelasting hebben een negatieve invloed op de chronische ziekte. Het is belangrijk dit zo veel mogelijk te vermijden. Mensen met een chronische ziekte hebben goede en minder goede dagen. Daarom is het belangrijk dat de werknemer voor een groot deel een eigen tijdsplanning kan maken en de dag kan indelen, voor zover de werkzaamheden dit toelaten. De ene keer kan de werknemer dan een langere pauze nemen dan de andere keer. Of hij stopt de ene dag eerder dan de andere, indien hij moe is. Er bestaan diverse programma s die op de computer geïnstalleerd kunnen worden, die pauzes aangeven. Ook kan ingesteld worden hoe lang de pauze mag duren en wat te doen in de pauze. Bijvoorbeeld rusten of oefeningen uitvoeren. Bron: 277

Rustkamer Thuis werken Werktijden Vermijdt werkdruk Regelmogelijkheden Pauzesoftware Dit is een kamer of ruimte op het werk die speciaal bedoeld is om even te rusten.

Vergelijkbare documenten

Laat geen gras groeien over doorstroom: Werk Werkt!

Laat geen gras groeien over doorstroom: Werk Werkt! Knaeps Jeroen, Neyens Inge & Van Audenhove Chantal Provinciale netwerkdag sociale economie 02 okt 2014, Leuven Stellingen Arbeidsre-integratie is ook