Samenloop van grondrechten in verschillende rechtsstelsels, multiculturaliteit in het strafrecht & schuldsanering en collectieve schuldenregeling

Transcriptie

1 Vereniging voor de vergelijkende studie van het recht van Belgié en Nederland Samenloop van grondrechten in verschillende rechtsstelsels, multiculturaliteit in het strafrecht & schuldsanering en collectieve schuldenregeling Preadviezen 2008 door Aernout Nieuwenhuis en Laurens Dragstra Jan Velaers Luc Huybrechts Hein Wolswijk Frits Salomons Bertel De Groote en Stefaan Voet Den Haag Boom Juridische uitgevers 2008

2 Inhoud Preadviezen publiekrecht Van minimum, tekort en meerwaarde. Een vergelijking tussen de grondwettelijke bescherming van grondrechten en de bescherming op grond van het EVRM Aernout Nieutuenhuis en Laurens Dragstra n 1 Inleiding n 1.1 Grondrechten in de Grondwet n 1.2 Grondrechten in het EVRM Vraagstelling: de onderlinge verhouding Opbouw preadvies 14 2 Bescherming van grondwettelijke grondrechten Toetsingsverbod, trias politica en de plaats van de rechter Het grondwettelijke beperkingssysteem 25 3 Bescherming op grond van het EVRM Interpretatie door het EHRM De Nederlandse rechter en de jurisprudentie van het EHRM 46 4 Meerwaarde, samenloop en botsing Enkelvoudige bescherming Overeenkomst en verschil in interpretatie reikwijdte Aanvullen/overlappen Meerwaarde Grondwet Conforme interpretatie Strijd tussen EVRM en op de Grondwet gebaseerde verplichtingen tot beperking? Strijd tussen Grondwet en op het EVRM gebaseerde verplichtingen tot beperking? Positieve verplichtingen, rechter en wetgever 70 5 Slotopmerkingen 72 Literatuur 75

3 De samenloop van grondrechten in het Belgische rechtsbestel 81 Jan Vclaers 1 De samenloop van grondrechten: de centrale toetsing aan de Grondwet en de diffuse toetsing aan de verdragen Het Belgische systeem: het gevolg van een ongeordende samenloop van omstandigheden Een 'guerre des juges' vermeden De meerwaarde van de Grondwet resp. de verdragen bij het waarborgen van grondrechten De catalogus van grondrechten Het waarborgsysteem van de grondrechten 96 3 De verhouding tussen de grondwettelijke en de verdragsrechtelijke bescherming van grondrechten I0 3.1 Het beginsel van de 'eensluidende interpretatie' I0 3.2 Het beginsel van de meest gunstige clausule De voorrang van het Europees en internationaal recht op de Grondwet of vke versa.7: het Belgisch 'voorwaardelijk monisme' De 'samenloop van grondrechten' in het perspectief van het recht van de Europese Unie De bescherming van de grondrechten en de Europese Unie Welke nationale rechter toetst de wetten die het secundair Europees recht implementeren (eerst) aan de grondrechten? Kunnen de wetten die het secundair Europees recht implementeren nog wel aan titel II van de Grondwet worden getoetst? 128 Preadviezen strafrecht Multiculturaliteit in het Belgische strafrecht 143 Luc Huybrechts 1 Multiculturaliteit en de rechtsorde Recht op beleving van de eigen cultuur Traditionele liberale fundamentele rechten en vrijheden Moderne sociale grondrechten en recht op maatschappelijke en culturele ontplooiing Strafbepalingen die culturele vrijheid waarborgen Vrije uitoefening van de erediensten en vrijwaring van de andere door de Grondwet gewaarborgde rechten en vrijheden Voorrang van het burgerlijk huwelijk 150

4 3.3 Kanselmisdrijf Dåden van willekeur die inbreuk maken op door de Grondwet gewaarborgde vrijheden en rechten Door racisme of xenofobie (vreemdelingenhaat) ingegeven dåden Geheimvanstaatvandebedienaarvandeeredienst Strafbaarstellingen van culturele gewoonten en gebruiken Begraafplaatsen en begravingen Bigamie Schijn- en gedwongen huwelijk Genitale verminking van meisjes en vrouwen Rituele slachtingen Hoofddoek die onherkenbaar of niet-identificeerbaar maakt Cultureel verweer 'Cultural defense' in de VSA Cultureel verweer in Nederland Cultureel verweer in Belgié Culturele achtergrond en strafvonnis Onbekendheid met de wet Dwang van de cultuur Schennis van de seksuele eer Laster, eerroof en belediging Grond van rechtvaardiging Grond van verschoning Duiding van de uitvoering van het misdrijf Straftoemeting en cultureel misdrijf Cultureel element als wettelijkverzwarendeomstandigheid Cultureel element als verzachtende omstandigheid Cultureel element als motief voor de straftoemeting Vreemde cultuur in het strafproces Culturele beleving voor de strafrechter Aanwezigheid als toehoorder Eedaflegging als getuige Verschijning als partij Rechterlijke beoordeling 187 Multiculturaliteit in het Nederlandse strafrecht 189 Hein Wolsuujk 1 Inleiding Cultureel delict, cultureel verweer, cultuur 190

5 3 Juridisch kader *9 2 4 Cultuur en (straf)wetgeving X Strafbepalingen en strafuitsluitingsgronden Bepalingen aangaande de vervolgbaarheid 19^ 4.3 Van algemene regel naar toepassing (vooruitblik) Gebruik van culturele gegevensbij het bewijs Cultuur en interpretatie van delictsbestanddelen Cultuur en strafuitsluitingsgronden Ontoerekenbaarheid Overmacht Noodweer(exces) 2I Tuchtigingsrecht, toestemming Verontschuldigbare rechtsdwaling (ongeschreven schulduitsluitingsgrond) Culturele factor in de straftoemeting Afsluitende opmerkingen 228 Preadviezen privaatrecht Schuldsanering voor natuurlijke personen in Nederland 229 Frits Salomons 1 Inleiding Plan van behandeling De basisprincipes Een beetje geschiedenis Dewetgevingvani De Faillissementswet Naar een wettelijke schuldsaneringsregeling Eerste wijzigingen in de wettelijke schuldsaneringsregeling Het buitengerechtelijke ('minnelijke') traject Enige gegevens over minnelijke schuldhulpverlening Wettelijke beperkingen voor schuldbemiddeling Medewerking van schuldeisers Gedwongen medewerking van schuldeisers 251

6 5 De procedure Hetverzoek De toepassingvan de schuldsaneringsregeling Einde van de toepassing van de schuldsaneringsregeling Nader over de toegang Het minnelijk traject Beoordeling van de schuldenaar Bevoegdheden van de bewindvoerder; toezicht door de rechter-commissaris; de schuldeisers De bewindvoerder De rechter-commissaris De schuldeisers De schone lei Advisering Commissie insolventierecht Afsluiting 282 Tien jaar Belgische Collectieve Schuldenregeling (kritisch) geévalueerd 287 Bertel De Groote en Stefaan Voet 1 Inleiding Wettelijk kader Verantwoording Europese context en referentiekader Legitieme en solidaire insolventiewetgeving voor particulieren Bevrijdingsregeling Voorkeur voor buitengerechtelijke aanpak Gerechtelijke procedure Aandacht voor de zekerheidsstellers Bescherming van goederen en inkomsten van de schuldenaar Aanzuivering binnen een redelijk tijdschema Niet-discriminatie 307

7 10 Professionele omkadering Slotbeschouwingen 311 Preadviezen