oktober 2007 Krachtwijken d e e i n d h o v e n s e a a n p a k

Transcriptie

1 oktober 2007 Krachtwijken d e e i n d h o v e n s e a a n p a k

2 Colofon Uitgave gemeente Eindhoven Datum Oktober 2007

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING DE EINDHOVENSE AANPAK MAATSCHAPPELIJKE COALITIEVORMING PROCES ROL VAN BEWONERS / BURGERPARTICIPATIE DE VERDERE UITWERKING HET RESULTAAT TOT NU TOE POSITIONERING WIJKACTIEPLAN VERSTERKEN MAATSCHAPPELIJKE COALITIES MONITORING EN KWALITEITSBEWAKING...17 BIJLAGE 1: SCHEMATISCHE WEERGAVE AANPAK...19 BIJLAGE 2: BIEDINGENFORMAT...20 BIJLAGE 3: BIEDINGENREGISTER...21 gemeente Eindhoven 3

4 1 Inleiding Eindhoven kent drie krachtwijken: Doornakkers, Woensel West en de Bennekel. Drie wijken die de komende acht tot tien jaar bovenop de al lopende inspanningen - extra aandacht krijgen. Het streven is hardnekkige belemmeringen weg te halen, zodat de bewoners van deze wijken weer in hun kracht komen te staan en optimaal hun talenten en kansen. In het Coalitieakkoord CDA, PvdA en ChristenUnie van 7 februari 2007 staat onder de pijler Sociale samenhang het project Van Aandachtswijk naar Krachtwijk. De Minister van Wonen, Wijken en Integratie is hiervoor verantwoordelijk. Het kabinet wil het tij keren in die wijken, waarin sprake is van aanzienlijke leefbaarheidsproblemen. Het accent ligt op wonen, werken, leren, integreren en veiligheid. Het doel is de veertig wijken binnen acht tot tien jaar weer om te vormen tot vitale, woon-, werk- en leefomgevingen, waar het prettig wonen en werken is en waarin mensen betrokken zijn bij de samenleving. De Krachtwijkenaanpak komt niet uit de lucht vallen. Met het Grotestedenbeleid wordt al vele jaren, vanuit een integrale visie, gewerkt aan het verbeteren van de vitaliteit van de stad. Het Grotestedenbeleid heeft in de afgelopen jaren veel zichtbare resultaten opgeleverd. Hardnekkige achterstanden blijven echter bestaan. De Eindhovense Krachtwijken zijn wijken met die hardnekkige sociaal/economische achterstand. De wijken zijn herkenbaar uit de eigen stedelijke vernieuwingsagenda. Al vele jaren werken gemeente en andere partners met bewoners van de drie Krachtwijken samen in tal van projecten en processen. Woensel West is een wijk die al lang extra aandacht krijgt. Vanaf december 2000 onder de noemer van integrale wijkvernieuwing, waarbij veel nadruk heeft gelegen op het thema leefbaarheid en veiligheid. Ook De Bennekel is een wijk waar de gemeente sinds lang extra inzet toont. Eind 2003 is daar tevens een proces integrale wijkvernieuwing gestart. Onder de noemer Doornakkers Één loopt hier sinds de zomer van 2006 het traject van sociale herovering. Doornakkers kent echter nog geen integrale gebiedsgerichte aanpak. De aanpak van de Krachtwijken bouwt voort op bestaande initiatieven en aanpakken, waaronder het Grotestedenbeleid en de Integrale Wijkvernieuwing. Er loopt al veel in de betreffende wijken en dat moet vooral ook doorgaan en waar mogelijk versterkt. Krachtwijken is het surplus. Met de Krachtwijken-aanpak willen wij in Eindhoven een extra stap zetten om op een aantal prioritaire thema s het verschil te kunnen maken. 4 gemeente Eindhoven

5 2 De Eindhovense Aanpak 2.1 Maatschappelijke coalitievorming Gemeente Eindhoven hecht er veel waarde aan de extra impuls rondom de Krachtwijken te gebruiken voor een vernieuwing op proces en inhoud. Daarom is gekozen voor een proces van maatschappelijke coalitievorming, waarbij zoveel mogelijk bottom-up en in samenspraak met de stedelijke partners de gezamenlijke inzet in de Krachtwijken gedefinieerd is. Waarom maatschappelijke coalitievorming? De hardnekkige opgaven die er in de Krachtwijken liggen, kunnen partijen niet op eigen kracht aanpakken. De aard van de opgaven is dusdanig ingewikkeld en ingrijpend dat ze veelal over de grenzen van de organisaties reiken en partijen gezamenlijk hun krachten zullen moeten inzetten om echt resultaat te boeken. Alleen door het vormen van stevige maatschappelijke coalities - waarin gemeente, burgers en publieke en private partijen uit de samenleving samenwerken kunnen echt doorbraken bereikt worden. De meerwaarde van maatschappelijk coalitievorming zit vooral in de kansen die het biedt om tot vernieuwende oplossingen te komen voor ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken. De gedeelde verantwoordelijkheid van meerdere coalitiepartners maakt het scala aan krachten dat ingezet kan worden breder. Door met bestaande en nieuwe partners in de wijkvernieuwing naar oplossingen te zoeken, ontstaat ook meer draagvlak voor die oplossingen. De focus ligt daarbij op het rendement voor de burgers. Zij moeten ervaren dat belemmeringen weggehaald worden en dat ze weer in hun kracht komen te staan. Hoe dit bereikt wordt en wie achter de schermen de boel regelt of betaalt is vanuit hun perspectief niet van belang. Als het maar gebeurt! Ook de rol en betrokkenheid van bewoners in de coalitievorming is essentieel. Zij hebben een belangrijke rol bij het formuleren van de opgaven in hun wijk, bij het meedenken over de oplossingsrichtingen en bij het zelf bijdragen aan oplossingen. Het gaat immers om hen! Hiermee helpen zijn organisaties ook te werken vanuit het perspectief van de burger (en de participatie van die burgers) en het maakt duidelijk dat verkokering en een aanbodgerichte houding vanuit organisaties niet werken. levensloopbestendige woningen wonen cirkel van controle Wie zorgt ervoor dat ouderen in deze wijk zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen? welzijn cirkel van controle steunkousen zorg zorg gemeente gemeente welzijn wonen bingoavonden cirkel van invloed cirkel van invloed gemeente Eindhoven 5

6 De bovenstaande figuren illustreren dat een gemeente een groter rendement voor haar burgers kan bereiken als ze niet stuurt op deelprestaties via partijen waar ze direct controle over heeft, maar op het beoogde maatschappelijke rendement. Door het stellen van de juiste vraag op het juiste niveau kunnen meer en andere partijen worden uitgedaagd om gezamenlijk iets bijzonders te realiseren voor de samenleving. Alleen door samenwerking tussen partijen is de opgave immers te realiseren. Binnen Eindhoven bestaan er al vele coalities die samenwerken om de vraagstukken van Eindhoven aan te pakken. Met de Krachtwijk aanpak wil de gemeente hieraan een extra impuls geven door te streven naar verbreding en verankering van deze samenwerkingsverbanden en het duurzamer maken ervan. Met als doel om voor de Bennekel, Doornakkers en Woensel-West tot doorbraken te komen en echt verschil te maken voor deze wijken. Intermezzo: Ervaringen met het Veiligheidhuis, Centrum voor Jeugd en Gezin en Brainport Een leidende rol van de gemeente op dit thema vloeit voort uit de bijzondere rol van de lokale overheid. Partners in de stad verwachten dat de gemeente visie heeft op het vraagstuk van complexe, multipartijen-samenwerking en daarin het voortouw neemt. Op deelgebieden hebben we dit recent gezien bij de realisatie van het Veiligheidshuis, het SPIL-concept en het Centrum voor jeugd en gezin. De gemeente heeft hier met veel (relatief autonome) partners (waaronder bedrijfsleven en onderwijsinstellingen) op complexe materiegebieden samenwerkingsconvenanten gesloten waar heldere afspraken over éénduidige prioritering en regievoering vastgelegd zijn. Deze samenwerking met veel organisaties is vrijwillig tot stand gekomen en werkt doordat overeenstemming bestaat over het gemeenschappelijke doel. Dit model, wat nu goed werkt op het gebied van veiligheid en de aanpak van jeugdvraagstukken, is ook goed bruikbaar voor de ontwikkeling van de wijk. De samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen binnen de Brainport-strategie is een ander voorbeeld waar innovatieve samenwerkingsvormen tot succes kunnen leiden. Door het grote organiserend vermogen en het gezamenlijk geformuleerde doel heeft de regio Eindhoven zich ontwikkeld tot de toptechnologieregio van Nederland. In onze aanpak van de Krachtwijken wordt dan ook voortgebouwd op de lessen die hier geleerd zijn. 2.2 Proces De Eindhovense aanpak van coalitievorming is opgebouwd uit een aantal stappen, die in bijlage 1 schematisch is weergegeven. Stap 1: Het vaststellen van de opgaven Het stellen van de juiste vraag is essentieel om partijen te motiveren en inspireren om met een aanbod te komen. De vraag moet leiden tot echt rendement voor de bewoners van een wijk. In Eindhoven is met de wijken gekeken welke thema s er spelen die een extra impuls nodig hebben. Op 22 augustus 2007 zijn deze doorbraakthema s met een breed scala van partijen uit Eindhoven aangescherpt en vastgesteld. Daarbij is duidelijk geworden wat de partijen in Eindhoven zouden willen realiseren voor de drie krachtwijken. De Bennekel 1. de bestrijding van werkeloosheid 2. het bieden van perspectief voor jongeren 3. de aanpak van problemen achter de voordeur Doornakkers 4. Aanpak van slechte gezondheid 5. de aanpak van problemen achter de voordeur 6. de bestrijding van armoede en werkeloosheid 6 gemeente Eindhoven

7 Woensel-West 7. stimuleren van ondernemerschap 8. de aanpak van problemen achter de voordeur 9. benut de SPIL Algemeen 10. Maak het waar: presentie, uitvoeringskracht en doorzettingsmacht Stap 2: Het vormen van coalities Doel van het vormen van coalities is het vergroten van de hoeveelheid en diversiteit van instrumenten/krachten die ingezet kunnen worden voor de aanpak van het vraagstuk. Brede coalities met nieuwe, bijzondere partners bieden de grootste kans dat ook nieuwe creatieve oplossingen tot stand komen. Daarbij kunnen bewonersorganisaties en gemeente net zo goed coalitiepartij zijn als bijvoorbeeld corporaties, welzijn- en zorginstellingen, scholen en bedrijven. Per coalitie wordt bekeken wie de leiding neemt om tot een aanbod te komen. Op 22 augustus 2007 is in Eindhoven een eerste aangezet gegeven om inzichtelijk te maken welke partijen bereid zijn hun krachten in te zetten op de 10 doorbraakthema s. Vervolgens zoeken partijen elkaar op om te zien wat ze gezamenlijk kunnen bieden aan de wijken; hoe ze hun krachten kunnen bundelen. Elke coalitie benoemt uit haar midden een trekkende partij. Sfeerimpressie Krachtwijkbijeenkomst 22 augustus 2007 Het verhaal van de wijk Verdeeld over de dag zijn drie workshops gehouden, één per wijk, waarin de doorbraakthema s voor de wijk zijn vastgesteld. De sessies bestonden uit plenaire discussies en interactieve werksessies. Professionele organisaties en georganiseerde bewoners waren hier (op het niveau van beslissers voor uitgenodigd). Het doel van de bijeenkomst was om voor de drie krachtwijken van Eindhoven - De Bennekel, Doornakkers en Woensel-West - tot een gedeeld en herkenbaar verhaal van de wijk met duidelijke opgaven te komen ONTBIJTSESSIE DE BENNEKEL (8.00 uur uur) Algemene impressie Het is vroeg en sommigen hebben nog geen kans gehad een kop koffie te drinken en een broodje te eten, maar de sfeer is goed en coöperatief. Na het beluisteren van het verhaal blijkt al snel dat veel aanwezigen kansen zien voor hun eigen rol in het proces. Wethouder Mittendorff geeft aan dat het van belang is om bij deze aanpak naar de kansen en talenten te kijken. In te zetten op dat wat er extra mogelijk is. Collega wethouder Don benadrukt dat het thema Maak het waar een enorme rol speelt in deze aanpak. We kunnen dit moment benutten om de samenwerking tussen partijen te verbeteren. Vaak laten we ons nog beperken door grenzen bij organisaties, lopen initiatieven langs elkaar heen. Dat vergt van mensen en instanties dat ze over hun eigen grenzen durven kijken. Maaike Breukels van ministerie van WW&I geeft aan dat het rijk aangesproken kan worden op regelgeving die samenwerkingsverbanden in de weg staat of voor het realiseren van experimenteerruimte rondom regels. Waar dat nodig is, kan het rijk financiële bijstand geven. Van belang is dat de stad laat zien zelf te investeren. Het rijk kan daar dan een extra bijdrage aan leveren. Vervolgens zijn alle deelnemers langs drie interactieve sessies gevoerd rondom de thema s Grijp je kans (Het bieden van perspectief aan jongeren), Doe mee (Gezamenlijke aanpak van problemen achter de voordeur) en Aan de slag ( Aanpak van de armoede en werkloosheid). gemeente Eindhoven 7

8 LUNCHSESSIE DOORNAKKERS (12.00 uur uur) Algemene impressie Muisstil luisteren de aanwezigen naar het verhaal van de wijk in Het verhaal wordt herkend. Op onderdelen is het zelfs al realiteit, volgens enkele aanwezigen. De sfeer is positief. Aanwezigen willen echt iets betekenen voor de wijk. Wethouder Van Merrienboer geeft aan dat hij van de aanwezigen verwacht dat ze hun creativiteit en lange adem inzetten om de Krachtwijkenaanpak succesvol te maken. Samen energie steken in de uitvoering, dat is waar het uiteindelijk om gaat. Als het beter wordt in de Bennekel, Doornakkers en Woensel-West heeft heel Eindhoven daar rendement van. De kern van het hele verhaal zit hem in het vergroten van de uitvoeringskracht. De krachtwijkenaanpak doorkruist of verstoort niets van al het goede werk dat er al gedaan wordt in de wijken. Op de gekozen thema s komt er een extra inspanning. Wethouder van Merrienboer benadrukt hierbij: Steek uw energie in samenwerking! Bewoners geven aan dat er een grote noodzaak is voor het doorpakken op Thema 10: Maak het waar. Als partijen beter samenwerken en weten wie wat doet, wordt het duidelijker voor bewoners. Nu is vaak moeilijk aan hun achterban uit te leggen wie wat doet. Maaike Breukels van ministerie van WW&I geeft aan dat het rijk bijvoorbeeld kan helpen met het loslaten, versoepelen van regelgeving in experimentgebieden en waar nodig met extra financiële impulsen. Vervolgens zijn alle deelnemers langs drie interactieve sessies gevoerd rondom de thema s Doe mee (Gezamenlijke aanpak van problemen achter de voordeur), Aan de slag ( Aanpak van de armoede en werkloosheid) en Goed in je vel (Aanpak van de slechte gezondheid van bewoners). DINERSESSIE WOENSEL-WEST (16.00 uur uur) Algemene impressie De sfeer zit er goed in. Het verhaal van Woensel-West in 2015 wordt gezien als een realistisch doel. De zaal spreekt de behoefte aan doorpakken uit. Wethouder Fiers geeft aan dat dit verhaal voor haar aangeeft waar we naar toe willen. En het illustreert dat we voort kunnen bouwen op de vele goede elementen in de buurt die er al zijn. Ze verwacht van iedere aanwezige (inclusief de gemeente) zich lange tijd in te zetten voor wat we met elkaar afspreken. En om echt de uitvoeringskracht te verbeteren. Om dat te realiseren moeten we ook durven kiezen. We kunnen niet alles. Maar laten we, naast het reguliere werk, een ieder geval een aantal dingen heel grondig aanpakken en daar een tijd aan vast houden. De afspraken die we met elkaar en het rijk maken zijn steeds aan evaluatie onderhevig. Steeds moeten we onszelf de vraag blijven stellen of hetgeen we doen bijdraagt aan de maatschappelijk opgave. Dan kan het winst voor de hele stad opleveren. Maaike Breukels van ministerie van WW&I geeft aan dat het rijk bijvoorbeeld kan helpen met het loslaten, versoepelen van regelgeving in experimentgebieden en waar nodig met extra financiële impulsen. Daarmee kunnen de ingezette trajecten dan groter en duurzamer verankerd worden. Vervolgens zijn alle deelnemers langs drie interactieve sessies gevoerd rondom de thema s Ondernemerschap, Doe mee (Gezamenlijke aanpak van problemen achter de voordeur) en Benut de Spil. Algemeen doorbraakthema: Maak het waar! Naast de inhoudelijke doorbraakthema s per wijk waar we met z n allen de komende jaren het verschil gaan maken voor de bewoners in de Bennekel, Doornakkers en Woensel West, is er één thema wat voor iedereen centraal lijkt te staan in de krachtwijkaanpak. Namelijk, hoe gaan we er nu voor zorgen dat er ook echt plannen worden uitgevoerd? Hoe kunnen partijen onderling beter samenwerken en afstemmen? Impressie van plenaire afsluitingen van alle sessies: Komende weken moet er heel hard gewerkt worden. Nu gaat het pas echt beginnen. Aanwezigen die kansen zien, gaan elkaar opzoeken en samen oplossingsrichtingen formuleren voor de thema s. Dat hoeven geen gedetailleerde uitgewerkte plannen te zijn. Dat zou de inhoud geen recht doen. Die uitwerking kan na september gebeuren. De oplossingsrichtingen moeten in ieder geval in een paar zinnen beschreven worden. We doen dit allemaal voor de bewoners van de Eindhovense Krachtwijken en daarom is het een criterium dat deze centraal staan in de voorstellen. Daarnaast moet de nadruk liggen op 8 gemeente Eindhoven

9 het structureel aanpakken van problemen. Op 21 september komende de biedende partijen weer bijeen om aan elkaar te presenteren wat er uit gekomen is. De bijeenkomsten waren goed bezocht. Gemiddeld waren er ruim 60 deelnemers per sessie. Stap 3: Het formuleren van een aanbod Waneer de opgaven duidelijk is en ook partijen gevonden zijn die bereid zijn om zich daar hard voor te maken, kan gestart worden met het formuleren van een aanbod. Creativiteit en durf zijn hierbij sleutelwoorden. Door uit te gaan van het perspectief van de burger worden partijen gedwongen hun horizon te verruimen en minder vanuit hun eigen aanbod of kokers te denken. Samen formuleren de coalitiepartners een bod op hoofdlijnen, waarin de grote lijnen van de aanpak worden geschetst. In sommige gevallen wordt het bod door coalitiepartners uitgebracht aan de gemeente. In andere gevallen is de gemeente zelf een van de coalitiepartners en wordt het bod uitgebracht aan de burgers of het Rijk. Het bod op hoofdlijnen is geen uitgewerkt projectplan, maar geeft wel aan welke partijen zich waaraan willen committeren. Het is dus niet vrijblijvend! Overigens zijn de begrippen bieding en veiling uitdrukkelijk bedoeld als metafoor. Het gaat hier niet om een proces van aanbesteden of van het wederzijds aangaan van juridische verplichtingen over en weer. Het is een methode om commitment op de thema s te krijgen en dit commitment ook publiekelijk te maken. In Eindhoven worden de biedingen vastgelegd in een biedingenformat (zie bijlage 2), waaruit de criteria voor de biedingen duidelijk worden. Een van de belangrijkste criteria is daarbij dat bewoners een substantiële rol spelen in het aanbod aan de wijk. Op 21 september 2007 zijn de biedingen gepresenteerd aan elkaar en de wijken. HET AANBOD AAN DE KRACHTWIJKEN VAN EINDHOVEN Impressie van de bijeenkomst op 21 september 2007 Middaggedeelte Vrijdagmiddag uur. Het dorpsplein van het DAF Museum stroomt vol met mensen die actief zijn in de drie Krachtwijken van Eindhoven; Doornakkers, De Bennekel en Woensel West. Vertegenwoordigers van bewonersorganisaties, directeuren en medewerkers van scholen, welzijnsinstellingen, corporaties, politie en nog veel meer partijen komen vol verwachting binnen. Bij binnenkomst leveren zij hun aanbod aan de wijken in. Hele stapels met biedingen liggen op de tafel bij de ingang. In totaal meer dan 100. De genodigden werpen alvast een eerste blik op de 10 marktkramen die op het dorpsplein staan. Bij iedere marktkraam is een doorbraakthema uitgestald. Rond uur zijn alle aanwezigen voorzien van een kopje koffie of thee. Wethouder Mary Fiers neemt het woord. Ze is dan ook zeer aangenaam verrast door de overweldigende hoeveelheid biedingen die ingediend is en de ongelofelijke inzet die alle partijen de afgelopen weken hebben getoond. Voor de Krachtwijken is een vernieuwend proces ingezet. Het was de bedoeling om veel energie in de stad los te maken en niet als gemeente vanachter het bureau plannen te verzinnen. Uit de vele biedingen blijkt dat dat is gelukt. Maar uiteraard is dat de eerste stap. De wethouder roept iedereen op om de komende tijd de schouders er onder te blijven zetten. Voor het verdere proces zijn drie uitgangspunten belangrijk voor de wethouder. De krachtwijken van Eindhoven zijn ónze wijken, niet die van Den Haag, is haar boodschap. De gemeente streeft daarbij naar duurzame investering. De Krachtwijkenaanpak moet niet bestaan uit allerlei losse projecten, maar het moet gaan om duurzame investeringen op langere termijn. Tot slot zet de gemeente in op uitvoeringskracht, verwoord in thema 10. gemeente Eindhoven 9

10 Veilingmeester Hans Bekkers leidt het gezelschap door de veelheid aan biedingen heen. Hij geeft steeds iemand van de wijkdriehoek het woord om in 1 minuut een doorbraakthema toe te lichten. Mensen bladeren driftig in de rondgedeelde biedingen-overzichten. Het blijkt dat er zoveel biedingen zijn, dat zelfs het doorlopen en kort noemen van alle biedingen door de veilingmeester te veel tijd kost. Wel worden bij ieder doorbraakthema twee trekkers van biedingen gevraagd een korte toelichting te geven op hun bod. Zo licht het van Abbemuseum als trekker hun bod creatieve bewoners toe. Door middel van talkshows worden jongeren bij elkaar gebracht en wisselen zij ervaringen uit. Bewonerswerkgroep Buurt en Bedrijvigheid in Woensel West wil een eetcafé De voortuin voor en door bewoners. Alle tien de thema s passeren zo de revue, waarbij steeds ook de kansen voor clustering worden aangegeven. De veilingmeester nodigt vervolgens iedereen uit om bij de panelen bij de marktkramen kennis te nemen van alle andere biedingen die gedaan zijn. De grote hoeveelheid biedingen vraagt om een nadere structurering en een kritische blik om te kijken waar overlap zit en synergie mogelijk is. Aanwezigen worden uitgedaagd om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Ondertussen wordt iedereen voorzien van soep en een heerlijke pasta. Al snel ontstaan er geanimeerde gesprekken bij de marktkramen. Wanneer de veilingmeester na een uur weer de aandacht vraagt, is iedereen nog druk in gesprek. Het blijkt dat de gesprekken bij bijna alle doorbraakthema s iets hebben opgeleverd. Een aantal biedingen zijn gewijzigd. Sommige biedingen zijn in elkaar geschoven. Nieuwe partners zijn betrokken bij biedingen. Partijen besluiten met elkaar in conclaaf te gaan omdat hun biedingen overlappen. Een bewoner is enthousiast over het feit dat bij zijn bieding voor een wijktheater nieuwe partners als een woningbouwcorporatie en de welzijnsorganisatie zich uit zichzelf hebben aangesloten. Alle mensen die bij een bieding aan de wijken betrokken zijn, krijgen een krachtpartnerbutton, zodat ze ook vanavond herkenbaar zijn voor de bewoners. Cor de Wit, voorzitter van het buurtplatform in Doornakkers, is heel blij met alle biedingen. Maar is nog blijer als 50% van de biedingen uitkomen. Hij vraagt de trekkers ook de bewoners er nauw bij te blijven betrekken. Ook Marion van Beurden uit De Bennekel is positief over de bijeenkomst en de grote hoeveelheid biedingen. Ze is aangenaam verrast over de grote kwaliteit die in huis is voor de drie wijken. Ze hoopt dat de wijken daar heel veel nut van kunnen hebben, maar roept de instellingen wel op hun krachten te bundelen en niet 15 instellingen op de bewoners los te laten. Zo n brede deur hebben wij niet als bewoner. Albertien Schoots uit Woensel West daagt ook de organisaties uit om niet langs elkaar heen te werken. De bewoners willen de regie in eigen handen houden. Wethouder Fiers heeft haar oor te luisteren gelegd bij vele aanwezigen. Ze heeft veel mensen met elkaar zien praten. Ze is trots op het grote aantal biedingen en de enorme betrokkenheid van bewoners en organisaties. Maar het grote aantal biedingen geeft ook aan dat er nog veel werk moet gebeuren. Want het moet geen projectentombola worden. Biedingen moeten nog meer gebundeld worden en partijen moeten tot nieuwe samenwerkingsvormen komen. De komende week gaat de gemeente wijkactieplannen maken. Het wijkactieplan (WAP) zal in fases ingedeeld worden. Een aantal voorstellen kan op korte termijn gerealiseerd worden. Andere initiatieven kunnen al wel genoemd worden in het WAP, maar moeten in de komende tijd meer uitgewerkt worden. Mevrouw Van Kooten, directeur van de directie WWI (Wonen, Wijken en Integratie) van het ministerie van VROM heeft de middag als inspirerend ervaren. Het gaat bij de Krachtwijken niet alleen om geld, maar ook om inspiratie. En die was er vanmiddag. Nu is de uitdaging hoe je van 100 enthousiaste ideeën tot concrete resultaten komt. Het Rijk heeft inmiddels een deal gesloten met de corporaties over het te investeren geld in de 40 aandachtswijken. Zij gaan 250 miljoen per jaar investeren in de 40 wijken. Ook heeft het Rijk zelf extra geld via allerlei doeluitkeringen. De komende tijd zal met de wethouders van de steden gekeken worden hoe men tot overeenkomsten kan komen. Het Rijk wil daarbij nadrukkelijk met de wijken aan de slag als krachtpartner. Bijvoorbeeld door problemen op het gebied van wet en regelgeving aan te pakken. Ook is er een aantal problemen die bij veel van die 40 wijken terugkomen, zoals de aanpak van problemen achter de voordeur. Het Rijk kan een rol spelen om samen het wiel uit te vinden, in plaats van ieder voor zich. Bijvoorbeeld door een proefproject in een gemeente te ondersteunen. Verder kan via het Rijk ook invloedkracht en menskracht gemobiliseerd worden. Het gehele kabinet, maar ook bekende Nederlanders als Krajicek, Terpstra en Cruijf ondersteunen de aanpak en willen zich concreet inzetten voor deze wijken. 10 gemeente Eindhoven

11 Avondgedeelte Vanaf uur druppelen de wijkbewoners het DAF museum binnen. Zij lopen met een kop koffie en een aardbeienvlaai rond tussen de marktkramen. Een aantal bewoners heeft elkaar direct gevonden en gaat gezellig aan een ronde tafel zitten. Veel bewoners zijn nieuwsgierig naar wat men de Krachtwijken te bieden heeft en hebben de moeite genomen om naar het DAF Museum te komen. In totaal zijn er zo n 90 bewoners. Velen middelbaar en autochtoon, maar ook enkele jonge bewoners en gekleurde bewoners zijn gekomen. De wethouder heet alle bewoners bijzonder welkom en blikt kort terug op de Krachtwijkenaanpak tot nog toe. Minister Vogelaar heeft 40 wijken in Nederland aangewezen die extra energie verdienen. Drie daarvan liggen in Eindhoven. De minister heeft de drie wijken in Eindhoven bezocht en met de bewoners van deze wijken gesproken. Maar het is niet zo dat Den Haag bepaalt wat er in deze wijken moet gebeuren. Dat doet Eindhoven zelf. Samen met bewoners en organisaties is gekeken naar wat de belangrijkste thema s zijn voor deze wijken waar dingen moeten verbeteren. Voor deze thema s zijn allerlei ideeën gekomen van bewoners en organisaties. Bewoners kunnen via stickers vanavond aangeven welke ideeën hen het meeste aanspreken. Op kaartjes kunnen ze commentaar schrijven als ze zaken missen of andere dingen kwijt willen. Voor iedere wijk licht eerst een bewoner de thema s toe. Voor Woensel West is dat Albertien Schoots. De drie thema s die wij hebben gekozen zijn: Doe Mee, Onderneem en Benut het Spil. Doe mee omdat we af moeten van heel veel problemen achter de voordeur. Onderneem omdat Woensel West bekend staat om zijn ondernemerszin. Wij willen goede wenselijke bedrijvigheid in Woensel- West en Benut het Spil omdat het spilcentrum er komt, maar meer moet worden dan een brede school. Maar het moet ook echt het centrum van de wijk worden. Vanmiddag is haar nog weer eens duidelijk geworden hoeveel professionals bezig zijn in Woensel West. Er gebeurt een hoop. Maar bewoners moeten de regie in handen hebben en niet omgekeerd. Dat betekent dat na deze bijeenkomst iedereen aan de slag moet gaan. Bewoners en professionals. Ik ben er trots op dat er ook biedingen zijn van bewoners. Cor de Wit licht de thema s in Doornakkers toe. De thema s gezondheid, achter de voordeur en aan de slag kunnen volgens hem niet los van elkaar gezien worden. Dit zijn de belangrijke thema s voor mensen in de wijk. De heer De Wit doet een beroep op bedrijven om de mensen in Doornakkers aan het werk te krijgen. Voor Bennekel waren de thema s: Grijp je Kans, Aan de Slag en Achter de Voordeur, zo licht Marion van Beurden toe. Vanmiddag heeft zij heel veel professionals met kwaliteiten gezien. Ze is daar blij mee. We hebben ze nu hier. We moeten ze ook gebruiken om de wijken te laten herleven. Na deze toelichting ontstaan op het Dorpsplein wederom gesprekken tussen de meest uiteenlopende mensen. Bij de kraampjes wordt druk gestickerd. Het is dringen geblazen bij de panelen. Een uur lang is het een drukte van belang. Daarna geven een aantal bewoners een korte terugkoppeling van de stand van zaken in hun wijk. Marion van Beurden zag veel mensen flink stickeren en iedereen met iedereen praten. Het was leuk om elkaar op deze manier te leren kennen. Gevraagd naar het initiatief dat de meeste stickers heeft, ziet Marion dat vooral buurthuis De Dommel veel stickers heeft. Ook bij de panelen van Woensel West was veel aanloop, zo vertelt Stienke de Jager. De opkomst was goed en mensen willen echt meedenken. Er leven ook vragen. Hoe gaat dit nu verder? Wie gaat de regie hierover voeren? Ze hoopt dat alle bewoners actief mee gaan doen. Hanna de Jong voor Doornakkers omschrijft zichzelf als een kritische bewoner, maar is positief over wat ze vanavond heeft meegemaakt. Alle thema s staan sterk in de belangstelling. Eén thema ontbreekt wat haar betreft, namelijk het ontwikkelen van een wijkvisie. Deze heeft ze alsnog toegevoegd. Ze heeft waardering voor de creativiteit en energie die in deze bijeenkomst is gestoken. En houdt een pleidooi voor het serieus blijven nemen van bewoners. Ook reacties van medewerkers van organisaties laten zien dat men het een bijzondere avond vond. Een medewerker van het Woonbedrijf zegt: Ik heb heel veel energie gemerkt. Geweldig. Ik heb met veel mensen gesproken. Ook nieuwe mensen. Ik hoop de energie die ik heb gekregen ook weer terug te kunnen geven aan de wijk. gemeente Eindhoven 11

12 Wethouder Fiers sluit de avond om 20 uur af. Deze bijeenkomst is niet het einde van de Krachtwijkenaanpak, maar het begin. Bewoners zullen zich afvragen: Hoe gaat het nu verder? Er zijn een hele hoop verschillende initiatieven. De krachten zullen nog meer gebundeld moeten gaan worden. Via wijkinformatiebladen en via de wijkdriehoeken zullen we met u blijven communiceren. Het is belangrijk om deze energie vast te houden voor de wijken Doornakkers, Woensel West en de Bennekel. Daar toasten alle aanwezigen op. Op eigen gelegenheid of met bussen vertrekken de bewoners weer naar hun wijken, maar niet voordat ook zij een krachtpartnerbutton hebben gekregen. Stap 4: Het uitwerken van het aanbod Als alle betrokken partijen zich hebben gecommitteerd aan het bod of hoofdlijnen, kan gestart worden met de uitwerking van het bod. In de uitwerking moet duidelijk worden wie precies wat gaat doen en wanneer, welke concrete investeringen ermee gemoeid zijn (geld, menskracht, regelingen) en wie daaraan gaat bijdragen. In grote lijnen is dit al aangegeven in het bod, maar de details en formele afspraken vergen meer werk. Bovendien zullen in sommige biedingen gedaan zijn onder voorwaarden, zoals extra middelen of verruiming van regelgeving. In het geval van Eindhoven gaat het daarbij bijvoorbeeld om de vraag wat het Rijk kan bieden. In de periode na 21 september 2007 worden de biedingen door de coalitiepartners verder uitgewerkt. Stap 5: Het uitvoeren van het aanbod Voor de bewoners in de wijken, maar ook voor de coalitiepartners, is het vooral van belang dat het niet bij plannen blijft, maar dat zo snel mogelijk ook daadwerkelijk resultaat merkbaar is in de wijken. Dat het beoogde rendement ook echt ervaren wordt. Doen is daarbij het devies. In Eindhoven is zelfs een apart doorbraakthema vastgesteld om de slagkracht in de wijken te vergroten, zodat het niet bij mooie plannen blijft. De gemeente houdt daarbij, in haar rol van coördinator van de Krachtwijken aanpak, het proces en het tempo scherp in de gaten. 2.3 Rol van bewoners / Burgerparticipatie De gemeente Eindhoven heeft burgerparticipatie hoog in haar vaandel. Niet voor niets gaan veel van de bestuurlijke uitgangspunten in het coalitieakkoord Eindhoven Één over burgerparticipatie. Ook in het burgerjaarverslag krijgt de burgerparticipatie veel aandacht. Zo willen we de samenwerking met burgers verbeteren maar ook mensen stimuleren en activeren om mee te doen, mee te werken en mee te denken aan stad, buurt of wijk en hen daartoe voldoende in staat stellen. Waar mogelijk willen we inwoners vroegtijdig betrekken bij ontwikkelingen en meer zeggenschap geven aan burgers in hun eigen buurt, straat of wijk. De praktijk laat zien dat we al veel ondernemen om inwoners actief te betrekken bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid. Ook stimuleren we op velerlei manieren inwoners om zelf actief te zijn en ondersteunen hen waar dat nodig is. Burgerparticipatie Ondanks alle inspanningen blijken Eindhovenaren nogal eens het gevoel te hebben dat de gemeente niet genoeg naar hen luistert en onvoldoende openstaat voor hun ideeën en belangen. Ook blijken lang niet alle inwoners zich bij buurt, wijk en stad betrokken te voelen en hier actief te zijn. Tot slot zijn er inwoners die wel actief willen zijn maar onvoldoende in staat zijn zelf dingen te organiseren. Daarom besloot het college eind 2006 te komen tot een gezamenlijke visie en een gemeentebreed uitvoeringsprogramma burgerparticipatie dat ertoe bijdraagt dat burgers zich door de gemeente gehoord en serieus genomen voelen en dat de betrokkenheid en het zelforganiserend vermogen 12 gemeente Eindhoven

13 van burgers vergroot. Dit uitvoeringsprogramma met als titel Maak het mee! is inmiddels gereed gekomen. Er zijn veel verschillende interpretaties van het begrip burgerparticipatie. Burgerparticipatie blijkt een containerbegrip voor alles wat te maken heeft met de relatie tussen burgers en overheid en zelfs breder dan dat. Toch blijkt dat er wel een ruwe tweedeling te maken is. Deze spitst zich enerzijds toe op actief burgerschap (de mate waarin burgers zich verantwoordelijk voelen voor de kwaliteit van samenleven in stad, wijk of buurt en zich actief inzetten om deze te verbeteren) en anderzijds op interactieve beleidsvorming (burgers betrekken bij de voorbereiding, bepaling, uitvoering en evaluatie van beleid). Tussen het stimuleren van actief burgerschap en het streven naar interactieve beleidsvorming ligt een nauwe relatie. Enerzijds vraagt het bevorderen van interactieve beleidsvorming om stimulering en ondersteuning van (de organisatie van) burgers. Anderzijds is het niet geloofwaardig burgers aan te zetten tot grotere betrokkenheid bij hun directe omgeving als het gemeentelijk beleid door hen niet te beïnvloeden is. Zowel in Eindhoven als in andere gemeenten als landelijk blijken bestuurders en ambtenaren soms een wat optimistisch beeld te hebben van de invloed die zij kunnen uitoefenen op de mate waarin burgers zich interesseren voor, betrokken voelen bij en zich actief willen inzetten voor de samenleving. Ook in Eindhoven zien wij het liefst alle inwoners actief. Uit diverse onderzoeken blijkt echter dat geografische, socio-economische en psychografische kenmerken (samen kortweg levensstijlen genoemd) van invloed zijn op de wijze waarop en de mate waarin burgers betrokken zijn bij politiek en maatschappij. Het is belangrijk te beseffen dat dė burger niet bestaat. De een is bijzonder actief en goed geïnformeerd, de ander veel minder of doet soms zelfs helemaal niet mee. Hiermee moet in de verwachtingen ten aanzien wat we willen en kunnen bereiken en in de communicatie rekening worden gehouden. Overigens herkennen veel burgers zich zelf niet in het begrip burger. Zij ervaren dat als een afstandelijk begrip. Wij spreken daarom van inwoners of Eindhovenaren waarbij we deze begrippen in ruime betekenis opvatten als: inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Uit het onderzoek dat vooraf ging aan het opstellen van het uitvoeringsprogramma Burgerparticipatie is vastgesteld dat Uit de onderzoeken en interactieve sessies met inwoners en raads- en commissieleden komt naar voren dat onder Eindhovenaren sterke behoefte is aan: b goede informatievoorziening (tijdig, helder, eenvoudig, via kanalen en media die aansluiten bij het mediagebruik van de belanghebbenden); b duidelijkheid over de mate van de invloed (alleen meedenken en meepraten of ook meebeslissen en meedoen); b adequate feedback (regelmatige terugkoppeling stand van zaken, het verloop van het proces en wat er met de inbreng is gebeurd); b het steeds betrekken van alle belanghebbenden (in samenwerking met inwoners van tevoren steeds goede omgeving- en actorenanalyse maken zodat maatwerk geleverd kan worden); b een meer luisterende houding van de gemeente (geen informatie- maar luistersessies geleid door communicatieve professionals); b meer continuïteit in de aanspreekpunten bij gemeentelijke projecten (nu vinden vaak wisselingen plaats en dat is voor inwoners verwarrend); b een goede ondersteuning van actieve bewoners (klantvriendelijke regelgeving, eenvoudig verkrijgbare subsidies, huisvestiging, materialen, informatie, advies, scholing e.d., waardering voor vrijwilligers en mensen die zich actief inzetten); gemeente Eindhoven 13

14 meer duidelijkheid over de aanspreekpunten (nu is vaak niet duidelijk wie je binnen de gemeente voor wat kunt benaderen, inschakeling personen en instellingen die de buurt goed kennen); een gemeente die haar rol pakt bij stimuleren tot actief burgerschap (mogelijkheden schept voor mensen om zelf actief te zijn, aansluit op wat mensen zelf belangrijk vinden, mensen vrijlaat maar wel aanspreekt op hun eigen verantwoordelijkheid). Tenslotte hebben we geconstateerd dat goede burgerparticipatie een communicatieve organisatie en daarmee een interne organisatiecultuur vereist waarbij de positie van de bewoner centraal staat. Het vraagt van iedereen die met bewoners werkt om een open en responsieve houding waarbij verwachtingen en behoeften van inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen als uitgangspunt van denken en handelen gelden. Evenzo belangrijk is dat het kader waarbinnen aan de wensen en behoeften van Eindhovenaren tegemoet kan worden gekomen, wordt bepaald door het beleid dat door het democratisch gekozen bestuur van de gemeente is vastgesteld. Het is uiteindelijk de rol en verantwoordelijkheid van het bestuur om het algemeen belang te behartigen en dus keuzes te maken die (helaas) nooit in alle belangen kunnen voorzien. Bewoners in de Krachtwijkenaanpak In de Eindhovense aanpak van de Krachtwijken is zoveel mogelijk gebruik maakt van de uitgangspunten in het programma Burgerparticipatie. Zowel in de vormgeving van het proces om de komen tot de wijkactieplannen, als in de beoogde aanpak van de uitvoering. Eindhoven heeft gekozen voor een vernieuwende aanpak rondom doorbraakthema s per wijk. Het zijn thema s waarmee we daadwerkelijk het verschil willen gaan maken voor de bewoners van de wijken. Thema s die uit analyses naar voren komen. Analyses die in het kader van de integrale wijkvernieuwing en sociale herovering reeds bestonden en verder aangescherpt zijn. Bewoners zijn daar via de bestaande overlegstructuren nadrukkelijk bij betrokken. De bewoners van de wijken weten wat er in hun wijk speelt en zijn niet verrast over de thema s die in de Krachtwijkenaanpak centraal staan. In de praktijk is dit tot nu toe als volgt ingevuld: bewonersorganisaties, die op dit moment participeren in de wijkvernieuwing en Doornakkers Één, zijn als volwaardig deelnemer/partner uitgenodigd op de bijeenkomsten van 22 augustus en 21 september Ze zijn ook nadrukkelijk uitgenodigd om zelf ook deel te nemen aan biedingen aan de wijk: als trekker of als partner. Daarnaast zijn de overige bewoners tijdens het nu lopende traject uitgebreid geïnformeerd en geconsulteerd over de te kiezen thema s. Iedere wijk heeft daarvoor zijn eigen reguliere kanalen gebruikt en waar nodig een aantal extra inspanningen geleverd. Een aantal voorbeelden: in alle wijken zijn wijkinfo s huis-aan-huis verspreid, in Woensel-West is een uitgebreide enquête gehouden, in Doornakkers worden bewonersbijeenkomsten over Doornakkers Één en de Krachtwijkenaanpak georganiseerd en in de Bennekel worden bewoners tijdens de wijkdag op ludieke wijze geïnformeerd over de Krachtwijkenaanpak. Alle bewoners van de wijken zijn uitgenodigd voor de bijeenkomst op 21 september. Ook is in op de gemeentelijke pagina s van Groot Eindhoven en op de gemeentelijke website veel aandacht besteed aan de Krachtwijken. Bewonersparticipatie is één van de belangrijkste criteria voor biedingen. In elk bod moet worden aangegeven zijn hoe de coalitiepartijen de bewoners betrekken bij de uitvoering. In de initiële 14 gemeente Eindhoven

15 beoordeling wordt nadrukkelijk aandacht besteed c.q. wordt ingeschat of er voldoende draagvlak is voor de verschillende initiatieven. Dit zal in de uitvoering, als de Wijkactieplannen gereed zijn en het charter is getekend, een vervolg krijgen. Ook in de uitvoeringsfase komen de bewoners nadrukkelijk in beeld. In de verdere uitwerking zal, op het niveau van biedingen / projecten / initiatieven, geïnvesteerd worden in het passend en toegesneden betrekken van de bewoners. In uitvoering zullen we ons daarom richten op het verbeteren van de interactieve beleidsvoering (samenspraak) en het versterken van het actief burgerschap. In de Krachtwijken zullen we nadrukkelijk inzetten op verbetering van interactieve processen en op het versterken van actief burgerschap door stimuleren en ondersteunen van niet en minder actieve burgers en het ondersteunen en faciliteren van burgers die al actief zijn. In het kader van de Krachtwijken willen we, nog meer dan nu, zeker stellen dat: b bewoners beter geïnformeerd zijn; b meer bewoners zich meer betrokken voelen; b bewoners meedenken, meepraten en meedoen; b bewoners weten welke invloed en zeggenschap ze hebben; b bewoners zelf actief zijn en zich inzetten; b bewoners samenwerken met de gemeente, woningcorporaties en andere betrokken organisaties en instellingen Daarbij beogen we als maatschappelijk effect te: 1. bewerkstelligen dat bewoners zich door de gemeente gehoord en serieus genomen voelen; 2. bewerkstelligen dat de betrokkenheid en het zelforganiserend vermogen van burgers toeneemt. De Krachtwijken zullen dan ook nadrukkelijk als pilotgebieden c.q. innovatielaboratoria fungeren voor burgerparticipatie. gemeente Eindhoven 15

16 3 De verdere uitwerking 3.1 Het resultaat tot nu toe Startpunt voor de verdere uitwerking van de Eindhovense Krachtwijkenaanpak zijn de biedingen. Veel partners hebben zich gecommitteerd om inzet te plegen op de gezamenlijk overeengekomen doorbraakthema s. Een totaal overzicht van alle biedingen wordt aangetroffen in bijlage 3. De inzet in de wijkactieplannen op de verschillende doorbraakthema s is gebaseerd op de biedingen van de maatschappelijke coalities die als onderdeel van ons proces zijn ontvangen. Wel is ervoor gekozen om in de beschrijving van de inzet op de thema s te abstraheren van de concrete biedingen. Hoewel nadrukkelijk ernaar gestreefd is dat partijen hun biedings(richting) kunnen herkennen in het verhaal, moet voorkomen worden dat rechten kunnen ontleend worden aan de bieding. In onze aanpak moet de bieding tenslotte bezien worden als de intentie van een coalitie om zich sterk te maken rondom een specifiek onderwerp. De consequentie van deze aanpak is de wellicht verminderde herkenbaarheid van het wijkactieplan voor de partners die in het proces van de afgelopen maanden geparticipeerd hebben. Dit wordt ondervangen door, ter illustratie, in het WAP te duiden welke partijen zich met welke initiatieven sterk willen maken, zonder dat in deze fase een waardeoordeel gegeven wordt over de bieding. Het uitgangspunt voor de vervolgstappen is dat de trekkers van biedingen zelf verantwoordelijk zijn om hun bieding, samen met hun coalitiepartners, inhoudelijk verder te brengen, draagvlak te verwerven voor hun bod in de wijk en passende financiering te zoeken. De gemeente zal voor die biedingen, die zij zelf trekt of waarin zij coalitiepartners is hierin haar rol nemen. 3.2 Positionering Wijkactieplan Uitgaande van de in Eindhoven gehanteerde lijn Visie Programma Projecten moeten de Wijkactieplannen beschouwd worden als programmadocumenten. Op basis van een visie op de doorbraakthema s worden de (clusters van) aangrijpingspunten geschetst waar gedurende de looptijd van de Krachtwijkenaanpak op ingezet gaat worden. Uiteraard als onderdeel van onze bredere inzet in de wijken. De Wijkactieplannen zijn dan ook niet in beton gegoten en zullen periodiek ook geëvalueerd en herijkt moeten worden op basis van de op dat moment vigerende behoeften in de wijk. De methode en leerervaringen in de wijkvernieuwing rondom Woensel-West dienen hierbij als voorbeeld. Met het Rijk zullen dus afspraken gemaakt moeten worden die passen bij deze aanpak. Tevens zullen we erop toezien dat de Wijkactieplannen geen eigenstandig leven gaan krijgen. Het werken met Wijkactieplannen moet op een goede manier ingebed worden binnen de al lopende trajecten van integrale wijkvernieuwing (Woensel-West en de Bennekel) en sociale herovering (Doornakkers). 16 gemeente Eindhoven

17 3.3 Versterken maatschappelijke coalities De Wijkactieplannen maken duidelijk waar onze inspanningen zich de komende jaren op gaan richten. Het is in die zin het sluitstuk van een proces dat in de wijk uitgevoerd is. Tegelijkertijd is het Wijkactieplan het startpunt van het proces van verdere uitwerking. In de afgelopen maanden is veel energie in en voor Doornakkers losgemaakt. Veel organisaties, waaronder bewonersorganisaties, zijn gemobiliseerd om zich in te zetten voor Doornakkers. Dit heeft veel dynamiek losgemaakt. Er is een solide basis gelegd voor (oude en nieuwe) vitale coalities en er is breed gedragen committent voor de aanpak, zoals die nu op hoofdlijnen in het Wijkactieplan is beschreven. Op deze vruchtbare grond gaan we nu gezamenlijk verder bouwen. De volgende stap in het proces is het nader uitwerken van de biedingen die de partijen hebben neergelegd en die de inhoudelijke ruggengraat van dit voorliggende Wijkactieplan vormen. Sommige initiatieven kunnen snel tot uitvoering gebracht worden, omdat ze goed passen, snel uitvoerbaar en financierbaar zijn. Veel anderen vergen nog verdere uitwerking, afstemming, doorontwikkeling. De komende tijd zullen de trekkers van de biedingen in samenspraak hun coalitiepartners, met bewoners van Doornakkers, professionals in de wijk en de beoogde financiers aan de slag gaan om vanuit deze startpositie, gefaseerd in de wijk, te werken naar breed gedragen en slagvaardige uitvoeringsprogramma s die gaan leiden tot structurele verbeteringen in de wijk. Dit alles in de context van de beoogde realisatie van uitvoeringskracht in de wijk. In dit proces van uitwerkingen zullen ongetwijfeld biedingen aangepast, samengevoegd of ingetrokken worden. Feitelijk gaan we het proces van maatschappelijke coalitievorming verder versterken en uitbouwen. Alle partners zijn ervan overtuigd dat deze vorm van brede samenwerking de enige manier is om vanuit gezamenlijke doelstellingen en ambities effectief te werken aan de ontwikkeling van de wijk en haar bewoners. Er zal de komende maanden dan ook veel geïnvesteerd worden in het versterken en formaliseren van de samenwerking. Waarbij, zoals gesteld, alvast begonnen wordt met zaken die snel opgepakt kunnen worden. 3.4 Monitoring en kwaliteitsbewaking Het is zowel voor de bewoners als voor onszelf belangrijk dat we de resultaten van onze aanpak en de effectiviteit van onze gezamenlijke interventies goed monitoren en in beeld brengen. In de uitvoeringsfase zullen wij ontgetwijfeld tot de ontdekking komen dat zaken anders lopen, dat onverwachte (positieve of negatieve) neveneffecten optreden of dat we sommige vraagstukken weerbarstiger zijn dan we denken. Wij gaan daarom lokaal een toegesneden kwaliteitssysteem ontwikkelen met zowel een effect- als een procesevaluatie. We beogen, samen met onze kennisinstellingen, een toegesneden monitoringsysteem voor effectmeting en procesevaluatie te ontwikkelen, waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden worden gebruikt. Een van de onderdelen is het opzetten van een digitaal bewonerspanel. Het is van belang dat monitoring niet alleen voor de professionals gebeurd, maar dat ook bewoners op transparante wijze inzicht krijgen in de geboekte resultaten, maar ook in de ontstane knelpunten. Tevens willen wij regelmatige visitaties introduceren door deskundigen derden om ons te adviseren over verbeteringen in de aanpak. Wij willen hierbij ook graag samenwerken met landelijk opererende kennisinstellingen zoals NICIS en KEI. gemeente Eindhoven 17

18 Ten aanzien van de door de minister gewenste beschrijving van de concrete maatschappelijke resultaten van de wijkaanpak zijn wij, zoals blijkt uit het Wijkactieplan, terughoudend met het noemen van kwantitatieve outcome doelstellingen. Wij onderschrijven op zichzelf deze aanpak, maar willen ook wijzen op de lessen die in het verleden geleerd zijn, met name rondom de methodiek van GSB-II, waar ook geprobeerd is om prestaties in termen van meetbare outcome doelen te beschrijven. Het zichtbaar merken van effecten is veelal een zaak van lange adem. Het is bijvoorbeeld de vraag of de interventies die we gaan plegen al binnen de looptijd van het charter direct aantoonbaar maatschappelijk effect zullen sorteren. Daarnaast is gebleken dat het in de praktijk heel lastig is om een overtuigende causale relatie te leggen tussen inzet die binnen een specifiek programma gepleegd wordt en het maatschappelijk effect dat je bewerkstelligt. Veelal is de intensivering die je pleegt een relatief kleine factor binnen een breed palet van constant veranderende omgevingsfactoren (waaronder de economische conjunctuur), waardoor deze relatie lastig te leggen valt. Op zijn best kan je een zekere plausibele causaliteit beargumenteren, voor zover er voldoende zicht heb op de achterliggende maatschappelijke mechanismen. Bij het huidige GSB-III is er daarom zeer bewust voor gekozen om te verantwoorden op output en outcome puur als informatieve beleidsinformatie te bezien. Wij pleiten ervoor om de verwachtingen rondom de meetbaarheid van het effect van de interventies realistisch te houden. Dit is een belangrijke reden waarom wij in onze monitoring veel aandacht willen geven aan kwalitatieve procesevaluaties en aan de stem van de bewoners. Tenslotte zijn zij de ultieme maatstaf of Doornakkers een Prachtwijk is. 18 gemeente Eindhoven

19 Bijlage 1: Schematische weergave aanpak gemeente Eindhoven 19

20 Bijlage 2: Biedingenformat Titel aanbod Trekkende partij Coalitiepartijen Op welke opgave wordt geboden? Kern van het aanbod Wat gaat dit aanbod opleveren en voor wie? (Outcome) Wat gaat het consortium concreet opleveren? (Output /smart) Welke rol spelen bewoners in de aanpak? Waarom gaat deze aanpak tot een doorbraak leiden? Hoe is duurzame samenwerking gegarandeerd? Globale planning (meerjarig) Investering Nodig van rijk /anderen Wees creatief en kies voor een titel die bewoners aanspreekt. Benoem de partij die de coalitie trekt en ook aanspreekpunt is voor het bod. Noem alle coalitiepartners (minimaal 1, liefst meerdere). Wees creatief in het zoeken van partners en durf in zee te gaan met nieuwe partijen. Brede coalities betekenen ook breed draagvlak. Geef aan op welke van de 10 opgaven u biedt. Een bod op meerdere thema s tegelijk is mogelijk (bv. Een aanpak voor de problemen achter de voordeur in alle drie de wijken tegelijk of een combinatie van gezondheid en achter de voordeur). Beschrijf in twee of drie zinnen de kern van de aanpak. Volledig uitgewerkte plannen worden nog niet verwacht, wel een helder beeld van wat u samen wilt gaat doen. Benoem de winst die uw aanbod oplevert en de partijen die hiervan profiteren. Dit is breder dan alleen de wijkbewoners. Benoem de concrete prestaties die iedere partij of partijen gezamenlijk gaan leveren. Maak dit zo concreet mogelijk. Maak duidelijk hoe de krachten van bewoners ingezet worden in uw aanbod zodat zij zelf bijdragen aan het aanpakken van de opgave. Een bewonersenquête of inspraakavond is niet voldoende. Benoem het onderscheidende van uw aanbod als het gaat om slagkracht en het bereiken van doorbraken. Wat is er nieuw en effectief aan? Beschrijf hoe uw aanbod tot duurzame oplossingen leidt, met een looptijd van minimaal 5 jaar. Het krachtwijkentraject mag geen nieuwe projectentombola veroorzaken. Kan ook een experiment zijn dat, indien succesvol, ingebed wordt in structurele aanpak. Geef aan wanneer bewoners resultaten kunnen verwachten. Geef aan wat de coalitiepartijen concreet investeren (middelen, capaciteit, tijd, invloed, netwerk, regelgeving, etc.). Geef eventuele voorwaarden aan waaronder die investering plaatsvindt. Geef aan wat er nodig is (middelen, regelgeving, experimenteerruimte) van andere partijen om het beoogde resultaat te bereiken. Kan ook in de vorm van vergroot bereik van de aanpak (met extra middelen kunnen we 10 in plaats van 3 straten bereiken) of duurzaamheid (met extra middelen kunnen we 10 jaar in plaats van 3 jaar vooruit). 20 gemeente Eindhoven