Literatuurlijst Scriptie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Literatuurlijst Scriptie"

Transcriptie

1 Literatuurlijst Scriptie Admiraal P, Griffiths J. Sterven aan pijnbestrijding. Medisch Contact 2001; 56: Biesaart MCIH. De schriftelijke wilsverklaring. In: Legemaate J, Dillmann RJM (red.). Levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek van de patiënt. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 2003: Billings JA, Block SD. Slow Euthanasia. Journal of Palliative Care 1996;12(4):21-30 Boorsma M, Wanrooij B, Koelewijn M. Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde. Huisarts & Wetenschap 2005; 48 (9): Braun TC, Hagen NA, Clark T. Development of a Clinical Practice Guideline for Palliative Sedation. Journal of Palliative Medicine 2003;6;3: Broeckaert B. Palliatieve zorg en euthanasie: alternatieven? In: Adams M, Griffiths J, Den Hartogh G (red.). Euthanasie: Nieuwe knelpunten in een voortgezette discussie. Kampen: Kok, 2003: Chabot BE, Den Hartogh GA, Van Delden JJM. Een eng begrip. Medisch Contact 2005; 37: Chabot BE. Sterven op drift Over doodsverlangen en onmacht. Nijmegen: SUN, 1996 Commissie Landelijke Richtlijn Palliatieve Sedatie, KNMG-richtlijn. Palliatieve sedatie. december 2005: 1-65 Craig JM. On withholding nutrition and hydration in the terminally ill: Has palliative medicine gone too far? Journal of Medical Ethics Sept. 1994;20(3): Crul BJP. Genade van een zachte dood. Medisch Contact 2004; 59: Davis MP. Palliative sedation definition, practice, outcomes and ethics. Journal of palliative medicine 2005; volume 8, number 4:

2 Deijck RHPD van, Rondas AALM, Berghmans RLP. Terminale sedatie bij wilsbekwame patiënten: geen overwegende morele bezwaren in de medische literatuur. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2003; 147: Deliens L, Van Bokhoven RFM, Van der Wal G. De relatie tussen Palliatieve zorg en medische beslissingen rond het levenseinde: feiten en ontwikkelingen. In: Legemaate J, Dillmann RJM (red.). Levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek van de patiënt. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 2003: Den Hartogh GA. Mysterieuze cijfers. Medisch Contact 2003; 58: Den Hartogh GA. Palliatieve sedatie en euthanasie. Commentaar op een richtlijn. Tijdschrift voor Gezondheidsrecht 2006; 30: Gezondheidsraad. Signalering Ethiek en gezondheid 2004, Hoofdstuk 2 Terminale sedatie, Hoogervorst JF. Minister VWS. Brief aan de tweede kamer. Kamerstuk II, XVI, nr. 12, p.2. Janssens JPA, Wijn M, Zylicz Z, Have AMJ ten, Reuzel R, Crul JP. Controversen rondom terminale sedatie. TGE, 12/2002 3: Jonkers A. Versterven: onderzoeksresultaten en adviezen. ZorgSupport 2003; 9 (nummer 6): Keizer AA, Swart SJ. Palliatieve sedatie, het sympathieke alternatief voor euthanasie? Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2005; 149 (9): Leenen HJJ. Handboek gezondheidsrecht, deel 2: Gezondheidszorg en recht. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1996 (3 e druk) Leenen HJJ. Handboek gezondheidsrecht, deel 1: Rechten van mensen in de gezondheidszorg. Hoofdstuk XI Einde van het leven. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 2000 (4 e druk, bewerkt door Leenen HJJ, Gevers JKM) Leenen HJJ. Levensbeëindiging zonder verzoek. Medisch contact 2001; 56:

3 Legemaate J. De wettelijke regeling van levensbeëindiging op verzoek en de inhoud van de zorgvuldigheidseisen. In: Legemaate J, Dillmann RJM (red.). Levensbeëindigend handelen door een arts op verzoek van de patiënt. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 2003: Legemaate J. De zorgverlening rond het levenseinde. KNMG, maart 2005 Legemaate J, Hulst EH. Levensbeëindigend handelen. In: Dute JCJ, Hermans HEGM (red.). Regulering van de gezondheidszorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2000: Lok D. Sedatie in de terminale fase. Bijdrage aan 30/06/2003 Melchior M. In de cel wegens verlichten van lijden. Medisch contact 2004; 59: Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuisartsen. Handreiking reanimatie. Utrecht: NVVA, 2000: 11 Nederlandse Vereniging voor Verpleeghuiszorg. Moeilijke beslissingen rond het sterven. Utrecht: NVVZ, 1998: 7 Ponsioen BP, Elink Schuurman WHA, Hurk AJPM van den, Poel BNM van der, Runia EH. Terminale sedatie: consultatie van een tweede arts zoals bij euthanasie of hulp bij zelfdoding. Ned. Tijdschrift Geneeskunde 2005; 149:445-8 Pool R. Vragen om te sterven. Euthanasie: de stijl van de dokter. In: Legemaate J, Dillmann RJM (red.). Levensbeëindigend handelen door een arts: tussen norm en praktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum, 1998: Rietjens JAC, Van Delden JJM ea. Terminal Sedation and Euthanasia A Comparison of Clinical Practices. Arch Intern Med 2006; 166: Rietjens JAC, Van der Heide A, Vrakking AM ea. Physician reports of terminal sedation without hydration or nutrition for patients nearing death in the Netherlands. Ann Intern Med. 2004; 141: Rosenberg E. Iedereen kan zien hoe een arts bij euthanasie heeft gehandeld. NRC 27 april 2006; jaargang 36 no. 177

4 Rousseau P. Terminal sedation in the care of dying patients. Arch Intern Med. 1996; 156: Swart SJ, Van Zuylen L, Van der Rijt CCD ea. Sterven kost tijd. Medisch Contact 2003; 58: Schuurmans J, Fokke J, Haaijman J ea. Gevaarlijk terrein: grijsgebied tussen euthanasie en palliatieve sedatie minimaliseren. Medisch Contact 2004; 45: Van Delden JJM, Spreeuwenberg C, Van de Wal G. Beslissingen rond het levenseinde. In: Spreeuwenberg C, Bakker DJ, Dillmann RJM. Handboek palliatieve zorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2002: Van Deijck RHPD, Rondas AALM, Berghmans RLP. Terminale sedatie bij wilsbekwame patiënten: geen overwegende morele bezwaren in de medische literatuur. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 2003; 147: Van Wijlick EHJ c.s. Er wordt gestorven, niet gedood. Medisch Contact 2005; 49: Verhagen CAHHV. Incidence, methods and outcome of palliative sedation before and after publication of a specific guideline in de Netherlands. Aachen, EAPC 8-10 April 2005; 148 Verhagen EH, Eliel MR, De Graeff A e.a. Sedatie in de laatste levensfase. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 1999; 143: Verhagen EH, Hesselmann GM, Besse TC, Graeff A de. Palliatieve sedatie. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 2005; 149(9): Verweij MF, Kortmann FAM. Abstineren: argumentatie voor staken of afzien van levensverlengend handelen. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde 1999; 143: Websites: Protocol Niet reanimeren, de besluitvorming. Dossier Vencken Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie

5

Leidt palliatieve sedatie tot een menswaardig einde of is het moord?

Leidt palliatieve sedatie tot een menswaardig einde of is het moord? Inleiding Deze scriptie in het kader van mijn afstuderen in het Nederlands Recht aan de Universiteit Maastricht is geen standaard juridisch werk. Het is een juridische scriptie die ook veel raakvlakken

Nadere informatie

De rol van consultatie bij palliatieve sedatie in de regio Midden-Nederland

De rol van consultatie bij palliatieve sedatie in de regio Midden-Nederland oorspronkelijke stukken De rol van consultatie bij palliatieve sedatie in de regio Midden-Nederland A.de Graeff, A.P.Jobse, E.H.Verhagen en A.A.J.Moonen Doel. Verkrijgen van inzicht in de rol van consultatie

Nadere informatie

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde

Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde Palliatieve zorg Sedatie in de palliatieve fase; naar een kalm einde Marijke Boorsma, Bernardina Wanrooij, Marijse Koelewijn De dood is geen gebeurtenis van het leven. De dood beleeft men niet Ons leven

Nadere informatie

Begripsverwarring rondom het levenseinde

Begripsverwarring rondom het levenseinde Begripsverwarring rondom het levenseinde Over definities en perspectieven. Begripsomschrijvingen in de zorgverlening rondom het levenseinde Tijdschrift voor Gezondheidheidszorg & Ethiek, 15 (3), 2005,

Nadere informatie

Meer houvast voor arts

Meer houvast voor arts Herziene KNMG-richtlijn Palliatieve sedatie Meer houvast voor arts drs. Eric van Wijlick, beleidsadviseur KNMG, Utrecht dr. Alexander de Graeff, internist-oncoloog, UMC Utrecht prof. dr. Marian Verkerk,

Nadere informatie

Voorwoord 11 Inleiding 13

Voorwoord 11 Inleiding 13 Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie

Nadere informatie

Catharijne Onderwijs Interne Geneeskunde

Catharijne Onderwijs Interne Geneeskunde Catharijne Onderwijs Interne Geneeskunde Module MEDISCHE ETHIEK COIG regio Utrecht Colofon De inhoud van moduleboek is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van: Prof. dr. J.J.M. van Delden, Hoogleraar

Nadere informatie

Euthanasie bij dementie

Euthanasie bij dementie Euthanasie bij dementie Scriptie master Gezondheidsrecht Universiteit van Amsterdam Monique Volker-Koomans Studentnummer 6352839 Juli 2012 1 2 Inhoudsopgave Pagina Hoofdstuk 1 Inleiding 4 Hoofdstuk 2 Wet

Nadere informatie

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC

Ethische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen

Nadere informatie

Begripsverwarring rondom het levenseinde

Begripsverwarring rondom het levenseinde Begripsverwarring rondom het levenseinde Redactioneel Het gerechtshof in Den Bosch heeft onlangs een van moord beschuldigde arts vrijgesproken (Medisch Contact, 5 augustus 2005). Hij zou een terminale

Nadere informatie

Rol van verpleegkundigen bij euthanasie Enkele aanbevelingen nader bekeken

Rol van verpleegkundigen bij euthanasie Enkele aanbevelingen nader bekeken PVH 17e jaargang - 2010 nr. 2 Rol van verpleegkundigen bij euthanasie Enkele aanbevelingen nader bekeken Dr G.G. van Bruchem - van de Scheur Verplegingswetenschapper, werkzaam als docent aan de Hogeschool

Nadere informatie

Begrippen. Zorgvuldigheidseisen. met betrekking tot de besluitvorming rond het levenseinde in de verpleeghuiszorg

Begrippen. Zorgvuldigheidseisen. met betrekking tot de besluitvorming rond het levenseinde in de verpleeghuiszorg Begrippen en Zorgvuldigheidseisen met betrekking tot de besluitvorming rond het levenseinde in de verpleeghuiszorg Colofon Dit is een uitgave van NVVA, Sting, V&VN (v/h AVVV) Redactie: projectteam NVVA,

Nadere informatie

Evolutie en kenmerken van euthanasie sedert de implementatie van de euthanasiewet in 2002. Prof dr Luc Deliens

Evolutie en kenmerken van euthanasie sedert de implementatie van de euthanasiewet in 2002. Prof dr Luc Deliens Evolutie en kenmerken van euthanasie sedert de implementatie van de euthanasiewet in 2002 Prof dr Luc Deliens Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde Acknowledgement VUB-UGent Onderzoeksgroep Zorg rond

Nadere informatie

Begrippen en zorgvuldigheidseisen. besluitvorming rond het levenseinde

Begrippen en zorgvuldigheidseisen. besluitvorming rond het levenseinde Begrippen en zorgvuldigheidseisen met betrekking tot de besluitvorming rond het levenseinde in de verpleeghuiszorg AVVV - NVVA - STING Begrippen en Zorgvuldigheidseisen met betrekking tot de besluitvorming

Nadere informatie

Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012

Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012 Een goed gesprek over de dood Voltooid leven-problematiek Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012 Punten ter bespreking Voltooid leven wat is dat eigenlijk? Plaatsbepaling in het euthanasie

Nadere informatie

Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken*

Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken* Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken* Dynamische cohortstudie van trends en redenen in de periode 2005-2011 Gé A. Donker, Frank G. Slotman, Peter Spreeuwenberg en Anneke L. Francke + Gerelateerd

Nadere informatie

Grenzen aan euthanasie. drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur

Grenzen aan euthanasie. drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur Grenzen aan euthanasie drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur euthanasiewens in schriftelijke verklaring vastgelegd en besproken. Plotseling verslechterde de toestand. Omdat de huisarts niet bereikbaar

Nadere informatie

Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts.

Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts. Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts. Inhoud Casus Wettelijk kader Historische achtergrond, status en betekenis Verhouding continue

Nadere informatie

2 Terminale sedatie 1

2 Terminale sedatie 1 2 Terminale sedatie 1 Terminale sedatie is het in diepe slaap brengen van een patiënt, in de verwachting die tot aan diens overlijden te handhaven. Vaak wordt tegelijkertijd afgezien van het kunstmatig

Nadere informatie

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN Palliatieve sedatie, morfine en euthanasie in de praktijk; enkele juridische aspecten, waaronder de tuchtrechtelijke Begrippenkader palliatieve sedatie euthanasie

Nadere informatie

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2011, nr. 6

Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2011, nr. 6 Dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit TvZ Tijdschrift voor verpleegkundigen 2011, nr. 6 SCEN v&v: telefonisch advies bij euthanasie SCEN v&v biedt verpleegkundigen en verzorgenden

Nadere informatie

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl

Palliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma

Nadere informatie

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Landelijke richtlijn, Versie: 1.0 Laatst gewijzigd : 01-01-2007 Methodiek: Consensus based Verantwoording: KNMG Inhoudsopgave Folder SCEN...1...3

Nadere informatie

Palliatieve sedatie na introductie KNMG-richtlijn

Palliatieve sedatie na introductie KNMG-richtlijn Onderzoek Palliatieve sedatie na introductie KNMG-richtlijn Siebe J. Swart, Judith A.C. Rietjens, Tijn Brinkkemper, Lia van Zuylen, Wijnanda A. van Burg-Verhage, Wouter W.A. Zuurmond, Miel W. Ribbe, Marco

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Artsenversie Waarom nadenken en praten over het levenseinde? Misschien denkt uw patiënt wel eens na over zijn levenseinde. In dat laatste deel van zijn leven

Nadere informatie

nhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Patiënten tot 12 jaar in de WGBO Hoofdstuk:2: Beslissingen rond het levenseinde

nhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Patiënten tot 12 jaar in de WGBO Hoofdstuk:2: Beslissingen rond het levenseinde Inhoudsopgave Inleiding 2 Hoofdstuk 1: Patiënten tot 12 jaar in de WGBO 4 De WGBO, een inleiding 4 De minderjarige in de WGBO 4 De 0-12 jarige patiënt in de WGBO 6 Een eigen recht op informatie 8 Drie

Nadere informatie

1 Heb je zelf wel eens nagedacht over welke medische zorg je in de laatste levensfase misschien nog wel, of niet zou willen krijgen?

1 Heb je zelf wel eens nagedacht over welke medische zorg je in de laatste levensfase misschien nog wel, of niet zou willen krijgen? 1 Heb je zelf wel eens nagedacht over welke medische zorg je in de laatste levensfase misschien nog wel, of niet zou willen krijgen? Ik heb daar regelmatig en concreet over nagedacht 263 Ik heb daar wel

Nadere informatie

Schriftelijk vastgelegde euthanasiewensen van wilsonbekwame patiënten Een literatuuroverzicht van opvattingen, praktische ervaringen en knelpunten

Schriftelijk vastgelegde euthanasiewensen van wilsonbekwame patiënten Een literatuuroverzicht van opvattingen, praktische ervaringen en knelpunten Schriftelijk vastgelegde euthanasiewensen van wilsonbekwame patiënten Een literatuuroverzicht van opvattingen, praktische ervaringen en knelpunten Agnes van der Heide, Eric Geijteman, Judith Rietjens Erasmus

Nadere informatie

Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken dynamische cohortstudie van trends en redenen in de periode

Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken dynamische cohortstudie van trends en redenen in de periode Postprint Version Journal website 1.0 http://www.ntvg.nl/publicatie/palliatieve-sedatie-nederlandsehuisartspraktijken/volledig Pubmed link DOI Palliatieve sedatie in Nederlandse huisartspraktijken dynamische

Nadere informatie

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing

Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Isabelle Flierman Arts-onderzoeker bij het AMC Afdeling ouderengeneeskunde en huisartsgeneeskunde Symposium Methoden

Nadere informatie

Euthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016

Euthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Euthanasie versus palliatieve sedatie John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Vraag? Is palliatieve sedatie een keuze? Prehistorie Euthanasie is al eeuwen lang een uiterst controversieel onderwerp.

Nadere informatie

EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk)

EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) Disclosure belangen Agnes van der Heide Agnes van der Heide Erasmus MC Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg 13 maart 2015 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep

Nadere informatie

Palliatieve zorg of moord: causaliteit is de crux

Palliatieve zorg of moord: causaliteit is de crux Palliatieve zorg of moord: causaliteit is de crux Mr. dr. N. Rozemond 1 1 inleiding Artsen die palliatieve zorg verlenen aan patiënten in de terminale fase van een ziekte worden in bepaalde gevallen vervolgd

Nadere informatie

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die

Nadere informatie

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf? 21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland

Nadere informatie

Levenseinde juridisch beschouwd

Levenseinde juridisch beschouwd Levenseinde juridisch beschouwd P.J.M. (Peter) Ros, advocaat Witte Paal 333b, Schagen Ros Ploeger advocaten Schagen 2015 www.advocatenschagen.nl Euthanasie opzettelijk leven van ander op diens uitdrukkelijk

Nadere informatie

Handboek gezondheidsrecht

Handboek gezondheidsrecht Handboek gezondheidsrecht Deell Rechten van mensen in de gezondheidszorg Vijfde.geheel herziene druk Prof. dr. H.J.J. Leenen t Prof. mr.j.k.m.gevers Prof. mr. J. Legemaate Bohn Stafleu van Loghum Houten

Nadere informatie

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen Vragenlijst KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen 2 Inleiding op de vragenlijst Deze vragenlijst is onderdeel van een onderzoek naar medische beslissingen

Nadere informatie

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen

Film. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen Inhoud workshop Inleiding Advance Care Planning Advance Care Planning Landelijk Congres Palliatieve Zorg Lunteren, 22 september 2014 Drs. Kirstin Jalink Dr. Ir. Jenny van der Steen Film Stappenplan Advance

Nadere informatie

Wel of niet reanimeren: Een hoogst persoonlijke beslissing?

Wel of niet reanimeren: Een hoogst persoonlijke beslissing? Wel of niet reanimeren: Een hoogst persoonlijke beslissing? Kwaliteit van Gezondheidszorg Master Recht van de Gezondheidszorg Rinette (TCM) Nieuwlands 337925 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Wettelijke kaders...

Nadere informatie

DE ZORGVERLENING ROND HET LEVENSEINDE EEN LITERATUURSTUDIE NAAR BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN EN ZORGVULDIGHEIDSEISEN

DE ZORGVERLENING ROND HET LEVENSEINDE EEN LITERATUURSTUDIE NAAR BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN EN ZORGVULDIGHEIDSEISEN DE ZORGVERLENING ROND HET LEVENSEINDE EEN LITERATUURSTUDIE NAAR BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN EN ZORGVULDIGHEIDSEISEN Mr dr. J. Legemaate Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst

Nadere informatie

Directe interventie in de hersenen: recente technieken, toepassingen en ethische vragen

Directe interventie in de hersenen: recente technieken, toepassingen en ethische vragen Directe interventie in de hersenen: recente technieken, toepassingen en ethische vragen Dr. Farah Focquaert donderdag 6 mei 2010 Aud A, 19u30 Terminale sedatie Een probleem of een oplossing? Kasper Raus

Nadere informatie

Handboek Gezondheidsrecht

Handboek Gezondheidsrecht Prof.dr. H.J.J. Leenen Handboek Gezondheidsrecht Deel i Rechten van mensen in de gezondheidszorg Vierde druk Bewerkt door prof.dr. H.J.J. Leenen en prof.mr. J.K.M. Gevers Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem,

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van

Nadere informatie

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte

Nadere informatie

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,

Nadere informatie

Prof. mr Johan Legemaate 22 november 2017

Prof. mr Johan Legemaate 22 november 2017 Prof. mr Johan Legemaate 22 november 2017 De onderzoeksgroep De onderdelen van de evaluatie De wet (zorgvuldigheidseisen, toetsingsprocedure): Discussie over dementie, schriftelijke wilsverklaring, euthanasie

Nadere informatie

11 februari Rob Bruntink

11 februari Rob Bruntink 11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar

Nadere informatie

Wensen rond de laatste levensfase

Wensen rond de laatste levensfase Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen

Nadere informatie

Een zekere dosis Definities, doses en doodsoorzaken

Een zekere dosis Definities, doses en doodsoorzaken Om te beginnen Spreker Een zekere dosis Definities, doses en doodsoorzaken Prof. mr. dr. D.P. Engberts Sectie Ethiek & Recht van de Gezondheidszorg - heeft geen belangen in commerciële bedrijven - heeft

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Euthanasie en hulp bij zelfdoding Euthanasie en hulp bij zelfdoding Richtlijn bespreking voor verpleegkundigen. Irene Bas, verpleegkundige Astrid Hofstra, verpleegkundige Marian Zuure, specialist ouderengeneeskunde en SCEN arts. www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam

Nadere informatie

CENTRUM VOOR BIO-MEDISCHE ETHIEK EN RECHT

CENTRUM VOOR BIO-MEDISCHE ETHIEK EN RECHT CENTRUM VOOR BIO-MEDISCHE ETHIEK EN RECHT TRANSPARANTIE EN CONTROLE INZAKE EUTHANASIE In de Belgische senaat worden op dit ogenblik verschillende voorstellen besproken inzake de wenselijkheid van een wettelijke

Nadere informatie

Vroegtijdige Zorg Planning:

Vroegtijdige Zorg Planning: Vroegtijdige Zorg Planning: Waarover maak jij je zorgen? M. Van de Wiele Lid RVB / Ethicus VZW Rusthuizen Zr. Van Berlaar Ethicus RZ H Hart Tienen Psychotherapeut/seksuoloog 1. Inleiding Enkele casussen

Nadere informatie

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?

Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,

Nadere informatie

De terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007

De terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 De terminale patiënt: Inleiding Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 Medische beslissingen bij levenseinde Type of deaths 1998 % of all death 2001 Intention

Nadere informatie

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve zorg; alleen stervenden? Sterfte aan chronisch ziekten in 2006 in Nederland BMC Pall Care 2009 8:4

Nadere informatie

Medische beslissingen rond het levenseinde bij patiënten met kanker

Medische beslissingen rond het levenseinde bij patiënten met kanker Overzichtsartikelen 2 Medische beslissingen rond het levenseinde bij patiënten met kanker Medical end-of-life decisions in cancer patients E.E. Bolt en B.D. Onwuteaka-Philipsen Samenvatting In de oncologie

Nadere informatie

Palliatieve Sedatie. Inleiding. Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL ( )

Palliatieve Sedatie. Inleiding. Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL ( ) Palliatieve Sedatie Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL (2005-2013) Inleiding Ook bij optimale palliatieve zorg komen in de terminale fase van een ziekteproces situaties voor waarbij de behandeling

Nadere informatie

IN DE GEZONDHEIDSZORG

IN DE GEZONDHEIDSZORG BASISBOEK ETHIEK & RECHT IN DE GEZONDHEIDSZORG JOHAN LEGEMAATE & GUY WIDDERSHOVEN [ REDACTIE] B O OM Inhoud Voorwoord 11 1 Een inleiding over de ethiek Guy Widdershoven 1.1 Inleiding 15 1.2 Betekenis van

Nadere informatie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines

Nadere informatie

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen

Nadere informatie

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,

Nadere informatie

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus

Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als

Nadere informatie

Euthanasieverzoeken voor en na de Euthanasiewet

Euthanasieverzoeken voor en na de Euthanasiewet Onderzoek Euthanasieverzoeken voor en na de Euthanasiewet Jojanneke van Alphen, Gé Donker en Richard Marquet Inleiding In een publicatie uit 2002 in het British Medical Journal vermeldden onderzoekers

Nadere informatie

Palliatieve zorg: leven tot het einde

Palliatieve zorg: leven tot het einde Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar

Nadere informatie

Niet-reanimeren verklaring

Niet-reanimeren verklaring Niet-reanimeren verklaring 1 van 4 Niet-reanimeren verklaring Algemene informatie over een wilsverklaring Een wilsverklaring is een document waarin u uw wensen rondom het levenseinde vastlegt. Schriftelijke

Nadere informatie

[Gepubliceerd in Tijdschrift voor Gerontologie & Geriatrie 35 (3): (2004)] Is goede zelfdood mogelijk? Sjaak van der Geest

[Gepubliceerd in Tijdschrift voor Gerontologie & Geriatrie 35 (3): (2004)] Is goede zelfdood mogelijk? Sjaak van der Geest [Gepubliceerd in Tijdschrift voor Gerontologie & Geriatrie 35 (3): 93-95 (2004)] Is goede zelfdood mogelijk? Sjaak van der Geest Over de zelfgekozen zachte dood met hulp van een arts (euthanasie) is in

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet. 00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.

Nadere informatie

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN

HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN HET NUT VAN WILSVERKLARINGEN IN RELATIE TOT PALLIATIEVE ZORG BIJ LONGFIBROSE Frank Schaapsmeerders, Specialist Ouderengeneeskunde en SCEN-arts Landelijke bijeenkomst Longfibrose Patiëntenvereniging, Nijkerk

Nadere informatie

Medische ethiek. Euthanasie

Medische ethiek. Euthanasie Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen

Nadere informatie

Euthanasie en andere medische beslissingen aan het levenseinde (MBL) vóór en na euthanasiewet in België. Betrokkenheid van verpleegkundigen

Euthanasie en andere medische beslissingen aan het levenseinde (MBL) vóór en na euthanasiewet in België. Betrokkenheid van verpleegkundigen Euthanasie en andere medische beslissingen aan het levenseinde (MBL) vóór en na euthanasiewet in België Betrokkenheid van verpleegkundigen Prof Dr. Johan Bilsen 1,2 1 Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg,

Nadere informatie

Blaauw 2002 J.H. Blaauw, Het kort geding, (A. Algemeen deel) (serie Recht en Praktijk, deel 10a), Deventer: Kluwer 2002.

Blaauw 2002 J.H. Blaauw, Het kort geding, (A. Algemeen deel) (serie Recht en Praktijk, deel 10a), Deventer: Kluwer 2002. Aangehaalde en geraadpleegde literatuur Asser-Hartkamp 2005 (4-II) A.S. Hartkamp, Mr. C. Asser s Handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk recht, 4. Verbintenissenrecht. Deel II. Algemene

Nadere informatie

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase

Zorg in de laatste levensfase Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Binnen WZH staat een goede verzorging met aandacht en respect voor de persoonlijke wensen van onze cliënten centraal. Dit geldt juist voor de zorg die wij bieden aan

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Publieksversie Waarom nadenken en praten over uw levenseinde? Misschien denkt u wel eens na over uw levenseinde. In dat laatste deel van uw leven kan uw dokter

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe

Nadere informatie

De praktijk van terminale sedatie in Nederland*

De praktijk van terminale sedatie in Nederland* oorspronkelijke stukken De praktijk van terminale sedatie in Nederland* J.A.C.Rietjens, A.van der Heide, A.M.Vrakking, B.D.Onwuteaka-Philipsen, P.J.van der Maas en G.van der Wal Zie ook de artikelen op

Nadere informatie

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige

Nadere informatie

Basisscholing Palliatieve Zorg voor artsen 2 november 2006 Nationaal Congres Palliatieve Zorg Sasja Mulder Onderwijs in palliatieve zorg in de medische specialisten opleiding 2001 2003 COPZ project ontwikkeling

Nadere informatie

Palliatieve sedatie: hoe diep?

Palliatieve sedatie: hoe diep? Siebe Swart, Agnes van der Heide, Lia van Zuylen, Roberto Perez, Wouter Zuurmond, Paul van der Maas, Johannes van Delden, Judith Rietjens Onderzoek Palliatieve sedatie: hoe diep? Samenvatting Swart SJ,

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht

Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht Disclosure belangen spreker Wat maakt lijden ondraaglijk? Tjipke D. Ypma & Herman L Hoekstra SCEN-Drenthe KNMG SCEN 23 april 2015 Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Euthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht

Euthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Euthanasie en dementie Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Verschillende situaties Vroege vorm: Patiënt weet dat hij dement wordt (is?) Maar is nog wilsbekwaam Lijdt aan vooruitzicht verder

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van

Nadere informatie

KWALITEIT IN DE PALLIATIEVE ZORG

KWALITEIT IN DE PALLIATIEVE ZORG 7 DE ONDERZOEKSFORUM PALLIATIEVE ZORG NEDERLAND - VLAANDEREN KWALITEIT IN DE PALLIATIEVE ZORG 26 NOVEMBER 2010 10.00-17.00 u. Stadscampus - Hof van Liere - Prinsstraat 13-2000 Antwerpen KEYNOTE SPREKERS

Nadere informatie

Inleiding. Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning. Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur

Inleiding. Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning. Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur Vinken en vonken in Vroegtijdige zorgplanning Rens Henquet, Kaderarts ouderengeneeskunde Mirjam Broes, Kaderarts palliatieve zorg Inleiding Doel van de bijeenkomst: Casuïstiek Achtergronden Literatuur

Nadere informatie

Lijst met gebruikte afkortingen

Lijst met gebruikte afkortingen Lijst met gebruikte afkortingen BSN Burgerservicenummer BW Burgerlijk Wetboek BUA Besluit uitoefening artsenijbereidkunst CBP College bescherming persoonsgegevens EMD elektronisch medicatiedossier EPD

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden

KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden KNMG richtlijn Tijdig praten over het overlijden L.Paulides, huisarts S.Vollenberg, maatschappelijk werk JBZ T.Smilde, Internist oncoloog Margot Verkuylen, specialist ouderengnk voorzitter 07 November

Nadere informatie

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM??? Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?

Nadere informatie

Rond het einde van het leven

Rond het einde van het leven Rond het einde van het leven Rond het einde van het leven Gisteren is slechts de herinnering van vandaag en morgen is de droom van vandaag. - Kahil Gibran - Inleiding Deze brochure is een uitgave van

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding (verzoek tot toepassing) Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL ( )

Euthanasie en hulp bij zelfdoding (verzoek tot toepassing) Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL ( ) Euthanasie en hulp bij zelfdoding (verzoek tot toepassing) Rubriekhouder: Mw. dr. G.A. Donker, NIVEL (1976-2013) Inleiding Sinds 1976 worden verzoeken om euthanasie aan de huisarts van patiënten met een

Nadere informatie

In paragraaf 6 wordt het hoofdstuk afgesloten met een samenvatting van de bevindingen op basis van de voor dit onderzoek gebruikte literatuur.

In paragraaf 6 wordt het hoofdstuk afgesloten met een samenvatting van de bevindingen op basis van de voor dit onderzoek gebruikte literatuur. - 19-3 JURIDISCH EN MEDISCH KADER 3.1 Inleiding Elk medisch handelen en dus ook het medisch handelen aan het einde van het leven dient te voldoen aan de eisen van wet en regelgeving zoals onder andere

Nadere informatie

Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen

Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen Handreiking: Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen Alexander de Graeff Internist-oncoloog/hospice-arts UMC Utrecht/Academisch Hospice Demeter, De Bilt

Nadere informatie

De eindsprint als keuze

De eindsprint als keuze De eindsprint als keuze Erica van Maanen en Classien Rebergen beiden huisarts/kaderarts palliatieve zorg/scen-arts Lovah-congres 2016 Stelling 1: Als een patiënt kiest voor overlijden dan is euthanasie

Nadere informatie

Kennis en opvattingen van het Nederlandse publiek over palliatieve sedatie*

Kennis en opvattingen van het Nederlandse publiek over palliatieve sedatie* Kennis en opvattingen van het Nederlandse publiek over palliatieve sedatie* Hilde T.H. van der Kallen, Natasja J.H. Raijmakers, Judith A.C. Rietjens, Alex A. van der Male, Herman J. Bueving, Johannes J.M.

Nadere informatie