CENTRUM VOOR BIO-MEDISCHE ETHIEK EN RECHT
|
|
- Maurits van der Zee
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CENTRUM VOOR BIO-MEDISCHE ETHIEK EN RECHT TRANSPARANTIE EN CONTROLE INZAKE EUTHANASIE In de Belgische senaat worden op dit ogenblik verschillende voorstellen besproken inzake de wenselijkheid van een wettelijke regeling omtrent de toepassing van euthanasie en levensbeëindiging bij wilsonbekwamen. Eén der belangrijkste democratische vereisten voor een goede regeling ligt in de mogelijkheid tot controle en evaluatie. Terzake past het te leren uit ervaringen in Nederland. Daar wordt sinds kort gewerkt met de zogenaamde regionale toetsingscommissie. G. Widdershoven, hoogleraar Ethiek van de Gezondheidszorg aan de Universiteit Maastricht en actief in één van de vijf regionale toetsingscommissies, beschrijft zijn eerste ervaringen. Paul Schotsmans EERSTE ERVARINGEN VAN TOETSINGSCOMMISSIES EUTHANASIE THEORIE EN PRAKTIJK DICHTER BIJ ELKAAR Guy WIDDERSHOVEN hoogleraar Ethiek van de Gezondheidszorg aan de Universiteit Maastricht Na een half jaar toetsingscommissies euthanasie in Nederland maakt G. Widdershoven, hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg, lid van de toetsingscommissie, de balans op. Hoe zit het met het aantal meldingen? Hoe verhoudt de euthanasie zich ten opzichte van de palliatieve zorg? Hoe rechtvaardigen arts en patiënt de keuze voor euthanasie? Sinds 1 november vorig jaar zijn er vijf regionale toetsingscommissies euthanasie actief. Deze commissies geven advies aan de officier van justitie omtrent gemelde gevallen van euthanasie. De commissies zijn ingesteld om aan artsen een snellere en meer op hun verwachtingen aansluitende feedback te geven over de zorgvuldigheid van het door hen aangemelde geval van euthanasie. Dit zou moeten leiden tot een hoger percentage meldingen (in 1996 circa 40%) en tot meer reflectie over euthanasie. Elke commissie bestaat uit een jurist als voorzitter, een ethicus en een medicus. Voor elk van deze drie is er bij afwezigheid een plaatsvervanger. Er is ondersteuning van een secretaris. De commissie buigt zich over de meldingen in de regio. Binnen zes weken doet ze een uitspraak. Dit vereist dat er één keer per drie weken wordt vergaderd. Tijdens een bijeenkomst worden vijftig tot dertig gevallen besproken. De commissie toetst elk geval aan de KNMG-zorgvuldigheidseisen. Deze zijn: duurzaam, ondraaglijk en uitzichtloos lijden, een vrijwillig, weloverwogen en duurzaam verzoek, consultatie van een onafhankelijk arts, medischtechnisch zorgvuldig handelen, en adequate verslaglegging. De commissie beschikt per geval over een aantal gegevens. Allereerst is dit het door de arts ingevulde meldingsformulier. Daarnaast is er de verklaring van de consulent. Ook zijn veelal gegevens uit het medisch dossier beschikbaar en is er doorgaans een schriftelijke wilsverklaring aanwezig. Meestal kan het advies op grond van deze gegevens worden geformuleerd. Soms is er een nadere toelichting van de arts of de consulent noodzakelijk. Deze wordt dan of aangeschreven met het verzoek meer informatie te verschaffen, of uitgenodigd voor een bezoek aan de commissie. Ethische perspectieven 9 (1999)3-4, p. 198
2 Zorgvuldigheidseisen Om een oordeel te kunnen vormen, moet de commissie bepalen of aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan. Is er voldoende aandacht besteed aan pijnbestrijding en palliatieve zorg? Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden, is de inbreng van de arts in de commissie onontbeerlijk. Een ander aandachtspunt betreft het verzoek van de patiënt. Het gaat dan niet alleen om de vrijwilligheid en de duurzaamheid, maar ook om de manier waarop communicatie hierover heeft plaatsgevonden tussen arts en patiënt, en welke rol overige betrokkenen (met name de familie) hierbij hebben gespeeld. Soms komt men in dit verband in het verslag uitspraken tegen die vragen oproepen. Wat te denken van een geval waarin de arts verklaart dat er sprake is van een duurzaam en weloverwogen verzoek, omdat de patiënt vasthoudt aan zijn wens tegen de wil van de familie in? Is dat een teken van een weloverwogen verzoek, of moet men toch twijfels hebben bij de manier waarop de patiënt blijkbaar zijn afwegingen heeft gemaakt? Ook de rol van de consulent kan een onderwerp van discussie zijn. Heeft deze daadwerkelijk een bijdrage geleverd aan de beslissing, of is er slechts sprake geweest van een formaliteit? Indrukwekkend De gemelde gevallen laten zien dat artsen vaak beslissingen moeten nemen in moeilijke omstandigheden. Het is niet eenvoudig om vast te stellen of er niets meer kan worden gedaan op het gebied van pijnbestrijding; evenmin is het eenvoudig om de kwaliteit van het verzoek van de patiënt te beoordelen. Het is vaak moeilijk om adequaat om te gaan met angsten van de patiënt, zeker wanneer het niet alleen gaat om de angst om te sterven, maar ook om de manier waarop dit gebeurt: er is vaak sprake van grote ontluistering. Ook is het moeilijk om het juiste moment voor toepassen van euthanasie te bepalen. Soms is het moeilijk om af te zien van euthanasie, terwijl dat volgens een strikte interpretatie van de criteria wel zou moeten, bijvoorbeeld wanneer de patiënt min of meer buiten bewustzijn is geraakt door de pijnbestrijding, terwijl het tijdstip al is vastgesteld, en de familie aandringt omdat het gaat om het uitvoeren van de laatste wil van de patiënt. Uit de rapportages komt over het algemeen een gedetailleerd en rijk beeld naar voren van de wijze waarop de arts met dergelijke moeilijke kwesties omgaat. De verantwoordelijke en oprechte houding van de arts is vaak indrukwekkend. Dat wil niet zeggen dat er bij de concrete beslissingen geen vraagtekens kunnen worden geplaatst. Als dit in de commissie gebeurt, gaat het er echter niet in eerste instantie om de arts te kapittelen, maar om reflectie te bevorderen teneinde toekomstige beslissingen te verbeteren. Balans Nu de commissies enige tijd in werking zijn, kan voorzichtig de eerste balans worden opgemaakt. Het aantal meldingen lijkt stabiel. De beoogde stijging is tot dusverre niet gerealiseerd. Dit kan te maken hebben met het feit dat het bestaan, en vooral ook de werkwijze van de commissies nog onvoldoende bekend is bij de artsen. Een half jaar is nog vrij kort om de commissies zichtbaar te maken bij de medische beroepsgroep. Verslaggeving Het doel van het werk van de commissies is, zoals gezegd, advies te geven aan de officier van justitie, en feedback te geven aan de artsen. De verslaglegging van de commissies is primair gericht op het eerste doel. De commissie doet in ieder geval een uitspraak over de zorgvuldigheid van het handelen van de arts (indien het oordeel `onzorgvuldig' wordt overwogen, moet men eerst de arts horen). Om het oordeel te staven, wordt relevante informatie over de zorgvuldigheidscriteria weergegeven. Door deze opzet kan de arts in het Ethische perspectieven 9 (1999)3-4, p. 199
3 rapport lezen hoe naar het oordeel van de commissie de zorgvuldigheidscriteria in het betreffende geval zijn toegepast. Over sommige punten kan de commissie opmerkingen maken, zoals ten aanzien van de omvang van het verslag wanneer dit bijvoorbeeld erg summier is, of ten aanzien van de relatie tussen arts en consulent. Zo kan de commissie erop wijzen dat conform de KNMG-richtlijnen een lid van de hagro-groep niet dient op te treden als consulent. Veel van de inhoudelijke discussie binnen de commissie zal echter niet in het verslag terechtkomen. Soms wordt wel waardering uitgesproken over de manier waarop de arts zijn beslissing heeft toegelicht en gemotiveerd. Het is de vraag of de wijze van rapporteren de arts voldoende houvast biedt. Op dit punt is evaluatieonderzoek naar de ervaringen van artsen geboden. Thema's Een belangrijk doel van de commissies is het bevorderen van reflectie over euthanasie. Het gaat daarbij niet alleen om het versterken van het verantwoordelijkheidsbesef van de individuele arts, maar ook om het verbeteren van de praktijk in het algemeen, en uiteindelijk om het stimuleren van het maatschappelijk debat. Door verschillende gevallen te bespreken, kan een commissie algemene kwesties identificeren die nadere discussie vergen. Dergelijke kwesties worden in het voorzittersoverleg ingebracht. Een thema dat vaker en in meerdere commissies terugkomt, kan vervolgens op de agenda worden gezet voor een uitvoerigere bespreking. Tot op heden zijn dergelijke meer algemene besprekingen nog niet gevoerd, maar wel zijn er verschillende thema's gesignaleerd. De consulent Een thema dat sterk naar voren komt, is de rol van de consulent. Wanneer moet deze de patiënt bezoeken? Is dit lang voor de datum van de euthanasie, dan kunnen er twijfels rijzen over de veranderingen in de toestand van de patiënt tussen het consult en de uitvoering van euthanasie. Is de tijd erg kort, dan kan worden getwijfeld aan de bijdrage van de consulent in het beslissingsproces. Soms verklaart de consulent dat euthanasie (nog) niet aan de orde is, bijvoorbeeld omdat er (nog) niet kan worden gesproken van ondraaglijk lijden. Is het zinvol indien de arts die verklaring later aanvoert als consult, erbij opmerkend dat de situatie inmiddels is verergerd? Zou het in dergelijke gevallen niet beter zijn als de consulent opnieuw zou worden ingeschakeld, om vast te stellen of in de actuele toestand aan de criteria is voldaan? Een afzonderlijk probleem bij het consult is de wijze van verslaglegging. Soms is het verslag bijzonder kort (`Ik heb patiënt bezocht en vastgesteld dat aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan'). Ook is wel sprake van standaardformulieren, waarin per criterium ja/nee kan worden ingevuld. Dergelijke verslagen geven de commissie hoegenaamd geen inzicht in de situatie. Overigens gebeurt er al het een en ander op het terrein van de consultatie, zoals het Project Steun en Consultatie bij Euthanasie in Amsterdam, en sinds kort het Project Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland. Euthanatica Een ander algemeen thema betreft de gebruikte euthanatica. In de verslagen treft men een breed spectrum van middelen aan, en ook uiteenlopende doseringen. Soms zijn de doses extreem hoog. Aangezien er in de literatuur al richtlijnen zijn ontwikkeld, lijkt een uitvoerige discussie niet noodzakelijk; wel is scholing hier op zijn plaats. Palliatieve zorg Een thema dat veelvuldig aan de orde komt in commissievergaderingen is de verhouding tussen euthanasie en palliatieve zorg. Niet zelden lijken de mogelijkheden van palliatieve zorg in de praktijk te worden onderbenut. Natuurlijk moet daarbij rekening worden gehouden met het feit dat men in Ethische perspectieven 9 (1999)3-4, p. 200
4 sommige situaties (bijvoorbeeld in de huisartsenpraktijk) minder mogelijkheden heeft dan in andere (de oncologische afdeling in een ziekenhuis). Maar ook wanneer men de praktische beperkingen verdisconteert, lijkt er op het terrein van de pijnbestrijding meer te kunnen worden gedaan. Dat betekent niet dat artsen palliatieve zorg niet belangrijk zouden vinden, zoals critici van het Nederlandse euthanasiepraktijk naar voren brengen. De meeste artsen zijn terdege doordrongen van de noodzaak van een goede pijnbestrijding. Wat evenwel ontbreekt, is expertise op dit terrein. Meer scholing lijkt geen overbodige luxe. Inmiddels worden op dit punt ook vanuit de overheid initiatieven ontplooid, getuige de oprichting van centra voor de ontwikkeling van palliatieve zorg (COPZ). Rechtvaardiging Een laatste thema dat vanuit ethisch oogpunt sterk opvalt, is de rechtvaardiging voor euthanasie. Waarom stemmen artsen in met een verzoek dat lijkt in te druisen tegen hun beroepsethos? Vaak wordt in dit verband gewezen op de autonomie van de patiënt. Is het niet aan de patiënt om te beschikken over zijn eigen lichaam, en te bepalen wanneer het lijden lang genoeg heeft geduurd? Deze gedachtegang treft men in de geschiedenis van het euthanasiedebat duidelijk aan. Ze wordt prominent naar voren gebracht door de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE). Ook in de publieke opinie is de koppeling tussen euthanasie en zelfbeschikkingsrecht aan te treffen. Buitenlandse critici zien in de Nederlandse euthanasiepraktijk een pervertering van het autonomieprincipe. Kijken we naar de verslagen van de euthanasiegevallen die de commissie bereiken, dan is het beeld echter genuanceerder. Zelden is het zo dat de patiënt geheel zelfstandig de regie voert over zijn dood. Doorgaans is er sprake van een patiënt die in een hopeloze toestand verkeert, en behoefte heeft aan steun en troost. De arts komt uit de rapportages niet naar voren als een instrument in handen van een autonome patiënt. Zijn werk is erop gericht een voor iedereen acceptabele uitweg te vinden uit een benarde toestand. Als het goed is, zijn arts en patiënt partners in een proces van overleg, gericht op het vinden van een adequate manier van zorgverlening onder tragische omstandigheden. Koppeling theorie en praktijk De praktijk van euthanasie zoals die uit de verslagen van artsen naar voren komt, blijkt rijker dan in gangbare theoretische vertogen over euthanasie wordt verondersteld. Artsen gaan vaak in op het verzoek tot hulp bij levensbeëindiging, niet primair om tegemoet te komen aan de wensen van de patiënt, maar vanuit andere motiveringen, zoals mededogen. Voor zover de wens van de patiënt het motief vormt, wordt door artsen gezegd dat deze aan nadere kwalificaties moet voldoen. Zo vermeldde een arts dat hij vooral onder de indruk was van de authenticiteit van de stervenswens van de patiënt. De praktijkverslagen bieden een zicht op andere concepten dan autonomie als rechtvaardiging voor euthanasie. Ook in de theorie vindt men inmiddels aanzetten tot nieuwe wijzen van rechtvaardiging, bij voorbeeld via barmhartigheid of zorg. Het werk van de toetsingscommissies kan ertoe leiden dat de genoemde thema's onder de aandacht worden gebracht van artsen die bij euthanasie zijn betrokken. Het kan ook een verdieping van de maatschappelijke discussie over euthanasie bewerkstelligen zowel op het punt van de grondbegrippen als op het punt van de praktische vormgeving. Op deze manier kunnen de toetsingscommissies bijdragen tot een koppeling van theorie en praktijk, waarbij de praktijk wordt versterkt door een theoretische reflectie, die op zijn beurt wordt gevoed door contact met de concrete praktijk. Ethische perspectieven 9 (1999)3-4, p. 201
5 Literatuur G. VAN DER WAL, P.J. VAN DER MAASS, Euthanasie en andere beslissingen rond het levenseinde. De praktijk van de meldingsprocedure. De Haag, SDU, J. LEGEMAATE, R.J.M. DILLMANN, (ed.) Levensbeëindigend handelen door een arts. Tussen norm en praktijk. Houten, Bohn Stafleu Van Loghum, `Project Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland (SCEN) definitief van start' in Medisch Contact 54(1999) p H. HENDIN, Seduced by Death. Doctors Patients and the Dutch Cure. London - New York, W.W. Northon & Company, R.J.M. DILLMANN, `Euthanasie. De morele legitimatie van de arts' in J. LEGEMAATSE, R.J.M. DILLMANN (ed.), G. DEN HARTOG, `Recht op de dood? Zelfbeschikking en barmhartigheid als rechtvaardigheidsgrondslagen voor euthanasie' in Recht op Kritiek 22(1996), p G.A.M. WIDERSHOVEN, M.J. SMITS `Ethics and Narratives' in R. JOSSELSON, (ed.), The Narrative Study of Lives, 1996, p Ethische perspectieven 9 (1999)3-4, p. 202
Euthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht
Euthanasie en dementie Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Verschillende situaties Vroege vorm: Patiënt weet dat hij dement wordt (is?) Maar is nog wilsbekwaam Lijdt aan vooruitzicht verder
Nadere informatieDe laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek
De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatieHet toetsingsproces toegelicht
Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 9 maart 2017 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieFolder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland
Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Landelijke richtlijn, Versie: 1.0 Laatst gewijzigd : 01-01-2007 Methodiek: Consensus based Verantwoording: KNMG Inhoudsopgave Folder SCEN...1...3
Nadere informatieOordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: arts en consulent zijn overtuigd van wilsbekwaamheid van dementerende patiënte ten aanzien van haar euthanasiewens. Arts is specialist
Nadere informatieGrenzen aan euthanasie. drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur
Grenzen aan euthanasie drs. Eric van Wijlick beleidsadviseur euthanasiewens in schriftelijke verklaring vastgelegd en besproken. Plotseling verslechterde de toestand. Omdat de huisarts niet bereikbaar
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio (...) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Casus 13 - RTE Jaarverslag 2012 Oordeel: onzorgvuldig Samenvatting: SCEN-arts kent weliswaar patiënt niet, maar neemt regelmatig waar in de praktijk van de arts en is niet onafhankelijk vanwege een persoonlijke
Nadere informatieInleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar
Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatieOordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: De arts reikte patiënt een drank aan met 400 mg fenobarbital. Na inname overleed patiënt niet en bleef hij wakker. Conform afspraak
Nadere informatieRichtlijn Forensische Geneeskunde Euthanasie en hulp bij zelfdoding
Richtlijn Forensische Geneeskunde Euthanasie en hulp bij zelfdoding Inhoudsopgave 1. Onderwerp. Doelstelling 3. Toepassingsgebied 4. Uitgangspunten. Achtergrond 6. Werkwijze 7. Verslaglegging 8. Toetsingscommissie
Nadere informatieRuimte en grenzen bij euthanasie. Eric van Wijlick beleidsadviseur
Ruimte en grenzen bij euthanasie Eric van Wijlick beleidsadviseur Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (1) Hoofdstuk II Zorgvuldigheidseisen Artikel 2 1. De zorgvuldigheidseisen,
Nadere informatieEuthanasie: vragen en antwoorden. De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in de praktijk
Euthanasie: vragen en antwoorden De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in de praktijk INHOUD VRAGEN: 1. Waarom een euthanasiewet? 2. Worden artsen in Nederland voor euthanasie
Nadere informatieSamenvatting: arts gebruikt Dormicum als coma-inducerend middel vanwege slechte ervaring en leveringsproblemen met Thiopental.
Casus 16 - RTE Jaarverslag 2012 Oordeel: onzorgvuldig Samenvatting: arts gebruikt Dormicum als coma-inducerend middel vanwege slechte ervaring en leveringsproblemen met Thiopental. OORDEEL van de Regionale
Nadere informatieEUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk) EUTHANASIE EN OUDEREN: dilemma s (in de praktijk)
Disclosure belangen Agnes van der Heide Agnes van der Heide Erasmus MC Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg 13 maart 2015 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatiePraktische opdracht Maatschappijleer Euthanasie
Praktische opdracht Maatschappijleer Euthanasie Praktische-opdracht door K. 1845 woorden 5 januari 2015 8,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Inleiding: Ik zag een
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: Patiënte, een vrouw tussen 90 en 100 jaar, leed aan progressieve geheugen- en oriëntatiestoornissen. Tevens werd een tumor in de
Nadere informatieMedische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde
Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde Wat zegt de wet? Belangrijkste argument is wilsbekwaamheid
Nadere informatie29 800 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2005
vra2005vws-10 29 800 XVI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2005 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld... 2005
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel : zorgvuldig Samenvatting: Na het verstrijken van bijna twee jaar na het bezoek van de consulent aan patiënt was een - desnoods kort - tweede bezoek noodzakelijk geweest. Echter, arts en consulent
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Er was in casu sprake van twijfel over de onafhankelijkheid van de consulent. De consulent was tot ongeveer zeven maanden voor het overlijden de behandelend huisarts van
Nadere informatieLevenseinde juridisch beschouwd
Levenseinde juridisch beschouwd P.J.M. (Peter) Ros, advocaat Witte Paal 333b, Schagen Ros Ploeger advocaten Schagen 2015 www.advocatenschagen.nl Euthanasie opzettelijk leven van ander op diens uitdrukkelijk
Nadere informatieKNMG opleiding SCEN-arts
KNMG opleiding SCEN-arts KNMG, SCEN, februari 2017 1 1 Inleiding De KNMG heeft voor artsen die zich willen professionaliseren in het verlenen van steun en het uitvoeren van consultaties bij euthanasie
Nadere informatieOordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: euthanasie bij patiënte met een verlaagd bewustzijn waarbij een schriftelijke wilsverklaring ontbreekt en de ondraaglijkheid
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: In casu was de consulent als hoofd medische dienst van een verpleeghuis langer dan een half jaar geleden de behandelend arts geweest
Nadere informatieWij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.
(Tekst geldend op: 29-05-2015) Wet van 12 april 2001, houdende toetsing van levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding en wijziging van het Wetboek van Strafrecht en van de Wet op de lijkbezorging
Nadere informatieOordeel A en Oordeel B (casus 9 - RTE Jaarverslag 2013)
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Twee echtgenoten tussen de 80 en de 90 jaar oud kampten met ernstige aandoeningen en ondraaglijk lijden. Zij verzochten om gelijktijdige levensbeëindiging. De beide betrokken
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffend e de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Bij patiënte, een vrouw van 80-90 jaar, werd na drie jaar van cognitieve achteruitgang de ziekte van Alzheimer geconstateerd. Vooral de laatste weken voor overlijden ging
Nadere informatieScen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen
Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,
Nadere informatieKNMG opleiding SCEN-arts
KNMG opleiding SCEN-arts Organisatie/Auteur: KNMG, SCEN, januari 2013 1 1 Inleiding Het bureau van de KNMG heeft voor artsen die zich willen professionaliseren in het verlenen van steun en het uitvoeren
Nadere informatieProf. mr Johan Legemaate 22 november 2017
Prof. mr Johan Legemaate 22 november 2017 De onderzoeksgroep De onderdelen van de evaluatie De wet (zorgvuldigheidseisen, toetsingsprocedure): Discussie over dementie, schriftelijke wilsverklaring, euthanasie
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: onzorgvuldig Samenvatting: De arts en de consulent zijn werkzaam in dezelfde maatschap zodat geen sprake is geweest van het raadplegen van een onafhankelijke arts. OORDEEL van de Regionale toetsingscommissie
Nadere informatieBESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN
BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN Palliatieve sedatie, morfine en euthanasie in de praktijk; enkele juridische aspecten, waaronder de tuchtrechtelijke Begrippenkader palliatieve sedatie euthanasie
Nadere informatiePRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg
PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen
Nadere informatieDe juridische context van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl)
De juridische context van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl) mr. S.R. Bakker 10 juni 2015 Aanleiding jurisprudentieonderzoek Aflevering Zembla over euthanasie en
Nadere informatieEen moeilijke beslissing en dat moet het ook blijven. Paul Schnabel Universiteit Utrecht 22 november 2017, KNMG/SCEN
Een moeilijke beslissing en dat moet het ook blijven Paul Schnabel Universiteit Utrecht 22 november 2017, KNMG/SCEN Wet Toetsing Levensbeëindiging op Verzoek Arts: overtuiging vrijwillig en weloverwogen
Nadere informatieOordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: De arts diende patiënt intraveneus niet 2000 mg thiopental toe, maar 1500 mg thiopental omdat de ademhaling van patiënt stopte.
Nadere informatieOordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: Een vrouw met Alzheimer leed ondraaglijk onder cognitieve achteruitgang, fatische, praktische en executieve stoornissen en onder
Nadere informatiedasfwefsdfwefwef Euthanasie
Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke
Nadere informatieOordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: Niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: Bij de uitvoering van euthanasie diende de arts patiënt intraveneus 2000 mg thiopental en 150 mg rocuronium toe. Omdat patiënt
Nadere informatieAgenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven
Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen
Nadere informatie*Het betreft hier twee afzonderlijke meldingen, die apart door de commissie zijn beoordeeld. Beide oordelen worden hier weergegeven.
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Twee echtgenoten verzochten om gelijktijdige levensbeëindiging. Patiënte, een vrouw van 60-70 jaar, had een sigmoidcarcinoom. Zij leed onder meer onder heftige buikkrampen,
Nadere informatieHighlights SCEN spiegelinformatie 2017*
Highlights SCEN spiegelinformatie 2017* * Data analyse en rapportage door R. Pasman en B. Onwuteaka-Philipsen, Amsterdam UMC, Expertise centrum Palliatieve Zorg VUmc De kerngetallen uit de spiegelinformatie
Nadere informatieHandreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie
Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Artsenversie Waarom nadenken en praten over het levenseinde? Misschien denkt uw patiënt wel eens na over zijn levenseinde. In dat laatste deel van zijn leven
Nadere informatieWilsbekwaamheid en euthanasie. Prof.dr. Guy Widdershoven, afdeling Metamedica, VUmc
Prof.dr. Guy Widdershoven, afdeling Metamedica, VUmc Opzet Medische macht en medische ethiek Twee opvattingen van autonomie Verschillende benaderingen van wilsbekwaamheid Geen andere redelijke oplossing
Nadere informatieWensen rond de laatste levensfase
Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen
Nadere informatieSLK lustrum 8 maart 2017
1 SLK lustrum 8 maart 2017 Hoewel Steven Pleiter mij gevraagd heeft om de ontwikkelingen in de laatste 5 jaar op het terrein van de euthanasie vanuit het perspectief van de Regionale Toetsingscommissies
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Snel proces waarin de arts, verbonden aan de Stichting Levenseindekliniek, patiënt eenmaal persoonlijk en eenmaal telefonisch heeft gesproken. De arts heeft zich er voldoende
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënt koos voor palliatieve sedatie, maar was met arts overeengekomen dat deze zou overgaan tot euthanasie, indien sedatie lang zou duren of patiënt niet goed behandelbare
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënte, een vrouw van 70 80 jaar, leed aan de ziekte van Alzheimer. De arts was vanaf de diagnose met patiënte over euthanasie in gesprek geweest. Patiënte beschikte
Nadere informatieStijging Juridisch onderzoek
Tweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. Leden van de Vaste Commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport Leden van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Veenendaal,
Nadere informatieDorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012
Een goed gesprek over de dood Voltooid leven-problematiek Dorothea Touwen & Ellie van der Burg 11 december 2012 Punten ter bespreking Voltooid leven wat is dat eigenlijk? Plaatsbepaling in het euthanasie
Nadere informatieEuthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek
Euthanasie bij psychiatrische problematiek, kan dat? Gerty Casteelen, psychiater levenseindekliniek Een moreel dilemma Beschermwaardigheid van het leven Autonomie patiënt Barmhartigheid Waardigheid Werkwijze
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënte, een vrouw van 80-90 jaar, kampte al langer met spanningen, depressieve klachten en angsten bij een afhankelijke theatrale persoonlijkheidsstoornis met neiging
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting 7
Samenvatting Levensbeëindiging het veroorzaken of bespoedigen van de dood door het toedienen van een middel met het doel het leven te bekorten is strafbaar als doodslag of moord. Onder omstandigheden kan
Nadere informatieCasus 2 - RTE Jaarverslag 2012 OORDEEL. Oordeel: zorgvuldig
Casus 2 - RTE Jaarverslag 2012 Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: de arts, verbonden aan de SLK, kon tot de overtuiging komen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek, nu patiënte door
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënte had een hersentumor met zware epileptische insulten en daardoor blijvende neurologische achteruitgang. Zij was tijdens bezoeken arts en consulent soms delirant
Nadere informatieDeze toelichtingspagina is niet beveiligd zodat u deze desgewenst kunt verwijderen.
INLEIDING MODELFORMULIER BONAIRE, ST. EUSTATIUS EN SABA (BES) Dit betreft een elektronische versie van het model voor een verslag van de behandelend arts in verband met een melding aan de op grond van
Nadere informatieIN DE GEZONDHEIDSZORG
BASISBOEK ETHIEK & RECHT IN DE GEZONDHEIDSZORG JOHAN LEGEMAATE & GUY WIDDERSHOVEN [ REDACTIE] B O OM Inhoud Voorwoord 11 1 Een inleiding over de ethiek Guy Widdershoven 1.1 Inleiding 15 1.2 Betekenis van
Nadere informatieEuthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie
FOD Volksgezondheid Brussel, 14 december 2017 Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Inclusie psychisch lijden Inclusie psychisch lijden in euthanasiewet
Nadere informatieProcedure euthanasie ouderenzorg
Procedure euthanasie ouderenzorg 1. Euthanasie: Volgens de Belgische wetgeving wordt euthanasie omschreven als het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene op diens verzoek
Nadere informatieVoltooid Leven Nu doorpakken. Robert Schurink Directeur NVVE
Voltooid Leven Nu doorpakken. Robert Schurink Directeur NVVE Inleiding NVVE bestaat sinds 1973 en had als doel de legalisering van euthanasie NVVE heeft in 2003 doelstelling verbreed en het brede palet
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Euthanasie uitgevoerd door toediening lagere dosering thiopental (1500 mg) en 20 mg pancuronium. Arts had middels adequate comacheck en gezien klinische verschijnselen
Nadere informatie11 februari Rob Bruntink
11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding. Folder voor cliënten en hun familie/naasten
Euthanasie en hulp bij zelfdoding Folder voor cliënten en hun familie/naasten Euthanasie, ofwel de keuze om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken.
Nadere informatieWilsverklaringen. Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... geboren in... op...en wonende in...
Wilsverklaringen Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... geboren in... op...en wonende in... aan dat ik mij verdiept heb in situaties die zich kunnen voordoen omtrent mijn levenseinde en/of
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: onzorgvuldig Samenvatting: De arts kan zich niet onttrekken aan een uitgebreide en gemotiveerde beantwoording van vragen in het verslagmodel met een beroep op een geheimhoudingsafspraak met de
Nadere informatieMODEL voor een VERSLAG van de BEHANDELEND ARTS
MODEL voor een VERSLAG van de BEHANDELEND ARTS In verband met een melding aan de gemeentelijke lijkschouwer van het overlijden als gevolg van de toepassing van de levensbeëindiging op verzoek of hulp bij
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Dik-Faber (CU) over de Levenseindekliniek. (ingezonden 22 februari 2016) (2016Z03789).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieVoltooid leven een debat vol misverstanden
Voltooid leven een debat vol misverstanden Gert van Dijk 31 oktober 2017 De huidige euthanasiewet Vrijwillig en weloverwogen verzoek Uitzichtloos en ondraaglijk lijden Geen redelijke andere oplossing Medische
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Hoogbejaarde patiënte leed aan dementie en kreeg tegelijkertijd met haar echtgenoot euthanasie. Het lijden stond in een medische context en was uitzichtloos en ondraaglijk.
Nadere informatieOordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: de commissie is tot het oordeel onzorgvuldig gekomen met betrekking tot de zorgvuldigheidseis van een medisch zorgvuldige
Nadere informatieOordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen
Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: Op basis van art.2 lid 2 WTL vervangt de schriftelijke wilsverklaring een mondeling verzoek; evidente uitingen van lijdensdruk;
Nadere informatieKeuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN
Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines
Nadere informatieAls t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener?
Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener? Parkinsonnet jaarcongres 2013 Y.G. van Ingen, specialist ouderengeneeskunde Leerdoelen Wat is euthanasie
Nadere informatieFEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN
FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Euthanasie op verzoek van de patiënt vs. euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring
Nadere informatieMedische ethiek. Euthanasie
Medische ethiek Euthanasie Medische ethiek in het St. Anna Ziekenhuis Iedereen kan in een situatie terecht komen waarin een ingrijpende beslissing genomen moet worden. Om hierover goed met elkaar te kunnen
Nadere informatieOORDEEL. Meldingsnummer: (...) REGIONALE TOETSINGSCOMMISSIE EUTHANASIE
REGIONALE TOETSINGSCOMMISSIE EUTHANASIE OORDEEL van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio (...) betreffende de melding van hulp bij zelfdoding van: mevrouw (...) (...) (...), (...) verder
Nadere informatie2017 vergeleken met voorgaande jaren
2017 Introductie De stijging van het euthanasieverzoeken zette in 2017 door. Dat blijkt ook uit de feiten & cijfers die de Levenseindekliniek zelf bijhoudt. Hoe was de verdeling per diagnose, per provincie
Nadere informatieRobert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep
Robert Meijburg, VSggz & opleider Parnassia Groep (potentiele) belangenverstrengeling Geen Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Nee Sponsoring/ onderzoeksgeld Honorarium Aandeelhouder
Nadere informatieEuthanasiebeleid. Euthanasiebeleid
Euthanasiebeleid Euthanasiebeleid Wat wordt verstaan onder euthanasie? Er is sprake van euthanasie wanneer iemands leven, op diens eigen uitdrukkelijke verzoek, beëindigd wordt door het handelen van een
Nadere informatieWils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019
Wils(on)bekwaamheid Belangenbehartiging en eigen keuzen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Perspectief: wie ben ik? Docent en onderzoeker medische ethiek
Nadere informatieVoorbeeld voorpagina wilsverklaringen
Voorbeeld voorpagina wilsverklaringen Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... aan dat ik mij verdiept heb in situaties die zich kunnen voordoen omtrent mijn levenseinde en/of in situaties
Nadere informatiePallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming
Workshop Palliatieve Zorg 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 2 1
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieDe zelfverkozen dood van ouderen
De zelfverkozen dood van ouderen Eerste druk, maart 2012 2012 Wouter Beekman isbn: 978-90-484-2348-4 nur: 748 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag www.rijksoverheid.nl Uw
Nadere informatieInleiding Voltooid leven, Ekklesia, Lokhorstkerk, Leiden, 22 maart 2016 Sjef Gevers (emeritus hoogleraar gezondheidsrecht UvA/AMC)
Inleiding Voltooid leven, Ekklesia, Lokhorstkerk, Leiden, 22 maart 2016 Sjef Gevers (emeritus hoogleraar gezondheidsrecht UvA/AMC) 1. Iets over mijzelf O.a. als hoogleraar gezondheidsrecht al vele jaren
Nadere informatieJaarverslag 2002 van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie
vra2003vws-19 Jaarverslag 2002 van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond er bij enkele fracties
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek
Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Tijdens de vakantie van de arts verslechterde de situatie van patiënte plotseling ernstig. Zij verzocht de vakantiewaarnemer uitdrukkelijk om euthanasie. Deze zette palliatieve
Nadere informatiePresentatie WOUW-bijeenkomst 15 november 2017
Presentatie WOUW-bijeenkomst 15 november 2017 Wie zijn wij Dineke Leliefeld-Lohman, verzekeringsarts n.p. Casemanager/adviseur Stichting de Einder Mariëtte Thijssen, coach & adviseur Kopera Levenseinde
Nadere informatieEuthanasie bij dementie
Euthanasie bij dementie Scriptie master Gezondheidsrecht Universiteit van Amsterdam Monique Volker-Koomans Studentnummer 6352839 Juli 2012 1 2 Inhoudsopgave Pagina Hoofdstuk 1 Inleiding 4 Hoofdstuk 2 Wet
Nadere informatieDe eindsprint als keuze
De eindsprint als keuze Erica van Maanen en Classien Rebergen beiden huisarts/kaderarts palliatieve zorg/scen-arts Lovah-congres 2016 Stelling 1: Als een patiënt kiest voor overlijden dan is euthanasie
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatieOORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van hulp bij zelfdoding
Oordeel 2014-01 Oordeel: onzorgvuldig Samenvatting: Patiënte, een vrouw van 80-90 jaar, heeft circa 30 jaar last van depressies. Zij wordt hiervoor behandeld met ECT-therapie en antidepressiva. Als deze
Nadere informatie