Wel of niet reanimeren: Een hoogst persoonlijke beslissing?
|
|
- Marina van den Velde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wel of niet reanimeren: Een hoogst persoonlijke beslissing? Kwaliteit van Gezondheidszorg Master Recht van de Gezondheidszorg Rinette (TCM) Nieuwlands
2 Inhoud 1. Inleiding Wettelijke kaders Doctrine Toestemming vertegenwoordiger Hoogst persoonlijke beslissingen Beschouwing Niet-reanimeren Conclusie Tot slot... 8 Literatuurlijst
3 1. Inleiding In de medische wereld wordt sinds enkele jaren steeds meer aandacht gevraagd voor de laatste levensfase 1. Door te spreken over het levenseinde en de verwachtingen van de patiënt, krijgt de patiënt de kans om de regie zoveel mogelijk in eigen hand te houden 2. Door tijdig het gesprek aan te gaan, kunnen weloverwogen keuzes gemaakt worden en kunnen wensen en verwachtingen op elkaar worden afgestemd. Tijdens het gesprek kunnen verschillende onderwerpen aan de orde komen, zoals de huidige gezondheidssituatie en de reden waarom het belangrijk is om het gesprek op dit moment te voeren, welke klachten of complicaties kan de patiënt verwachten, wat kan de patiënt en arts er aan doen om deze te verminderen, wat wil de patiënt als de klachten of complicaties optreden, waar maakt de patiënt zich zorgen over, wat wil de patiënt absoluut niet meemaken, waar is de patiënt bang voor, wat zijn de mogelijke en onmogelijke behandelingen, wat gebeurt er als er niet meer behandeld wordt en wat is dan de kwaliteit van leven voor de patiënt, welke grenzen aan behandeling heeft de patiënt zelf reeds getrokken en heeft de patiënt dit schriftelijk vastgelegd, is er een vertegenwoordiger benoemd, waar wil de patiënt sterven, wil de patiënt gereanimeerd worden, is er een euthanasieverzoek 3? Bij elke behandeling die een hulpverlener wil uitvoeren, dient hij de toestemming van de patiënt te hebben 4. Weigert de patiënt toestemming te geven, dan mag de hulpverlener de behandeling niet uitvoeren. Is een patiënt wilsonbekwaam, dan neemt de vertegenwoordiger voor de patiënt de beslissingen over de behandeling 5. Onder de vertegenwoordigersbevoegdheid vallen ook de beslissingen tot handelingen van ingrijpende aard. Enkel de beslissing voor een medische verrichting die naar haar aard uitsluitend genomen kan worden door de betrokkene persoonlijk, is hiervan uitgesloten 6. In hoeverre de vertegenwoordiger bevoegd is, wordt aan de rechtspraak overgelaten 7. De kantonrechter te Middelburg heeft op 13 maart 2014 beslist dat een mentor niet bevoegd is een niet-reanimatieverklaring af te geven 8. De relevante overweging 3.5 luidt als volgt: 3.5 Een mentor, indien voor de betrokkene benoemd, zal niet bevoegd zijn in plaats van de betrokkene een NR 9 -verklaring af te geven. In dit geval kan er niet een geldige NR-verklaring worden gegeven. Dat betekent niet dat verzoekster geen enkele invloed kan hebben op de beslissing of de betrokkene nogmaals gereanimeerd zou moeten worden. Als zuster van de betrokkene heeft verzoekster ingevolge art. 7:465 lid 3 BW rechten tegenover hulpverleners. In het kader van een overeenkomst van geneeskundige behandeling in de zin van art 7:446 BW hebben hulpverleners verplichtingen tegenover de betrokkene, die zij jegens de verzoekster als haar zuster moeten nakomen. Hierbij wordt aangenomen dat andere personen, vermeld in art 7:465 lid 3 BW, ontbreken. Voor een reanimatie is daarom in beginsel de toestemming van verzoekster nodig. Maar doorgaans zal de tijd ontbreken om die toestemming vooraf te vragen. In dat geval mag ex art. 7:466 BW zo nodig zonder die toestemming van verzoekster tot reanimatie worden overgegaan. In deze rechtsoverweging lijkt een tegenstrijdigheid te zitten. Enerzijds zegt de kantonrechter dat een mentor geen geldige NR-verklaring kan afgeven en anderzijds zegt hij dat de hulpverlener toestemming nodig heeft van de vertegenwoordiger om te starten met reanimatie. Enkel vanwege 1 KNMG, KNMG, 2012, p. 8 3 KNMG, 2012, p Art 7:450 lid 1 BW; KNMG, 2012, p Art 7:465 lid 3 BW; KNMG, 2012, p Kamerstukken II 1991/92, 22474, nr. 3, p Kamerstukken II 1990/91, 21561, nr. 6, p Rb. Zeeland-West-Brabant (zittingsplaats Middelburg) 13 maart 2014, ECLI:NL:RBZWB:2014: niet reanimatie 3
4 het feit dat op het moment dat de reanimatie aangevangen moet worden de tijd ontbreekt om toestemming te vragen, mag zonder toestemming tot de reanimatie worden overgegaan. De vragen die hierbij opkomen zijn: 1. Wat zijn hoogst persoonlijke beslissingen en behoort de NR-verklaring hiertoe? 2. Is voor het starten van een reanimatie in beginsel de toestemming van de vertegenwoordiger nodig bij een meerderjarige wilsonbekwame patiënt? 2. Wettelijke kaders Sinds in de jaren zeventig de behoefte voor de versterking van de patiëntenrechten duidelijk is geworden, is hier door verschillende gremia over nagedacht, wat geleidt heeft tot de wet op de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO) 10 welke op 1 april 1995 in werking is getreden. Voorafgaande aan het inwerking treden van de WGBO heeft de nodige discussie plaats gevonden over de diverse onderdelen van deze wet 11. Voor nu zal met name ingezoomd worden op de nadere uitwerking van de inhoud van hoogst persoonlijke beslissingen in relatie tot de vertegenwoordiger. In art 7:450 BW staat het toestemmingsvereiste beschreven. In lid 3 staat dat de hulpverlener en vertegenwoordiger de schriftelijk weergegeven opvattingen van de patiënt nakomen, tenzij de hulpverlener gegronde redenen heeft hiervan af te wijken. In art 7:465 lid 3 BW staan de mogelijke vertegenwoordigers voor een meerderjarige wilsonbekwame patiënt benoemd en in lid 4 staat dat de hulpverlener zijn verplichtingen jegens de vertegenwoordigers nakomt, tenzij de nakoming niet verenigbaar is met de zorg van een goed hulpverlener. Uit de memorie van toelichting 12 blijkt dat de hulpverlener alleen toestemming van de vertegenwoordiger behoeft indien hij een behandeling wenst aan te vangen of voort te zetten, waarbij de hulpverlener wel een nonreanimatieverklaring in acht hoort te nemen 13. De vertegenwoordigingsbevoegdheid dient in beginsel niet te worden beperkt tot handelingen van niet-ingrijpende aard 14. Uit de schriftelijke behandeling van het wetsontwerp WGBO blijkt dat er toch wel grenzen aan de mogelijkheden van de vertegenwoordiger om toestemming te verlenen moeten worden gesteld. De vertegenwoordigers moeten alle voorkomende beslissingen kunnen nemen, tenzij het een zodanig hoogst persoonlijke beslissing betreft, daarvan moet worden aangenomen dat vertegenwoordiging van de patiënt uitgesloten moet worden geacht. Gedacht kan daarbij worden aan euthanasie. De vraag in hoeverre de beslissingsbevoegdheid van de vertegenwoordiger reikt, wordt aan de rechtspraak overgelaten Doctrine 3.1 Toestemming vertegenwoordiger De vertegenwoordigingsbevoegdheid omvat verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding 16. Deze wordt enkel ingeperkt op het moment dat patiënt zich tegen een verrichting van ingrijpende aard verzet 17. De verrichting kan slechts worden uitgevoerd als dit nodig is om ernstig nadeel voor de 10 Boek 7, titel 7, afdeling 5 De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling, art Kamerstukken II 1989/ /95, 21561, nr Kamerstukken II 1989/90, 21561, nr. 3, p Kamerstukken II 1989/90, 21561, nr. B, p Kamerstukken II 1991/92, 22474, nr. 3, p Kamerstukken II 1990/91, 21561, nr. 6, p. 54; Kamerstukken II 1991/92, 21561, nr. 11, p. 36; Kamerstukken II 1991/92, 22474, nr. 3, p. 11; Kamerstukken II 1992/93, 21561, nr. 15, p. 29; Kamerstukken II 1992/93, 22474, nr. 6, p. 7; Kamerstukken II 1993/94, 22474, nr. 9, p. 6, Art 1:453 lid 1 BW; Hueber, 1995, p. 209; Vetter, 1995, p Art 1:453 lid 5 BW; art 7:465 lid 6 BW 4
5 patiënt te voorkomen. Een schriftelijke weigering van toestemming dient te worden opgevolgd 18. De mentor moet de patiënt zoveel als mogelijk betrekken bij de besluitvorming 19. Voor de vertegenwoordigersbevoegdheid maakt het niet uit om welke vertegenwoordiger het gaat, zij kunnen allen alle voorkomende beslissingen nemen 20. De WGBO kent verschillende soorten vertegenwoordigers 21. De bevoegdheden zijn voor de verschillende vertegenwoordigers in beginsel gelijk 22. In de WGBO ontbreekt een algemene omschrijving van de taak van een vertegenwoordiger. De wetten voor curatele 23 en mentorschap ten behoeve van meerderjarigen 24 bevatten regels voor de taakstelling. In geval van de zelf aangewezen vertegenwoordiger hangt de omvang van de bevoegdheden mede af van de volmacht 25. De beslissing van de vertegenwoordiger is van belang voor de hulpverlener, daar deze de beslissing volgt, tenzij de beslissing strijdig is met de zorg van een goed hulpverlener 26. De vertegenwoordiger behartigt de belangen van de patiënt 27. De hulpverlener betrekt de vertegenwoordiger bij de besluitvorming over het behandelplan. Het behandelplan bevat actuele behandelafspraken en beleidsafspraken over hoe te handelen bij het voortschrijden van een ziekte of nieuwe bijkomende aandoeningen 28. Op grond van de huidige gezondheidssituatie van de patiënt wordt zo geanticipeerd op een toekomstige situatie, zodat kan worden gehandeld volgens de vermoedelijke wens van de patiënt. Als de wilsonbekwame patiënt zich verzet tegen een behandeling, dan prevaleert dit verzet boven de toestemming van de vertegenwoordiger 29. Als dit vervolgens leidt tot uitstel van een behandeling die er aan kan bijdragen dat het vermogen van de patiënt tot zelfbeschikking wordt hersteld, kan de wetgeving averecht werken op de rechtspositie van de patiënt 30. Het is dus van belang om het verzet van de patiënt in de context te plaatsen en af te wegen of het uitstel tot herstel van de wilsbekwaamheid niet tot ernstig nadeel van de patiënt leidt. Hier ligt mijn inziens een taak voor de hulpverlener samen met de vertegenwoordiger. 3.2 Hoogst persoonlijke beslissingen Van Wijmen (1991) beschrijft waar de grenzen van de vertegenwoordigingsbevoegdheid zijn inziens moeten liggen 31. Beslissingen die betrekking hebben op de beëindiging van het leven van de patiënt zouden moeten zijn uitgesloten, beslissingen inzake de behandeling van de patiënt dienen alleen op medische gronden te worden genomen, sterilisatie of zwangerschapsafbreking kan alleen met toestemming van een door de rechter benoemde vertegenwoordiger, voor zware medische ingrepen is steeds een informed consent vereist bij voorkeur door de patiënt of indien dit niet mogelijk is door 18 Art 7:450 lid 3 BW; Hueber, 1995, p Art 1:454 BW; Vetter, 1995, p Akerboom e.a., 2011, p Art 7:465 lid 3 BW, te weten curator, mentor, persoonlijk gemachtigde en de niet benoemde vertegenwoordigers (echtgenoot of partner, dan wel jegens ouder, kind, broer of zus) 22 Akerboom e.a., 2011, p Titel 16, Boek 1 Burgerlijk Wetboek 24 Titel 20, Boek 1 Burgerlijk Wetboek 25 Akerboom e.a., 2011, p Art 7:465 lid 4 BW; Legemaate, 2006, p. 37; Witmer & de Roode, 2004, p Van Delden, 2013, p Van Delden, 2013, p Art 7:465 lid 6 BW 30 Legemaate, 2006, p Van Wijmen, 1991, p
6 een door de rechter benoemde vertegenwoordiger, volgens een geprotocolleerde indicatiestelling en met een instemmende second opinion 32. Volgens Biesaart (2002) kan de schriftelijk gemachtigde niet alle beslissingen nemen voor de patiënt. Hij kan geen hoogstpersoonlijke beslissingen nemen zoals het verzoek aan de hulpverlener om af te zien van een levensreddende behandeling (vb. bloedtransfusie), het invullen van een donorformulier, of het opstellen van een schriftelijke wilsverklaring 33. In het eindrapport van het Implementatieprogramma WGBO worden als hoogst persoonlijke beslissingen gezien het afzien van een levensreddende behandeling, het instemmen met een sterilisatie, het opstellen van een schriftelijke wilsverklaring 34 en het nemen van beslissingen over het levenseinde 35. In de richtlijn beschermingsmaatregelen worden als hoogst persoonlijke beslissingen genoemd euthanasie, levensreddende (be)handelingen, abortus en sterilisatie Beschouwing Uit de parlementaire geschiedenis van de WGBO en de wet op het mentorschap ten behoeve van meerderjarigen wordt steeds aangegeven dat de invulling van het begrip hoogst persoonlijke beslissing aan de rechtspraak wordt overgelaten. Als voorbeeld van een hoogst persoonlijk beslissing wordt herhaaldelijk euthanasie genoemd. Tot 2014 is er geen jurisprudentie te vinden, waarin invulling aan dit begrip wordt gegeven. Ook de doctrine laat in dit opzicht maar mondjesmaat van zich horen. In de afgelopen jaren zijn een beperkt aantal publicaties verschenen waarin grenzen voor vertegenwoordiging worden aangegeven. In de verschillende artikelen is de vertegenwoordiger steeds anders gedefinieerd, waardoor het moeilijk is om tot een eenduidige invulling te komen. Eén publicatie is van voor de invoering van de WGBO. De voorstellen voor het hanteren van het begrip hoogst persoonlijke beslissing in deze publicatie 37 zijn vergaand 38 en staan in schril contrast met de genoemde vertegenwoordigers in de WGBO 39. De KNMG lijkt dit standpunt niet te hebben overgenomen 40. Kijkend naar alle gezichtspunten wordt in ieder geval duidelijk dat het nemen van beslissingen over het levenseinde gezien moet worden als een hoogst persoonlijke beslissing die voor alle vertegenwoordigers is uitgesloten om te nemen. Daarnaast wordt het verzoek om af te zien van een levensreddende behandeling evenals het opstellen van een schriftelijke wilsverklaring vaak genoemd als een beslissing die niet door een vertegenwoordiger kan worden genomen. De beslissing voor sterilisatie en abortus wordt over het algemeen voorbehouden aan wettelijk benoemde vertegenwoordigers zoals een curator of mentor. De hulpverlener behoudt wel zijn eigen verantwoordelijkheid ter zake. Toch kan de vertegenwoordiger als een hoogst persoonlijke beslissing aan de orde is, niet zomaar aan de zijlijn worden gezet. De hulpverlener doet er goed aan om de mening van de vertegenwoordiger te vragen en mee te wegen in zijn beslissing 41. De vertegenwoordiger behartigt 32 Van Wijmen, 1991, p Biesaart, 2002, p Witmer & de Roode, 2004, p Witmer & de Roode, 2004, p Akerboom e.a., 2011, p Van Wijmen, 1991, p De vertegenwoordiging is alleen voorbehouden aan wettelijk benoemde vertegenwoordigers. 39 Art 7:465 lid 3 BW 40 Biesaart, 2002, p. 8; Witmer & de Roode, 2004, p. 94, Kamerstukken I 1992/93, 22572, nr. 275a, p. 12; Akerboom e.a., 2011, p. 66; KNMG, 2012, p. 21; Witmer & de Roode, 2004, p
7 namelijk de belangen van de wilsonbekwame patiënt en hij kan dat alleen maar goed doen, als hij kan meedenken in het behandelbeleid en kan instemmen met de daarop aansluitende behandelafspraken. De hoogst persoonlijke beslissing is dan opgenomen in het behandelplan 42, waar de vertegenwoordiger voor de uitvoering ervan toestemming moet geven. Weigert hij de toestemming dan mag de hulpverlener niets doen, tenzij het niet behandelen de patiënt ernstig nadeel oplevert. 4. Niet-reanimeren Een niet-reanimeren verklaring is een schriftelijke wilsverklaring waarin iemand zelf heeft vastgelegd dat hij in geval van acuut falen van circulatie en/of ademhaling niet gereanimeerd wil worden 43. Deze definitie van een NR-verklaring impliceert dat het niet mogelijk is dat deze verklaring door een vertegenwoordiger wordt afgegeven. Immers iemand zelf verwijst naar de patiënt zelf en niet naar zijn vertegenwoordiger. Dit komt overeen met de definitie van een NR-verklaring zoals verwoordt in de eindrapportage van de Implementatie WGBO 44. In zoverre is rechtsoverweging 3.5 te volgen 45. Maar is het dan ook zoals eveneens in rechtsoverweging 3.5 staat zo dat voor een reanimatie in beginsel de toestemming van de vertegenwoordiger nodig is? Volgens de parlementaire geschiedenis van de WGBO behoeft een hulpverlener alleen toestemming van de vertegenwoordiger te vragen indien hij een behandeling wenst aan te vangen of voort te zetten 46. In dit concrete geval zou dat betekenen, dat de hulpverlener geen toestemming nodig heeft om niet te reanimeren, daar hij dan niet start met een behandeling, maar besluit een behandeling niet te geven. Als de hulpverlener wel wil reanimeren heeft hij toestemming nodig, maar door het tijdgebrek is hij gevrijwaard om deze te vragen 47. Wat nu als de hulpverlener een anticiperend behandelbeleid wil afspreken 48? Dan is er alle tijd om met de vertegenwoordiger te overleggen over de behandelopties rondom het levenseinde. De reanimatievraag wordt in de praktijk vaak als eerste besproken, daarna komen de vragen over de verdere grenzen aan onderzoek en behandeling. De meerderjarige wilsonbekwame patiënt 49 kan op dat moment veelal de reanimatievraag niet meer overzien, en heeft in het verleden ook niets op schrift gesteld. Uit de doctrine blijkt dat een beslissing over het levenseinde een hoogst persoonlijke beslissing is, die niet door de vertegenwoordiger kan worden genomen, dus ook niet in het kader van een anticiperend behandelbeleid. Om in een acute situatie de waarnemend hulpverlener niet voor een moeilijke keuze te zetten en om zinloos reanimeren te voorkomen, dient de hulpverlener tijdig een weloverwogen reanimatiebesluit 50 te nemen. Dit alles overziend kan geconcludeerd worden dat het tweede deel van rechtsoverweging 3.5 volgens de doctrine mank gaat. De vertegenwoordiger heeft geen beslissingsbevoegdheid over beslissingen rondom het levenseinde. Als er geen wilsverklaring met betrekking tot de 42 Kamerstukken II 1989/90, 21561, nr. B, p. 10; van Delden, 2013, p Van Delden, 2013, p Witmer & de Roode, 2004, p Rb. Zeeland-West-Brabant (zittingsplaats Middelburg) 13 maart 2014, ECLI:NL:RBZWB:2014: Kamerstukken II 1989/90, 21561, nr. 3, p Art 7:466 lid 1 BW 48 KNMG, In dit kader wordt dan meestal een meerderjarige bedoeld die eerder wel in staat was tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, maar dat nu door een neurodegeneratieve ziekte of ongeval niet meer is, zoals een patiënt met dementie. 50 Van Delden, 2013, p. 8: Reanimatiebesluit is een individueel anticiperend besluit van de eindverantwoordelijk arts (hoofdbehandelaar) waaruit blijkt of de patiënt wel of niet gereanimeerd moet worden ingeval van acuut falen van circulatie en/of ademhaling. 7
8 reanimatievraag is, dient de hulpverlener de vertegenwoordiger te laten meedenken maar mag de vertegenwoordiger geen toestemming over wel of niet reanimeren vragen. 5. Conclusie Tijdens de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel WGBO is de invulling van het begrip hoogst persoonlijke beslissing overgelaten aan de rechtspraak. Opvallend is dat er in de afgelopen twintig jaar nauwelijks jurisprudentie is verschenen, waarin het begrip nader wordt ingevuld. De doctrine heeft deze leemte mondjesmaat opgevuld. Een hoogst persoonlijke beslissing is aan de orde als er een beslissing moet worden genomen over het levenseinde, het verzoek om af te zien van levensreddende behandeling en het opstellen van een schriftelijke wilsverklaring. Aangezien een NR-verklaring een schriftelijke wilsverklaring is, behoort de NR-verklaring ook tot een hoogst persoonlijke beslissing. Op het moment dat er geen NR-verklaring aanwezig is, wordt er vanuit gegaan dat patiënt gereanimeerd wil worden. Op het moment dat patiënt verder achteruitgaat en zijn levenseinde nadert, is het belangrijk dat er een anticiperend behandelbeleid wordt afgesproken, zoals een goed hulpverlener betaamt. De hulpverlener vraagt hierbij de mening van de vertegenwoordiger en weegt deze mee in zijn beslissing. De hulpverlener neemt dan het reanimatiebesluit. Aangezien het niet starten of juist wel starten van een reanimatie een beslissing over het levenseinde betreft en dus een hoogst persoonlijke beslissing - is de vertegenwoordiger niet bevoegd om toestemming te geven. 6. Tot slot Helemaal bevredigend voelt deze conclusie niet. Dat een vertegenwoordiger geen NR-verklaring kan afgeven of geen NR-besluit kan nemen is niet het probleem. De schoen wringt in de conclusie dat de beslissingen over het levenseinde gezien worden als een hoogst persoonlijke beslissing, waarvoor aan de vertegenwoordiger geen toestemming gevraagd mag worden. In de praktijk is het juist gebruikelijk om het behandelbeleid in goed overleg en met instemming uit te voeren, ook in de laatste levensfase. Door dit over het algemeen in goed harmonie te doen, komt de vraag of de vertegenwoordiger hier nu wel of geen toestemming voor kan geven niet bij de rechter terecht. Doordat de vertegenwoordiger betrokken wordt bij de besluitvorming en de wilsonbekwame meerderjarige patiënt geen notie heeft dat er voor hem beslist wordt, is het geen issue. Er mag dan ook niet verwacht worden dat er via de rechtspraak verdere invulling van het begrip gaat plaatsvinden. 8
9 Literatuurlijst Akerboom, C.P.M., Dute, J.C.J., Gevers, J.K.M., Nys, H., Winter, H.B., Woestenburg, N.O.M. (2011). Thematische wetsevaluatie Wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging. Reeks evaluatie regelgeving deel 29. Den Haag: ZonMw. Biesaart, M.C.I.H. (2002). Arts en schriftelijke wilsverklaringen, consult. KNMG-Vademecum versie 3.0: Delden, J.J.M., van, e.a. (2013). Multidisciplinaire Richtlijn Besluitvorming over reanimatie, anticiperende besluitvorming over reanimatie bij kwetsbare ouderen, deel 2 Integrale tekst. Verenso: Utrecht ISBN Hueber, M.C.C. (1995). Mentorschap ten behoeve van meerderjarigen. Ars Aequi 44 (3): Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst [KNMG]. (2012). Handreiking Tijdig spreken over het levenseinde. Legemaate, J. (2006). Patiëntenrechten in wetgeving en rechtspraak. Staat van de Gezondheidszorg, rapport opgesteld in opdracht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Amsterdam 2006: 1-92 Vetter, H.J. (1995). De mentor voor meerderjarigen. Weekblad voor privaatrecht, notariaat en registratie 126 (6183): Wijmen, F.C.B., van. (1991). De geneeskundige behandelingsovereenkomst en de vertegenwoordiging van meerderjarige onbekwamen. Ars Aequi 40 (4): Witmer, J.M., Roode, R.P., de. (2004). Van wet naar praktijk. Implementatie van de WGBO. Deel 2 Informatie en toestemming. Samenwerkingsverband Implementatieprogramma WGBO. KNMG: Utrecht juni ISBN
Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?
Ethische kwesties bij de Zorgboog In deze folder leest u over een aantal levensaspecten die een rol kunnen spelen bij uw behandeling, verzorging en verpleging binnen de Zorgboog. Het gaat hierbij om vragen
Nadere informatieInschatting wilsbekwaamheid volgens KNMG richtlijn
Naam patiënt:.. Geboortedatum patiënt:... Naam afnemer: Datum afname: Inschatting wilsbekwaamheid volgens KNMG richtlijn 1. Wilsbekwaamheid wordt altijd beoordeeld ter zake een bepaald onderzoek of bepaalde
Nadere informatieDe WGBO is een dwingend recht. Dit betekent dat cliënten en zorgverleners onderling geen afspraken kunnen maken die van deze wet afwijken.
Cliëntenrechten Als cliënt van De Zorggroep vraagt u zich misschien af wat uw rechten en plichten zijn. Uw rechten zijn vastgelegd in een wet. Dit is de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO).
Nadere informatieOud en Wils(on)bekwaam? mr. Siebrand Schreurs
Oud en Wils(on)bekwaam? mr. Siebrand Schreurs 1 Programma Workshop Het begrip wilsonbekwaamheid in de dagelijkse praktijk Het berip wilsbekwaamheid in zijnjuridische context. Belangrijke wetgeving Wilsonbekwaamheid,
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Behandelbeperkingen ja/nee. rkz.nl
Patiënteninformatie Behandelbeperkingen ja/nee rkz.nl Waarom nadenken over behandelbeperkingen? Behandelbeperkingen in een ziekenhuis hebben te maken met afspraken die de dokter en de patiënt maken met
Nadere informatieWilsonbekwaamheid in de zorg. PGGM&CO Renée Smid 6 december 2017
Wilsonbekwaamheid in de zorg PGGM&CO Renée Smid 6 december 2017 Programma Wim de Bie maakt zich zorgen Ethiek en het zelfbeschikkingsrecht Wils(on)bekwaamheid Voorbeeld: Nemen we de juiste beslissing?
Nadere informatieMr. Kees Blankman c.blankman@vu.nl
Mr. Kees Blankman c.blankman@vu.nl Zelf een wilsverklaring opstellen voor een latere situatie van wilsonbekwaamheid: bijv. een nietbehandelverklaring (non-reanimatie) of een euthanasieverklaring of orgaandonatie;
Nadere informatiePatiëntenrechten (WGBO)
Patiëntenrechten (WGBO) Inleiding In de Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is de relatie tussen u en uw hulpverlener (uw specialist, maar ook uw huisarts, tandarts en apotheker) geregeld.
Nadere informatieRichtlijn Reanimatie. Richtlijn Reanimatie, De Lichtenvoorde, verpleegkundig adviseur, oktober 2012 1
Richtlijn Reanimatie Inleiding Binnen De Lichtenvoorde leven met enige regelmaat vragen met betrekking tot het reanimeren van cliënten: heeft De Lichtenvoorde beleid ten aanzien van reanimatie, wie mag
Nadere informatieVolksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST
GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST 13 Geneeskundige behandelingsovereenkomst (P.B. 2000, no. 118) Landsverordening van de 23ste oktober 2000 houdende vaststelling van de tekst van Boek 7 van het Burgerlijk
Nadere informatieZorgvuldig handelen rond het levenseinde
Zorgvuldig handelen rond het levenseinde Zo uniek als mensen Moeilijke beslissingen rond de laatste levensfase Met deze folder willen wij u informeren over het levenseindebeleid van Vivantes Zorggroep.
Nadere informatieRechten en plichten. Rechten en plichten in de gezondheidszorg
Rechten en plichten Rechten en plichten in de gezondheidszorg Wanneer er met uw gezondheid iets aan de hand is, heeft u de hulp van een arts of een andere deskundige nodig. U vertrouwt zich toe aan zijn
Nadere informatieWel of niet reanimeren?
Wel of niet reanimeren? wel of niet reanimeren? Wel of niet reanimeren is een ingrijpende beslissing. U en uw behandelend arts kunnen voor deze keuze komen te staan. Het Kennemer Gasthuis houdt zoveel
Nadere informatieHet levenstestament. De regie zelf in handen houden. Wat is een levenstestament? Wat is het verschil met een gewoon testament?
Pagina 1 Het levenstestament De regie zelf in handen houden Wellicht heeft u wel eens nagedacht over wat er gebeurt wanneer u een zwaar ongeluk krijgt, ernstig ziek wordt of gaat dementeren? Wie kan dan
Nadere informatieJehova s Getuigen en het ontvangen van bloed(producten) in het Slingeland ziekenhuis
1 Jehova s Getuigen en het ontvangen van bloed(producten) in het Slingeland ziekenhuis Algemeen Op religieuze gronden verwerpen Jehova s Getuigen het toedienen van bloed(producten). In dit document wordt
Nadere informatieWilsverklaring invullen. Juridische informatie. Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven
Wilsverklaring invullen Juridische informatie Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven Meer dan levenseinde Mijn gezondheidszorg Levenseinde Regelingen nadien zoals: afstaan organen,
Nadere informatieWils(on)bekwaamheid. Belangenbehartiging en eigen keuzen. Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019
Wils(on)bekwaamheid Belangenbehartiging en eigen keuzen Dr. Dorothea Touwen Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg DONDERDAG 12 APRIL 2019 Perspectief: wie ben ik? Docent en onderzoeker medische ethiek
Nadere informatieStappenplan voor artsen en gedragskundigen ter beoordeling van wils(on)bekwaamheid van cliënten IdB, versie 2.0
Stappenplan voor artsen en gedragskundigen ter beoordeling van wils(on)bekwaamheid van cliënten IdB, versie 2.0 Type document Richtlijn Vastgesteld door Raad van Bestuur Status document Definitief Datum
Nadere informatieWilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging
Onderzoek Wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging Een thematische wetsevaluatie Heinrich B. Winter, Nicolette O.M. Woestenburg en Charlotte P.M. Akerboom Doel Opzet Methode Resultaten Conclusie Gerelateerd
Nadere informatieUw rechten als patiënt (WGBO)
Uw rechten als patiënt (WGBO) Wanneer er met uw gezondheid iets aan de hand is, heeft u de hulp van een arts of een andere deskundige nodig. U vertrouwt zich toe aan zijn zorg. Zowel u als de hulpverlener
Nadere informatieProfessioneel Mentorschap
CenSere Ondersteuning op Maat Professioneel Mentorschap CenSere Ondersteuning op Maat Informatie voor de zorgaanbieder In Nederland is mentorschap nog een relatief onbekend begrip. Toch is dit een maatregel
Nadere informatieWGBO/ INFORMED CONSENT BIJ KINDEREN ALS PATIËNT
WGBO/ INFORMED CONSENT BIJ KINDEREN ALS PATIËNT FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding De relatie tussen een patiënt en een arts of andere hulpverlener hoort gebaseerd te zijn op wederzijds vertrouwen. Meestal
Nadere informatieProtocol Vertegenwoordiging
Protocol Vertegenwoordiging 1.Inleiding Sommige patiënten kunnen (enkele van) hun belangen zelf niet -of niet meer- goed behartigen. Zo hebben ze bijvoorbeeld problemen op het gebied van huisvesting, financiën
Nadere informatieWilsonbekwaamheid of BOPZ. Jacqueline Koster oktober 2014
Wilsonbekwaamheid of BOPZ Jacqueline Koster oktober 2014 Casus borderline persoonlijkheidsstoornis overdosis aan medicatie ingenomen: 30 paracetamol 500 mg, 45 oxazepam 10 mg Patiënte weigert SE behandeling.
Nadere informatieWGBO boek 7, afdeling 5 Burgerlijk wetboek (BW) Citeren als: artikel 7:446, lid 1 BW etc. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling
WGBO boek 7, afdeling 5 Burgerlijk wetboek (BW) Citeren als: artikel 7:446, lid 1 BW etc. Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 1. De overeenkomst inzake geneeskundige
Nadere informatieWilsverklaring. Belangrijke documenten
Wilsverklaring Belangrijke documenten Bijlage 1: Voorbeeld wilsverklaring Behandelverbod Lees voordat u deze verklaring invult de toelichting bij het behandelverbod. Naam : Geboortedatum : Geboorteplaats:
Nadere informatieIUS COMMUNE CONFERENCE 2015 LEUVEN, 26-11-2015
IUS COMMUNE CONFERENCE 2015 LEUVEN, 26-11-2015 RECHTSBESCHERMING VAN OUDEREN: TOETSING VAN WILSBEKWAAMHEID BIJ DEMENTERENDEN ESTHER PANS OPBOUW PRESENTATIE 1. De term wilsbekwaamheid 2. Casus: de Zeeuwse
Nadere informatieNiet-reanimeren verklaring
Niet-reanimeren verklaring 1 van 4 Niet-reanimeren verklaring Algemene informatie over een wilsverklaring Een wilsverklaring is een document waarin u uw wensen rondom het levenseinde vastlegt. Schriftelijke
Nadere informatieDe vertegenwoordiging van verstandelijk beperkten in de Wet op de Orgaandonatie
De vertegenwoordiging van verstandelijk beperkten in de Wet op de Orgaandonatie in leven beslis ik voor jou en na je dood beslist niemand, snap je? de moeder van Hannah Tilburg University Masterscriptie
Nadere informatieVERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE
VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten
Nadere informatieAlleen geldig op printdatum
1. DOEL Het waarborgen dat een besluit ten aanzien van het gedeeltelijk of geheel afzien van (verder) medisch handelen tijdig, met instemming van de patiënt of na instemming van diens wettelijke vertegenwoordiger
Nadere informatie2. Onder handelingen op het gebied van de geneeskunst worden verstaan:
Artikel 446 1. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst waarbij een natuurlijke persoon of een rechtspersoon,
Nadere informatieBurgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5
Burgerlijk Wetboek Boek 7, Afdeling 5 (Tekst geldend op: 19 02 2015) Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 4. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling in deze
Nadere informatieMedische beslissingen rond het levenseinde
Medische beslissingen rond het levenseinde Adri Jobse, huisarts, kaderarts, consulent PTMN Gon Uyttewaal, gesp. vpk pz, consulent PTMN 26 juni 2014 1. Wet geneeskundige op de behandelingsovereenkomst 2.
Nadere informatieGEDRAGSRICHTLIJNEN ZORGVERLENERS
GEDRAGSRICHTLIJNEN ZORGVERLENERS voor leden van de Samenwerkende Professionele Organisaties Thuiszorg (SPOT) Vereniging Samenwerkende Professionele Organisaties Thuiszorg (SPOT) Wilhelminalaan 3, 3743
Nadere informatieUw rechten en plichten als patiënt
Uw rechten en plichten als patiënt In de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) en de Wet Bescherming Persoonsgegevens staan uw rechten en plichten als patiënt beschreven. Het is belangrijk
Nadere informatieDe overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO)
De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling (WGBO) Artikel 446 1.De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst
Nadere informatieVeilige zorg voor mensen met dementie
Veilige zorg voor mensen met dementie Veilige zorg voor mensen met dementie Mensen met dementie zorg willen wij zorg geven in een veilige omgeving, die zoveel mogelijk recht doet aan de mogelijkheden voor
Nadere informatieWie beslist als de patiënt het zelf niet meer kan?als?
Home no. 3 Juni 2015 Juridische aspecten Eerdere edities Verenso.nl Wie beslist als de patiënt het zelf niet meer kan?als? Lotje van den Puttelaar, advocaat / partner bij Wybenga advocaten te Rotterdam
Nadere informatieAdvanced care planning. Ketenzorg Arnhem
Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve
Nadere informatieThema wilsbekwaamheid Doelgroep LVB
Thema wilsbekwaamheid Doelgroep LVB Mr.dr. Brenda Frederiks Universitair docent gezondheidsrecht/senior onderzoeker Regionaal Bopz-overleg Donderdag 17 april, Noordwijk Relevantie wilsbekwaamheid (1) Thematische
Nadere informatieAlgemeen W.G.B.O (Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst)
Algemeen W.G.B.O (Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst) Uw rechten en plichten De Wet inzake de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) regelt de relatie tussen u en de hulpverlener. Zowel
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding
Euthanasie en hulp bij zelfdoding Richtlijn bespreking voor verpleegkundigen. Irene Bas, verpleegkundige Astrid Hofstra, verpleegkundige Marian Zuure, specialist ouderengeneeskunde en SCEN arts. www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam
Nadere informatieWerkstuk Maatschappijleer Curatele, mentorschap en bewindvoerschap
Werkstuk Maatschappijleer Curatele, mentorschap en bewindvoerschap Werkstuk door een scholier 2527 woorden 2 oktober 2001 6,1 34 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Wat is ondercuratelestelling,
Nadere informatieBetreft: informatie over toestemmingsvereiste WGBO bij minderjarigen in relatie tot kindermishandeling
> Retouradres Postbus 16166 2500 BD Den Haag Aan geadresseerde Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 50 30 F 070 340 78 34 www.rijksoverheid.nl Datum Betreft: informatie over toestemmingsvereiste
Nadere informatiePatiëntenrechten. Wie beslist als u dit zelf niet kunt? Over wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging
Patiëntenrechten Wie beslist als u dit zelf niet kunt? Over wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging Wie beslist over uw behandeling? Deze brochure gaat over het nemen van beslissingen over verzorging,
Nadere informatieUw rechten en plichten als patiënt. Afdeling Patiënteninformatie
00 Uw rechten en plichten als patiënt Afdeling Patiënteninformatie U als patiënt, of als hulpverlener heeft rechten en plichten. Deze rechten en plichten zijn vastgelegd in de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst,
Nadere informatieACP bij dementie. Eliane Perree, verpleegkundige Annemieke Wagemans, arts Expertisecentrum palliatieve zorg MUMC+
ACP bij dementie Eliane Perree, verpleegkundige Annemieke Wagemans, arts Expertisecentrum palliatieve zorg MUMC+ Palliatieve zorg en dementie Zorg benoemen als palliatieve zorg resulteert in betere patiëntenzorg
Nadere informatieReanimatie beleid. Visie van Cavent omtrent wel / niet reanimeren.
Reanimatie beleid Visie van Cavent omtrent wel / niet reanimeren. Datum vaststelling : 20-12-2013 Vastgesteld door : MT Eigenaar : Beleidsmedewerker Datum aanpassing aan : 20-01-2015 Verwijzingen: - Wet
Nadere informatieEerste richtlijnen voor het omgaan met euthanasie vragen van cliënten en hun families die bij Geriant in behandeling zijn
Eerste richtlijnen voor het omgaan met euthanasie vragen van cliënten en hun families die bij Geriant in behandeling zijn Praat erover: 1. Je hoeft niet alles te weten of te begrijpen over euthanasie bij
Nadere informatie3 In op die behandelingsovereenkomst betrekking hebbende aangelegenheden is de minderjarige bekwaam in en buiten rechte op te treden.
Afdeling 5. De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling Artikel 446 1 De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling - in deze afdeling verder aangeduid als de behandelingsovereenkomst - is de overeenkomst
Nadere informatieJuridische problematiek. Mieke van den Bergh jurist Maasstad Ziekenhuis
Juridische problematiek Mieke van den Bergh jurist Maasstad Ziekenhuis BW 7; 448 ev (WGBO) Informed consent (niet verplicht schriftelijk maar steeds vaker wel) Dossierplicht Recht op inzage en afschrift
Nadere informatiePatiëntenrechten. Uw rechten als patiënt (WBGO)
Patiëntenrechten Uw rechten als patiënt (WBGO) Inhoudsopgave Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst 3 Het recht op informatie 4 Toestemmingsvereiste 5 Recht op inzage in uw medisch dossier 7
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep
Nadere informatieRechten en plichten. Als patiënt van MC Groep
Rechten en plichten Als patiënt van MC Groep Patiënteninformatie Deze folder is een uitgave van de Klachtenbemiddeling_versie februari 2018 1172998PR/2-2018-Rechten en plichten patiënten MC Groep U vertrouwt
Nadere informatieGebruik van patiëntgegevens in de zorg voor ouderen
Gebruik van patiëntgegevens in de zorg voor ouderen 6 juridische problemen in de ouderengeneeskunde Roy Knuiman 11 april 2017 KNMG symposium Arts en Recht Casuїstiek uit de praktijk Zes juridische problemen
Nadere informatieWils (on) bekwaamheid. Rechtsbescherming voor demen1epa1ënten. Wilsonbekwaamheid. Wat doet een mentor? 24-11-2010. Wie stelt wilsonbekwaamheid vast?
Wils (on) bekwaamheid Rechtsbescherming voor demen1epa1ënten Wat is dat? Wie stelt wilsonbekwaamheid vast? Welke bescherming is mogelijk? Mentorschap Bewindvoering Curatele Volmacht Vertegenwoordiging
Nadere informatieBest Bewindvoering, de Vucht 25, 5121 ZK RIJEN, Tel. Mobiel: 06-25213624 of 06-12879818 www.bestbewindvoering.nl / info@bestbewindvoering.
Curateles Curatele is een rechterlijke maatregel ter bescherming van een meerderjarige die als gevolg van bijvoorbeeld een geestelijke stoornis niet meer staat is om zijn vermogensrechtelijke belangen
Nadere informatieKinderen, hun ouders en patiëntenrechten
Kinderen, hun ouders en patiëntenrechten Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0282 Inleiding Kinderen worden steeds serieuzer genomen. Zij worden zoveel mogelijk betrokken bij de zaken die hen
Nadere informatieMENTORSCHAP TEN BEHOEVE VAN MEERDERJARIGEN ARTIKELEN
TITEL 20: MENTORSCHAP TEN BEHOEVE VAN MEERDERJARIGEN ARTIKELEN 450-462 Artikel 450 Indien een meerderjarige als gevolg van zijn geestelijke of lichamelijke toestand tijdelijk of duurzaam niet in staat
Nadere informatieModelrichtlijn voor hulpverleners over informatie en toestemming bij een meerderjarige wilsonbekwame patiënt
Bijlage 8 Modelrichtlijn voor hulpverleners over informatie en toestemming bij een meerderjarige wilsonbekwame patiënt Modelrichtlijn voor hulpverleners in de gezondheidszorg, gebaseerd op de wet op de
Nadere informatieWGBO bij kinderen. Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst
WGBO bij kinderen Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst Januari 2016 Rechten van de patiënt (WGBO) De relatie tussen een patiënt en een arts of andere hulpverlener hoort gebaseerd te zijn op wederzijds
Nadere informatieRechten en plichten voor cliënten Cliëntinformatie over de WGBO
Rechten en plichten voor cliënten Cliëntinformatie over de WGBO Groningen, mei 2014 Inleiding De WGBO is een afkorting van Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst. In deze wet zijn zowel de rechten
Nadere informatieUw rechten Als patiënt (wgbo)
NEDERLANDSE PATIËNTEN CONSUMENTEN FEDERATIE Deze brochure maakt deel uit van de serie PATIËNTENRECHTEN Uw rechten Als patiënt (wgbo) De serie patiëntenrechten bestaat uit de volgende brochures: 1 Uw rechten
Nadere informatieHandboek gezondheidsrecht
Handboek gezondheidsrecht Deell Rechten van mensen in de gezondheidszorg Vijfde.geheel herziene druk Prof. dr. H.J.J. Leenen t Prof. mr.j.k.m.gevers Prof. mr. J. Legemaate Bohn Stafleu van Loghum Houten
Nadere informatieInformatiefolder Wet BOPZ
Informatiefolder Wet BOPZ Wet BOPZ De Wet BOPZ is de afkorting van Wet Bijzondere Opneming in Psychiatrische Ziekenhuizen. Anders dan de naam doet vermoeden geldt deze wet ook voor de psychogeriatrische
Nadere informatieWilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg
Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Uitgebreide volmacht: Wie beslist namens een patiënt als deze dat zelf (tijdelijk) niet meer kan Voorkomen: Onder
Nadere informatiePrivacyverklaring van onze praktijk Uw persoonsgegevens en uw privacy in onze praktijk
Privacyverklaring van onze praktijk Uw persoonsgegevens en uw privacy in onze praktijk Algemeen De AVG is de nieuwe wet ter bescherming van privacy en persoonsgegevens. Op grond van deze wet heeft een
Nadere informatieWettelijke vertegenwoordiging. Informatiebrochure
Wettelijke vertegenwoordiging Informatiebrochure 1 Inhoudsopgave Inleiding 1. Niet wettelijke of informele vertegenwoordiging 2. Wettelijke vertegenwoordiging 3. Wie kan (wettelijke) vertegenwoordiging
Nadere informatieRechten en plichten. Als patiënt van MC Groep
Rechten en plichten Als patiënt van MC Groep Patiënteninformatie Deze folder is een uitgave van de Klachtenbemiddeling_versie maart 2012 1172998PR/2-2012-Rechten en plichten patiënten MC Groep Uw rechten
Nadere informatiePatiëntenrechten van ouders en kind. Vrouw - Moeder - Kind centrum
00 Patiëntenrechten van ouders en kind Vrouw - Moeder - Kind centrum In deze folder geven wij u informatie over de patiëntenrechten van u en uw kind. Deze folder is geschreven voor ouders. In de folder
Nadere informatieNabij Vertrouwd Gastvrij
Wezenlijke vragen over zeggenschap...over mensen en over zorg... Wezenlijke vragen over zeggenschap, over mensen en over zorg Waarschijnlijk bent u zoals veel cliënten van ZZWD al op zekere leeftijd. Dan
Nadere informatieJuridische aspecten rondom chronische beademing bij kinderen. Anne-Marleen den Hertog 18 september 2015
Juridische aspecten rondom chronische beademing bij kinderen Anne-Marleen den Hertog 18 september 2015 Wat gaan we vandaag bespreken? 1. Betekenis veldnorm binnen het gezondheidsrecht; 2. Informatieplicht
Nadere informatieIn deze brochure zetten we de belangrijkste rechten en plichten op een rij:
UW RECHTEN ALS CLIËNT BIJ GGZ WNB INLEIDING Als u na uw aanmelding besluit tot een behandeling bij GGZ WNB, maken we daarover afspraken met u. Die worden vastgelegd in het behandelplan. Daarin staat voor
Nadere informatieRechten en plichten van patiënten
Rechten en plichten van patiënten Het is belangrijk te weten dat u als patiënt een aantal rechten en plichten heeft. Deze rechten en plichten zijn vastgelegd in onder andere de Wet op de Geneeskundige
Nadere informatieWijzigingen Algemene Voorwaarden Wet Langdurige Zorg (WLZ)
Wijzigingen Algemene Voorwaarden Wet Langdurige Zorg (WLZ) Binnen de algemene voorwaarden WLZ zijn er ten opzichte van de Algemene Leveringsvoorwaarden AWBZ gedateerd op 1 januari 2014 wijzigingen aangebracht.
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van
Nadere informatieVergelijking Curatele, Beschermingsbewind en Mentorschap
Vergelijking Curatele, Beschermingsbewind en Mentorschap Curatele Beschermingsbewind Mentorschap Vanaf welke leeftijd? 18 jaar 18 jaar 18 jaar De grond voor de maatregel is voor de meerderjarige die tijdelijk
Nadere informatiePagina 1 van 5 Versie
Titel : (Wettelijk) vertegenwoordiger, mentor, curator, bewindvoerder, eerste contactpersoon van (wilsonbekwame) cliënten bij Ananz Bestemd voor : Alle medewerkers van Ananz Beheer : Medisch Manager Doel
Nadere informatieDoodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde
KBO-KAAG EN BRAASSEM Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde Yvonne G. van Ingen, Ouderenarts Twitter @ygvaningen info@yvonnegvaningen.nl www.yvonnegvaningen.nl (C)
Nadere informatieWAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?
CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN
Nadere informatie1 Heb je zelf wel eens nagedacht over welke medische zorg je in de laatste levensfase misschien nog wel, of niet zou willen krijgen?
1 Heb je zelf wel eens nagedacht over welke medische zorg je in de laatste levensfase misschien nog wel, of niet zou willen krijgen? Ik heb daar regelmatig en concreet over nagedacht 263 Ik heb daar wel
Nadere informatieWensen rond de laatste levensfase
Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen
Nadere informatiePatiëntenrechten en -plichten
Patiëntenrechten en -plichten Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Rechten 1 Toestemming voor behandeling 2 Minderjarige patiënten 2 Het recht op inzage in uw dossier 3 Wetenschappelijk
Nadere informatieHoe/Lang zullen we leven?! Het zgn codebeleid. Vrijdag 7 juni 2013 Gerard Innemee, mma
Hoe/Lang zullen we leven?! Het zgn codebeleid Vrijdag 7 juni 2013 Gerard Innemee, mma Inhoudsopgave Aanleiding Kosten in de zorg KNMG Hoe doen wij het? Discussie Medisch Contact, 10 juni 2011 Van Engelen,
Nadere informatieHET LEVENSTESTAMENT. Wat is een levenstestament?
HET LEVENSTESTAMENT U heeft er waarschijnlijk al over gehoord of iets over gelezen: het maken van een levenstestament. Maar wat is een levenstestament nu precies? En wanneer is het maken van een levenstestament
Nadere informatieWilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament. Juridische aspecten Herman NYS
Wilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament Juridische aspecten Herman NYS Plan uiteenzetting Het begrippenkader De juridische duiding Het Belgisch recht (Tussentijdse) Besluiten Het begrippenkader Complexe
Nadere informatieRechten en plichten. Als patiënt van MC Groep. Patiënteninformatie 1172998PR/1-2011-Rechten en plichten patiënten MC Groep
Rechten en plichten Als patiënt van MC Groep Patiënteninformatie 1172998PR/1-2011-Rechten en plichten patiënten MC Groep Uw rechten en plichten U vertrouwt zich toe aan de zorg van een arts of een andere
Nadere informatieRechten en plichten van kinderen
Rechten en plichten van kinderen Kinderen worden steeds serieuzer genomen. Zij worden zoveel mogelijk betrokken bij zaken die hen aangaan, ook in de gezondheidszorg. Net als volwassenen hebben kinderen
Nadere informatieInformatie over uw medische gegevens
Informatie over uw medische gegevens Patiënten hebben het recht om hun persoonlijke medische gegevens in te zien of hier een kopie van op te vragen. Ook kunnen zij hun medische gegevens laten aanvullen,
Nadere informatieDe rechten en plichten van de patiënt
1/6 Algemeen De rechten en plichten van de patiënt Inleiding Als patiënt hebt u een aantal rechten en plichten die zijn vastgelegd in de Wet Bescherming Persoonsgegevens, de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst
Nadere informatieEuthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht
Euthanasie en dementie Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Verschillende situaties Vroege vorm: Patiënt weet dat hij dement wordt (is?) Maar is nog wilsbekwaam Lijdt aan vooruitzicht verder
Nadere informatieUw rechten bij wilsverklaringen
Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Wilsverklaringen 3 Levenstestament
Nadere informatieUw rechten Als patiënt (wgbo)
Deze brochure maakt deel uit van de serie PATIËNTENRECHT Uw rechten als patiënt (WGBO) 1 1 Uw rechten Als patiënt (wgbo) Postbus 1539 3500 BM Utrecht Telefoon 030-297 03 03 Fax 030-297 06 06 E-mail npcf@npcf.nl
Nadere informatieWie beslist? (wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging) 10
Postbus 1539 3500 BM Utrecht Telefoon 030-297 03 03 Fax 030-297 06 06 E-mail npcf@npcf.nl Website www.npcf.nl Deze brochure maakt deel uit van de serie PATIËNTENRECHT Uw rechten als patiënt (WGBO) 1 Inzage
Nadere informatie1. Aan artikel 29, vierde lid wordt toegevoegd: De incassokosten worden berekend conform het Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke
Addendum Algemene voorwaarden Zorg met verblijf 1 Wijzigingen d.d. januari 2014 resp. januari 2015 Wijzigingen per januari 2014 ActiZ, BTN, LOC Zeggenschap in Zorg, de Consumentenbond en de NPCF hebben
Nadere informatieAlgemeen. Patiëntenrechten. Recht op informatie;toestemmingsvereiste
Algemeen Patiëntenrechten Recht op informatie;toestemmingsvereiste Inhoudsopgave Patiëntenrechten...4 Inleiding...5 Recht op informatie...6 Waarom informatie?...6 Wie geeft informatie?...6 Waarover informatie?...7
Nadere informatieNiet reanimeren en andere behandelbeperkingen
Niet reanimeren en andere behandelbeperkingen In deze folder leest u over de behandelbeperkingen die u kunt afspreken met uw arts. Bekende voorbeelden van een behandelbeperking zijn niet reanimeren en
Nadere informatieKen uw rechten Rechten en plichten van cliënten van Dignis Verzorging, Verpleging en Zorg thuis
Ken uw rechten Rechten en plichten van cliënten van Dignis Verzorging, Verpleging en Zorg thuis Ken uw rechten U kunt rekenen op een respectvolle bejegening als u in één van de verzorgingshuizen of verpleeghuizen
Nadere informatie